Materia venenaria regni vegetabilis

21쪽

idque eo magis, in quo pluribus eiusdem seu alius generis siue classis animalibus, auersatio illa obseruatur, quae suspitio confirmatur, si nonnulla bruta caussis quibusdam impulsa in detrimentum suum atque perniciem herbas istas de horarunt. Alia criteria etiam familiae et adfinitates plantarum, chemia, et loci, qUO Vegetant, conditio cum reliquis collata, nobis suggerunt. Nonnullorum autem vegetabilium virus tam absconditum latet, ut homines et bestiae inde saepenumero decipiantur, nec id facile, nisi institutis experimentis, manifest

tur.

Vt omnino venena, sic et in specie Vege tabilia quae id cum mineralibus commune habere Videntur, quod, ut regni animaliS varia, non contagiosa sint, diuidi possunt in ea, quae mixtione haec chemica dicere liceat), et ea, quae vi mechanica agunt. Mechanicorum in regno minerali plurima deprehenduntur; quaedam tamen et in vegetabili, quo reseratur, e. g.

quod aristis abruptis cutique tractantis infixis eandem, ac Dolichos pruriens et urens excitat molestiam, Carex acuta' sine dubio etiam aliae species), et praecipue Phalaris arundina ea Cet. quorum agendi modus cum illo Alu-

A 3 minis

4 Hane pecoribus ineautis vel fame pressis noxiam esse confirmat celeb. quondam apud Lipsienses Oec et Cana. Pros. SCHREBERVS, in den oecon. Samsul. t. XI. ρ av. et cet. BERN HARD Abb. umn Mi enbau p.

22쪽

minis plumosi conuenit. Quae mechanica irritando, pungendo, lacerando, pruritus, dolores, inflammationes, spasmos, haemorrhagias, cppitis et sensorii communis adfectus sympathi-COS Cet. productilat; quam vim omnem a figura particularum, duritie quadam praedi tarum, modoque illas adplicandi non plane excluso, dependere inter omnes Constat. An chemica cum

his re ipsa conueniant, et sola subtilitate disse

rant 3 diictu dissicile est emica aliis p sca dicta mixtione sua,

vel naturali i. e. indole , vel praeternaturali, Vel varie praeparata agunt. Reliquis vulgatiora sunt indole sua agentia. praeter naturam et alimenta et pharmaca mutantur vel constitutione morbosa, ut secate Cornutum; vel putredine, qua aer mephiticus seu modo vapor ), qui etiam putridae indolis esse videtur, demum gignitur qui tunc ut aer, ad regnum minerale amandandus erit, nisi quemlibet aerem ad illud regnum referre velis, quod ad illius genesin praecipue materiam praebet,) aut principium vaporosum, 'quQd ante iam plantae inerat, nec

aeriss , Exemplo sit Crithmum maritimum, quod Anglis aliisque populis instar acetarii innocui est, quodue seminis siceandi gratia una cum caule et soliis ex parte corruptis calidae fornaci impositum spirauit aerem, qui infantibus et adultis vehementem cephalalgiam, soporem, sistidium, vomitum, animique deliquium excitauit. Vid. Cl. I. . Κ R A v s E N s eo abrtin offigen Unterricbi

23쪽

aeris speciebus adnumerandum videtur, expellietur. Venella, e plantis Varia praeparatiione educenda, sunt: resinae, gummata, olea aetherea et empyreumatica, alcohol, salia, in specie acida, concentrata, alcati fixum vegetabile causticum, camphora si cet. quorum alia potissimum foris per vulnus corpus ingressa; alia intus si inita cito aut lente machinam animalem destruunt. Chemica venena regni vegetabilis sunt vel narcotica, vel acria. Illa sunt indolis maxime volatilis et penetrabilis, qua corpus animale, quamuis saepe magna distantia ab ipsis remotum, subire valent. Plerumque Odore, grato aut fastidioso, 1e produnt; interdum tamen omnis odoris, fallim a nobis non percipiendi, expertia 7 corpori sese insinuant solis effectibus suis se prodentia. Et vim hancce halituosam, qua neruorum systema praecipue adficiunt, in toto regno Vegetabili, Cui etiam privative competere videtur, semper esse unam

eandum que, licet in diuersis plantis diuerso

modo aliarum particularum interuentu et Commixtione mutatam, equidem arbitror. Alia narcotica solummodo foris, e. g. florum qUΟ

