장음표시 사용
11쪽
in docet AristoteIes Lib. III de anima cap.rm progressita a
tem temporis, ulli a sensibus externis, intermedia phantasia, rerutri singularium species recipitat conservat nulla praevia docuina vel institutione. iversalia quoque cognoicit prime lyra adeo, in terminorum e videntia ad adientiendum in qua si cogatur. Vide Aristotelem tib IIlo ana cap.ult 3 . t quidem ad principia theoretica sussicit terramcn-rum apprehensio ac notithi, nisi quod antequam ea acquira tur,inductione singularium est opus Sedad principia practi .ca cognoscendarentuporeqviritur, ne pars animae irrati onalis impedimentum objiciat, sive pravo flectu turbata, sive vitio polluta,ut ostensum est. Huac quando Aristoteles lib. I. Eth: c. V . ait rix principiis et erὸ aliasunt, quae indueridine alia
quodam modo consederantur e veroa non accipienda sunt ea, clusive,tanquam sola consuetudo sit principiorum practic
tum fons Morigo, sed praevia singularium quoque notitia de evidenti terminoriam apprehensione. Quippe ὀ singulariuar
notitia est, ut recte apprehendantur termini ted ab assuet dine, ne pars animae irrationalis mentem a recte terminoiiuucompositione lanoque judicio abducat.
3s Ex quibus duo de iure naturae manifestissima sunt rprimum vertari imis,quae suapte natura homineindecent ver dedecent,exMaturali quadam ipsorum cum appetitu rationali convenientia vel disconvenientia deinde omnibus quorum ratio nec praeconceptis opinionibus nec prav consuetudine
rei praeceps acti est, seclusa omni fractione 5 traditione ha- maia omnique etiam sipeciali Dei reeelationes, ductu luminis naturae cognitiri sinum esse, tum quoad principia, tum quoad coninis aes praeterquam Mae per dissicilem, revis
12쪽
tum Jc longe petitum diiscursum non nisi ab eruditioribus in .
36. Jus itaque naturae hactenusest propositio practica d
ctu luminis naturae ex aequo omnibus cognita, aut cericitR
comparata, utremotis impedimentis ab omnibus cognosti possit. Qua ratione actionum rectarum eli regula. Neque tantum justitiae actiones, quibus suumcuique tribuitur sed Malias quasvis praescribit, quae honeste omitti nonpost uni, licet omissae in alterius injuriam non redundent. 57. Caeterum jus naturae quod dicitur, neque lex est,neque
vim obligandi habet, uisisti perioris alicujus voluntate. Neque enuia homo sibi ipsi aut rationi suae obligatur, sed alteri qui iisdem praecipit vel vetat, quod sua cuique ratio dictat vel prohibet. Tollesuperioris voluntatem: tum magna quidem erit hominis perfectio, sequi rectam rationem sed non sequi, etsi dimnum sit ingens domaxima imperfectio delictum tamen, quod poena maneat, non fuerit. Neque enim verum est, quod nonnulli statuerunt, sic era tiso intemperantibus vitium ipsum pro poena esse. 38. Superior ille ac quasi legislator non nisi auctor natura Deus est. Tametsi enim nulla esset civilis societas, nullaque ad dandas leges necessiaria jurisdictio homines tamen ex rectae rationis praescripto vivere solius Dei voluntate obligarentur. Neque vero ad istamDei voluntatem cognoscendam peculiari opus fuit revelatione aut huic innixa humana traditione Sed si Deum esse constet, sicut ex principiis natura nobis cognitissimu est; tum eodem judicio recta ratioci objecti cum nat ara humana convenientiam vel disconvenientiam, mei u-hentis aut vetantis voluntatem repraesentat. Necessarium e I imc assequens est, ut quod homines natura decet vetiti de-
13쪽
O, I Deus fieri ab illis vel omitti velit. Siquido hae fini
omnia cotididit, ut in peffectioiaeam naturaesci congruam serurantur. Peculiare autem homini prae caeteris animantibus eri ut non modo convenientia sibi acdiiconvenientia,tede Dei creatoris sui de his voluntatem cognoseat Unde quando ratio nostra nobis aliud pKecipit, aliud vetan, nonsua ed Dei auctoritate id facit, qui talem condidit naturam aCmcntem no strati ut peream dc ex naturali ejus lumine sua etiam volumias nobis innotescata
30 Considerari itaque&describi ius naturae potest dupsi
ter primum ut est regula actionunn rectarum ellus a Des voluntate deinde ut est lex aliqua, qua posterior ratio pri rem includit, e hanc nobis definitionem scippedita Lelmn Dιrae es naturale quoddam diaamen rationis, per quo Deus homini, ut homini acienda vel fugienda quasi Nerat, qua ι- ῆm naturἄdecent vel dericent.
