Praxis ciuilis de exercitio practicarum actionum, tam in communi, quam regio iure sancita, iuxta hodiernum stylum. ... Opus praeclarum, et vtilissimum ... In duobus aureis libris conclusum. Authore Ioanne a Montealegre Hispano, iureconsulto clarissim

4쪽

PR XIS CIVILIS DE EXERCI.

tio practicarum actionum , iuxta hodiernum stylum, communi & regio iure sancitae.

dixi, olim in inclut des teleberrima eluitate A manuuapretor aepostmodum is Cha ce arta Argent et Senatori sopiti eruditatem vere male,ram in Sciaus,quam in ea u

forensibiti iudic3s eae conseidis commendandum. Defuncto author completum,&reeopilatum per dominum Hieronymuina Montealegre eius filium Iutisconsultum,&indicta Regia Chan- p. cellaria Ad uocatum.

Ad dominum Ludovicum X Vel eo emilitia Iaeoli e Narquionem Satinensem, ct inpurema Indiarum Senatu Philitii Terri insignem Prasidem.

pli Ioannis de Henera.

6쪽

De exercit. praehic. aetto. Cap. L 1

Summaria.

t eoostri utum,igrioremur a Omnes homines, irint liberi sunt. avi serui.s Persme,qIaedam sani sui iuris .el: aedam aliens leue subiectae e Persena quaedamsum tae ex le

s Person e qGadam ma euli quaedam firmina,quaeda Hermaphr ditae. o Omnes hom me Gaat'ut Deles aevi is deles.r Per ua citae sunt nab: les, alia ignobiles, i Omnes tramines crat nul eum patiu-tur defeest .aut ali gruem paci utur. 3 St. itus hominis secutarim rimam

diu bio tem. Sut Igenuorum: aut liberti Dorum io AZAoncs pertudietates duobus modis cog deras urit i Amo raeiudicialis de parui et uiscenda, datur paremibus con-

rem ei.

De actu,ne, de partu agnoscendo. Divisim in . SPROOEMIUM.

Actenus dictum est de actionibus

in genere,&eara exercitio; nunc dicendum est deae ion:bias particulat ibias . V t quia parum est ius no D se, si petr sonae,el 2:ari na cacis consti: tu lim est,ignorentur; ideo prius depci sonis eoim de re iis videndum dicit Iustitavius in princ. Institu. de iure perhuarum,l. iustissime, ae de aedilitio edict. Quamobrem prius hic de actionibus ex statu personarum,quam de alijs actionibus res respicientibus tractandurn est,& ab ea, que de partu agnoscendo dicitur principium assumpsi, quia caeteris est utilior,eiusque materia amplior 5c illustrior., Et in primis praernittendum est, quod omnes homines,aut sunt liberi,aut serui,ut in j. i. Institu. de iure personarum,& quid sit seruitus, &quibus modis quis efficiatur serii ut, diximus late in c. sequenti, in h.I. de actione ex libartate & seruitute. Liberorum autem hominum alii sunt ingenui,alii libertini. Ingenui sunt, qui statim ut nati sunt,liberi sunt,ut in princ.&per totum Insti. de ingenuis. Libertini sunt,qui ex iusta seruitute manumissi sunt,ut in prin. &per totum Instit. de Iiberi. Et quid sit libertas,& quibus modis serui libertatem cosequantur, exposuimus etiam stude in c. seq. in b. a.de actione ex ingenuitate & libertinitate., secunda diuisio personarum est, quod quaeda personae sunt sui iuris,

quaedam alieno iuri subiectae:riirsus earia, quae alieno iiiri sunt subiectae, aliae sunt in potestate paretum, aliae in potestate dominorum, ut per lotum Irstitia.& C. de his qui sunt sui vel alieni iuris,& Instit.&C. de patria potest. & de his personis , quae sub dominorum potestate sunt, late dictum est in die ro c. ouent De his' vero, Quae in parentum sunt pote state. latis i me dicemus infra in hoo praesenti cap. st. Tertia diuisio personaria est,qtum quaeda personae natae sunt ex legitimo matrimonio,quaedamno T. Filii nati ex legitimo mririm io, vel pu

a a latiuo

7쪽

Liber secundus prax is ciuilis.

