장음표시 사용
571쪽
Inter hanc abita viam Principis postatem, & leges ustitur principatus. itabitis durat uius, perennjs , non tur, , bulentus, nec trepidationibus coacta.ius , sed placidus ad humanae indolis regimen ordinatus, va sto terrarum ambitu, ct frequenti hominum ineo . latu dignus . ne te semper ad antiquaic inpora , quac videnturiam rubigine 'contraxisse perducam,in recentis ima uexemplum, ideo florens ,& intactum memoriam adhuc vividam, & calea
tem reuocabo.V ictor Amedeus Sabaudie Dux Ca, roli Emmanuellis II. nunc vegnantis . pater, is est, qui opportune mihi vi, detur hic insetendus tamquam operjS
clausula, dc totius argumenti compe dium; qui unus ea omnia optimae pro, curationis documenta representaret, quae passim multi exscripserunt: ut si cui una natura est, quae uniuersum integre curat; ita unus inueniretur Prin ceps , quem nullum excellentis ad mi. nistrationis praeceptum effugeret, poti
fetu speculi vice fungi, in qu*politi
ces inserta naturae legibus eluceret. De
, functo patre Carolo Emanuele hane
572쪽
ditatem accepit, vel potius se ibaone. raujt, tunc temporis non minuSopia- lenta calamitatibus, quam ditione , cujus pretiosiora viscera tres exteri ex
ercitus dirimebant, deformabat pestis, coniiciebat fames ; it a vi omnia effugia ad solum interitum paterent ; nam quibus parcebat saeuitia bellis erat pe-:uis inexorata, vel tandem a fame venia non impetrabatur. Pessum eunti bus omnibus, tu se se ruinis in cumulo prementibus, sagax,& illis temporibus natus Dux mala singillatim aggressus non est, sed uniuerit in rescidit. non abstulit armis bellum, non pestilente afflatum aeris salubritate purgauit. nolamem annonae pretio oppressit;sed ac si liaee nullius pensi essent prius ad ordinandas leges iniuria temporum labefactatas' non leui ruina collapsasse conuertit . quibus instaurandis ita lotus fuit, ut non modo veteribus pri stinum nitorem restituerit, sed nouas xogatierit, quae antiquorum omissiones obduxerunt, & senio inclinanti bus adminiculatae sunt . quas & si statim non euulgauit, continuo tamen ab
exortu suae administrationis sibi prae,
573쪽
cepit, ad illas animum suum direxit, ilias imperio praemisit, quod ad mode rationem legum omnino telDperauit. viciemiino bello, surrexit pax, pestilentem i morbum deleuit sanitas . -- ita matus terrae cultus annonae copia restitim. Pedemontium & Sadaudiae
Principatus . iam uoluebatur nisi in Principe leges obseruante incidisset,qu, eo uola mouit Muo iniuriam vitio intuta bat, nec belli furori bus agitatus. suo, & alieno detrimento in eo persti tit, sed meditatus est quid prudentia .iquid rempora, quid principatus co rinodum. suadebat , huic se aeec mino
id auit , & ad iusti regiminis leges,ndhdad petulcntiam, do ambitionem eo lsilia disposuit: n gressus est quo pra.ltera i , iis quo tempestatis inclina bat conditio. absolutam quippe potentia leges quibus obtemperabat coercue runt: aeque sibi , ae subditis iustitia ini nilixit , qua im, sicut ipse curauit, necfalleret; u aisubditos ne seccarent seuere prohibuit, oblitteras multiis si uaricidia, grassationes, ct caetera m laia quae hella inuehimirum reducens; ab
citoribus subditos sibi, Deoq; obligu
574쪽
uit, a quo deinde expunctis pestilentiae
seminibus, oc caelis terrae conciliatis pax, sanitds, re fructuum ubertas promimanarunt, mixtumq; prope diuuliam confirmatum est . cum additi uehuo uae prouinciae crevit subditorumq; diei uiae in dies coalescentes paueis annis . pristino robore, ota nore clades texe
Princeps qui nonnisi ad legum mo dum vult posse, non modo suam con trahit potentiam, sed expandit; si enim hanc semper totam impenderet, tandem nulla faceret, quae e contra iuxta leges se nomena roboratur in dies. hic
Princeps septe regnaui ibannus quos si conia a cenae lacinoribus censebis Iaecuis tignti est excubare rebus sit, iipsi j ad unguem innotesperitis qujuacciperet , de quid daret, vigilantisti.
