장음표시 사용
591쪽
aureos Io o. L in sintexti . O. D. de re dit. sed etiam quae sit per relationem ad aliquod instrumentum, in quo ceratum determinatur,veluti ad acta. l. pen. inf. C. de sentent.
qmesin. cert. quant. profert. aut testamentum ves codicillos. I. ait Praetor.F.ssi iudex. D. de re judicat. Et ideo valet sentenistia, solve quod petitum est, aut quantum petitum eli. Modo actor se mmam in petitione exp resserit.(l. in pententis . F s. . ampliu . f. ins D. de rejudicat. I d em que si I u d ex liecondemnet et Semproni quod habes ex testamento veICodicillis Maevij, Titio restituas , dummodo appareat postea certa quantitas testamento vel Codicillis relicta.d. L ait Praetor. f. r. I. v. eoae cum paria situ, aliqv id et esse s
Certum per se vel per relationem ad aliud. l. haec vendktio. g. F. hujusmodi. I. ibi, tam evidenti venditione. ubi, sothois Ded. v. de contrah. emption. c. asse isto. yy. ivi, quantum m. de hered instit. l. uia autem. N. . sed qui vinum. I. D.de Verboris obligat. Done . h. r. n. o. Corras lit. c. n. s. Harprecht.num. t.
QuFritur autem non inconcinnε hic , an& haec ententia valeat,solve, quod debes. Quida existimant valere, si ex actis probatorijs appareat, quantum debeatur. X usis d. l. ait Praetor. f. . si Iudex. I. post Eart. et alior. D. de re judicat. quod nobis probari non potest. Primo propter h. S . Curare. ubi dicitur, curare debet Iudex, ut certae rei vel pecuniae sententiam ferat, etiamsi de incerta quantitate apud eum non sit actum: quod sic non fit 'Secundo, quod finis sententiae Iudicis hic esse debet, ut lites finiantur , t r. D. de re dicat. ibi, sinem controversiarum &supra dictum : quem non consequitur haec Iudicis pronunciatio. Quia acta probatoria multis modis falsa adhuc dicia reo poterunt, ut potius ea lites excitare, quam sedar possit. Deniq; per t. quid tamen. an s. Pomponius D. de recrat . qui arbitr.e ubi diuitur,arbitrum inutiliter sententiam
MN crtam dicere, ut puta quantum ei debes, redde. Nec di-
592쪽
stinguitur, utrum ex actis appareat vel non , qtantum deis beatur. Ergo etia judicis semetia ita concepta erit inutiliss u i dem arbitria ad similitudinem I judiciorum sint reada cta .l. I. D. eod. Duarenus ado ait Praetor. Vp. si iudex. .. ibi, . maeritur. D. de rejudicat. Arum m. disun a I. ad Pandect. ths
Non obstat supra dicta L in se n ten t ijs. . . . D.de re maecae Sunt enim dissimilia, solve quod petitum est:&solve quod debes. Major est incertitudo in hac, quam in il Iasententia. Iudex enim eo quod dicit, solve quod petitum est, satis certam quanti aetem exprimit, quae in libello expressa est. Quando vero inquit solve quod debes ,
licet videatur ad acta se referre : tamen quantum debe atur, non cognoscitur ex sola inspectione & lectione acto rum, sed multa glerumque sui it tam de facto quam in iure exam i nanda . Duaren. d. l. ait Praetor. I. .F. D. de re judicat. Nihil magis d. l. ait Praetor. . . I.mere dicat. Nam Sehaec diversa,virum quid ex testamento debeat quis,an simis plieiter. Satis enim certam sententiam protulit Judex dicendo : solue quod ex testamento habes e cum eo inspectores facile cognosci possit. Secus vero se res habet, ubi ad cla se referendo pronunciat. Hinc Suetoniusseribit in viata Claudi j Caesaris: Claudium Caesarem ita pronunciasse . secundum eos se sentire, qui vera proposuissent. Et ait eum contem tui habitu melle nec immerito, cumn hil a Iudicis ossicio alienius. Additur a. in h. . ab Imperatore, ut Iudex certam sente tras tiam ferat,quantum possibiles ei sit. Ad impossibilia n. neminem vult t Lex obligari l. f.' sua sentent. eaveae restiad. c. nono potest. c. de regul juro, in o. glosi. in pupilli. . c. videat m. f. de negoti ae gest. Possibile autem ttinc est, cum natura rei patia ur. Exempli gratia , si homo
vel generaliter promissus sit , vel de obligation
593쪽
alternativa agat anquia vel Davo vel Dromo debentur. Hoecasu vel in genere vel alternative quoq; reum codem nabit. . huyc autem. in .h. .isis ichum homixd tibi Dd. , dicera M. Alias enim si ad speciem vel in unam procederet, Injuriam faceret reo, qui in istiusmodi obligationibus telectio' ianem h ibet c. in alterarati,iis.pe. de regu . uris, in c. ubi GPhAm. minemtionis . F. si emtio. s. D. de contrudi emtion. I. p rums to. .f. ibi, electionem. D. de Dre dotium. I. arbitraria. a . .
