장음표시 사용
11쪽
ctus corporibus vero eorundena piscium conjunctis cum auium maritimarum cadaueribus, quorum ibidem maximus est numerus, tarco. rari consueuerunt agri,qui hac ratione no mi-j n us foecundi & sertiles redduntur , quam si a j qua irrigarentur.
Totum hoc maris littus magnam fert copia Olivarum & vitiam. In Ica uuae sunt magnitudine mirabili , adeo ut ex uno racemo Peruano maior copia Vini exprimatur,quam ex duobus tribusve Europeis. Sunt porro vina suauisssima, persectam sit quidem ex coeli temperatione consequuntur maturitatem, quae per uni uersum regnum Peru, partim mari partimque terra,deuehuntur. Vervecibus magnis,quorum duo onus muli serunt,imponuntur clitellae,nsi modo ad deuehendum Vinum, argentu,
alia que metalla ex venis ad mare. Vini pretium partim ex ipsius bonitate & partim ex longinquitate loci ad quem portatur pendet. In PO-t si medius cadus emitur quindecim aut 18 aureis nummis, in Tucuman 3 o. in sancta Cruce della Serra uo. aut centum. Tanta est Peruanal temperies, ut non sit opus calefaciendi se causa ad ignem accedere aut vestem mutare, quodl cum maxime habet in Chilo regione, quae
modiet coeli plagae subjicitur,ubi perpetuus Vi
12쪽
detur esse Aprilis. Caeterum in locis montanis non est perpetua haec temperies, nam Vno eodemque die augetur & minuitur, clim calor tum frigus,ratione sitiis loci;quo enim propius a montis vertice quispia abest, eo frigidius sentit caelum, quo vero longius,remissiora percipit frigora. Atque hinc ortum scimus, quod cum arbores uno in loco florere incipiunt, in alio maturos habeant fructus, imo quod est magis mirum, in eadem arbore deprehenduntur fructus maturi simul fores. De Prouinciis motanis, nimirum sanctae Mariae, dc Polosi uniuerse dici potest eas in coelo esse temperato, steriles nihilominus, cu nullum ipsae fructum producant, praeter Iadices, quς sapiunt castaneas, quibusque pauperes vescuntur;quod amplius est, in agris, qui patent quingentis passuumillibus, arbor nulla reperitur,maxime in Prouinciis Tucuma & Paraguai,& in planitie coom illium nullus omnino est lapis,imis ne lapillus quidem. Non desunt in variis regni Peruani locis vente, in quibus est Argenti abundantia, nam una ilia Potest, ψo annorum spatio, trecentos dedit Miltiones, ut ex tabulis regis constat. Sunt item Optimi auri venae,& innouo xegno Granadae Smaragdi,in insula Margarita nominet piscatus volonum;stini& aliqui
13쪽
errae hiatus,quos author Itala lingua appellat Vulcant,ex quorum exhalationibus magnum vicini populi contraxerunt damnum, ex hiatu qui est prope Chilo exit vapor, cuius calor ab iis percipitur,qui aut 3o passivum millibus absunt. De Cauerna illa,quae abhinc trienniuin agro 'rhis Arechipa p ic factis faucibus disrupta est, cum alias non paucassint scripta, in praesens tria aut quatuor tantum quae vidi admiranda commemorabo: ac primum sem copiose & abundanter arenas euomuit, Vt ipsarum tenebrae regionem omnem *bscuriunt, nam aliquot diebus in ipsa etiam meridie co .cti lucernas incendimus,lanta erat ex arenae a bundatia caligo, ut p*rpetqa videretur nOX. Arenae vero copia fidem omnem superat. In urbe si quidem Salta, quae eli in Tucum an,&abest quingentis passuum millibus Arechipa, ex
nitit magnus rapidusque arenae torrens,qui Vastitatem cum vineis turn d larum convallium amoribus effecit, ut damnum, quod inde acce perunt incolae,millione auri resarciri non possilit. Cum vero disium peretur cauerna, tantus extitit sonitus, ut 'nani ex parte ab iis, qui seX-centis passuum millibus aberant,non minius audiretur,quam ab Arechipae ciuibus, qui eo dem tempore in urbς commorabantur. Habot
14쪽
Peruana regio multa admiranda, exempli causa in Guancabeleca fontem,cuius aqua in terra decidens in lapidem mox conuertitur : Prope Polossi in prouincia Cossopis insulam,cui lacus frigidissimus,ex quo fluit aqua feruens. Huius generis varia narrat p. Acosta in suo libro dc natura noui orbis. Optima sunt Peruant natura & quieta, cum injuriosius etiam nulla sua culpa tractantur, patienti animo verbisque bonis aliorum improbitatem retundunt: dicunt enim, Hochaimi Via anas aem, hoc est, DC mine culpam agnosco, me i pse corrigam . Rarissima sunt ipsorum dissidia,& vix via qua se mutuis plagis aut