mus patrimoni j stationarius, quod a nemine expilari passus est, & liberalis in eos quia is visex merito prouocassent liberalitatem asonania ό,uit, quae amplissimi Reges vi latiori imperio non m perant . acae cultus nitidistinam pexcellans vincialivminumero, serua mentortim viegantia,diuitia supellecti
575쪽
lis. ab apice vivi ad ministrorum ultimum continuatus splendor nulli bi intercistis, nec offuscatus, sed ad pro portionem partium illustris undiq; κex ordine sibi respondens : vesti dula praetorianis munita, atria equitibus stipata, nobilium numerus, & lautitia satis erant ad qualemcunq; maiestate
exornandam et munera venationis admodum regium distincta. quocunq, incidebant oculi, vel in grauibus, vel in leuibus supercilio digna notabant. mos quippe antiquissimus est Sabata, diae Ducum regiae apparatum, & cul, tum amplitudini domus, m ditionis extensioni congruentem instruere; at, tamen insumptus, quos in adornanda aula subibat, p ae caeteris non magq, reputabanturs nam licet pacis amam parare bellum coactus fuit, , constructoq; exercitu, vel aliena inuasit . vel sua Propugnauit et munitiones validis praui dijs tenuit, ex quibus multas pro pugnaculis auxit, alias a mnda mentis erexit. instaurauit cum Heluclijssae dus, nobiles legationes emisit, nouam Taurinensem ciuitatem veteri cInti
nuauit operibus, palatia molitus est
576쪽
no modo pnormi capacitate sed proetiositate materiae, animi sui magnitI-dinem prodentia, quibus fastigium noimp oluit breuitate vite pulcherrima incepta sua perfectione ustrante. Edium potissimum construendatu satagebat quia haec pars aduersabatur maiestati Sahaudiq Ducum, qui cu in Sabaudia per saecula degerint. postquain Italiam sedem deportauerunt Taurini aedes non extruxerunt quales an liqv ssimae familiae claritudo ,& impe rij decus exposcebant: iugi bellorum
iactatione nobilissimas mentes a pre claro opere ad vigentiora auertente.
Post qua in igitur a bello Victor Ame. deus reipirauit, ut animum suum pro pemodum ab angustiis explicaret,hac non modo labem obducere, sed ill strate ad nixus est. Iis serpentibus luminibus intercessit mors non tamen ipsa extinguens, dc funere obruens: nam Regia uxor filii tutrix,& principatus moderatrix eosdem spiritus inter po putares turbas, dcciuilia bella aluit, quibus utcunq; compositis, licet externa adhuc saeuirent, ita praestantiam mentis, ' animi amplitudinem rebus
577쪽
dispensavit, ut & hellum reoret, & cs' teris operibus non perfunctorie vaca ret , praecipue aediliciorum consitu ctionibus incubuit,& hanc partem ali qualiter mancam non modo non im Pleuit, sed nobilitauit . ut optimae Re 'ginae industria, & sedulitas videatur apud posteritatem praesentium tem p . xum, & multo magis praeteritoru ini. quitatem excusauisse s quae illa no mo
do non squa, sed mitissima interpreta' bitur, cum ab ijs impetratum sit, quod meliora non permiserint. si in Padi ri pis haerebis, si colles ascendes, si cuitatem lustrabis multiplicem structura
miraberis, ae nullam non regiam, vel mole, vel ingenio artificum, vel ex cellentia materiae . exce is a m moderatricis gloriam cumulat quod ipsa exe-Plo,adhortationibus , liberalitate, religiosos, aulicos , ciues genium Prin cipis combibentes, ita ad templa, dia Privatas aedes, vel reficiendas, vel a radicibus eleuandas inflamauit,ut Tau. xinensis Ciuitas, quae a viginti annis humilitate premebatur, ad expolitam Italiae urbium depressionem emicet ;
quae tame hunc fastu suae Principi de
578쪽
bet, non eo minorem quam pimi cd di fores. meruerunt. nam qui exactust rerum aesti maior flux o rum te mporum obscuritatem,cum decurrentium sple-dore confieret, non sartam,ac instau, ratam ciuitatem, aut nouis machinia
insignitam, sed refectam, dia ex com posito fundata esse censebit. Augustus cum iam senex ad sua lautidabiliora facinora respiceret illud frequenter repetebar, hanc urbem lateri tiam inueni marmorea relinquo, sibi videbatur do morum sumptuositatem munisscentiam suam, & egregiam ad 'mi nistrationem proferre; satisq; testa 'ri ciuium opera quo temperamento in curanda Republica usus esset; no enim nisi Principis integritati fidentes, calamitatibus non deformatos aedirimpoliendarum solicitudo incessivisset. At nostrae Principis procurationem haec sola gloria no occupat, quae istud Sabaudiae, & Pede montium dominam tiotiis mixtum intestinis morbis disiliens, cura, solertia , liberalitate, ossi ei js, & sagacitate reposuit singentiam
conlecturae temporum aptans, ita
uiuit fortunae, ut eam perdomuerit, ae; dilo.
579쪽
ditionem, quam vis belli fregerat,in' tegram filio restituat . ad quae profundiora ministeria nodescendimus,quia in hoc opereunstituimus mortuorum ciuntaxat monumenta exarare Manis liquitati potissimum haerere, sed ista habbeunt aliquando suam lueem .