6 Camphorae Scrupuli duo adsumti delirium, idearum

confusionem, temulentiam, debilitatem sutumam, convulsionem, Huniam eae ore Prorumpentem induXere. S. T. DE Μ E Z A compend. meae pract. de Uenen. p. I.

) Id de langis nonnullis adfirmatur.

24쪽

rumda in exhalationes ; alia cum soris corpus ingressa. tum ingesta VireS suaS eXserunt,e. g. Crocus incinalis. Haec venena, quae pura omni ac redine carent, praecipue sensorium commune petunt et adficiunt; adliciunt fluida ad cap Ut, materiam nerti eam Consopiunt, vertiginem, mutos capitiS dolores, soporem cet. inducunt, facultates animi, sensus, inprimis visus, et irritabilitatem labefactant, vel alio ignoto modo neruorum actionem interdum subito destruunt; et contra haec, inprimis deglutita,

naturae vireS, quamuis maxime vigentes, nihil valere videntur. Nonnulla autem, aestheterium conuellendo, sensus eX ternos et internos turbant, sanguinem Commouent. motumqtie

muscularem augent ', quod quidem praeter alios effectus. qui stupefacientibus fere tribuun

tur, potius ab acri principio, quod vaporosa plurima

8 An florum partes odoriferae maiori eopia deglutitae eiusdem efficaciae sint i experimentis decidendum est. 9 Exemplum huius rei optum praebeat, quod interne aut externe in quo posteriori casu saepe celerius et vehais mentius operatur) adplicatum, cum paralysin, tum spasnauin inducit. Hae conuulsiones, extremitatibus potissimum conspicuae, effecta quidem ut saepissime his in rebus adcidit) secundaria esse possunt, oriundae, dum ablata ab opto. ut variis partibus, ita et cordi irritabilitate, indeque circulo humorum cohibito, primum remotiorum partium vascula minora obstruuntur, sicque pressione neruuli circumiacentes irritantur. Ast in acri principio, quod opto simul inest, cardo maxime hic loci verti videtur Narcotica paralysin, acria spa- sinum producunt, alia Vtrumque.

25쪽

plurima sibi adsociatum habent, derivandum

videtur; inde resolutio humorum 'φ, dolor, inflammatio cum suis sequelis, orga simus, haemorrhagiae cet. Attamen effectus semper variae proportioni qtla principium principio iunctum est, illorumque plus minusue aliis rebus inuolutorum maiori vel minori puritati respo debunt. Sed acria plura deprehenduntur cum nullo principio vaporoso coniuncta, salua diuisione in acria volatilia non enim omne volatile simul narcoticum est, quod Rhus Vernis, radicans et toxicodendron testantur), vel magis fixa. Etiam id habent venena vegetabilia acria, quod, si languorem , tremorem , paralysin partium inducunt. haec non statim sub initio, ut in vaporosis, eueniant; sed nimiam intensionem

virium motricium, nunc rela Xatarum. sequantur; et quod corpus in putridam resolutionem vertant, alia minuto citi US, ut Americanorum

Io Quum sciamus, morbis putridis, et quidem interdum diu ante eruptionem morbi, pusillanimitatem, languorem, tristitiam praecedere, et pharmaca narcotica idemessicere omnesque functiones labefactare atque tune humorum diathesin putridam inducere : verosimile est, materiam nerueam, rite constitutam, in debita humorum erasi conseruanda multum valere; deprauatam contra dyserasiae, eiusque 'putridae genesin adiuuare vel excita. re. Adcedit, quod in morbis hisce non modo acida, sed et analeptica, roborantia, alexipharmaca et spiri- tuosa, mensque tranquilla et hilaris putrescentiae humorum obsint. Atqui putredo humorum non caussa

morbosae materiet nerueae, sed effectus illius aut aeris veneni, vel utriusque simul esse videtur.