tativo dicuntur legitimi & naturales l. filium,eum diffinimus. C. de his qui sunt sui, vel alien . iur. authent Subbu s modis natural effici. sui , . legitia mi, collation. p. in princi p. in sit. demi pl. & in princi p. insti. de p.raria' potes .cap. pervenerabilem qui filii

sim legi. s. i. titul. I S. pari. l. a. tit. Is ea d. pari. Filioriam autem non natoru

ex legitimo matrimonio plures sunt

species, nam alij sunt fili j naturales tantum, alij legitimi tantum,alij vulgo concepti,alij iiiij incensitiosi, alij nerarii,alij manceres, alij adulterini, S nothi,alij sacrilegi, alij sporij est

bas ardi, ouod nomen est generale,&specille; de si iij clericorum comps

henduntur sub filii spurijs, de quibus

omnibus late per Pale'. de Noth. spui iisque filijs cap. I s. & Couarru.

iii epit. de sponsabib. I. pari. c. l. s.&latius per Ioan . a Rojas in epit. suc

cestio. c. I. per totum.

Quarta diuisito personaria est, quod qua dana personae sunt masctili, quaedam scemine, quaeda hermaphroditi, que persone in iure in multis differtit;&deterior est coditio foeminaria quamasculoru l. in multis. I. quaeritur. E. de statu homin. .sed est quaesitum. E. de liber. 8eptis hu. l.foeminae,ubi Dec. N ('agnoti de reg tur. 6 Oi, ta diuisio personaria est, quod oriane omines,aut sunt fideles, aut infideles: fidelium autem duo sunt genieret,inam alij sunt religiosi,seu Ecclesiis ici,alii laici,seu seculares c. duo sunt i 2.quaest. I Rursus religiosorum alij sunt clerici,alij monachi, ut notat Abb.& alij in rub de regularib. clericorum ordines sunt Presbyteri, diaconi, hostiarius, lector , exorcista,

acholutus, subdiaconus .c.a multis de

late & qii alit. quod loquitur de presbyteris& diaconis tantia. c. a subdiac.

dis distin . quod loquitur de alijsordi- nudius, qui postea suerunt adiecti quorum omnium superior de princeps est Sumnm,Poatifex, qui omnes dignita tales mundi praecedit', ut habetur in Clem. Pastoralis de sent. d re iudie.

Summum Pontificem sunt, Cardinales, Patriarchae, Archiepiscopi, Episcopi, Abates, Decani, Archidiaconi, alij, de quibus in c. f n. a a. distin .c. clericos .ri .dis . Monachi tamen religiosi regulares ad quatuor rediguntor ordines, sancti Basilij, sancti Benedicti. S. Augustini, S. Francisci,& ad

hos quatuor ordines omnes aliae religiones referuntur,exceptis Carthusianis. Laici autem,aut sunt publici, aut privati; publici, ut Reges, Duces Marchiones,Comites, ut in tit . quis dicatur Dux, Marchi. Com. & in tit. cle seu d. Marchi. vel ducat.& in l. II.& la.& per tot tit. .par. a.vel qui funguntur munere publico,ut Senatores

sules,Praetores, Ac alij,ut in tit. C. de Senat.cu dece tit seq. Alii vero di cuturin iure pagani &priuati. Infideles sunt, qui a fide nostra Catholica desieriat, Turce, Saraceni,&Hiretic i. 2 Sexta diuisio perlanaria est,q, aliae sunt nobiles,aliae ignobiles de quibus late per Tira'. in tract. de nobilit. &per Ioan . Arce ab Ota lora, in suo etia tract de nobilit.& per Ioan . Carc. in

