Pauli Orosii presbyteri Hispani, Aduersus paganos historiarum libri septem. Vetustorum librorum auxilio a mendis vindicati, & annotationibus ex vtriusque linguae historicis illustrati, opera & studio Franc. Fabritii Marcodurani. Addita nunc demum Lud

571쪽

sao Pauli Oro i

stu pro pollueret deinde exi Iio damnaret: ra1 post omnes limul exules iussit occidi. Ipset autem astiis protectoribus occisus est. Duo libelli in secretis eius reperti sunt , qta oriam alteri pugio , alteri gladius pro signo nomini asscripturn erat: ambo lectissimoria viro rum utriusque ordinis senatorijssi equestris nomina re notas continebant morti destinatorum. Inuenta est , arca ingens variorum venenorum pocula continens , quibus mox Claudio Caesare iubente demersis,in fecta maria traduntur non sine magno piaci Um exitio, quos necatos per proxima litora passim aestus eiecit. Magnum reuera iudiciatim miserentis Dei, propter suffragium gratiae in populum continuo ex parte crediturum, re propter irae temperamentum in populum tunc infideliter obsta natum,ut Quanta multitudo hominum praeparatam mortem euaserit , ex multitudine interfectorum piscium disceretur : omnibusque notesceret , quid tanta veneni moles arte aucta , agere in misera ciuitate potuisset :quae negligenter effuse , etiam maria corru

pit. - -

Claudi, Tiberi, Caesaris vita S reetesiae, O

grauissim ab e ames Romae.

A Nno ab urbe condita DCCXCV. Tiberius Claudius ab Augusto quartUS , regnum adeptus est: manlitque in eo annis qua

572쪽

tuordecim. Exordio regni eius Petrus Apostolus domini nostri Iesu Christi Romam venit,& salutarem cunctis credentibus fidem fideli verbo docuit, potentissimisqtie virtutibus approbauit. Atque exin Christiani Romae esse coeperunt.S en sit hoc collatum fidei suae Roma beneficium. Nam cum interfecto Caligula multa de abrogando imperio , ac

republ. in antiquum ordinem reici tuendae- Uertendaque penitus Caesarum uniuersa familia senatus , consules decretiissent,Claudius mox ut confirmauit imperium, magna atque adhuc Romae incognita vius clementia,ne in tanta nobili iam multitudinem vitio si esset coepta, uiret biduum illud, quo

de reipubl. statu infeliciter consultatum actumque fuerat , memoriae exemit, omniumque factorum dictorumve in eo veniam ct obliuionem in perpetuum sanxit. Ita illam praeclaram, famosam Atheniensium amnestiam, quam quidem Romae inducere Iulio Caesare interfecto Senatus,Cicerone suadente, tentaverat: sed Antonio ct Octauiano propter vi tionem extincti Caesaris irrumpetibus , in irritum cessaret : hanc Claudius,

qta anniis multo truculentiore causa in caedem consperatorum stim Ularet tir, ultronea clementia nullo expetente firmauit. Accidit

e t i a m eo dem tempore prae sien t i s gra i i m D ei grande miraculum,siquidem Furius Camil-llac Scribonianiis Dalmatiar legatus, bellum ciuile moli tus, legiones multas forti sis imas que ad sacramenti mutationem pellexerat.

573쪽

dato

T.Livius. profecti

nemo

His Chri. stianismi

commodis

fiditet queant quq fausta Imperio Dio refert accidi me, lib. LX redhibia

Pauli Orosii

Itaque die 'dicto , ut in virum undique ad

nouum imperatorem conueniretur , neque Aquilae ornari, neque conuelli quoquo modo signa,mouerive potuerunt. ExercitUs