α Dictamen rationisi e voco tum simplex IIud e et dianoeticum, quod princi a ex se ipsis manifesta repraesentat;
tum dianoeticum, quod conclusionum ex illis necessari 4 quela deduc arum est Naturale autem appello, ad quod mens ductu Iuminis imiturae ita determinata ab obiecto eit, ut nihil conserat IiberavoIuntas, quam prorsus antecedit. Taledicu menteque ius gentium est, neque ullum jus Iegitimum sive positivum. t. Disterentia&serina sis ratio partim ab objecto, partim ἱ voluntate Dei jubentis aut vetantis pendet ab objecto quidem, quia id natura bonum vel malumest, adeoque ita pror rus colla ratum,ut non possit non praecipi Deo vel vetari a voluntate autem Dei ipsa, quia absque illa si esset aut λαι του
δυνατουesse poneretur, non retactu praeceptu in vel prohibitum,adeoque vi ciuesticacia legis destitueretur. F da locn- crura
14쪽
ritim itaque objectum est, sed voIuntas Dei complementum:
abhac lex divina; abillo naturata nuncupatur.
a. Longe alia juris Iegitimi sive positivi natura &ratio est. Primum cum sit de legis essentia, ut venerit in notitiam; asIegitimum non nisi signo ad placitum signit Scante, stilicet vel oratione vel scriptura primitus promulgatum innotestit: at ius natiarae, i Iussi tali signo, dc semota quoque peculiari Dei revelatione, ductu Iuminis natura: co nitum 6 perspectuna est. Deinde objectum si spectes, prius aIiquid natura bonurn vel malum est, u in lege naturali sit, ceptum I prohibi tum Imo quia bonum, ideo praeceptum, quia malum, ideo
Prohibutum est ut ita nona libero Dei decreto; sed ab ipsa obs ctinatiar , divinae voluntatis prae ceptio vel prohibitio necessitate quadam oriatur. At quod iure legitimo continetur, persis natura indisterelas,adeoque non nisi libera legislatoris v
luntate praeceptum verprohibitum est Hinc describit Aristyis
fert; ubi ver uerit consilutum legisIatoris voluntate referriib. V. Eth. cap. Communis huic egi cum aIiis vis obligandi est, sed hoc major L sortior, quod tum ab objecto , tum Dei voluntate qua ab obiecto determinata est pendet: cum cretem,quia una dc Iibera egisIatoris voluntate constant, aege naturae vii nobligandi ac robur accipiant. 4s Scholastici duplicem legi vitri impertiunt directivam, citra arguimur peccati, nisi legem ut regulam sequamur licui ait Paulus Rom. VII. r. Concupisentiam nes iebam esse peccatum nisilexdixisset; bc Coarisivam, qu praevaricati poenam Incurrimus. Itraque non physica, sed moralis N instrumentam munivis es' qua nobis ad culpam, ex coniequenter ad poenam
15쪽
4 poenam imputatur, qDicquid contra legem fuerit actum. Cui monali imputationi est locus, etiamsi qui peccavit,actu piae. nam non luatiAliaspeneglegislatorein sive judicem, qui inde Atal otehjus ammaium dicitati , residet vis coactiva physica, qua poena, quam leX imputat, infligitur s. De utraque legis vi notatu digna sunt Aristotelis verba l. xEG.cap. X. Adhaeretiam es omnino adomnem vitam opin I sibin est Plerique enim necessisatipotius,quam rati ,C muloctis, quam honesati obediunt. Ouaproptersent,qui Misiaiores censeant iuvitare ad virtutem es provocare homines honesari, a a debere quae est vis directi vilegis eo quod robi ex con setudinepraecipue obtemperaturi sent; si vero, qui non parent,sumque natura ineptiores,casigationes ac poenas irrogare quae est vis coactiva squi autem insanabio sent, prorsus eo
46. Vis directiva legis non nisi in foro interno se exseriti quod Dei ionicientiae forum dicitur: nempe quia Deus su am cuique conicientiam dedit quasi iudicem, ut si contra le-sem egerit, ipsius judicio damneturi Rom. itiis, At vis coactiva partim adDei, partim ad externum 5c Ovila forum spectat. Et
quidem in Dei foro omnia contra conseientiam patrata stet ra, quiaina imitam Dei legis latoris majei attara ollendunt, paenasaeternas merentur. Verum in foro externo non nisi luppliciis temporalibuῖ, nec omnia cum lege naturae pugnantiad
lictased quae&inquantum turbant rempublicam, coercentur: Caeter impunita triviseum r. Latius autam vis coactiva legis naturae insoris externo non porrigitur, qu mad cenam in genere, hujuscum dein licto aequalitateva Quae enim pCenae species maXime CCnveniat,nou deternuuavitae natura, sed Magistrauis arbatratui atquc
