장음표시 사용
11쪽
Quae cum ita sint, fieri non potest quin Statius pro toro scripserit 'iliolo' i. e. templo Tholi mitionem idem valere quod temptiun ex exemplis lueet iis Silv. 3, I, 3. Quod coleris maiore tholo', i, 4, 33. Et dives praedae tamen accipit omni Exuvias Dianathido'. I, 4 99 tholo quodcumque tibi ii iana recondit ergamus'. Nobilium Romanorum, qui profuSi Sumptibus Vixerant, Sepulcra templ0rum spectent pluebui Sse, quiblis defung- torum laus non ad exigui praedicationem temporis sed fixa ad memoriam illorum sempiteruam sacraretur, ut e literarum apparet testimoniis ita ex ipsis monumentorum relliquiis, quae quidem e parte Vetustatem tulerunt, licet colligi Provoco ad sepulcrum Caeciliae Metellae in via Appia situm, ad Messalini Cottae aliaque, quae vel duobus tabulatis eralitsuspensa, de quibus, si lacet, fianinam: Via Appia et Revue archeol. 1862, tom. VI. In quibus vel maximi momenti est id ipsum, de quo disputamus, riscillae sepulcrum, qu0d aetatem tulit. Quid porro argumenter, qua de re dubitare non possis 3 iden sunt antiquitatis libri, plena testimoniorum Vetustas, plenae monumentorrum, quae SuperSunt, relliquiae. Qua in re ho maxime mirum, quod Abascantus maxime spectavit, ut riscillae corpus ad
immortalitatis memoriam conservaretur, Si id re Vera evenit, qu0 quidam auctores Sunt.
Quem enim locum sepulcri Antistiae Priscillae Statius accuratissini describit, exstructum fuisse initio viae Appiae ad Almonem sontem, cui fonti nunc Aquatvecta n0men est, Θdem, id quod orellus in notis ad hunc Statii locum narrat, in praestantissimo monumento Priseilla eadem condita et siccata membris integris inventa esse dicitur a. 147 Sixto IV ont. Rom. f. etiam Friedi. . . . I p. 82 et quae Canina topogr. d. V. Appia A. d. J XXV p. 48 de Abaseanti sepulcro memorat: neli osteria deli Aquatvecta si ros a sistere una grande reliquia di sepulcro, che gia e conosciuta per te pubblieagioni dei tranes e de Labruκκ eche per te varie serigioni invenute elle sue adjacenge el 473 come costa ellenotigi riserite dati' Diaduget ne Tomo I degli Aneddoti Leiterarii, si conviene di rico-n0Scervi que sontuoso sepulcro, che su retio da Abascanto te. Non videtur praetermittendum esse ne id quidem insolitam c0ndiendi rationem adnit- rationem quandam movere Adni irationem die, Nescio an melius suspicioliem possim dicere. Qu0niam enim P0ppaea eadem sepultura affecta est, ob id ipsum quod constat et lautii semJudaeorum et studiosam religionis Judaeae fuisse, quae tum temp0ris iam l0nge lateque per imperii Rc,mani fines fluxerat, suoseph. A J XX, ου, II, 1l 1, haud 0nge R Vero aberraSSeu0bis videbimur c0niethntes riscillam quoque ab una aliqua externa religi0ne atque haud Sciat anne christiana, cuius Domitiani aetate iam fontes largius R0mam manaVerant, es. Imhos Domitianus p. 60), si non stetisse at certe non alienam fuisse. tenim Si quam ex Sepultura c0niecturam capere licet, cur Abascantus pop. Rom. ritibus c0BSecratum institutum A0 Secutus Sit, causam reperire queas nullam. Nam quae a Statio rarae illius sepulturae pr0fertur causa, qua ductus sit bascantus, quod rogi flammas clam0remque hominum videlicet perferre non potuerit, non modo