Caroli a Linné ... Amoenitates academicae seu Dissertationes variae physicae, medicae botanicae antehac seorsim editae nunc collectae et auctae cum tabulis aeneis. Volumen primum decimum ... curante d. Jo. Christiano Daniele Schrebero ..

111쪽

D Fumaria Polygala 1 Anthyllis robus Lathyrus

Difolium

τLotus Medicago Hypericum incinalis

vulgaris Vulneraria tuberosus pratensis fluatica Cracca fativa tetra permi hirsutum repens pratense arvense

montanum agrarium corniculata

rupulina

quadrangulare perforatum POLY AUELPHI

Tragopogon pratense PScorgonera humilis pSonchus arvenilis p

maritimus rΡrenanthes muralis rLeontodon Taraxacum f

112쪽

Lapsana' communis '

Carduus: Bidens arvensis lanceolatus cernua M

Tanacetum vulgare

PArtemisia Ah inthium fGnaphalium

hJ Vix speeie diversa a Ciseops Bidente, plurium auctonim testimoniis asseritur; attamen quae apud nos oecurrit, radio Corolla omnino destituitur. ι In littoribus nostris maritimis oceurrunt inprimis: Planis ago maxitima. Glauα maritima, Gentiana Centaurium, Trigloctin. maritisum , Arenaria rubra major, Aser Tripo-ιium , Statice Armeria , SonMus maritimus, & Interdum misgeliea Arebangelica. Iasione montana & osmunda Struthiopteris hele frequentes, Gualia minime occurrunt. Diuiti bν Corale

113쪽

Violabista

eanina

pmirabilis

Impatiens

noli tangerer. GYNANDRIA.

sparganium

erectum Tnatans

Carex leporina

capillaris

vescaria

Betula alba

urens

rioica

fMyrtophyllum

verticulatum rQuercus Robur

Corylus Avellana

Abies

114쪽

Salix fragilis f

caprea

cinerea

Εmpetrum nigrum

Myrica Gale

Populus alba

rtremula

Juniperus communis o

odoratus r

Equi fetum Osmunda Aerostichum

Pteris 'Polypodium Lyeopodium Blvaticum

arve esuviatile Demale .Lunaria m9Struthiopteris n9 septentrionala aquilina vulgare Phegopteris D opteris clavatum Selago complanatum

I) Varietas εο iam ob ad ossicinam meta in forigiam eonvoluta, in Insula

laterariam. Φ0 Uarietas Beeriana in Hasthagen semel Iemuc Pro stragulis in lectis pauperum reliquis Fidicibas praesertur. Diuitiam by Coosl

115쪽

sphagnum Polytrichum Hypnum Marchantia Licten

Phallus Lycoperdon

palustre

commune triquetrum

proliferum abieti mdendroidespolmOrpba centrifugus

saxatilis phasedes ciliaris

faxineus actabbeformis hirtus - 'nodosus esculentur Bovilia Muredo

116쪽

PRAESIDE

Proposita

psaliae IIII. Iunii 29. g. I.

TLsTACEORVM doctrina jucunditate plurimis praeripit palmam. Admirabilis enim partium conformatio & elegantissima colorum dispositio antiquissimis jam temporibus, tantam curiosorum excitarunt attentionem , ut admiranda haec naturae miracula, summa perscrutari vi, eaque, studio sane non vituperando, ad remoti Lhma Oceani littora,' magno saepe vitae perieulo collecta, inter gazas pretiosissimas locare voluerint. Scipio atque Laelius, alter ducendis agminis bus

117쪽

163 FUNDAMENTA TESTACEOLOGI E.

hus & conserendis prieliis, alter dicendis in senatu Romano sententiis clarus, ad oras tamen maris saepissime testis legendis quaerebant voluptatem. Ad nostra ut veniam tempora, seXus etiam elegantior, indefesso 1tudio, acervos testarum con-qqirit, inque illis contemplandis oblectamentum capit eximium. Atque, ut curiosas in Anglia, Belgio, Gallia atque aliis exterorum terris testa- Ceorum collectrices taceam, REGINA nostra. L

DO UICA UL RICA augustissima, jam VIDUA

maestissima, non tantum collectione ex singulis naturae regnis, atque adeo testarum quoque, sane copiosissima, verum ipsa etiam eximia harum rerum peritia admirationem omnibus injicit maximam. Cum vero in ipsa tantum rerum naturalium superficie haerere sapientem non deceat, penetralia hujus scientiae amaenissimae perscrutemur, ad conformationem testaceorum ipsam internam, ad colorum dispositionem, ad partium Ornamenta, ad animalculorum structuram, generationem, incrementa &alias proprietates, attentos conVertentes Oculos.

