Materia venenaria regni vegetabilis

11쪽

PRAEFATIO.

stupendos effectus producendos, quid essicere valeat Natura, in venenis experta esse quum videatur; sacile quilibet peripiaciet, quae sit illorum rite cognoscendorum

12쪽

necessitas. Horum enim adcurata cognitio non modo a noxa, quam, nulla saepius arta reparabilem, sanitati et vitae nostrae inserunt, nos defendit, sed maximum etiam, qtiem medicinae, oeconomiae, technologiae cet. praebent usum, nos docet. Ast superfluum esset, quanti momenti haec naturae effecta sint, fusius demonstrare, quum summa doctissimorum viarorum diligentia, quam in corpora haecce impenderunt, hoc fatis testetur mihique huius negotii otium faciat. Praeter alios celeberri T. F. O MEL v S de hoc argumento bene prome. ruit, utpote qui obseruationeS aliorum et experimenta de hac re capta diligenter collegit et

13쪽

concinne fuseque unacum Characteribus corporum naturalium in variis libris' exposuit. Quae consideranti repetita Venenorum, qua quam non nisi vegetabilium perlustratio forte superflua videri posset. Sed variae ad hocce molimen me adduxerunt rationes. Commodiori nimirum, quam quae G MELI NO placuit,

methodo, Linneana illa quidem, quae si

mul breuitate se commendat, Venena proponi posse arbitratus sum. Non nulla etiam GME-i a I LINus Aligemeine Gesthiclite der siste. I776.

14쪽

LINus venenis regni vegetabilis adnumerauit innocua, vix ullo signo suspecta; plures autemplantas, quas in Venenatarum numerum recipere nullus plane dubito, quamuis aliquas illarum mortem cuidam animali intulisse hucusque nondum fatis constet, omisit vir doctissimus. Variae enim caussae huiusmodi effectum pra pedire quidem, sed fortassis non semper et ubiaque tollere potuerunt. Tam parua dosi faepius ingeruntur aut externe adplicantur, vel in ea valetudinis conditione et tempore, ut anumalis naturae viribus leuioribusque remediis ac euporistis facile superentur toxica. Sub coelo, inprimis calidiore, multae proueniunt plantae

15쪽

eaeque venenatissimae, quas mortiferos habuisse effectus nemo adfirmare potest, quia nimirum sacie externa et saepe magis adhuc odore saporeque virulentiam produnt, vel virtute noctua famosae antiquitus ab omnibus fugiuntur. Quis vero praedicere audebit, eas et imposterum neminem in vitae discrimen adducturas esse λ Ex his itaque elucet, eam ob rem plantas nondum a venenis excludendas esse, ideo quod illas

mortis caussam exstitisse nondum constet. Sed et multas celeberri GMEL INVS praeteriit, quarum lethales effectus cogniti sunt, quo e. g. referre t liceat Gratiotam incinalem, cuius funesti effectus in Gallia obseruati sunt, Crocuin o L

16쪽

nalem cet. cet. variaSque nouiter demum detectas. Namque nec superfluum, nec incongruum; sed maxime consultum et proficuum duxi, vel ea huc referre, quae ut venena minus adhuc innotuerunt, dum hoc modo, teste proh dolori experientia, eo certius inscium oppria munt, quo minuS ea auersiari solet. Dabam

Culmbaci mens . Octobris MDCCLXXXV. IN

17쪽

In genere Venenum corpus dicitur, quod animalem naturam in peius mutat, ea ratione,

ut effectus, inde oriundi, corporis adplicati nec massae, nec eXterno impulsui debeantur. Secundum hanc definitionem medicamenta, sano corpori adplicata, in latiori sensu semper venena dicenda sunt, quum tanquam sanum non in melius, sed in peius potius mutari possit. Pharmacon itaque quae ambigua vox est) non, nisi respectu aegroti corporis bonum, i. e. medicamentum nominari potest. Verum vel altimenta quae a pharmacis, Corpus nutriendo, differunt) multa et varia, posita hacce veneni notione latiori, venena esse possunt. Strictiori autem sensu, missa aliarum definitionum reprehensione, id corpuS Venenum pronunCidndum existimo, quod ope principii singularis, vel narcotici, vel acris, vel utriusque, vel alius

rum instar utimur, in Materiam Medicam, aut saltim ad aromatum, quorum abusus valetudinis robur inbe- factat, classem ablegandis.