8 Septima diuisio personarum est,uomnes homines,aut nullum pati uturdesectum,aut aliquem, vel plures patio turdesectus, ut desectus traiis quq co siderat ut in iudicis in res itiitione in integro in tui. & cura. in pupillari

substitutione intestam et i factione ius salibus,& matrimoni js in ingressu religionis,vel in sacris ordinibus in optine lis officiis,& benefici js; & in alijsmultis a iure expressis,&defectus

nientis; ut quido aliquis caret mente,

ut in san s furiosos, vel prodigus, ut in , furiosi insti .de curat. & sunt alij plures similes defectus, ut in l. apud Di sitiroes by Coos e

8쪽

De exercit praeh. actio. Cap. l. 3

apud Iulian. de editi .ediei. cu alijs legit,us illius lictis: item de ecius cor

di, conii, & alijsssimiles defectum a

q. scientdum. C. de aedit. edae. & alij plures in iure reperitimur defectus, ite quibus omnibus personis in iure liuersinaode iudicat ita nani aliter iudicatur de uno statu,& aliter de alio

Secundum autem pi imam persona' runt ditiis ionem tripleae est satus, aut ingenuorum , aut libertinorum, aut seruorum , ex quo triplici statu tripliciter discepta tig. Prinio, si quaerati r .an quis sit liber, vel serinis. Secundo, si quaerat tu , an quis sit ingenuus,vel libertinus Tertio, si quera- Cur, an quis sit vere plius, vel non, &dantur a iure tres actiones, scilicet ex libertate,&seruitute ex ingenuitate, 3c libertinitate,& de partu agnoscendo de qua in hoc .cap. ira istamus, &appellantur praeiudiciales dictae tres

actiones,ex eo quod concernunt stati m hominis , qui cunctarum rei iam

est pretiosissurus. d. l. iustissime Edem lil .edi c. I. si quaeramus.C de testam vinde di itur cavsa maximi praeiudii ii, a tando de statu personae quaeri

i ur,ut notat Eart. in l. sine contra. i.

. t icti num. l. in praeiudicialis insit. de actio.

io lat est sciendi m quod duobus

modis trincipaliter cossidera: tur a sones Vra iudiciales , uno modo

absolute , & de per se; alio modo respecticidi ad alias actiones, &iudicia , & actiones absolute,& de per se praeiudiciales , sunt pit licte

tres actiones quae dantur circ. r statum

hominis , quia ut dict tui es , agitur de magno praeiudicio personarum , ut in dict. q. praeiudiciales, insti. de actio. vel quando agitur de patria potestate, vel obedien tia monachi, vel vas alli, de quibui infra in hoc capit & in praeceden ii latius dicemus . Praesudiciales vero actiones respective dicuntur , quando in iudicio deduci tur aliqua actio priuilegiara , quae

facit cessare alias actiones quatuor modis; primo modo rastione contingentiae , seu ratione principalit& accessorij, ut in l. fundi , & in

l. fundum. ae de exceptio. Secundo modo latione conitarietatis, ut in l. r. C. de furi . l. eum qui. l. contra maiores C. de inofficios testam. Tertio modo ratione maioritatis,& prae-

heminentiae , ut in l. fin. C. de ot-dine iudici. & in l. per minorem. C. de iudi. l. I. ubi Docto. C. quando ciuilis actio. praeiudicet. crimi.vel in casu l. sin. C. de peti. haeredi. & in l. si quis libertatem. E eodem tit. Quarto modo respectiue , quando intentatur aliqua actio, que est pra

iudicialis de per se, siue per modum agendi, siue excipiendi, ut quando est quaestio status , pro ut in dictis actionibus praeiudicialibus , de

quibus in hoc capit.& inpaaecedenti tra etaturi sumus ; nam una intentata ficit cessare aliam prius siue postea intentata siue est ciuilis, siue crimi alis . l. si de haereditate. l. cum statuas res. C. de ordi. cog n. l. quoniam Alexandrum C. de adulterljs. l. I.