tanta ct tam inusitata miraculi fide motus, dc conuersus in poenitentiam , Scribonianum quinto statim die destitutum interfecit, seseque sacramento prioris militiae continuit. Tristius ac perniciosius urbi Romae nihil unquam fuisse,quam bella ciuilia, satis notum est. Itaque propter aduentum Apostoli Petri, & tenera Christianorum germina,vix dum adhuc pauca ad sanctae mclei professionem erumpenti hanc exorientem tyrannidem,Sconsurgens istud ciuile bellum neget quisquam diuinitus esse co- pressum Quis praeteritis temporibus de compressione bellorum ciuilium simiIe probarit exemplum Claudius quarto imperijsui anno,cupiens se utilem reipub. ostentare principem, bellum ubique re viastoriam undecunque quaesiuit. Itaque expeditionem in Britanniam mouit : quae excitata in tumultum propter non redditos transfugas videbatur ; transuectusque in insulam est, quam neque ante Iulium Caesarem , neque post eum quisquam adire ausus fuerat. Ibique, ut verbis Suetonij Tranquilli loquar, sine ullo praelio ac Languine intra paucisSimos dies plurimam insulae partem in deditionem recepit. Orcadas etiam insulas vltra Britanniam in Oceano positas, Romano

adiecit imperio.ac sexto quam Profectus e-

574쪽

Liber septimus. fas

vat mense Romam rediit. Conferatur nunc,

i cuiqua placet,insula ex insula,tempuS&te-PUs,bellu, de bellra Caesar re Caesar. Na de fine mihil profero : quoniam hoc felicissima vietoria,illii dacerbissima clades fuit:& sic demum Roma cognoscat , per eius latentem

Prouidentiam in ' augendis rebus antea se agendis. Partem felicitatis habuisse, cuius agnitione riscepta,plenisisima felicitate perfruitur, in I Uantum non tamen blasphemiarum offen-Hiculis deprauatur. Eodem anno imperij an . quarto, Eius fames grauissima per Syriam facta est, ut&Eusebi quam etiam prophetae praenuntiauerant: sed us ait:at Christianorum necessitatibus apud Hiero- Dio lib.LX.solymam, conuectis ab Aegypto frumentis, anno securi Helena Adiabenorum regina conuersa ad se TQ ' - iidemChristi, largissime ministrauit. Anno imperii eius quinto in ter Theram ct Thera ad Iudais fiam insula ct profundo emicuit triginta stam mum aiediorum spatio extenta. Anno eitas septimo, Ioseph. lib. sub procuratore Iudaeae Cumano in Hiero- XX Antiq.solymis tanta seditio in diebus a Zymorum cap a.

exorta est, ut in portarum exitu populo coartato , triginta millia Iudaeorum caede prostrata de compressione suffocata referantur. Anno eiusdem nono , eXpulsos

per Claudium urbe Iudaeos , Iosephus refert : sed me magis Suetonius mouet, qui ait hoc modo : Claudius Iudaeos impulso re Christo assidue tumultuantes Roma eX-pulit Quod , virum contra Christum tu-mUlt Uantes Iudaeos coerceri re comprimi

iusserit,an etiam Christianos stimul velut co-bnata

eDisiliare brum Cooste

575쪽

M . Pauli Or i

. gnatae religionis homines voluerit expelli, nequaquam discernitur. Veruntamen sequenti anno tanta fames Romae fuit, ut medio foro imperatorbcorreptus a populo conuitiis re fragminibus panis turpissime infestatus aegre per Pseudotyrum in palatium refugiens, furorem excitatae plebis euaserit. Parvo autem intercedente tempore trigintaquinque senatores re trecentos simul eis. quites Romanos minimis causis interfecit:ipse autem manifestis veneni lignis est mor

tuus.