18쪽

ignoti , aut vi mechanica, intus adplicata,

corpori animali, etiam sano, mortiferos inferre valet effectus, nec a pondere, nec a volumi

ne intus adsumti, seu alio modo adhibiti dependentes ; sive, Ut breuius rem eXpediam: Corpus, quod non mole, sed vel ingemini vi mechanica, vel varia ratione adplicatum, principio quodam singulari, ad nutritionem inepto, naturam animalem destruit, venenum est Hac defini-2 Toxica sagittaria, de quarum specie maxime notabili

Illustr. fCHREBER, fautor et praeceptor omni pietatis cultu neternum proseqliendus, fiuius disseruit, vid. Natumorico I9 Si p. 129. et quae per utrinus cruentum adplicata, exceptis, quos interdum obseruare licet, motibus aliquot conuulsi uis, sine magno, ut videtur, dolore, minuto temporis primo nondum elapso animalia occidunt, non amara, urentisthara, calefaciente qua litate sua, quam degustata linguae imprimunt, quave sensiliores partes illaesas inflammant, agere, persuadgre mihi nequeo ; etsi determinari non potest, cur horum acredo hac, neque alia ratione operetur. Verisimilli inimi est. vasa sanguifera per consensum neruorum, qui interea est. videtur, subito constringi sicque humorum circuitum tolli. Idem consensus vascula lamphati ea inter et glandulas est: una enim glandula tumente, etiam caeterae tument; quod ut in aliis morbis, ita et vase lymphatico per instrum estum venenosum laeso adcidit. Iii-tunaescunt tunc praeter partis adsectae inflammationem, febrem cet. etiam omnes glandulae. Succorum inorbo se mutatio snamque venenum huiusmodi cum sanguine tepido e vena misso mixtum cruoris a sero secessionem,

atque coagulationem impedit tam subitae necis causa esse non potest, siquid em sanguis e vasis iugularibus animalis cuiusdam toxico hocce laesi et moribundi eductus, naturaliter constitutus adparet, serumque a cruore se

cedit. .

19쪽

definitione excluduntur cum alimenta; tum medicamenta multa, inprimis minus emcacia, quae magis nutriunt et debiliora sunt, quam quae corpuS nostrum, quod innumeris iniuriis impune ferendis, sat firmUm Constitiere natu ram oportebat, periimdare possent. Heroicorum autem medicamen. Orum numerum non

partium e Materia Medica, iam aliis praeeuntibus huc transferendum esse censeo; reS enim, quae rite adhibita medicamentum est, eam ob caussam non desinit esse Venenum, quum omni

no pauca venena, absolute et per se, sed sub quibusdam tantum conditionibus, talia dici

queant'.

Est autem venenorum regni vegetabilis, seu plantarum venenatarum, quales ubilibet fero A a proger

H Absolutum venenum nominandum arbitror, quod sub qualibet eonditione perimere valet. Quod iterum vel smplieiter absolutum panaceae, in rerum natura non existentis, oppositum) est, vel non. Hoc aut tantum interne, aut tantum eae terne adplicatum absolute mortem infert; illud utroque modo. Velaenum vi subtilitatis maxime penetrabilis, omnes corporis aditus perrepens, semper certe letiferum existere potest, vel vere est. Quod quidem vel ita necat, quod ob celeritatem, qua agit, maximam omne, quod serendum est auxilium, etiam praesentaneum et conuenient tisiturum, serius iusto adplicetur, solave prophylaxi, prosapiae toxici opposita infringendum; vel eui, nullius quoque prophylaetice capaci, nullum antidotum est, aut nos saltim adhuc la. tens. Quaedam aeris species et animalia venenata, forte et vegetabilia huc pertinere videntur.- Plurima venena relativa sunt.

20쪽

progerminant, numerus sane non paruus, vel solum nobis cognitarum ; eoque ipso, ut reliquorum Regnorum veneniS Vulgariora, cumprimis attendi merentur, ne ignorantiae poenam luere oporteat, dum iam innumera testantur

exempla, quam saepe toxicae plantae ab insciis pro salutaribus habitae, in cibum receptae, vel cum iis commistae et confusae sint. Praeter Characteres, quos Bolanica nos docet, plerasque plantas venenatas etiam aliis, ab innocentibus plantis natura distinxit ingenii noxii notis, plus minusue perspicuis; in quibus tamen cognoscendis bruta, inprimis quorum indoles consortio hominis nondum mutata est, ut et populi inculti multum superant homines cultiores in ciuitatibus viventes, in quibus sensuum aciem nimia rerum Varietate et ab usu infractam obseruamus. His adcedit, quod plurimi homines plantarum, quae tamen mBXimam alimentorum pdrtem erogant, notitiam

nimis negligant, dum alii rei herbariae magis studiosi, et forte etiam bruta, quae praecipue plantis aluntur, saepe solo habitu infidas agnoscunt. Attamen color, sapor, odor, sensatio, seu labes qua superficies corporis adficitur, praecipua malignitatis exhibent criteria. Quam ob rem brutorum, inprimis delicatiorum Caprae Cet. multas, aliis animalibus dele-terias. plantas impune carpunt) actiones fidissimo saepe suspectarum plantarum indicio sunt;