De patronis coloniarum atque municipiorum Romanorum quaestio epigraphica

1쪽

DISSERTATIO INAUGURALIS

QUAM

ACADEMIA FRIDERICIANA IIALENSI CUM VITEBER ENSI CONSOCIATA

SCRIPSIT

3쪽

do patronis coloniarum atque munieipi 0rum.

duaestio epigraphi ea.

Vix ulla alia invoniri potest civitas, in qua vetustissima praecepta juris et instituta privata publicaque, quantum per

res temporibus commutatas, quibus illa aptari et caccomodari necesse erat, fieri potuit, eadem perseverantia et constantia conservata sint atque in civitate Romana. Videmus enim, ut eXemplo utar, Veterem regiam pote8iatem, quae reserenda est

ad illam potestatem, quam pater familias habebat, etiam aetate liberae reipublicae, quamquam duobus viris delatam, tamen

unam atque eandem Se praebuiSSe, cum uterque consul idem

quod rex habuerat, imperium haberet. Item Senatu8 quoque, antiquissimis jam tum poribus exemplum consilii familiaris imitando institutus, ne imperatorum quidem aetate esse desiit. Atque ut haec, ita etiam aliud institutum, quod initio ad privatos tantum homines pertinebat, postea eadem principia secutum cum ad territoria sprovincias et oppida,) tum ad

collegia hominum delatum est, eandem rationem et naturam Servavit et usque ad ultima tompora imperii Romani valuit: patronatum dico. - Patronatus autem posteriore tempore quattuor genera Sunt distinguenda: primum patronatus privatus Sive Singulorum hominum, Secundum patronatus urbium scoloniarum municipiorum que,) tertium patronatuS proVinciarum, quartum collegiorum Sive sodalitatum hominum, quae genera ita inter Se congruunt, ut omnia ex eadem necessitato defensionis et tutelae exorta idem sequantur et eXpetant. De Secundo genere, patronatu coloniarum et municipiorum, ut quaestionem denuo instituere audeam, eo potiSSimum adducor, quod proximis annis inscriptionum copia e quibus ut omnium rerum municipalium, ita patronatus urbium cognitio maXime haurienda est, voluminibus corporis inscriptionum latinarum valde auctis, ita crevit, ut iis, quae viri docti

4쪽

de hac re adhuc protulerunt, λ) nonnulla adjicere eorumque suntontias aut aliis documentis fulcire aut corrigere posse mihi videar. Neque inutile esse mihi videbatur, omnes, si fieri p0test, re8, quae de patronis urbium traditae in virorum doctorum disputationibus hic et illic dispersae prolatae sunt, uno qua Si volumine complecti. Dicundum igitur mihi est primum de origine et natura gunerali, deinde de hereditate patronatus urbium, post de ordine patronorum, tum de patroni S complurium urbium, tum de cooptatione, postremo de Officiis et honoribus patronorum

urbium. λ) De pratronatu coloniarum et municipiorum perpauci viri docti

copiosiorem et ad omnes partes pertinentem quaestionem instituerunt.

Nam praeter ea, quae Sigonius , , de antiquo jure Italiae Bononiasi 1574)l. II, c. 4 Ρg. 233, Marinius , ,hatelli arvali pg. 121 sqq. , Oliverius

sem armor Pisaurense Ρg. 782 sqq. de hac re occasione data disputaverunt, primus 208lan Zo saZZera, qui in se Memorie della Regia academio di Torino tom. XXXV quod opus me inspicere non potuisse doleo) tabulas patrocinales collegit et explicavit, viam, qua ad rationem patronatus melius cognoScendam perveniri posset, aperuit. - Deinde Dirksenius Civilistische Abhandiungen Berol. 1820 vol. II. Ρg. 61 sqq. de patronatu urbium accuratius disseruit; qui patronqtus Origine et ratione tractata et discrimine, quod inter urbium patronos et defensores posterioris temporis interest, enucleato, Saeculis tertio et quarto p . Chr. Patronatum, omni vi orbatum, non delatum esse nisi ut oppida sive magistratibus Romanis sive civibus ipsorum spectatis et honestis blandirentur,

contendit.

Cui Dirhsonii sententiae repugnans Philippius , , Zur Goschi clite des Patronals ub0r juristische Personense Musui Rhenani volo VIII 1853 pg.