li .cogni. & ita dictae actiones praeiudiciales absolute possunt dici prae-i::dici ales respectiue , quando auae

actiones intentantur, quas quiesceres. ciunt,quod declarat Bar. in I fundo de except. 5: in l. siue contra. .I. E. de liber agnos.& latius Marant .de ordin. iudi . . p. o. dist n. I. cu alijsseq.l: Ant. de Silius n. s.& Minsing. n. iain d. d. Haeiudiciales Insti de aetio. His itaque praemissis,actio praeiudicialis de pariu agnoscendo, in qua A 3 quaeri-

9쪽

Liber secundus praxis ciuilis.

quaeritur, an quis sit filius,vel non,datur parentibus aduersus filios, non exhibentes paternalia iura,& exaduere so liberis aduersus parentes non agmnoscentes partum matris, nee filiaba iura praestantes .l.I. . Iulianus . de liber agnosc.l. diffamari. C. de in genu& manumisi dict.b praeiudiciales,ubi Doctores.

parentes tu liberos habent. a Patria potestas quDiam est de iure diuitio b finiturali, quadam de iure elui . , s Fili ex hae patria potest te tres esse-

ms eonsequis'tire, se licet roraemio Uta auditio orationis, ct consolatio. s. st militiplicatio temporalium, est spinu glium rerum.. Patria pausas de iure ciuili qua A.

s Patria potestas feci fidum commun1, vin obem est de iure riuili. Patria p=testas de iure ciuili multum disse in X iure naturali. : r Patria potessis ciuelis fuit ivirad eta iis praemium amoris erea filios.

tria potestate,quam parentes in liberos Mirent et I T quia parentibus & liberis patriae potestatis& filiatio

I nis ratione datur haec actio, ut dictu est,ut facilior,& perfectior eius reddatur intelligentia, oportet hoc in loco p.raecipua ipsius patiis potestatis,ac fitiationis iura interpretari,& in primis praemittere , quod patria potestas est ius quoddam , quod parentes in liberos habent. b. ius autepotestatis insti .de patria potest. l. na& ciuium.l. item in potestate. E. delus qui sunt sui, vel alieni iun& licet ibi dicatur solos ciues Romanos patria habere potestate, dicta iura non

exclud ut alias nationes maxime,ubi pro ratione seruantur , quavis non ob potestate,ut aduertit Pinet. in a. par. rub de bon mater. n.s.& Clem de patria potestate .cap. a. n. .& ita nostri

Hispani,qui Imperio Romano subditi non si int, habet patria potestate,&expresse iure regio eis concessa est

per totum titulum I .parr. q.

Et haec patria potestas quaeda est de iure diuino & naturali, quaeda de iure ciuili; ea quae est de iure diuino,& naturali, consistit in veneratione quae a filijs parentibus utriusque sexus debetur intribiis: primo, in exhibitione reueretiae,vt habet iis Ecclesi

p Vonora patrem tuum, Seem tum ma-

iras tuae ne obliviscaris : O icid in multis consis it,ut Eccles. s. secundo eis obediendo, ut habetur ad Collos. 3. Filii obedire puribus vestris. Terti o, in necessitate subuenienda , ut habetur I. ad Timoth. s. Fil reddite vicem parentibus id c de iure naturali probatur in I. a. de iusti.& iure. l. Imperator in fine. Tad Trebellia. l. .sside in ius voc. l. I.cu tribus sequentibus,& toto tit. C. de obsequijs aliber praestet. Ex huiusmodi tamen naturali patris potestate ,honore , & reuerentia erga parentes,tres effectus fili consequutur; primus est prolongatio vitae: unde Eccles 3 .scribitur. dii honorat patrem suum vita vis it longiore. Et

cauetur Exod .ao. Deuteron. s. Mat. thaei is. Marci p.& ad Ephes. 6. Honora patrem tuum, ct matrem tuam, ut sis sibi uis super terram. Secundus e

sectus est exauditio orationis, & consolationis in si ijs,ut Eccles d. hi honorat patrem suum , lacubdalor in fliis se iis die oractouis si a exaudietur. Tertius effectus est multiplicatio temporalium , & spiritualium re