non probabitur cuiquam Verum etiam coniecturam Su- Spicionis movebit. Hoc quidem certum, nihil antiquius habuisse Priscillam, quam ut externo ritu, non Sicut mos maiorum ferebat, exsequias quaereret. Qua ex re fieri non potest quin, Variae trahRntur suspiciones. Quamquam toto pectore id credere , Vide ne non sit neceSSe. QRRe eg disserui, non quo res aperta esset, cum tantis obfusis tenebris praeter sepulturae mirum genus ne scintilla quidem ad dispiciendum nobis relicta sit, sed ut quaestionem delec-
12쪽
tationis plenam moverem atque commonstrarem viam et, ut fieri solet diotum ad sontem interiderem. Ceterum Abascantus paucis annis post in matrimonium duxit Aug. lib. Hesperidem et muners functus est a renitionibas. Cuius sepulcro inscriptum erat: Dis manibus T. Flavii Aug. lib. Abascant ex cognitionibus Flavia Hesperis coniugi suo es Friedi. I. I. p. 48. Jam redeamus ad eum locum, de no agere supra instituimus. Condivit te, riscilla, sic pergit poeta, pietate motus coniux, nihil de pulcritudine minuere, nihil vitiare poterant aevi labores'. In quibus hoc primum est, in quo mirer, cur poeta dixerit aevi labores'. ExspectaVeris aevi tenores', tum quod sententiae condicione commendatur tum quia Statius fere sibi constat hae verborum coniunctione usus sollemni. Os 3, 3, 147 Atque aevi sine nube tenor'. 5, 2, 3 et adhue tenor integer aevi' etc. Neque vero id ad vivum reseco atque haud sciam anne poeta ipse, qui hexametros funderet ex tempore cf. p. ad Stellam ,
neglegentiae nomine sit vituperandus. Jam quae sequuntur Verba Videamus , ecquid dubii ostendant 'Iantas venerabile marmor Spirat opes i. e Tanta enim varii generis variorum odorum copia affluit sepulcrum marmoreum. In quibus verbis scopulum offendis fere eiusm0di, cum ad rem certe nihil intersit astiuere sepulcrum odoribus. De hac re usque deque parvique refert sepulcrum redolere odores, riscillam refert. Cuicuimodi autem est, aut codd. lectio aut ipse poeta incusandus. Quamquam extemporalis illa pangendi consuetudo Statiana, quae verba dat in labris nascentia, excusationem quandam sibi onciliat. Idem sepulturae genus contigit oppaeae, Neronis imperatoris uxori, de qua Tacitus in annal. XVI, 6 haec tradit 'Corpus non igni abolitum, ut Romanus mos, Sed regum Xtemorum consuetudine differtum odoribus conditur tumuloque aliorum infertur. Quam ob rem facile adducimur, ut credamus, ipsam illam Vocem corpus etiam hic requiri, id quod etiam addito 'venerabile adiectivo quodammodo indicatur. Cf. I, I, 70 venerabile caput. Qua erat Abascantus pietκte erga uxorem iniqua morte sibi ereptam, ut ne memori illius moreretur, statuas ad similitudinem ipsius rasa in sepulcro poni iussit, qua dearum speciem imitarentur. Age sis, nunc de V 233 videamus. Lectionem tholo in V. 233 corruptam esse, cum SenS Si deStituta, quamquam per se patet, tamen nondum quisquam exstitit, qui emendaret omnesque ex animo scrupulos Velleret. Quotus enim quisque invenitur, qui Marklandi conatum pro tholo 'auro' conicientis integram poetae vocem cum probabilitate quadam restitutam Sse ibi persuadeat, praeterquam quod tantum abest metalli significatio ut necessaria sit ut ne desideretur quidem.
