Monadelphiae classis, dissertationes decem

31쪽

CLASSIS

ANTONIO IOSEPHO CAVANILLES

PRESBITER O-VALENTINO.

EX TYPO GRAPHIA REGIA.

Prostant

Matriti apud D. Antonium Baylo. Parisiis apud D. Firminum Didot.

33쪽

IN UNIVERSUM OPUS.

INTER tot tantosque Philosophos qui operam suam ad Bolanicam perficiendam contulerunt, paucos admodum invenio qui de aliqua plantarum familia,

aut in systemate Linnaeano classe, peculiari tractatu egerint. Laborem istum longe utilissimum neglexerunt plerique Omnes, sive novarum stirpium pro ducendarum studio capti, sive provinciae alicuius Florae componendae, aut systematum constitutioni intenti; nonnulli etiam quod plantarum copia, aliisque adminiculis destituerentur. Ego Vero, ut neminem contemnam, immo laudem eos omnes, qui quocumque modo Bolanices finibus promovendis insudarunt, malui tamen Plum ierium, Dillenium, ScheuchZerum imitari, quorum

hic de graminibus, iste de muscorum familia, ille de filicibus americanis prae

Cipuos tractatus scripsere accuratis tabulis ornatos. Idque eo feci vel maxime quod Parisiis olim degens et amplissimae urbis auctoritate, et doctorum humanitate ac frequentia, et plantarum librorumque copia me identidem adiutum iri considerem. Spartam autem mihi pro viribus ornandam delegi monadelphiae classem , ea scilicet plantarum genera in quibus filamenta sunt in Unum corpus coalita, non ea solum quae Linnaeus in monadelphia complexus fuit, sed alia quoque bene multa ab ipso perperam per varias classes disseminata , tum et illa quae reperi in Commersonis herbario. Septuaginta hactenuς examinavi genera, quorum octodecim nova plurimis speciebus aucta, eaque in operis decursu in ordinata litteris consignavi, quod non omnia simul in hortis viva aut in herbariis desiccata observare pro lubito poteram : tamen absoluto nunc opere in tironum gratiam suscepto, quodque sapientibus castigandum offero, in debitum ordinem omnia redigere conabor, uti paginassi promissi. Nihil regno vegctabili iucundius sive florum pulchritudinem variasque sormas inspicias, sive fructificationis mirabilem fabricam scruteris: at nihil quo

que dissicilius videtur, quam plantarum genera et species internoscere, rectaque methodo constituere. Quayropter non parum insudarunt Bolani eorum principes ut systemate aliquo Laciliorem redderent herbarum cognitionem.

Alii eas in familias diviserunt prout habitus et fructificationis differentiae poscere videbantur: alii in corolla apud vulgus praestantiore scindamentum posuere, quo stirpes commode riteque ordinarentur: alii denique fructum et g nitalia profunde investigantes plantas omnes methodice complexi sunt. Nemo Vero hucusque persectum systema dedit, nec dabit unquam: scilicet perexiguae sunt humanae mentis vires, neque naturam integram metiendo pares. Itaque methodi omnes et laudanda continent et corrigenda : harum nihilominuς aliqua uti necessarium est, cuius ope quasi ariadnaeo filo ex plantarum labyrintho exiri possit. Caeterum quaenam crit utilior atque facilior praesertim ti-xonibus' Aggrediuntur regnum vegetabile id eis sere omnibus destituti, plantamque singularem offendunt noribus ac fructibus onustam. Huius cognitio

34쪽

non aliunde petenda est quam ab integra eiusdem fructificatione, quam manibus oculisque usurpant. Quod cum Linnari systemate fiat, quin id caeteris anteponendum sit, nullus dubito. Familiarum certe peritissimus, mihique inprimis carus Antonius Laurentius de Iussieu sexuali systemati ultro concedit γ) quod uniforme et accuratum Sit, omneSque ex unica parte classicos eruat characteres ita delineatos ac circumacrisios, ut facili negotio percipiantur, et plantis omnibus ordinate distribuendis , ac sine praeceptore agnoscendis conducant. Multa tamen in ipso reprehendit, videlicet quod tenuissimis interdum instruatur organis : quod ex staminum numero et proportione notas eruens, discordes in eisdem sectionibus congerat plantas; discrepantes item Staminum numero, ut congeneres coniungat, et alia plurima. Sed huiusmodi incommoda leviora sunt tironibus prae illis quibus passim scatet familiarum Systema, quaeque superari ViX pos Sunt. In hoc saepe haerent vel ipsi coriphaei, innumera genera relinquentes a familiis seiuncta, quia characteribus gaudent nulli familiae congruentibus. Familiae ulterius idea non habetur, nisi innumeris plantis in antecessum cognitis; quae nunquam clara et distincta erit nisi familiis pluribus comparatis, quod tirones nullo modo facient, provectiores admodum dissiculter. Utrique item magnis obstruentur dissicultatibus si cotyledonum seriem, Si tum, figuram, numerum ; si seminis corculum proprio marte inquirant, id quod nisi pecudum

more alios Sequantur, necessarium erit.