Alia

10쪽

De exercit prach. actio. Capil

A lix patria potestas est de iure ci-

illi, qua in parentes iure Romanorum

.ut dictani est, in liberos habet,de qua lituitur titulus de patria potestate, .u de patrib qui filios distrax. Si per quas perionas nobis acquirit r. b. I. cuatias, Si titulus II. part . quarta, &ex hac ciuili potest, te plures nas untur essectus, quos infra late declara-bi inus , unde patria potestas diciturres in aestimabilis , ut notat . Pinet. In l. I. in I. par t. num. s. cuni aliis seisquentib. C. de bonis imae ern. licet, ad solum effectum acquisitionis coniuniter soleat attribui , ut in s.filius familias. q. secundum vult aremi fide legat. I. & tenet Hyppolit. Rinii at d. in b. hoc quoque num . . dis iustit. per quas personas nobis acquiritur.

I Et quod liate patria potestas sit

de iure ciuili, tenet Bart. in l. fratera fratre numeris a. ff.de condictio. indebiti, & in I. item in potestate si de his qui sunt sui, vel alieni iur.

Bello in q. l. nun)er. 6.instit .de test H niem. Paul. Leon. in tractat. substi pupil. numero . 23. Dost. in j. I.

instit depa ria potest. Et hanc te sta

de bonis maternis numer. s.& Cle- naen. de patria potest capit. 3.nun e. . & a. ubi ex hoc inseit ad aliquas quaestiones,Cephal .confit. 6I.num.. TI.& consit. 's. n. p. lib.s. - Haec tamen patria potestas ciuilis multum d fieri a naeturali, nam ciuilis tantum competit familiae , &patri, non maui , maternis , que parentibus , ut in I. instit. de parria potestate et naturalis vel A deberiet patri, & matri. l. a C. de inius voc. l. I. cum tribus seu uentibus. st . de obsequis' a liber. praesta.

Item haec ciuilis producit plures e fectus, qui iureinaturali longe recedunt , sed naturalis tres supra relatos . Item ciuilis tolli potest per principem, naturalis vero non

h. sed naturalia instit. de iure natura, li genti. & ciuili , facit text. in l. fin. C. decensi libr. I a. & q. fillud amilias insti. quibus modis ius patriae potest. soluit. & notat Clem. de patria potest. capit. s. nomer. 3. & denique quantum interest inter ius naturae , bc familiae tantum interestimer reuerentiam naturalem , quae

parentibus debetur, & hane ciuilem

potestatem.

I Et est hic notandum , quod haec patria potestas ciuilis introduciatuit in praemium amoris parentum erga filios ; nam nullus est tan grandis amor , qui vincat paternum. l. f n. in princ. C. de curat . furios. &magis propter filios, quam propter se parentes commouentur. l. isti quidem in fine. C. de eo quod metus causam, ubi glos. ait patrem

plus dilige e filium quam se ipsum

f. nec in ea. Ead i. Iulian de adiit. ter. & pater solicitus est de filio- . Tum salute. l. cum pater. q. mando C. de legat. a. l. prima, dc tertia ti- tui. a . pa. t. a. Item fuit introducia in utilitatem filiorum, ut notat Clem. de patria potest. capit. quarro numero primo. Sed principaliter in fauorem patris potiusquam in fauorem filiorum fuit sn- troducta , ut tradit Tiraquei in l. si umquam ver b. donatione largitus numero I S. C. de reuoc. donation. & P in eli. in dicta secunda parte, rubri c. de in l. prima. num me o tertio. C. de bonis maternis.& Emanuel Accsta in capite si pater in prima