Omnino alia emendandi erit ingredienda via, qua ad exitus pervehamur optatos. Quoniam plures colebantur Veneres, ut ambiguitatis notam effugeret Statius, addidit 'non
improba i. e. honeSta sive Venus Genetrix, quali, ut unum exemplum commemorem, VeneriSGenetricis simulacro exculta erat Sabina, Hadriani illa imp uxor, quod servatum adhuc cernere licet in aed. Vatic muse Pio-Clementia cf. Duru Η i R. II p. 4 57 d. Ηerlaberg. Qui, de Venere idem valet de Maia Nam distinguendum est inter Maiam Latinorum, quam eandem nomine Bonae Deae praecis nominabant, notissimam illam ex scelere Clodiano, cuius dies festus celebrabatur Cal. Maiis et inter Maiam Graecorum, Atlantis illam filiam, matrem Mercurii. Ut brevis sim satietatemque effugiam, poetae praecise erat significandant Veneris ita Riae proprietas, ne qua subesset ambiguitas Maias Latinae sive BonaθDeae emgiem admitti vix posse, ex iis elucet, quae rellerus in myth. Rom. p. 352 dis
13쪽
Maia numine disputati Desideratur Maiae Atlantidis, Pliadis signifieatio, quam aetas
eris, si restitueris pro illo Maia tholo 'illo Maia polo', illo se aere Maia in caelo i. e. Plias. Praepositionem 'in' saepe deesse, si qui in poetarum libris studiose et multum erit volutatus, exploratum habebit. Atque ut omnia, quae sunt in causa, expleamus, cum multa possimus, pauca in medium Voeare satis erit exempla. f. 2, 3, 4 pater elysio. I, 2, 2I 'ire polo. 2, 1, 42 radiataque lumina caelo'. 3, 3, 48 terrisque poloque et alia, neque enim sum copiam, quam potui, exsecutus Pergamus ad reliqua.
'Atque ibi me moresque tuos et facta canentem Fors et magniloquo non posthabuisset Homero, Tenderet et toruo pietas aequare Maroni'. Laudat hoc epicedio poeta patris defuncti, cuius ab arvis fontibus profluxerat laus ad hominum famam, et morum integritatem et ingenium. Qui idem et poeta cf. natis tomonstravere parentes' magnam sibi collegit laudem et ludi magister, etenim Iudum literarum spe amplisseandae fortunae Neapoli habebat cunctamque fere iuventutem floremque Italiae iis artibus, quibus aetas puerilis informari solet, imbueb't. Vilis honos studiis', amentatur poeta. Neque enim aut ipsum aut patrem unquam complexa est fortuna, qui ad vitae extremum tempus in tenui condicione vivendi versarentur. Patrem si mihi ab inferis excitare
liceret, inquit poeta, non est dubium quin et Homerum et Vergilium canendo aequarem. Attributum torvo Maroni non convenire, cum per Se pateat, remoVeantur Odd. stuctoritateS.
Sensus efflagitat epitheton 'nostro', qu0 contrarium sit omero Graeeo, ut noster Vergilius opponatur Homero extereo Tales oppositiones sunt equentissimae, quod quidem nemo in poetarum libris mediocriter versatus mirabitur Marelandus coniecit 'docto'. In eadem ecloga v. 166 sine dubio corruptela implicatus, verba dico vel quos e Vertice
Surretitin Mittit Tyrrheni speculatrix virgo profundi'. Quaeso, quid haec verba sigilificant 2 Ego quidem Sententiam non assequor. Ex omnibus partibus Italiae, inquit poeta, ex urbibus, municipiis, coloniis confluebat iuventus Romana tamquam ad antra Sibyllae sic ad ludum patris uuid vero faciendum verbis speculatrix virgo profundi γ Neque enim aut ad Neapolim aut ad Parthenopen insulam, de qua Ptolem III I, 9 disputat, sensus quidem habita ratione, spectare possunt. quidem quod ad me attinet exploratum habeo Statium scripsisse speculatrix villa et significari his verbis olli Felieis, quocum Statio omnes erant amicitiae necessitudines, villam Surrentinam, quam eandem eisdem sere verbis in silV. 2, 2, 3 depingit, ubi dicit 'Celsa Dicarchei speculatrix villa profundi. Συκεν, μὰ τὴν Λήμητρα, συκον
ουδε εν οντως μοιον γέγονεν. Nihil est enim unum uni tam simile quam uterque hic versus