16쪽
e que adeo stari postivo commisit. Ita ex utique naturasse tat, furtum etiam in civili foro cile puniendum,quia max me rempublicam tu ibat at poenae genus cum indeterminatum reliquerit, maiestas civilis lege positiva dc sic arbitratu suo definivit. Hinc maxima oritur dissicultas fic constituendi;
nam, ut quam lex naturae exigit, aequalitas semetur. 4 S. Sub echim quod attinet, lex natarae omnes omnin
homines obligat,ubicunque locorum degant. Hinc Aristot Ies4 posteriora dei cribens id esse tu, quodubique eandem imbuber, o non quia ira videsur, vel non videtur LV. Lib. F. T. 40 Fundametitum,quod mi ibjecto reqtritatur,ut lege O ligari possit, est ratio sive intellectus, di quae huic in voluntatet respondet, libertas arbitrii. Ab intellectu pendet, ut cognoscamus, quid lex praecipiat, quid vetet: a libertate arbitrii,uto, sequamur. Hinc etsi qua lex naturae hominibus praecipit, eos iam unum arque alterum etiam bestiae faciunt, puta quodahant sobolem tuentur non tamen'Gasi lege obligentur, faciunt, sed nece Actitate δ instinctu naturae. At homines cuna possint talia intermittere,vi saepe intermittant , ideo praecipia faciut, quia lex praecipit,b quia sciunt se peccaturos, nisi faciant. PIus itaque hominibus enm brutis commianznon est, quam materia quaedam juris ac legis naturae, V. g adcretueri sobolem cum interim forina, e quivis obligandi manat, Alos homines pertineat. so. Unde etiam bruta si damnum dederint homini, aut peccato ejus inservierint, puniri non post int utcunque forta ad detestandum facinus malo aliquo a tantur. ItaExod. I.
I. bos cornupeta, qui hominem occiderat, lapidari se Lev. . N. umen Ium, quicum homo cubuerit, occid jubetur motam
poenam, ed ut hominiam mandi sit copia, quam grave sis Peccatum, homincm ab homine occidj, aut rem illicitam ipsi
17쪽
eum iumento esse Valet enim a minori ad majus haee conse quentia: Si bos cornupeta aut jumentum, cum non peccare nec ulli injuriam facere possit, tamen ad exsecrandum facisnus enecti hominis,aut illicitae secum consuetudinis humanae, lapidibus obruiturin occiditur multo magis puniendus est homo, qui homicidium vel adulterium, vel Sodomiticum peccatum, cum Iclatellia peccatum, consulto ac dedita opera Committat. ta .. si Ratio fundandi obligationem est intellectus dolibertatis usus. Quemadmodum cilicet qui potentiam generandi
habet, tum demum actitelli .uer, cum actu genuit cita homo licet capax sit obligationis naturalis, quatenus ratione ei praeditus, non prius tamen obligatur actu lege naturae, quam rationesua per aetatem uti valet. Neque enim absque rationis usu necetraria illa ad obligationem libertas sibi constat Statim autem atque ratio ad perfectum usum adolevit, libertas in actu primo completa lt, quam non potest non sequi obligatio. x luduntur itaque pueri, furiosi Malii, quatenus ra' tione, quam natura obtinent, uti non possunt,sed bestiissimiles solo sensuum judicio ducuntur. De pueris concedit quidem Aristoteles, habere eosβουλευτικον,i.e, Hiberandi arbitri
naturali interpretationi sit locus, disceptari soleta scholasticis. Recte autem illi simplicem aterpretationem a correctione distinguunt, quam Aristoteles ιεικειαν sive aequitatei a
s3. Simplex interpretatio est expositio legis secundum expressama certo cognitam legislatoris mentem ac volunta-
18쪽
tem, in casibus ab ipso optime praevisis leucomprehensost se, seu exclusos voluerit. Et ea quidem legibus naturalibus Jc
divinis no repugnat. Hinc ipse territor praecepta decalogi,pra sertina de adusterio, holnicidio, perjurio&caritate proximi sum in moduinterpretata videtur Antili. H. Ad hanc etiam m-terpretationem pertinet, quod divina illa de sanctificando Sabbatho lege negat esse prolat bitumine quis in Sabbatho aegrotos Ianet, aut ovem ex fovea extrahat. IDILI ILII. Quem
in sensuim Maccabae eandem legem exposuierunt, firmissime perluasi, salva illius lententia, sibi licere in Sabbatho contra libites pugnare. l. Macca l. v. a. 4. Interpretatio altera ex aequo G bono, sive quia in est correctio legue parte, qua deficit, ob univer D. lib. V. Eth. C