Perpolivit quidem hoc systema D. de Iussieu, sed non potuit aberrationubus, ct discordantiis purgare. In ipso enim videmus CLEOΜE ad CAPARIDUΜfrontem, quod species coniungit nedum Staminum numero et situ discrepantes, Verum etiam germine stipitato et sessili. Atqui germinis situs in CAPAR1DυΜ familia determinatus esse debet, scilicet stipitatus, ut apud auctores in

consesso est. NIS SOLIA, SECURIDACA inter LEGUΜINOSAS recenSentur, quam

quam earum fructus a legumine distet: hic enim est omnino similis BANIsTERIA fructui, quem nemo hucusque legumen reputavit. PTERO CARPUs quoque reluctante fructu in dicta familia collocatur. Denique ne in re clarissima diutius immorer legatur sapientissimum Iussie uti opus, in eoque insignes exceptiones, tum genera ad cuiusque familiae calcem inserta, quae affinia ipse nominat; addantur etiam incertae sedis plantae, atque centenarius familiarum

numerus; et tandem pronuncietur num anteponendum Sit huiusmodi systema

sexuali systemati, an potius hoc illi praesertim tironibus, quibus praecipue inserviendum est. Mihi certe aptius Videtur sexuale systema, quod Thunbergius emendatum dedit in Flora Iaponica, ubi ranandriam, monoeciam, diaetiam et polygam iam classem suppraesit. Verumtamen quia corrigenda in ipso plura restant perficere tentabo ea saltem quae ad monadelphiam spectant; et ne id pro lubito secisse videar, observationes praemittam in plantarum iterato examine collectas, quibus tanquam fundamentis mea innitetur methodus. I. In monadelphia plantarum folia sunt aut stipulata, aut stipulis destitutar triginta septem genera vidi stipulata; triginta tria sine stipulis: quocirca in duas phalanges ea distribuo, sTIPULAΤA Scilicet et NoN SΤIPULATA. II. Genitalia in monadelphiae floribus aut sunt stipitata, aut sessilia, id est

60 Pag. XXXIII praefationis operis cui titulus GENERA PLANTARum.

35쪽

aut stipitis longitudine germen cum antheris a calyce distat, aut in corollae

et calycis fundo sedet. Hac ergo de causa genera tam STIPULATA quam NON

III. Quando germen sessile est, tunc stamina aut basi coeunt in urceolum illud cingens, aut sunt affixa corpori tubuloso magis aut minus elongato, cuius basis ambit, tegitque germen; quapropter genera Sesaili germine erunt aut

urceolata, aut tubuloSa.

IIII. In urceolatis et tubulosis calyx aut simplex est aut duplex: ergo et urceolata et tubulosa in duas sectiones distribuenda erunt pro calycum numero. Ex quibus universam monadelphiam sic commode Ordinandam esse credo. Plantae omnes in duas partes separentur, quarum altera Stipulatas complectatur, altera quae stipulis carent. Utraque denuo in duos ordines distribuatur: horum primus genera contineat germine stipitato , secundus reliqua quibus germen sessile est. Ulterius quoniam ordinum flores sessili germine staminiabus gaudent, aut in urceolum basi coalitis, aut corpori tubuloso affixis, brufariam unusquisque partiatur pro Varia sorma corporis quam Staminum coalitio sistat, adco ut duplici serie genera urceolata, parique numero tubulosa ordinentur. Series istae denique flores habent unicalyculatos aut pluribus calycibus instructos , quare pro Vario calycum numero in manipulos totidem distribuantur. Itaque cum analytice ad singulos manipulos perVentum sit, genera rursus claritatis gratia in Sectiunculas separantur pro Staminum numero, ubi characteres adiiciuntur essentiales. Haec omnia ictu oculi clare conspiciuntur in duabus sequentibus tabulis, quarum prima continet monadelphiae genera analytice ordinata; secunda priori respondens eorumdem generum characteres. Quae vero a tironibus observari et prae oculis haberi oportet in determinando monadelphiae genere, haec sunt. Videant num plantae solia ornentur stipulis, aut ipsis careant. 20. Num germen sit in floribus stipitatum aut sessile. s. Num stamina coeant in urceolum aut in tubum. Num flores gaudeant unico calyce aut pluribus. ω Stamina numerciat quando dcs nita sunt. Quibus omnibus rite perspectis,

percurrant analyticam tabulam, ut manipulum reperiant in quo genus continetur, cuius characteres in Venient in secunda. Si Vero observatis omnibus supra dictis characteres rcperiantur nulli meorum generum congruenteS, certo

sciant me de illo in Dissertationibus non tractasse; plura enim restant eluci danda genera apud botanicos nota, multa quoque deinceps inVenient peregria natores botanici, quae luculentius alii explicabunt. Hucusque ego qua potui diligentia Io examinavi : generum characteres dedi quos natura mon Strare Videbatur : observationes passim adiunxi quae cisastidium arcerciat, et facilitatem parerent: assinitates generum praefixi singulis Dissertationibus: auctorum errores, quos reperi, in scientiae prosectum castigavi: nicaque etiam dicta ad incudcm revocans, si in plantarum exami ne quidquam observavi diversum ab illis quae scripseram, in mantissis correxi: tabulas adiunxi 296 in quibus plantarum ramulos et fructificationum systemata delincavi. Quod si in pluribus a Linnaei dictis recedam, non pro lu-