inter se Pollius Felix equὰ cumulatissimis divitiis uteolis erat oriundus a Neapolitanis civis allectus atque haud scio an patronus, eum praeter ceteros floreret eloquentia. Cf. 2, 2,s6 97. 34 sqq. p. II. III. Quod si quaeris corruptela unde irrepserit, corruptelae sons et
origo minime latet. f. enim , 2 86 'Num torta Charybdis Fluctuet aut Siculi populatrix Virgo profundi de Scylla. Qui versus memoriae librarii nescio cuius fixus cum haerere Ieri potuit ut vox virgo huic loco vitiose inculcaretur. 1 I. II ecl. 2 memorabile quoddam reperitur mendum, quod nescio quo pacto factum
14쪽
est, ut nondum investigaretur. Quo carmine Statius Pollii Felieis, quocum familiaritatam
eontraxerat intimam, villam Surrentinam describi Qui cum ruri assiduus semper fere viveret remotus ab oculis populi in omnium vacatione munerum vitam omnino degit umbratilem, honores non captans publicos. Inde a v. I leguntur haec: 'Gratia prima loci, gemina testudine fumant Balnea, et e terris occurrit dulcis amaro Lympha mari levis hie horci chorus udaque crines Cymodoce viridisque cupit Galathea lauari'. Loquitur poeta de balneorum praestantia usque ad . 20. Cum duae balneorum
testudines commemorentur, non est cur dubitaveris alterum aquae marinae alterum dulci inservivisse. Jam vero cum usque ad . 20 nisi de balneis sermo no sit, pro e terris'
'o thermis' legendum, id quod versibus comprobatur sequentibus, 'Levis hic horci chorus
udaque crines cupit Galathea Iavari'. libenter in eadem sententia citatius sersatur. Cf. I, 5, 4 de balneo Claudi Etrusci: 'Hoc mallet nasci Cytherea profundo' i. e. balneo. Nec minus saepe Statius describit amaro mari aquam dulcem necopinato misceri. s. quae de Alpheo et Arethusa, fonte illo Syracusano, idem dici poeta , 2, 208. Miratur dulcia Nais Oscula nec credit pelago Venisse maritum'. Similiter fingit hoc loco poeta, unde non peraret, mari amaro e thermis emissam aquam dulgem obvenisse. Cf. 1, 3, 42 de villa
Tiburtina Manilii Vopisci An quae graminea suscepta crepidine fumant Balnea et impositum ripis algentibus ignem 3 Quasque vaporiferis iunctus Drnugibus amnis Ridet anhelantes vicino flumine nymphas' pAd eiusdem Pollii Felicis honorem . III et 1 est scripta. Qui cum iu re lauta
esset neque ita claudebat rem familiarem, ut eatu bellignitas aperire non p0sset, ne ita reserabat, ut pateret omnibus largitioque fundum non haberet. Is Herculi Cust0di Surientino profusis sumptibus templum aedificaverat, quoniam Vetustas et tenuitas pristini sacelli Herculei, quod vix nautas fluctivagos piscat0resque caper posset tanto numine iani indigna videbatur. Quam sententiam poeta ita persequitur, ut nobis, cur aedes nova erculis exstructa sit, patefaciat. Is inde a V. 60 rem pertractat te: Quamvis Albanum meum mihi sufficeret ac domi meae aquaeductus, quem benignitati Domitiani imp. debeo, aestum frangeret, tamen a Pollio meo hospitio invitatus non invitus in villam Surrentinam me contuli. Ibi in studiis ingenuarum artium literarumque occupati animos relaxavimus otioque dulci indulsimus. Atque idibus Aug. cum dies festus Dianae Aificinae celebraretur aestusque nimis urgeret, ut Solis calorem defenderemus, in litoris umbra spatiisque silvestribus epulatum discubuimus. Jam omnia erant parata, cum subito tempestas vehementissima ingruit. Cum alio longum esset, tu sacellum Herculis confugimus cum famulis turbaque gratissima Pollii
Pollaeque liberorum. Tum ercules, laris custos, ad aures Pollii accessit atque in hunc fere modum insusurravit: Tune uteolitanorum idemque Neapolitanorum benignus largitor opum 2 Cf. 2, 2 96. 97 13 sqq. Tune omnibus summis infimis iucundus atque largus, mihi uni parcus Da templum dignasque opibus tuis aras. 114. Incipe et Herculeis fidens hortatibus aude. Non Amphioniae steterint velocius arces Pergameusve labor' Dixit montemque reliquit'.