497 sqq. etiam posteriore tempore patronatum ita inanem non fuisse, ut honoris modo causa deferretur, docere studuit Idem vir doctissimus, jurisconsultorum et inscriptionum auctoritate nisus patronos et defensores- quam rem jam Diri senius attigerat-plane discernendos esse, tam perspicue explicavit, ut huic rei vix quidquam possit addi. Statuit enim, defensores, voluntate et auctoritate imperatoris a municipibus in tempus certum creatos, Proprium magiStratum gessisse neque eodem tempore una in

urbe compluribus hominibus defensoris munere fungi licuisse spg. 517);

patronos a civibus tantum, imperatoris auctoritate omissa, cooptatos neque in numero magistratuum propriorum habendos esse et complures in eadem urbe e88e Potuisse.

Post Philippium, qui omnes hujus patronatus partes attigit, Momm senus duobus in locis: Stadtrechte voti seMalaca uud Sulpensa insecommentariis Regiae Saxonicae societatis littor vol. III pg. 452 sqq.

5쪽

de patronatus urbium origine et natura generali.

Ut quomodo patronatus urbium exortus Sit quamque vim habuerit, facilius cognoscamus, haud inutile videtur perpaucis explanare, quae fuerit Origo et natura patronatus privati, quem primum et quaSi exemplar omnium fuisse Constat. Cum vetustissimo tempore civitatis Romanae gentibus

sive patriciis solis, qui a cetoris incolis urbis Ariuncti et secretierant, ut ad rempublicam accedere, ita jura publica privataque habore liceret, fieri non potuit, ut ii, qui e gentibuS non errent, quamquam ipsi liberi, ab injuriis su durandorunt ut litum suam facerent. Quare hos omnes gentium t deoque juris eXpertes, ut praesides aliquo utorentur novo toti libidini patriciorum subjicerentur, in alicujus patricii client0lum se dare Hu8que

dosensiono et tutela uti nocessu erat. Qui nutem uommodis et juri illorum servisebat oosqu0 quasi cum gentibus et civitate conjungebat, nomen accepit patroni. Atque eadem fore ratione, quae Romae inter gentes et eos homines, qui gentium non erunt, intercedebat, utebantur poStea etiam Singula oppida,

quae a Romanis, finibus impurii longius propagatis, in ditionum

redacta orant. Civos senim illorum. 0tsi ipsi libortatem servaverant, tamen omni jure carebant publico. Quae oppida, ne libidini Romanorum plane tradorentur atque ut eorum ParteSagerentur apud populum Romanum, cives Romanos eligere Solebant, quorum auctoritato et auxilio uturentur, si quid iis cum Romunis agendum esset. Quare ut patroni singulorumh0minum, ita patroni Oppidorum inveniuntur. Jam quaerentibus nobis, quo tempore primi instituti sint patroni oppidorum, nullum aliud certum testimonium est quam

Dionysii Halic, qui eos jam solato Romuli institutos esse dicit. II, 11). Nam apud scriptores et in inscriptionibus

6쪽

posteriore demum tempore commemorantur patroni. Liv. XXV, 99 ut XXX, 36 Marcellos circa a. 212 patronos Syraeusarum fuisse narrat, in titulis autem vetustissimum invenimus patronum commemoratum Ti. Claudium, cui intora. 571 602 ab urb c. Fundani tabulam patronatus attribuerunt J. N. 4l39), sed ita eorum montio fit, ut jam antea oppidis fuisso patronos nobis Concludendum Sit. Quare, quamquam eXempla dosunt, tamen non est, cur dubitemus, quin antiquissimis jam tomporibus rogni Romani patroni urbium fuerint, praesertim cum et res ipsa et Ciceronis verba id comprobare Videantur, e quibus eos, qui civitates et nationus bollo dovictas in fidum recepissent, eorum patronos fuiSSe se more majorum

Atque patronatum urbium SenSim ita pervulgatum esse, ut omnia oppida Italiae ut plurimarum provinciarum i) tutela patronorum uterentur sos Appian b. c. II, 4 ωςπερ απα6ως πολε6ιτ εου τις εν PGμλὶ προorατης), et u8que ad Saeculum quintum p. Chr. Viguisse, permulti tituli set scriptorum loci docent. Recentissimus autem Omnium - ut id quoque hoc loco assuram - titulus, in quo patronatus Urbium memoriast, exstat is, quo Interamnatos Lirinatos a. 408 p. Chr. Μ. Sentium Redemptum, cum optime de iis meritus eSSet, honoraverunt. C. J. L. X., 5349). - Neque mirum eSt, quod patronatus tam diu valuit. Nam etiam tum, cum Omnis Ρ0teSta S, quae penes populum Romanum fuerat, in imperatorum tranSi erat, oppidis non solum utilo, Sed etiam necessarium erat patrono8 habere, per quos ab injuriis ot avaritia magistratuum, quos imperator mittebat, defenderentur et quodcumque ipsorum rationibus conduceret, coram imperatore ipSO agerent. Patronatus naturam et vim ejusmodi fuisse, ut in numero honorum, qui proprie dicuntur magistratus, haberi non po88it, cum OX aliis rebus tum eX eo poti88imum apparet, quod perSaepe cum hospitio conjunctum eum osse in titulis inveni-

pietato positum fuisso intellegitur. Item magistratus naturae repugnat hereditas patronatus, de qua nunc nobis dicendum est.