ωὶ Uuleuin vivi genus acalyculatum, Criuodeudron scilicet, quod inter unicalyculata reposui.

36쪽

DIIIIJ

bito id facio, sed ut persectiorem traetationem exhibeam natura duce. Ille enim diversas species in unum coniunxit, genera aliquando frustra multiplicavit , atque alia quae separanda erant copula Vit, characteres saepe incompletos , falsos aliquando dedit; quae Omnia temporis anguStiis tribuenda puto, aut exemplaribus Siccis magnam partem mutilatis , minime vero tanti hominis oscitantiae: de illius enim eximia scientia atque admirando ingenii acumine tot exstant monumenta quot opera, opera inquam praeclarissima tantoque numero, vix ut credibile videatur, ea omnia ab uno homine confici potuisset

Quid Linnaeus fecisset, si quas prolixe examinavi plantas ipse oculis lustrasset, nescio ; illud prole scio, tantum philosophum aegre tulisse, si vel in ipsius obsequium, quae Veriora aut probabiliora videntur, quisquam silentio premeret.

37쪽

Genera sunt

aut stipulata germine stipitato

. germine sessili

et urceolata et tubulosa

calyce duplici. n' a. calyce unico aut nullo. n8 3.

calyce duplici. n 4.

aut non stipulata. germine stipitato. MORIS NIA. et urceolata. n s. germine sessili

n. a.

MALACODENDRON. M Aliquae species gaudent calyce duplici. M Staminum numerus varius, a quiuque ad plurima. so Caret calve. υὶ Unica species est decandra. 94 Aliquarum specierum folia sunt stipulata. D Gaudet calyce duplici.

39쪽

CHARACTERUM TABULA.

PARS PRIOR. GENERA SΤIPULATA, GERMINE STIPITATO.

GENERA STIPULATA, GERMINE SESSILI.

S. I. Urceolata, calyce unico. 8 Pentandra. BUTTNERIA Stylus I. Calyx 1-partitus. Petala s. Capsulae F. monos'

permae.

MAHERNIA Stylus I. Calyx s-partitus. Petala s. patentia. Filamenta capillaria prope apicem tuberculosa. Capsula s-locularis. HERΜANNIA Styli 1. Calyx s-partitus. Petalorum ungues in tubum cu-ctillatum plicati. Filamenta lata. Capsula 1-locularis. MELoc HIA Styli s. Calyx 3-partitus. Petala s. Filamenta nuda capillaria. Capsula F-locularis. Α Α Decandra. HucoNi A Styli s. Calyx s-phyllus. Petala s. Drupa carnosa capsi las s. continenS. GERANIUM Stylus i. Calyx 1-phyllus aut 1-partitus. Petala F. Cap

40쪽

urceolus s-partitus, et in unaquaque lacinia flamenta

tria. Capsulae F. ΓΟStrata .PENTΑΡΕTgs Stylus I. CalyX F'partitus. Petala s. Capsula s-locularis. Semina alata. Α Α Α Polyandra. ADANsONIA Stylus I. Calyx s-partitus. Petala s. magna. Capsula magna lignosa non dehiscens. Semina involuta pulpa fri

bili.

BOMBAX..... - Stylus I. CalyX 3's-partitus. Petala s. magna. Capsula 1-locularis. Semina lanata.

f. II. Urceolata, calyce duplici.' Dodecandra. DoΜΒΕΥA- Stylus I. Calyx exterior 3-phyllus: interior 'sartitus. Petala s. Filamenta s. sterilia longiora. Capsulae s. AssoNIA Styli s. CalyX exterior monophyllus bracteisormis: interior s-partitus. Petala s. falcata. Filamenta s. sterilia breviora. Capsulae s. coalitae. ἡ Α Abandra. Rura IA Styli Io. Calyx exterior 3-phyllus: interior s-partitus. Petala s. falcata. Capsulae decem in orbem positae. q. III. Tubulosa, calyce unico aut nullo.

bi apicem. Capsula bilocularis.

κ Decandra. CRINODENDRON.... Stylus I. Calyx o. Corolla campanulata , 6-petata. Capsula coriacea trigona. Α Α Pol 'andra. PALAUA............... Stylus I. multifidus. Calyx s-partitus. Petala s. Stamina in extremitate tubi. Capsulae numerosae in capitulum conglomeratae.