15쪽
At codd. Iectio montemque reliquit nullo pacto seri potest, cum Hercules non reliquerit montem, Pollium reliquerit. Quam rerum repugnantiam nondum quisquam vidit neque agnovit Legendum, id quod per se patet: 'Dixit monitumque reliquit' i. e. Pollium. Quae
cum deus Pollium monuisset, discessit. Ne multus Rim in re aperta verbum monendi proprium est in eiusmodi rebus. Cf. 3, 3, 204 monituraque somnia posca . Facit igitur poeta HRrculem monentem, ut ne minimam quidem ossius interponat moram, quin ipsi templum aedificet magnificum. Aetate iam ingravescente qui plurimum temporis Romae consumpserat Statius solum civitatis mutati0ne vertere constituit Neap0limque secedere ibique, ubi natus erat, diem obire supremum. Exstat ecl0ga, qua Claudiae uxori persuadere studet, ut Roma relicta iii patriam c0niugi urbem demigret. Quam in matrimonium duxerat istudiam Statius, ea nupta fuerat poetae cuidant, ex quo matrim0nio Supererat privigna id tena puris iam nubilis. Cf. v. 6 sqq. Quo facilius animum ux0ris flecteret, ut 0luntati suae m0rem gereret, enumeravit nauta vitae oblectamenta, quibus Neapolis afflueret itemque vicitiae regionis amoenitatem. Versus V 3 I 0 sqq. sunt hi 'Trepidis ubi dulcia nautis
Lumina noctivagae t0llit harus aemula lunae 102. Caraque non molli iuga Surrentina Lyaeo, Quae meus ante ali0s habitator Pollius auget'. V. 02 Lyaeum per metonymiam esse accipiendum pro vivo additis verbis non molli satis iudicatur. Etenim non mollis Lyaeus idem valet qu0d non molle in unu . Quare aperta Atebit iuga non diei 0sse cara non m0lli Lyaeo sed 'clara . Legendum igitur, ni fall0r, Claraque non tolli liga Surrentina Lyaeo'. luci. IV 4, T leguntur haec 'Haec ego Chalcidicis ad te, Margell0, 80nabam Lit ,ribus fractas ubi VesVius erigit iraS, Aemula rinacriis volvens incendia amniis. Mira fid0s credetne virum Ventura r0pag0, Cum segetes iterum, cum iam haec deserta Virebunt, Infra urbes populosque premi proavitaque t0t0 Rura abiisse mari Procul ista tuis sint latre, eate, Nec Marrucinos agat haec insania montes'. Claudit epistolam ad blarcelliim datam Statius addens se scripsisse in Campati in ubi ' esuViUS m0uS, qui Pompeios, Herculi inum, Stabia cineribus obruisset, adhuc sum a stantinisque urbibus interitum minaretur, qui ne ad Marcelli praedia pertineat, omnibus predibus votisque illi precatur. Quam ob rem pro 'm0ntes' legendum montis' scit. Vesuvii. Nam sententiarum e0nBeXuefficitur non ut montes Marrucini ignivom fiant, id quod risum movere queat, cum qui Scri' Psisset omnem humanitatem exuisset, sed ut ne Vesuvii incendia Marrucinos ita exturbent,
ut exturbarunt ompeianos eosque qui incolebant Herculanum et Stabias. Nondum enim letale minari cessat apex' addit poeta. t. etiam 2 6, 2 Fortior, Urse, fore Si Vel sumante ruina Raptassent dites Vesuvina incendia locros'. ubi eadem aedita Sententia.
