Observationes circa radicis gei urbani, sive caryophyllatae vires in febribus, praecipue intermittentibus aliisque morbis institutae

11쪽

MvLTI TvDINE itaque laudatorum medicaminum febrifugorum obruti medici dubii saepe cum Aenea merito exclamare

Potuerunt:

O si se nobis ide aureus arbore ramuIomadat nemore in tantos SEcvLo proxime elapso sorte fortuna tandem detectum est pharmacum, sic dic-

lago, eoriandrum pentaphyllum, asstrum, bardana, chamaedrys, carduus benedictus, Verbena, absynthium, trifolium fibrinum, saluta, nux myristica, millefolium, et Plura

eXotica ex amaricantium, aromati eorum, ad

stringentium balsamicorum, anodynorum classe, radix eleutae aquaticae, sudorifera potentissima, stercus caninum, porcinum, anserinum, bula ejusque cor tostum, Optata, salia alcatina absynthii, cardui benedicti et centaurii minoris; media, tartarus vitriolatus, alumen, nitrum, sal ain moniacum, ejuS-que elegans volatile; proinde acida, eam- Phora, et quae ex antimonio, marte et mer eurio parantur regulinae vel metallicae substantiae, et sexcenta alia.

12쪽

um divinum, Cortex peruvianus, quem nemo non sapientium ut incomparabile Dei donum agnouit, stultus vero calumniis prosecutus est. Ante et post id tempus in locum hujus peregrini corticis aliud, ejusdem par virtuti, remedium surrogandum inuenire annisi sunt viri summi. Trium namque naturae regnorum diuitias multiplices frequenter perquisivere, et, tentaminibus institutis, quiuis imaginationi Optimum adoptarunt pharmaeum, proque

febriiugo venditarunt f. Sed cum et

medici; CLuzoNus febrifugum ex spiritu sulphuris, vitrioli, salis et vini rellificati, digestis et destillatis; LOBA salia neutra exaltat; a MORTONo et PITCARNIO aliisque vetustioribus laudata fuit chamomilla, a VA

LENTINO centaureum minuS, a LUDOvIco et

13쪽

S Maecenatibus suis et aliis medentibus non fida satis manserunt haec remedia, obibuloni postea ad unum omnia sunt tradita.

Vae alia taceam multa, mentionem

modo faciam extracti Gei riualis, nostrae plantae aissinis, quod ante plures annos ad febres intermittentes adhibitum est e), sed pari sine dubio fortuna, ac Cl. HEU-ERΜANN in castris danicis eadem usus est planta cum multis aliis, ut floribus chamomillae, geranio robertiano, cortice mangles, p0cgerebae, hippocinani, culila-

rilla. DippEous oleum suum animate commendauit; GAANENius et RoLLvAGius febrifugum ex antimonio Petiuerunt, et STAHLivs ex Croco martis antimoniato. FRIc-CIus ni senicum tuitus est; ΚΣRGΣRus febri-fugum parauit ex coralliis et crystallis ta tari; M vvsius aliique ex sale ammoniaco. Adstringentia alii substituerunt, ut LεNZo-Nus nuces cupressos, RENEALMus gallas, alii alia fortiora adstringentia frustra tentarunt. 0 LiNN. Cene med. ossic. P. ao.

14쪽

vani et Winteranii euentu enim frustratus iste ad corticem peruvianum, ranquam sacram anchoram, confugere fuit coactus

Q. Sic experientissimus, jam beatus, Doct. FABRICius, Medicus antea clarissi mus Nos comit Fridericiani, dum Halaiae studio medico operam dedi, in medicam, ne febriiugo detegendo totus fuit, omnes

vero conatus laudabiles cum voto non responderunt, experimentorum pertaesus Corticem tandem iterum laete est amplexus. NOvISSIMIS temporibus Ill. COLLINsua palam fecit experimenta circa florum arnicae vires, et luculenter probauit, non

minimam in febribus fugandis vim floribus hujus inesse plantae; sed eum, uti

omnia amara, lente agat, et multi praete fluant dies, antequam intermittentes evanescant, longo sane a cortice Peruviano

15쪽

distat interuallo, et aegris longam nimis

et taediosam praebet curam .lTAΜ multa et tam magna suere virorum summorum tentamina et Pericula, quibus tamen omnibus, iterato quamuis et attente institutis, nullum offenderunt pharmacum, quod corticem exoticum viribus exaequaret, multo minus vinceret,

quamuis nulli fuit dubium, quin aliquando

e Ηaud alienum videtur verba adjungere WERI DOFII. V Probabile prudentibus quibusdam viris videtur, necessarium esse, quod, licet optabile sit, attamen neque ratio physica ulla, neque prouidentiae oeconomiaeXperta probat, quodque ante diluuium fortasse verum fuit, postea amplius non est. Existimant nempe, quamlibetcunque regionem sibi suis medicamentis domesticis sunficere debere. Hoc si ita esset, tune illud quidem remedium, quod ex nostratibus aequiparari mereatur, longius ab Europae