non utitas.in f ibi, reum, ubi olura. D. de eo quod cert. Ac.lpheredi. s. D. de and t. institnt. Done . h. g. num. Inforra . sit.
dem obtinet in actione nox ali, li dominum serui noxiam committantis udex aut ad damni Mimationem aut servum noxae dedere condemnet. LI. Inst. de Opsic. Didic. ut di- . ctum e scilieet, ne simpliciter illum condemnando forte ad litis aestimationem aufferre velle videatur ipsi legis ben ficium. mile . ., . decem. I. i. de re judicat. Sic quoque fieri non potest, ut iudex certam gentenisaiam ferat in pentione heredi tatis, respectu rerum hereditariarum. Cum enim actor quotam hereditatis petat imgenere,nec certps res hereditarias libello sus expresserit utique & generalis & incerta sententia toleratur,1 n,n posmmm. i. D. I pars heredit.petat.&hneisivis h. I num. s. Hur precht. num. S. Deindo sufficit, sententiam esse certam , respectu juris universu dum iudicium universale secundum propriam naturam actionis depurad declarandum lus actoris, veluti actorem esse heredem , restitutio vero fiat
Idem obtinet in ijs, quae accessorie petuntur eluti Sum fundum Corneliami peto cum fructibus perceptis &
594쪽
percipiendis, expensis& similibus. Suffciat enim & hierem principalem certam esse,cum post sententiam facit ante executionem specificari &aestimari possitu. ouod
non tantum. l. terminato. 3. C. de fruct. oe litium expens ex primitur : sed etiam omnium iudiciorum recepti sima consuetudine comprobatur. PIura qui vult , videat lamso Rem h.' . num. s. cum multo seqq. SI Aridovin. num. O.
Neque obstat his, quod supra dictum , sententiam
certam esse debere, quod certe fieri nequit, si actor in libellu quantitatem incertam complexus est; cum sententia libello conformis esse debeat. Respondet enim Corratius h. T. sit. g. num. s. in f non ideo sententiam a libello diversam esse,qaod petitio incerta per eam celtior& clarior fiat. h. F. sicut nec t qui excutit spicas , novam frume uti. speciem fui t, sed eam, quae in obscuro erat,detegit. l. adeo. . .cum quis. Ita in f D.dea uir .rexum domini Etenim actor utcunque incertam quantitatem exprimat : ad id tamen agit revera quod sibi debetur, Iudex autem in id, quod debitum apparet, reu condemnat et ut merito semper dicatur libello conformis sententia, nec aliud , quam fuerit peti tum, continere. Hinc eleganter notat Baldus ino L t. C. si plures una sentent. condemn. quod sufficiat, sententiam
libello conformem esse in trepetita, in causa petendi, & in iactione instituta. In repetita, uapula quod Iudex de ariae re non pronim ciet, quam de ea, quae in libello est petita. Iucausa petendi, quod iudex aliam causam non proferas puta, si actor petat ex causa depositi, Iudex non poteri 'pronunciare ex causa mutui .Denique Iudex sequetur naturam actionis, quam actor instituit ut secundum eam reum condemnet vel ab so lua V L habebase G. in M. D. de institer. actio' Baliis Marce m. .ili, uneve . ubi Gothoneae et, def--
595쪽
plus complexus fuerit, quam ad eum pertineat, caula cadebat, id est rem amittebat : nee facile in . g o te, nisi minor erat viguiti quinque annis Huic enim sicut in aliis caulis causa cognita succurrebatur, si lapsus iuventu te fuerat,ita&in hac causa succurri tolitum erat.