cruentant aut interimunt : at no propterea i
dicandi sunt imbelles, nam robusto sunt animo,& corpore valent. In regno Chilae, incolae Aranco his quinquaginta annis cum Hispanis belligerarunt,& nonnunquam in singulari certamine euaserunt victores. Sunt item nationes Vari ae propter more,quod ad Septentrione Vergit, quas hactenus P j pani non potuerunt domare,quaeque in Gentilismi tenc bris miserrimam degunt vitam. Sunt praeterea Peruant in diuitiaruna affluentia pauperrimi, nam eas non quaerunt, imo ne expetunt quidem,con-
tenti cibo c0muni,quem terra suppeditat, vesti-
15쪽
tuque vili ex sacco tecti silue naanicis,qui ad vi. rorum pertingit genua,ad feminarum vero pedes ; brachia tegunt pallio forma quadrata,quoad alia multa uti consueuerunt, ipsorum cubiale est terra stramine vestita. D Os habet paratias, quarum Ostia nulla habent claustra, quae claue aperiuntur,quaeque adeo sunt humilia 2
angusta, ut per ea dissicilis sit in ipsas aedes in gre isto: In eiusniodi paruis de angustis locis sis.
pellectilem sitam concludunt omnem. Coo uallium incolae vivunt Mais, cum eicio tum asso. Montani vero vescuntur radice, quae sapore a castanea non differt: horum Omnium obsonium est creta cu sala & aqua permixta. Qui huiusmodi vivunt vitam, locum in quo conis stant Superbia anuidia, & Auaritia apud se relin uni nullum. Otium porrb& deiidia a Pe
manis exulant,& ne Iuuentus delicate ac molliter viva puerulorum, cam primum per te neram aetatem absque alieno substidio ingredi possunt, humeris alligantur Onera, quae Usque ad certam aetatem statis temporibus augentur,oc nunquam remouentur. Cum viri tum femina: no alia ratione qua pedibus iter faciunt, imo seminae inter ambulandum consueuerust ligna portare, aut alias reculas, simul dc infantes suos in cunis, nec propter itineris laborom
16쪽
PER VANIS. IIsta nere desistunt,vescuntur potione non absimili cereuisite, maxime cum dies se istos agunt. In certis regnis,apud aliquos minus instructos Christianae religionis disciplina, regnat ebrietasiat tetrum hoc gutturis vitiu,qui se in religiosorum hominum disciplinam tradiderunt. Omnino aspernantur. Sunt porro Peruant naturae donis multis in rebus habiles, nam labore non magno temporeque breui legere discunt di canere,musicisque instrumentis scienter xti: Musici evadunt praeclari, dc hinc factum, ut Christianorum templa canentibus Peruanis ex magna vocum musicorumque instrumentorum concordia gratissimo sono compleantur. Christianam docirinam facile percipiunt,eamque memoriae commendatam obliuioni notradunt, & qui semel diligenter imbiberunt, ad
Deorum cultum non amplius redeunt, immo
fidem Regi datam studiose seruant, a Gentilibus quippe sitiis prouocati,ut a debita Maiestati Catholicae obedientia deficerent, semper constantes in ossicio permanserunt: cuius rei factum est periculum in desectione Chitensi, de qua infra dicendum est. Christianorum P eruanorum numerus est 3. Millionum, qui omnes
in duos Archiepiscopatus & duodecim Episcoparus sunt distributi. Singuli prope Episcopatus
17쪽
patus ingentia terrae spatia compleistuntur, ni. mirum ad sexcenta passuum millia, quibus pa. rent trecenta circiter municipia, quae proprios habent Passores, non loquor de villis multis praediisque Hispanorum, in quibus excolendis Occupantur innumeri Indi, destituti doctriana Christiana, aliisque ad beatam vitam quae ducunt praesiidiis. Quorum cura est Sacerdotibus quos saeculares appellamus commissa, sed
tanta est horum Sacerdotum non curantia,ut
plane miserum populum suae fidei commissum negligant;eli quidem ipsis abundetrospectium
de agrorum fructibus & honoribus ecclesiasticis, non alia de causis,qua ut omnes ingenij industriaeq; suae neruos in crudi edis Christianae doctrinae rudibus ignarisq; intenderet: At vernacula linguam Indorum discere no laborant, ct morum suorum improbitate multos a virtutis studio deterrent;quae sua sunt quaerunt,no autem quae Christi: no enim alia de causa onus hoc gubernadi alios suscipiunt,qua ut diuitias, cum ad ustis vitae necessarios tum ad perfruendas Voluptates,consequantur. Non inficior,&ipis Indos suae inferre saluti moram & impe dimentum,cu in fidei rebus sunt hospites pie rique omnes,modo illos eXcipiamus,quos Re