C A P V T VII. Neron Claudii sarissedi mores, Ursicelesti

facinora, A Nno ab urbe condita octingentesimo

octauo Nero Caesar ab Augusto quintus principatum adeptus est,mansitque in eo annis non plenis quatuordecim,Caij CaIigHImauunculi sui erga omnia vitia ac scelera sectator,immo transgressor,petulantiam,libidinem,luxuriam,auaritiam crudelitatem nullo non scelere exercuit, siquidem petur Iantia percitus omnia pene Italiae ac Graeciae ineatra perIustrans, assumpto etiam vari j vestitus dedecore,' cerices, citharistas, tragoedos, ct aurigas saepe sibi superasse visus est. Libidinibus porro tantis exagitat Vs est,ut ne a matre quidem vel sorore vllaue coniunguinitatis reuerentia abstinuisse referatur, viarum in uxorem duxerit, ipse a viro ut uxor

576쪽

,. Liberseptimus. Id

acceptus sit Luxuri* vero tam estren ait fuit, ut retibus aureis piscaretur, quae purpureis funibus extrahebantur:frigidis ct calidis Iauaret unguentis .Qui etiam nunquam minuet M. carrucis confecisse iter traditur De lique

urbis Romae incendium voluptatis suae spectaculum fecit. Per sex enim dies septemque noctes ardens ciuitas, regios pauit aspectus. Horrea quadro structa lapide, magnaeque il-Iae veterum insulae, quas discurrens adire flama non poterat,magnis machinis quondam ad externa bella praeparatis,labefa tatae at pim flammatae sunt ad monimentorum bustorumque diuersoria infelici plebe compulsa. Quod ipse ex altissima illa Mecenatiana tur re prospectans,iqiusque flamae(ut aiebat pulchritudine,tragico habitu Iliadem decantabat Avaritiae autem tam praeruptae extitit,ut

post hoc incendium urbis,quam se Augustus

ex lateritia marmoream reddidisse iactauerat , neminem ad reliquias rerum 'suarum adire permiserit, cuncta quae flammae quoquo modo superfuerant, ipse abstulit. Centies centena millia sestertium annua ad expensas a senatu sibi conferri imperauit. PIurimos senatorum, nulla extante causa, bonis priuauit. Neg tiatorum omnium subvia a die tormentis quoque adhibitis omnem penitus censum abstersit. Crudelitatis autem rabie ita efferatus est, ut plurimam senatus partem interfecerit, equestrem ordinem pene destituerit. Sed ne parricidiis quidem abstinuit, in atrem.fratrem,sorore.n, uxorem,

vastarum.

577쪽

caeterosque omnes cognatos ct propinquos sine haesitatione prostrauit. Auxit hanc mo- Iem facinorum eius temeritas impietatis in Deum. Nam primus Romae Christianos supplicijsct mortibus affecit, ac per omnes prouincias pari persecutione excruciari in perauit:ipsumque nomen extirpare conatUS, beatissimos Christi Apostolos, Petrum cruce, Paulum gladio occidit. Mox aceruatim miseram ciuitatem obortae undiqtae clades oppressere. Nam subsequente aut iam no tanta urbi pestilentia incubuit, ut triginta millia funerum in rationem Libitinae venirent. Britannica deinde clades e uestiosio accidit,qua duo praecipua oppida magna ciuium sociorumque clade re caede direpta liunt. Praeterea in Oriente magnis Armeniae prouincijs amissis Romanae legiones sub iv. gum Parthicum missae,aegraeque Syria, reten. ta est. In Asia tres urbes, hoc est , Leodicea, Hierapolis , Colossae terraemotu conciderunt. At vero Nero postquam Galbam in Hispania imperatorem creatum ab exercitu cognouit:totus aninio ac spe concidit. Cum que incredibilia perturbandae, imo subruendae reipub. mala moliretur, hostis a senatu pronuntiatus, ct ignominiosii Sime fugi-

ens,ad quartum ab urbe lapidem sese ipse

interfecit, atque in eo omnis Cae- Larum familia consumpta est.

578쪽

Liberseptimus.