orum

16쪽

DvΜ medicinam, jam ultra annos tredecim, ruralem iaci, pro certo semper credidi, sere, ut in nostris terris medicamen sorte detegeretur febrisugum, quod exotico peruulano non cederet cortici, et nos ab illa necessitate emendi, suturosor orum ingeniorum percontatione hucusque per tot secula dissitum mansisse debet, quam vastus ipse Oeeanus, et vltima India est. Et quid prodesset nobis ita occultatus a natura thesaurus, qui, licet indigena sit, serius tamen innotesceret eo, quem alienissima regio profert ' Diuina prouidentia,

cujus nos consilia ignoramus, et morbis hoininum et medicis, et regionum ab uno dantiae et commerciis, et artium scientiarumque incrementis, suos temporis sortisque limites posuit. Profert forsan Europa non unum medicamentum, quod viribus corticem aut vincat, aut exaequet. Id vero, si quod est, ab oculis animisque nostratium medicorum, licet, circum quaque sollicite quaeritantium, tam remotum ad hans usque aetatem esse permisit Deus, quam

quod remotissimurn. ' Obc de febribus. P. 49

17쪽

fortasse tempore mendicandi, et asportandi illum ab Americanis eximeret, et Pauperes, qui ob earum hoc remedium saepius domesticis, sinistre adhibitis, remediis san, tali offendunt, impensis nimiis liberaret.

Maxima, quae me tenuit, expestatio hoe inueniendi, me etiam ad experimenta multiplicia capienda impulit.

PLvREs igitur exploranti radices imquilinas unica mihi obuenit, cujus virtus ad eam corticis in debellandis intermittentibus non quam proxime solum accedere, vel ei parem esse, sed eam multum superare inueni, quod experimentis jam tum captis et post hac capiendis clare, ut

spero, elucescet.

NOMEN plantae Id. Linnaeo est Geum urbanum. Ad classem systematicamicosandriam polygyniam pertinet. In umbrosis arborum et dumetorum habitat, et in

18쪽

I4 in hortis ad sepes et muros frequens laete et ultro nascitur, ibique majorem

acquirit radicem γ).

FLORI Bus gaudet erectis, fructu globoso, hirsuto, aristis uncinatis, nudis, so

liis

ID Quamuis satis affatim in dumetis et sylis

uis crescat umbrosis, radix tamen in terra macra admodum parua euadit, ut operae pretium esset plantarium instituere, in quo radices, pingui commissae humo, in succum et sanguinem verterent amicum alimentum, debitamque in magnitudinem inis crescerent. Hoc utile et necessarium esse videtur, si radix probatae virtutis, in multos sane usus vertenda, copiose colligeretur.

Cum igitur in hortis insignem capiat incrementum, haud magni sane sumtus esse video, si in umbrosis locis, praecipue in pomariis sub arboribus, debite antea praeparata humo, collecta post autumnum se. mina ejicerentur. Hi loci inculti, aliis commodis nunquam inservientes, haud minimam sic praeherent utilitatem, cum optimas et suminae virtutis radices certissime gignerent.

19쪽

liis radicalibus lyratis, caulinis ternatis. Planta deflorata et seminibus e receptaculo delapsis, sero auinimno noua radix prO- Pellit solia, totam hyemem, etiam sub nive, virentia. Iunior planta fibrosa est radice; sed annosa praeter fibras etiam crassiorem, oblongam, conicam ostendit, oblique descendentem, ut plurimum truncaram, et saepius apice emortuam. ReeenS tran Sue

sm vel in longitudinem dissecta corticem Praebet albicantem, et medullam pulcre

violaceam. Sapore gaudet aromatico - caryophyllaceo, leniter adstringente, haud ingrato, et caryophyllum spirat, unde fortitan nomen Caryophyllata, et quidem vulgaris, ab antiquis inditum. Cum aqua vel spiritu vini mixta vehiculum colore obscure rubro tingit, et contrita in pallide rubellum abit puluerem. o BMia. Pio. 3a I. VIM

20쪽

gentem, pellentem μ), aphrodisiacam et sudoriferam i), inde utilem in variola et dysenteria judicat n. Antaeidam similiter dixit; hinc cereuisiam et ab acescentia conseruari, et fragrantiorem fieri indicat h. Foliorum recentium in podagra imfusum, sub debito regimine, ut sudoriferum, et usus totius plantae externus ad ulcera scorbutica et fistulas laudatur ἡ . Virtute galegae aequalis, et morbo colico et hysterico utilis dicitur f. QvAN TvM me experientia docuit, virtutem possidet radix leniter adfringentem et alexmharmatam. Ideo ad morbosa fibra laxa natos vi valet adstringente,