XIV. Fundamentum itaque mus est legis deiectus, puta quod ad hunc vel illum emergentem casum accommodata lex iniqua oconjusta ei scitur. Ille autem defecstus a duobus oritur momentis primum quod generatim atque universe concepta lex est,ta nquain omnibus id genus casibus quadret deinde quod emergens sana specialis casus, in quo lex deficit, a legislatore non fuit praevisius. Illud volenti, hoc invito legislatori contingit, ut docet Philosophus lib. I. Rhet. c.XIII. Quo senili interpretatio legi naturae manifesto adversatur. Neque enim ejus praecepta universe .consule concepta sunt, sed tum Dei naturae auctoris ex prelsa voluntate tum ex quo illa innotescit, rationis naturali dictamine denique ipsa objecti natura ad certam materiam&congruentes circumstantias restricta,quibus ilSdem positis ubique v.llent, nec unquam clenciunt ss. Quae in legibus positivis licita est arisensatio, videlicet ut manente eodem legis obiecto, nec mutata olla ejus circum- tantia egislator aliquem gravi de causa lege exemptum velita ea hic
19쪽
rahica superiori nullo, ne quidem a Deo naturae auctore so ri potest, quippe quum prorsus immutabile sit jus natura: Diis speia lare utique Deus de illi iure potest, quod liberrima,
Lintate conuituit Cum qua libertate jus constitutum est, eIdem penitus abrogari qucat. At jus naturae in iis occupatur, qu bus praecipiendisset vetandis determinata est Dei voluntas, adeo ut neque in Universum , neque privatim pro unoratque altero eximendo possit revocari. Non enim pomenon aliquid pracipere vel vetare Deum, de tamen illius faciendi velinfiiguidi necessitate ullum velle exemptum, manifesta termi, norum repugnantia contradictoriuna est.
16. Cave autem, ne objecti mutarion ro disse tione accipias Mutari utique id potest, quod subjus naturae cadit, aut a liqua illius cricum stantia, sub qua praeceptum vel prohibitum est, maxime a Deo, cujus potestati ac dominio onini aiunt subiecta Sed tali aliqua tuatione facta, quia nulla lex objectum suum praecipiendo vetandoque excedit, etia in lex nam desinit praeeipere vel vetare, quod aliis ima cepisset vel vetuisset ita cum Israelitas vasa aurea dc argentea ab fgyptiis comodato accepta ullit aufer Deus neutiqua de lege natura lidispensavit, tauquaouod illa prohibetur surtu, jussu suo lici tum ipsis patratumq fuisset sed potius eum furti objec tim sit res aliena, Deus mutata hac circumstant ό, quae Egyptiorum erant vasa,Ilraelitis adsieruit defecit propria, iam pro sua in omnes res supremi potestatedomi mi, tum quod pro exant latis Iaboribus durissimis operis exjustitia ipsis deberetur Exod. XI. a. Quod si autem mansissent aliena, non potuishauserri abique iurii&peccati nota, invitis Egyptiis, manifestumest. Siccum, quod Gen. I AVI. .legimus, Deus mandavit Abra
hauno, ut unmolatum iret filium liuia ron dispensationis
20쪽
dam potestatem ipsi dedit designans parricidii contra
his naturae; sed quia in Omnium mortalium vitam jus, etiam absque tapae intuitu obtinet, iussi Mauctoritate ita effecit, ne stet parric:dium,quod alias injust. Dei stattentaretur, fu
s . Ad Me quae juri naturae substrata est materia, tapea ficto humano, vel quacunque libera gentium aut populia, cujus constitutione proficilcitur. Quod tamenon obstat,quo minus jus naturae in seipso fit&maneat immutabit e liquis dem existente tali facio talive constitutione, non potest nota existere materia in qua excurratoris naturae, praecipiat alse cilice vetet Ita res tui est arbitrii pacilci cum altercidere, larua velis,an minus.Quod si autem actus es, pactum ut se vetur)UA naturae jubet. Gentium quo Feplacito factumest, ut homines privatim bona possideant absque quo se essetinulla forandi esset materia nunc vero privatis possessionibus
ita troductis, ne alteri invito, Modsuum est, ause turae vetat. Sic in principis vel populi positum est arbitrio ue quelit in republica valere Ieges, sanciat at sanctionibus cum omulgatis, ut illa a singulis serventur, iuris naturnritum est Ex quo patet quod stipra the 3 obiter insperiam est, leges positivas,intermedi superioris voluntate, luronaturae obligandi vim atquee actam nancilia.