Sane sitam magna causa justi erroris interveniebat, ut etiam coni amissimus quisque labi pollet, etiam majori 2 p. annis succurrebatur : veluti siquis totum legatum petierit et post deind* prolatiberint codicilli, quibus aut pars legati adempta sit,aut quibusdam alijs legata sint, qliae efficiebant, ut plus petijsse videretur petitor, quam dodram rem, atque ideo Lege Falcidia legata minueba
Plus au em quatuor modis petitur, re, tempo'm,' co&causa. Res veluti ii quis pro decem au' c. ,qui ei debebantur, viginti petierit: aut si is.cuo
596쪽
jus ex parte res est, totam eam vel majorem partem suam esse intenderit. Tempore: veluti si quis an, te die T,vel ante conditionem petierit.Qua enim ratione qui tardius solvit, quam lolvere deberet, minus solvere intelligitur; eadem ratione qui prae mature petit, plus petere videtur. Loco plus petitur, veluti cum quis id quod certo loco sibi d. on stipulatus est, alio loco petit sine commem ora rase
o ne illius loci, in quo sibi dari stipulatus est: vel bigra tia, si is qui ita stipulatus fuerit, Ephesi date
spondes P Romae pure intendat sibi dari opor ere. Ideo autem plus petere intelligitur; quia utilitaetem, quam haberet promissor, si Ephesi solveret, adimit in pura intentione. Propter quam caussam alio loco petenti arbitraria actio proponitur: in qua scilicet ratio utilitatis habetur, quae promissori competitura fuisset, si illo loco solveret quo les olliturum spopondit. Quae utilitas plerumque
in mercibus maxima invenitur: veluti vin D, oleo, frumento, quae per singulas regiones diversa hapbent pretia. . Sed dc pecuniae numeratae non in
omnibus regionibus sub eisdem usiuris foenerantur. Si quis tamen Ephesi petat, id est, eo loco pe tat, quo ut sibi detur, stipulatus est, pura actione recte agit : idque etiam Praetor monstrat, scilice quia utilitas solvendi salva est promitari.
Huic autem, qui loco plus petere intelligitur et I ZZZ et proxia
597쪽
Ad si quis agens. 33. Proximus estis, qui causa plus petit: ut eae si quisita a te stipuletur, Hominem Stichum aut decem aureos dare spondes t Deinde alterum petit, vel ue
ti hominem tantum, aut decem aureoS tantum. D
deo autem plus petere intelligitur: quia in eo genere stipulationis,promi staris est electio, utrum pecuniam an hominem solvere malit. Quia igitur Pecuniam tantum,vel hominem tantum sibi da xi oportere intendit, eripit electionem adversario, & eo modo fuam quidem conditionem meliorem ficit, adversari j vero sui deteriorem. Qua de Caula talis in ea re prodita est actio, ut quis intendat hominem Stichu, aut aureos dece sibi dari oportere. Ut eodem modo pe teret, quo stipulatus est Pratori rea si quis generaliter hominem stipulatus sit, respecialiter Stichum petat, aut generaliter vinum
stipulatus sit,& specialiter Campanum petat aut generaliter purpuram stipulatus sit, deinde speci aliter Tyriam petat, plus petere intelligitur, quia electionem adverserio tollit, cui stipulationis furet liberum fuit, aliud solvere, quam quod peteretur.