16쪽
Obsequia et missum media' de pace triumphum Laudem et opes tantas nec qui mandaverat au8us Exspectare fuit lyIn Africa primo saeculo p. lir crebri tumultus fiebant. I. Tae hist. 4 50: Discordiae, quae . . . . iam Per Rrma et acies exercebantur'. Nota est Valerii Festi eum digeordiae inter Oeenses et Leptitanos ortae essent, de Gauromantibus, qui auxilio Venerant Oeensibus , reportata victoria. Rutilium Gallicum , hominem illum quidem novum , qui gentem obscuram e tenebris in lucem evocaVerat sua virtute nobili atque illustri v. 68 genus ipse suis'), aut paulo ante valerium Festum aut paulo post legatum propr. proV. Africa vel leg. leg. III Aug. fuisse ex inseriptionibus consisti Latinis. Quibus seditionibus compositis praedam ex expeditione collectam et tributum Romam Videtur Rutilius advexisse. Jam vero quid gentium significant Verba missum media de pace triumphum Quae quidem verba occulte Statius dicit tanquam Heraclitus. Missum triumphum nisi aceeperis de praeda ut ita dicam pompae triumphalis modo missa, sensum non praebebunt. Neque enim de triumphi honoribus aut de ruamentis triumphalibus hic c0gitari putest. Restant media de pace verba. Quaeso, quid haec verba valent Mihi quidem tenebrae sunt. Davus sum non Oedipus Tota enim res vacillat et claudicat, neque quid significet media pax lectio extrices. Considerantibus nobis missum media verborum literas sensusque condicionem sub media corruptela ascitiso 'niissum ieetionis literis duabus extremis latere 'Νumida videbatur. Ac nisi de Numidico tumultu lite n0 sermo. Numida vocem etiam adiectivi vicibus fungi exempla docent. Statium hoc loco nimis laudes efferre utilii atque res ab eo gestas Verbis in maius auxisse, quasi patriae iam praecipitanti subvenisset, in promptu, nam hiSt0ria ea de re muta est. l, 15 de riscilla iam iam moriente poeta verba facit haee 'Nil famuli coetus, nil ars operosa medentum Auxiliata malis'. Quaero nonne coetus vox a sensu aliena sit. Vix est quod ambigas de voce coetus a Statio non profecta Praeter enim quam quod in famulos non conveniat substantivum 'coetus', 'greges vel 'turba seeundum digendi consuetudinem conveniat, ne agitur quidem hoc loco de Inciliis, quae illi valerent ad sanitatem Priscillae redintegrandam. In memoriam nobis revocantibus lectiones coetus et questus sescenties fere reperiri confusas, vix dubium
quin nil iamuli questus legendum sit. Aliquid inter has Voces interest. Precibus enim et questibus numina lectebantur non coetibus. Res loquitur ipsa, id quod semper valet plurimum. Cf. Theb. 7, 460 Hoc precibus questuque deos'. 10, 66 Lacrimis questuque rogabant'. Val. l. 2, 167 Tum voce deos tum questibus implent'. silv. 1, 4, 815 Similiter eaedem
17쪽
voees confusae sunt , , 60, ubi pro 'questus' coetus legi oportere recte agnovit sevartius et I 2, 235. I, 4, II 5, quibus locis eaedem Voces proliter discrepantiam ita non m gnam, ut sera minima sit, sine dubio confusae sua omissis igitur codd. auctoritatibus ea. vox praeserenda, quae sensu commendatur. Quod nisi fieri liceret, intra initia ars eriti staret atque ratibus adhuc navigaretur. Verum hae quidem hactenus. Sequitur ut quae corruptelas a viris doctis agnitae illa quidem nec tamen sublatae