δ) In provinciis Britannia set Aegypto patroni non inveniuntur. ) Hospitii momoria fit in tabulis patrocinalibus: J. N. 4139. Fundi a. 507 ab urb. c.); VIII, 68 Gurga a. 742 ab. urb. c.); V, 4920. 4921. 4922 Thumutra civitas. a. 27 et 28 p. Chr. n.); VIII, 69 surgaa. 65 p. Chr. n.); VIII, 8837 Τupusuctu a. 55 p. Chr. n.); X, 7485 Uselis a. 158 p. Chr. n.); II, 2960 Pompaelo a. 185 p. Chr. n.);J N. 6792 Τhaenit a. 321 p. Chr. n.); Or-Heng. 1079 Faustianensium civitas a. 321 p. Chr. n.

7쪽

De hereditate patronatus urbium.

Quominus pratronos in tempuS cooptatos eSSe, non porpetua dignitate stultos esse putemus, impedit cum tota natura patronatuS, quem, clam e ratione, quae intercedebat intor patrem et familiam, profluxi88et i), non magis quam illam nocussitudinem dissolvi potuisse apparet, tum Verba

etiam posteris patronorum urbium hereditato relictum osso

nixi statuorunt. Nam in plerisque decretis patrocinalibus otcives aliquem, liberoS posteroSque ejuS coopta 8Se patrono S, et illum cives ipsos, liberos posterosque eorum in fidem olion- telumque Suam Suorumque recepisse, legimus et in multis aliis titulis haec vorba invenimus: ἡjam ab origino patronus ) hab

nus longe a majoribus originalis Τ). - Quibus exomplis quamquam patronatum fuisse herediturium satis comprobatur, tamen nonnullas imonio reS, quibuS commoveor, ut Cum Philippio l. l. pg. 5I6lli) arbitror, interdum hanc normam, qua patronatus a majoribus tradebatur pOSteris, neglectum osse.

λ) cs. Festus fed. Mulier pg. 253J S. V opatronus ': ,,patronus a patre cur ab antiquis dictus sit, manifestum, quia ut liberi, sic etiam clientes numerari inter domus familiam quodammodo possunt .

8쪽

Etunim si patronatus semper a patre filiis traditus esset, cur Agbiae, cujus urbis patronatum temporo Antonini Pii gussit Cincius Victor, filius Hus M. Cincius Felix Julianus proprio decreto populi patronus expostulatus et cruatus est 3 i) Atquoquomodo fieri potuit, ut Paestani a. 344 p. Chr. n. Holpidio tabulam patronatuS, quae jam parentibus ejus tradita

erat, donuo offerrent et cuperent, ut ille eam Susciperet, Si patronatus dignitatum hereditate ipsa a parentibus accupisset y 'Huc accedit, quod in nonnullis decretis patrocinalibus nulla fit montio libororum vel posterorum patroni. Genusiae enim qu0d exemplum jam Philippius avri - de Flavio Succosso tantum cooptando patrono quinquennales in curia verba securunt; libori Hus ut item fierent patroni, non decreverunt. δ)Neque ullo modo in decroto Paestanorum a. 337 insculpto ), quo tabula pstronatus Aurulio Gentiano oblata est, liboros ejus participus illius dignitatis factos esse videmus. - ΗiSexemplis adjiciam titulum Cordubae repertum: II. 2210. -Fl. Hygino v. c. comiti et praesidi provinciae Mauretanias Causariensis β) ob merita justitiae ejus tabulam patronatus post decursam administrationem Ordo Tipassensium optulit , quamquam in eo brevitatis modo causa liberos omissos esse facile ci sedi posse conCedo. Patronatus dignitatem plerumque toti familiae patroni cooptati tributum esse, ex compluribus titulis apparere Videtur, qui ses. Supra) aliquem si cum liberis posterisque patronum cooptatum esSe , Vel hin clientelam domus suae , hin clientelam suam suorumque y) Oppidum recepisse tradunt. Neque vero desunt tituli, e quibus cum non ad omnes patroni alicujus filios honorum et officia patronatus pertinui88e, tum Patre Vivo

λ) VIII, l548. Cincius C. s. Arn. Victor, cum ad tuendam rempublicam suam eX consensu decurionum omnium jam pridem patronus factus esset, porticum templi - restituit - epulum dedit, cumque propter sejusdem Cinci Victoris merita, quae circa rempublicam suam et cives universos exhibuisset, M. Cincium Julium Julianum fit ejus ex consensu et favore patronum expostulassent et secissent, Cincius Victor pater ejus statuam Fortunae dedicavit et sportulas - dedit.