Quin etiam licet vilissimum sit,quod quis petat, nihilominus pIus petere intelligitur et quia siepe accidi nut promissori facilius fit illud solvere,quod
Sed Mecq uidem antea in usu fuerant: posteam se Lex Zenoniana & nostra rem coarctavi
598쪽
Et siquidem tempore plus fuerit petatum . quid statui oporteat, Zenonis divae memoriae loquitur constitutio. Sin autem quantitate vel alio modo, plus fuerit petitum: in omne, si quod forti damonum ex hac causa acciderit ei, contra que plus peetitum tuerit,commissa tripli condemnatione
T. Olim in actioneproponenda verbolapsu causa cadelat. R is
. Hujus s. Um an in omnibus actionibus fuerit eo. Arbitrium aliud, aliud AZoom. F. L- . C. de petu petit. quando focum habean . Dolis nem/niprodesse debet x p. Malitiis hominum sudulgendum non est. F. Judi laetusoria reddi nos debent R. Lem temere mimribus nonsuccurrit. Io. Legis beneficio dignus non est,qui in eam committin D. Tu pitudinem alligans non es audiendus. ra. De similibus idem judicum IA L I. C. qui et a em. quos reBit. Se explicatum P . Deeurioves qui olim creati LII. Era or non quivis excusent . Ignorantissam propro non excusat. m. Imo nec alieni: quando P
599쪽
ra. Plus petimus quatuor modu.ro. Re quomodo flat. Poetiam concernenae nθn facile ea tenditiamaa. D estpars obesationu. M. Dicae infavorem rei ad Impraesumitur.
o. Contrariorum contraria consequentia.
ar. Ante conditionem quomodo plus petatur eas. Non entis nucis uni qualitates. ap. One omnia denominanda. g. Paena commensuranda delicto.ap. Lege non distinguente neque nor dissidua LXo. Creditor est, cui sub conditione debetur. II. Purum debitum exode a. Pretia rerum diversa. s. Pecuniae Uimatio publica. .s . EArbi raris de eo, quod certo locopromi m est agi pu- est. Sedubi Z nam M. n. Mora unicula sua morere debet. sc. Hi qualitatis laus.sg. Assurditas evitarida. ... Sp. Jnducta ad diminutionem augmentationem operari non
oo. Interpres optimus quilibet sibi. OI. Cause vocabulum hie significat modtim obsigatiouo. oa. In alternatiso esectio rei ve debitoru est. Fales inum. es.
o. Atiud interdum in obligatione quam in solutisne. . Genuup, omittens quamlibet speciem holoens liberatur. R. In obligatione generali qualibet 'cies inest.. Da renati sagarbitris deis ora resimum ' Plus
600쪽
Plus petens olim uniformiter puniebatur. o. Hodie qui tetnoorepturum petit, quoreo ofFI.' uodnam tempus duplandum flsa. Actores icmpora litium diligenter obstemen' O. Due idiet paena corporalis gravior pecuniaria. Iusta ignoranti i impetentem excusat. I. adu meae periculum est in mora, a ret ulti Juris Coa mutas rect dium is . Omlubs hemivom indulgendum non est. Aeste conditionem petens quomodo puniatur FPlus petem re , cause caec qua paesa a friatur pCUm quo quis et hodie cadis cadit. Claus ultro citros quid operetur. Protestatio contraria facto tollit prael satiano . es
i li ' indit e so sti Supra praecedenti in s. monuit imperator, ua Iudex, quantum possibile ei sit. certae rei vel pecuniae seibtentiam serat s nunc quid actora cavendum fit in intentione sua id est ibello liuentionis. lsiquu intentione. O.
D. de Iudic. I. genera iter. a. D. de exception. F. pias antem. Ss-vem loco plus. Fs misis in interatione. II. h. t.& actionis.
Fuit enim olim haec veterum superstitio, ut qui in a-i ctione inlli tuenda vel verbo et lapsus esset, caderet causa, te in vere debitam amitteret. h. T. Paulus libr. I erytent tit. de plus petendo , et libr. a. t. de fige oribus. Vnde ii arti Cicero ube a. de Invention e ita Jus Civile constitutiliti lisbemus i ut a causa cadat in cui non, quem