ligiosi probi Deique amore incensi ad Chri stianae
18쪽
stianae religionis instituta erudierunt. Consileuit rex Catholicus,pro sua erga Deum pie tale, certis temporibus religio rum viroruna habere delactum ut Euangelicae legis doctores ad Perua nos mittantur, qui pro dignitate hoc onus sustineant, quorum singulis regia Maiestas viaticum dat quingentorum nummorum aureorum, atque abunde ut omnia quae ad vitam transtigendam eis sunt necessaria suppetant, ubi ad sedes stabiles domiciliaq; certa perueniunt,diligenter curat. Caeterum hactenus
magna fuit eorum paucitas, qui hanc Domini vinea diligeter excoluerunt,& nihilominus Veri pij Christiana charitate ardenteS, quaviS re conditarum doctrinaru stud ijs sint leuiter tincti, uberrimos laborum suorum apud Perua nos fructus capere possunt; imo si vel mediocrem linguae Pertianae cognitionem fuerint assecuti, ct charitate flagrates in studium erudiendi populum diligenter incubuerint, non dubitarem
quin maiorem hominum numerum ad Christiana sacra adducerent, tanta est Peruanorum
ad virtutem propensio) quam apud alias gentes facerent summi concionatores & doctores maximarum artium disciplinis expoliti. In rogno hoc duae sunt linguae, quae latissime patent, quarum notitiam facilem esse experientia do-
19쪽
cuit,cum ex patribus nostris aliqui unius men sis studio in illis eos fecerint progressus, ut Christianos peccata sua confitentes optime inteflligerent, & bimestri labore verba ad populum de fidei rebus facienteS a cocione tota magna cum voluptate & fructu non eΣiguo intel. ligerentur. Sed di ego, qui variis occupationibus distinebar , 5c minore charitate erga proximoria salute, qua soci j alij, flagraba, Vtriusque
linguae sum eam allecutus cognitionem, Ut aures mihi consirentibus peccata sua Peruanis dederim,& nuper Romae curauimus typis excudi Grammaticam linguae Aimara, quam compo
suit pater Italus, dc in lingua in quas excussi sunt Catechisimus dc doctrina Christiana, primique libri dati sunt S. D. N. Religiosi Societatis per
uniuersam Peruanam prouinciam, a Carthage na ad Chilam Paraguai, dispersi sunt,in octo Collegiis, uno nouitiatu, 7 domiciliis, quae residentiae passim vocantur , duobusque Hispa norum seminariis: in Carthagena vero&so uo regno Granate si duo hoc tepore instituun tur domicilia, & datur opera ut seminaria iri nobilium indorum exaedificentur. Plis omni
bus an locis occupantur soci j in tradendis ho ne si is liberalibius ille disciplinis , F ispanos. Usiliis, in concionibus ad populum habendi , j p
20쪽
administratione sacramentorum Eucharisti l & Poenitentiae,in procuranda salute eorum, quii in custodiis propter scelera sua aut aes alienumi detinentur, & in iis adiuuandis, qui morbis a i slictati in domos hospitales, ubi aluntur, alioru liberalitate se receperunt. In Collegiis porro sunt beataeVirginis sodalitia, ex quibus magnus ad quam-plurimos redundat fructus: nam sol dales non modo in virtutibus magnos faciunt: progressus, verum & alios suo exemplo ad Omlnem honestatem alliciunt. Inter alia quae erga i sodales exercent soci; opera,nihil esse recitatio a nefacti alicuius praeclari ipsius B. V. aut Sancti l alterius fructuosius experietia nos docuit, quod: a sociis diligenter sit diebus festis horis pomeri- dianis. In urbe Poto si ubi maior est hominumi quam aliis in terris vivendi licentia) hac utilisso sima occupatione commemoradi illustria san- ctorum viroru gesta, inducti sunt amplius 7o. viri honorati, ut in rerum coelestium medita: tione se exerceret, ex quibus 3 o partim ad no-i stram partim ad alias religiosorum familias a mundi huius curis liberi se adiunxerunt: In hac
vitae commutatione acciderunt multa comme
moratione digna, sed unum tantum hoc loco persequar: opulentus & honoratus ciuis, for- tunas suas,amplas sane, ad pauperum Vsus Io