sunt, eis tollendis emendandisque studium nostrum operamque navismus. Quam disputationem ita absolvemus, ut in quam viam sic librorum eclogarumque sequamur ordinem ac primum quidque discutiamus. Atque ut iam initia quaestionis incohemus, ara I ecl. 1. ordiatur disputatio, quae versatur in laudibus Domitiani imperatoris. Inde a V 25 legitur Secundum codd. memoriam sic: 25 'Discitur e vultu, quantum tu mitior armis, Qui nec in exteruos facilis saevire furores Das Cattis Dacisque fidem te signa serente Et minor in leges iret gener et Cato castris .' Corruptela castris', quae in v. 28 reperitur, rex quae dicitur fuit interpretum Alii alia coniecerant veluti Baehrensius pacis', Marklandus iustas', 'castus Bursianus, Otto Muelleres Cattis', quasi vero hoc dicere voluerit poeta Pompeium Cattis minorem fuisse. Corruptelae medelam, nisi sensus rationem ac tetigeris, haud attuleris. Comparantur inter sese Iulius Caesar et Domitianus. Quantum tu, Domitiane, mitior Caesare sis, e vultus cognoscitur clementia, quam vel in hostes externos Catius et Dacos praestitisti. Si tu, qui et belli externi et civilis incendia restinxeris, Caesaris loco signa tulisses, libenter Pompeius ille Magnus te minor et Cato imperium tuum subiissenti Ut brevis sim pro 'castris' 'dextris legendum scit supplicibus. Etiamsi omnes suspicionum latebras divinando peragraveris, nouinveneris, quod propius accedat et ad sensum et ad codd. Vestigia. Te signa ferente, inquit poeta, libenter ompeius et Cato victi manus dedissenti Dextram porrigere proprium fuisse eorum, qui supplices clementiam victorem implorarent,
ingens monumentorum docet multitudo. rovoco ad monumenta, quae supereunt, ad columnam Antonini, ad Traiani, ubi Decebalus ad genua Traiani imperatoris provolutus dextram
porrigit, aliaque eiusdem columnae parte Dacorum principes dextris protentis se significant subire imperium C Froehner col. Traiani pl. 51, 10 etc. Provoco ad arcum triumphalem M. Aurelii, qui in via Flaminia erat exstructus, ubi imperator equo haerens Parthos in fidem recipit, dextras protendentes. Sententia igitur haec est Si tu, Domitiane, signa tulisses, Ρompeius Magnus te minor Catoque dextris imperium tuum subiissent. Quae nobis emendatio videtur non modo difficultates tollere omnes verum etiam lumine illustrare sententiam, cum omnium idque Romanorum animis statim obversarentur tabulae pictae et monumentorum exempla. Quam ob rem aliorum exemplorum multitudine supersederi posse mihi videtur dies enim me deficiat, si, quae dici in eam sententiam possint, coner Tyromere.
3 deseribitur Manilii Vopisci, viri eruditi, quem circumfluxisse omnibus copiis et in omnium rerum abundantia vixisse ex hoe armine elucet, villa Tiburtina tabulatis sublata et suspensa. Quae villa eum in modum erat aedificata, ut Aniene flumine inserto utramque numinis ripam occuparet villaeque quodammodo essent duae. s. 24 codd. exhibent Moer
18쪽
eus ad intellegendum esset subdifficilis, nisi qui sequuntur versus lucem quadeam affinderent. Inde elucet poetae dicendum fuisse sic: Quamquam ripa utraque distat totamen, villa, mius non diridit, quae ponte Sis iuncta. Quam ob rem poetae scribendum fuit: Litus utriunque Anien nec te mitissimus auisus, Invidit.