Sed bone Deust quanta prodigiorum cohors helenobis sese offert. Testaei domunculas & tegmina quasi praebent vermibus quibusdam mollissimis, qui ossibus carent,& cuticula tantum tenerrima sunt obtecti. Plurimae autem sunt in conformatione hujus domicilii varietates, plurimae colorum differentiae. Nonnullae testarum orbibus circumvolvuntur; aliae in se sunt quasi cochleatae; aliae gibbosisse; aliae expansio, apertae; aliae piame, squamoste, corticosae; aliae spinis, mucronibus, pinnulis, laminis vel cristis, frondibus, muricibus horridae, aliae laeves, pellucidae, nitidie; aliae turbinatae, spirales; aliae velut operae

118쪽

re musivo tessellatae, omnes autem, licet inter sedisserant, artificio tamen, venustate atque qlegantia ita certant, ut quaenam ceteris pulcrior, dicere ViX audeamus. Etenim, quae veluti negligentia quadam formatae videntur, in rudi tamen massa sapientiam Creatoris summam ostendunt quam luculentissime. Colores quoque, inter se mirum in modum differentes, maximam nobis in testis determinandis adserunt dissicultatem. Innumerae sunt albae, amgenteae, pullae, subnigrae, helvolae, aureae, plurimae discoloribus variegatae lasciis, paucissimae caeruleae , & sic deinceps. Artem, qua domos suas haec animalcula exstruisant, novisse non minoris est pretii. Neque enim illam, ut recte admonet illust. Reamur, perspicacissimum Ρhilosophi ingenium, elare & distincte

satis, detegere valet. Non desunt auctores, qui in hac re desudarint; demonstrationes autem, quas in medium protulerunt, plurimae, praeter ingenii exuberantis indicia, nihil fere continent. Hoc scimus, testas omnes ex ovis, piscium spermareserentibus, & vel extra matris, vel in matris sinu excubitis, non autem ex putredine, uti Arbstoteles & multi alii voluere, nasci; & ex tota demum animalculi superficie pullulare mucum, qui

exsiccatus veram format calcem. Lentorem hunc

magna adesse copia nemo negabit, qui noverit Helicem Pomatiam saepius per diem, membrana, qua claudit aperturam suam, abrasa, confestim effcere novam. Undique etiam totum animal lentore illo est ob susum, & ipsa viscera sat magnam hujus copiam secernere videmus. Constat autem inter omnes, humores tenaces in fila posse extrahi. Credunt igitur multi cum illust. Reaumur , quod

119쪽

ex animalculi pom talia fila calcaria etjam ed cantur, quae, quo majori copia adsunt, & diligentius pristinis apponuntur, eo crassiorem reddunt testam. Externa testae textura tape mollioc est interna, quae, animale fortiore iam robustioreque facto, fabricatur. Nonnullae certe oris adminiculo mucum tantum corpori illinunt. Celeb. Heresant 'b nuper aliam maxime ingeniosam hujus rei theoriam construxit, quae naturae maXime conveniens , experientia quoque approbatur. Magnam satis similitudinem invenit inter animalium ossa &domunculas has calcarias, quum & osita & testae sint cellulis, calce resertis, compolitae. Testas cellulis componi demonstrat ex eo, quod in substantia illarum ipsa saepenumero inveniantur bullae aereae, quodque spiritu nitri soluta calce &aqua diluta, cellularis tantum substantia cum acidis non e Tervescens restet. Concamerationes ibias, quas ex gummoss constare fibris pellucidisputat, sere globosas depinxit, hincque non mirum , quod hae testarum superficie quasi plicatae &prismaticae factae, radios solis dividant & multas illarum facies splendentes variegatasque reddant. Quo crassior testa, eo robustiores & tenaciores esse cellulas contendit. Omnia testarum ornamenta ex bestiolae pororum structura oriri videntur. Hi enim quo consertiores sunt, eo etiam aequabiliorem evadere superficiem videmus, & quo distinctiores ac rectius ordinati, eo magis eristatam & elegantem ; ita ut poros majores in quincuncem dispositos, vel quadrata formantes, testam reddere reticulatam, hinc illinc autem congregatos, spinosam &turberculatam facile crederem. 'De

120쪽

De incremento testarum varie disputatum est. praea. unoquoque anno Vetustas demittunt domos. novas ampliores formaturae; aliae autem ultimos anfractus per novos articulos dilatantes, antiquam eo reddunt spatiosiorem. Conchae pIurimae mar. gines tantum novarum lamellarum appositione adaugendi Structuram animaleuiorum contemplantes iterum in gyrum volvimur, nec certi quidquam in his audacter assirmamus. Incredibilem tamen industriam naturae scrutatorum quorundam, in examine veris

stiamus, quibus partibus careant ἰ quas a exceptis nonnullis paucissimis majoribus visceribus, possideant, & quo ordine sint collocatae, nemo mortalium adhuc indagare potuit. Non quidem me sugit, solidissimum Lismum, aliosque infra nominandos celeberrimos Uiros, multa praeclara, hac in re, scripssse; sed ipsi fatentur se parueissima esse adsecutos. Animalia etiam sunt tam mollia tamque tenera, ut licet partes oculos no stros non fugiant, . . cultrum tamen serre non possint. Aristoteles, dividendo omnia viventia in pedi secta & imperfecta, inter imperfecta reserebat testarum animalia, & quidem merito. Carent nimirum capite, naso, auribus, pedibus, oculis; &quamquam sunt, qui puncta illa nigra, tentaculis nonnullorum insidentia, oculos esse statuant: exisperientia tamen docet, neque cavom quoddam, oculi humores involvens, inVeniri, neque testas illorum ope, repraesentationes rerum sbi formare posse. Certitanum quidem est, tentacula organa