26쪽

toxica sagittaria, alia serius. Quibus magnavis et fluidorum et solidorum cohaesionem disia soluendi est, septica, corrosilla nuncupantur. Venena syptica, in quibus natura sua nihil volatile inest, et constringendo , obturando dolores, inflammationes, spasmos cet. inducunt, ex acrium ordine non quidem remouenda sunt; deprehenduntur tamen validiora et frequentiora in regno minerali, e. g. Variae aeris specieS et vapores acidi, qui sensilissimorum bronchiorum ramis spasmum inferendo, extemplo interdum necant; plumbum Cet. Acida concentrata et spiritus rectificatissimus, quos regnum

vegetabile largitur, non styptica, sed gelatinam humorum coagulantia sunt. Sunt etiam alia adhuc venena acria; regni vegetabilis Olea puto, atque Unguina, e. g. oleum Olivarum, amygdalarum, pistaciorum, pinearum aliarumque nucum ac seminum, quae sponte rancida evadunt, siue ignis Ope empy- reumatica . Vtroque modo fiunt tetra, amara, ardentia, septica. Laedunt ingesta digestionem, incendunt fauces, Oes phagum, Ventriculum et intestina. Surgunt vehementeS VOmitus et diarrhoeae; transit perniciosa a credo in reliquam humorum massam, inquinat istam se-bresque euoluit. Cur narcotica non vias urinarias, nec pulmoneS Cet. sed cerebrum praecipue petant ρ in

quo acre, in quo stypticum consistat λ explo

rare,

27쪽

rare, nobis datum non est. Disserentiam, quae singula intercedit, et magni momenti in methodo medendi est, nos effectus docent.

Vtrum venena Chemica magis, an mechanica corpus animale infestent 3 definiri vix potest. Haec, inprimis interne adsumta, licet in minora vascula non admittantur, sibique ipsa viam faepius praecludant, tam intime partibus impacta haerent. ut nullo fere modo detergeri, inertia reddi et exturbari possint, pariter atque

lentae mortis caussam exhibeant, vel gangraena et c0nuulsiones miserae vitae finem faciant. Illa minimos quidem canaliculos diuersarum partiumr renum, cerebri cet. pro Varia ipsOrturi

indole intrant, subtilissima fluida turbant et inquinant intimamque solidorum fabricam dissolvunt, et sic quasi radices vitae convellunt. Ue. rum enim Vero gaudemus remediis minimas ca-Vitates permeantibus, quibus persequi illa valem US. In uniuersum nil certi hic definiri potest Porro venena distribuuntur in m mesta, quae certis signis cognoscuntur, et clandestina, quae nihil suspecti prae se ferentia, aut adeo sensibus nostris blandientia, eoque ipso vigiles

naturae nostrae vires cotisopientia in corpus irrepunt illudque opprimunt, eoque iam laeso demum patefiunt. - Alia tandem acuta sunt, quae subito conficiunt; alia chronica, quae serius et lente vitam absumunt. Quod quidem discri-

28쪽

discrimen tantum non semper a veneni prosapia, dosi, constitutione subiecti, cui, et loco, quo adplicatur, dependet. Possunt diuersis viis animale corpus ingredi venena: primo deglutitione, fecundo respiratione per os vel nares V, tertio clysteribus, quarto resorbilone culanea, quinto vulneribus Αφ, sexto iniectione in vasa vel cauitates quae scitu omnino necessariae sunt, dum his maior natinorue Venenorum emeacia eX parte respondeat. Alia enim tum interne, tum eXterne, alia tantum interne, alia externe tantum adplicata vita priuare possunt. Illud tamen magis singulare est, quod non omne omnibus venenum sit 3, cuius phaenomeni