ANno ab urbe condita octingentesimo XXIV. Galba apud Hispanias usurpauie

imperium:qui mox Vt Neronis mortem com perit,Romam venit.Cumque omnes a Variatia ,saeuitia,segnitiaque ossenderet, Pisonem sibi nobilem industriumque adolesentem in filium atque in regnum adoptauit: cum qu septimo mense imperii sui ab Othone iugulatus est .Luit Roma caedibus principum e citatisque ciuilibus bellis, recentes Christianae religionis iniurias : ct signa legionum illa,quae sub aduentu in urbem Petri Apostoli diuinitus coercita conuelli nullo modo ad excitandum ciuile bellum valuerant , quod per Scribonianum parabatur. Petro in urbe interfecto, ct Christianis poenarum diuersitate laniatis , toto se orbe soluerunt. De Hispania si quidem illico Galba surrexerat: quo mox oppressio , Oth- Romae , vitellius in Germania , Vespasianus in Syria imperia simul atque armara- P uerunt. Probent sane etiam multi potentiam timui ct clementiam Dei , qui Christia-

nis temporibus offenduntur , quanta celeritate tantorum incendia bellorum re excita ta sunt , repressia,cum S antea minimis caua sis magnae ac diuturnae clades agitarentur, cycnunc maximi undique concrepantes magnorum

579쪽

Pauli Orsi

norum malorum fragores,minimo negotio sopirentur. Iam enim erat Romae, quam Uis persecutione vexata ecclesia, quae iudici omiaium Christo etiam pro inimicis re persecta toribus supplicaret. Igitur Otho, cum Gulba Pisone Romae interfectis inter tum talitas eaedesque inuasisset imperium, ac mori Creatuin imperatorem Gallia per Germanicas legiones Vitellium comperisset, bellum ciuile molitus, tribus primum leuibus praeliis,hoc est,uno apud Alpes , alio circa Placentiam, tertio circa locum , quem Castoris vocant, contra Vitellianos duces congressus victor extitisset , quarto apud Bebra acum praelio, AEum animaduertisset suos vinci mense tertio quam imperare coeperat, sese interfecit. Vitelli aes victor Romam venit: ubi cum multa crudeliter ac nequiter ageret, incredibili etiam voracitatis appetitu humanam vitam probriS aggravaret,postquam de Vespasiano comperit,primum deponere molitus est imperium: postea a quibusdam anim Elias Sabinium Vespasiani fratrem nihil mali tum suspicantem, cum caeteris Flauianis in Capitolium compulit; succensoque te implo, dc mi- lxta simul flamma ruinaque,omnes in uniam Pariter interitum ac tumulum dedit, Post

deficienti in Vespasiani nomen exercitu suo destitutus,appropinquantibus iam hostibus trepidus,cum se in quandam proximam pa-Jatio cellulam contrusisset, turpissime inde

Prostratus, cum perviam sacram nudus duceretur,passim cunctis fimum in os eiUS con- .iectan

580쪽

iectantibus,in forum deductus, II.quam regnum praesumpserat mense,apud Gemonias calas minutissimorum ictuum crebris compunctionibus excarnificatus, atque inde unco tractus, ct in Tiberim mersus,etiam communi caruit sepultura. Multis autem nefarijs modis per complures dies a Vespasiani militibus, aduersum senatum populumque Romanum indi screta caede saeuitum est

Vspasiani Augum es Titi imperium quomo

do rebellantes Iudaeos compresserit, ad hac, urbem Hierasti mam cum templosito aquauerat. De caeteris eorumgems.

Nno ab urbe condita octingentesmo vita Z gesimoquinto,breui illa quidem sed tu bida tyrannorum tempestate discussa tranquilla sub Vespasiano duce serenitas rediit. Nanque ut paulo 'altius repetam, udaei post rumi. ius. passionem Christi destituti in totum gratia

Dei,cum omnibus undique malis circunue- nirentur,quibusdam in Carmelo monte seducti fortibus , quae portenderent exortos a Iudaea duces rerum potituros fore,prqdictu- qui ad se trahetes,in rebellionem exarseriat.

Extinctisque Romanis praelidijs , legatum quoque Syriae suppetias ferentem, rapta aquila re caesis copijs, fugauerunt. Ad hos Ves xpasianus a Nerone missus, Titum filium suu Li maiO-