βi Diocletiano imperante is, qui praefuit Mauretaniae Caesarienses nomen accepit , praesidis , quod retinuit etiam tum, cum Mauretania Caesariensis divisa est in Mauretaniam Caesariensem et Sitifensem arqu. R. St. V. I Ρg. 326J. Titulum igitur ante Diocletianum insculptumi

9쪽

filios patronatus honore non fructos esse conjicere liceat. In titulo enim J. N. 5473 ἡL. Vibius Severus IIII vir quin tu . Splend. eques Rom. patronus civitatis Superaequanorum, item patronus civitatis Anxatium Frontanorum ut Polluinatium Vestinorum; hic ob honorum a dilitatis T. Vibii Rutilii filii sui 0qu. R. ad deam P0linam primus huic loco venationem edidit, deinceps ludos soliumnos. L. Vibius Nepos filius aed. IIII vir j. d. eqv. ROm. patronu8 civitatis ob nomon fratris sui titulum publice dedicavit a. p. Chr. 27 I)μ patrom et altorum filium Nepotem), qui aetate major fuisse videtur, patronos civitatis nominatos videmus, alterum filium Rutilium patronatus participem fuisse non legimus. - Carseolis cs infra III, C. 24)M. Motilius Repentinus patronatum coloniae gessit, filius ejus Successus patronus coloniae habitus esse non videtur, sed patronatus ordinis Augustalium ot collegii dendrophorum susceperat. Jam in titulo Ausculi ruperio IX, 669: si L. Vinio L. f. Pup. Frontoni aed. j. d. ob morita Vinni Flaviani, patroni municipii, trib. mil. , patris ejus Flavianus Pater nominatur patronus municipii, Frontoni filio diis aedilitas j. d. tantum, non patronatu8 municipii tribuitur, quem, Sigessisset, aedilitate allata non facile potuisse omitti puto.

Quibus rebus commotus rem ita se habuisse Suspicor, ut Siquis patronu8 urbis cooptatus erat, tota ejus familia, ut CODSentaneum eSt, patronatus honoris particeps fieret, Sed muneribus et officiis patroni is tantum, cujus nomon in decretis Scriptum erat, fungeretur. Post mortem patroni imprimis filius natu major patronatus munera obiit.

10쪽

De ordine patronorum urbium.

Considerantibus nobis, quo consilio patronatus institutus sit, ad hanc dignitatum suscipiundam hominus imprimis illustros ot nobili loco natos ab oppidis elocios esse ConSentaneum esSΘVidetur, quod eo plura commoda eX patronatu percipiebant Oppida atque eo melius eorum parte8 apud populum Romanum Sive imperatorem agi poterant, quo m9jOre nuctoritato et potestato in rupublica Romana patroni eorum utebantur. Quod titulis quoque comprobatur, e qllibu8 plurimOS VirOS, qui patronatu alicujus urbis fungebantur, e Summis reipublicae Romanae ordinibus fuisso cognoscimus. Num in albo Thamu-

qui appellatitur patroni illius coloniae, decem viri clarissimi duo viri porsectissimi nominantur, unius tunium nomini talis nota non adjecta est; itemque ulbum Canusinum a 2 23 p. Clii . n.

insculptum C. J. L. IX, 338 J. N. 635) patronos XXXI

senat0rii, Vi II equestris ordinis praebet. Atqu0 ut lineo alba lustium oppidi patronorum ma Ximum numerum offici a senti toribus et sequitibus docent, ita, si singularum urbium tituli inter so comparantur, Senatoriae et equestris dignitatis patronos num0ro praevaluist Vidomus idque ita, ut ex circitur 500 patronis in titulis commout 0ratis c. 175- 180 sonatorii, c. 140-l 45 equostris ordinis perspicuo Significentur, ad quos multi alii, qui nunc dignitatis habundi Sunt incertae, Sino dubio accederunt, nisi permulti tituli nominibus et honoribus dolotis mutilati essent. Sed priusquam do his viris plura dicamus, nonnullos ali08 patronos, qui sonatores ipsos dignitatu ut auctoritatu SuΡerabunt, nssorumus necesse est. Ac primum quidem jam anto stolatum impuratorium C. Julium Causarem, pontificum