1 i) Etiam ope nemorum olfactoriorum et gustatoriorum, itemque cutem perreptantium encephalum adfici potest. Ia Quaedam per vulnus adplicata non, sed vasis ipsis I infusa demum veneno sunt, e. g. decoctum Hellebori albi, spiritus vini simplex l. camphoratus, acida, oleum olivarum. Verum est, haec necem arcersere inpriinis circuitum humorum impediendo , nimirum vel fluidorum coagulatione, resolutione, expansione, vel parietes vasorum constringendo, aut paralyticos reddendo. Atintamen irritatio, quam haec infusa sensibilibus vasorum parietibus imprimunt, ad sensortiun commune propagata in phaenomenis explicandis negligonda non videtura I 3 ) Hoc etiam de brutis valet. Sic venenum est Phellandrium aquaticum equo, non ovi, non caprae; Cicuta Pirina Vaccae, non equo; faccharum columbis;

pborbia homini, nec Sphingi Euphorbiae; 'ofoavi s

29쪽

13meni rationes variae esse possunt: IR aetas, 20 virium digestricium robur varium, 3' liquoris gastrici et enterici conditio secundum quam C. g. a Ces CenteS veneni S narcoticis et putridis magis resistunt), 4' primarum viarum mucUS copiose congestus, acria, irritantia inuoluens, 5' in genere tunicae intestinorum minus sensiles, 6' reliqui corporis humores euchymi l. cacochymi, tenaceS, lenti, a quos, aeres, pu

tridi , cuidam pharmacorum speciei obuersi, 7' copia fluidorum, 8' dispositio neruorum plus minusue sensibilium Τ'), 9' conditio integu

mentorum , I O' Consuetudo.

Venena insinuantur corpori animali ex triplici caussa: dolo, errore aut ignorantia. Quum modus huiusmodi facinus perpetrandi infinitus fere pluribusque forte ignotus sit, remedia etiam illius impediendi enumerari nequeunt 3 inulta

tamen venenorum cognitio auertere valet mala. Saepe-

et Man agora homini, nee porcis; his contra baccarum Piperis nigri etiam muscis lethalis) vel minordosis. Et multa animalia venenatorum vegetabilium cibo utentia homini noxium et exitiale alimentum praebent. Sed de his nune non sermo est. I 4 Inprimis aegrotantium systema neruorum sensibilius, fibraeque musculares irritabiliores sunt ; non tamen semper constitutio valetudinaria et morbus neruoruinest, si nonnulli, cumprimis seminae, e. g. diuersi generis odores dissicile ferunt, et cephalalgiam, vertiginem, lipothymiam et conuulsiones inde experiuntUr sed singularis naturae dispositio quam idiosyncrasiam

vocant.

30쪽

Saepenumero loco esculentorum aut medicamentorum in CorpuS nostrum deferuntur. Haec forsim optime praecauentur, si ab urbis vel regionis superioribus cautum et Consultum erit, ut cuiuscunque loci incolis plantae noxiae vel infidae ibi crescentes innotescaul. Pluntae eiusmodi, flore vel fructu praeditae, publicis locis

suspendi possunt, maxime conuentibus et magna hominum frequentia. Iis etiam, quorum curae greges pecorum traditi sunt, illas monstrare earumque effectuS narrare Conuenit. Dantur enim plantae, e. g. Cicuta virosa cet. quae frequentius animalia bruta enecant, quam homines. Pastores eiusmodi pascua euitare, aut

a plantis hisce, quantum fieri potest, purgare debent, inprimis si ipsorum gregibus noua, nec isti regioni adsueta pecora subinde adcedunt. Imminutio ipsa non exstirpatio) harum plantarum in regione quadam Copiosius crescentium, etiam multa damna arcebit. Virus autem vegetabile, corpori animali iamiam illatum, se manifestat- ni subito iugulat, ut varia toxica telis adplicanda- variis dum locum, cui admotum est; vel alias partes remotas siue per Consensum neruorum, liue ipsum in illas transiens; vel totum corpUS vario

modo adficit) symptomatibus, et nisi per vias

excretorias e corpore expellitur, nec a viribus

naturae animalis subigi aut adsimilari potest, laetonibus cadauere dissecto saepe demum