Quamquam litus utrumque te non dividit Anien 'Anien vox saepe in eodd. corrupta Iegitur cf. V. 20, ubi odd. exhibent autem'. Ex Auten voce hoc, de quo agimus loco, videtur ortum esse omin', namque 'D'liter propter similitudinem praecedentis Q per διττογραφίαν haud sie an irrepserit. Quod Baehrensius tentavit litus utrumque domus teliet et mitissimus amis Dividit', docet quam non perspexerit sententiae summam Vim quod idem cadit in ipsium, qui litus utrimque domus nec se . . . Suspicatus est, queu ego non OSSum tantum hominem sententiam non intellexisse dicere. Qui sensus ab interpretibus laud raro parum dispectus nonnunquam causa fuit, cur loco integro vis afferretur, id quod evenit in eiusdem eclogae v. 32 sic Chalcida fluetus expellunt fluvii', ubi Chalcidis notio prorsus quod dubitari possit non habet. Quae ab interpretibus non intellecta inutilem copiam coniecturarum, quae fluvii Vocem omni ex parte genuinam summoverens, invexit. Qui mihi interpretes sulcos, ut aiunt, in pulvere duxisse videntur omnes. Cum enim Chalcidis voce omnes adhuc interpretes Euboicam intellegi putarent, lectio 'fluvii', quo significaretur Euripus, et expellunt' stare non potuit. Quodsi Chalcidem intellexeris eam, quae una erat ex Echinadibus in ostio Acheloi fluvii sita, omnes difficultates sublatae. tenim fluvius significat Acheloum, qui parvo spatii intervallo Chalcida a continenti distalitem fluctibus in lare quodammodo expellere videbatur. Quam ob rem sanae omnino parti scalpellum adhibuerunt atque integrae, qui aut 'flavi' Baehrens. aut refugi Cruceus aut Alia conici voluerunt. Accedit quod Statius poetarum Alexandrinorum more multus Versatui et in rebus et fabulis remotis. Eadem sensus parum perspecti ratio causa fuit, cur inutilibus coniecturis premeretur II 2 v. 10. Versus sunt hi:
'Sis felix, tellus, dominis ambobus in annos Mygdonii Pyliique senis nee nobile mutes Seruitium, nec te cultu Tirynthia vincat Aula Dicarcheique illus'. Cum et Baehrensius et Nohlius dubitatione aestuarent, quidnam gentium sibi vellet Tirynthia aula, alterum 'ora', alterum 'arva' proponere non est veritum. Videamus nune, id quod caput est, quid irynthia aula significet. His verbis significantur sine dubio Bauliis Boaulia, quae urbs erat ad sinum Baianum in Campania, ubi tanquam ocellos si nitidissimas villas in ora maritima cerneres, in quibus quae memoretur digna est villa Hortensii oratoris of Aead. IV. 3. Ipsum nomen Bauli duxerunt a sol et et Hai verborum derivatime, misniam Hereales ibi boves Geryonis in aula vel stabula ondidisse ferebatur. Pro-
19쪽
pterea Herculei vel Tirynthii vocabantn aeque ac Pompeii, quae vox originem duxit a pompa Bereulis. Cf. Sem. Aen. 7 662. Diod Sio 4, 2 l. Quod igitur poeta iecit obscure minime
mutandum, neque rebus Per Se claris tenebrae obducetidae. Immuta paululum, perierit seu-t0ntia ornata. Sed redeAmus ad I 3. Jam supra commemoravi datum esse hoc carinen ad Manilium Vopiscum, Virum eraditissimum. Qui itamquam forensi luce caruit, tamen intra parietes eam gloriam aluit, quae literarum studiis paratur. Hiemis tempore itinerilius templis solebat conterere otioSum. V. 83 sqq. leguntur haec: 'Cedant Telegoni, cedant aventia umiIugera Lucrinaeque domus litusque cruenti Antililiatae cedant vitreae iuga perfida Circes Duliehiis ululata lupis arcesque superbae Anxuris et sedes, Phrygio quas mitis alumno Debet anus cedant, quae te iam solibus artis Antia nimbosa revocabunt litora bruma'. Cedant, inquit poeta, villae tuae iburtinae usculum et Ardea et villa ad lacum Lucrinum et Formiae, cedant Circeii et Anxur et Caieta atque Antium etiam, quo, quoniam hiems appetit, mox secedes. Antia in V. 89 0niecturae debetur Mai klandi, quam omnes ad linum adhuc interpretes in textum qui vocatur receperunt. I cisio ovrror : Diuor xi-ηθεσσιν πειθεν Mihi enim longe secus videtur codd. exhibent avia'. At quamvis Mai klandi coniectura primo obtutu probabilitate quadam captiosa animum percutiat, re accuratius perpensa ita repudianda St, ut Si codd. memoria Scripta traderetur, reicienda esset. Etenim perfacilem habet rationem reprehendendi. Quid quod Antium vix quisquam se conferebat RomAnus hiemes Quae cum essent aquae marinae, illud Marklando asseritiri n0u possum hieme celebratas esse, quae potius aestate frequentarentur propter ipsum algorem. Antionihil alsius literis mandat Cicero ud Atticum datis 4, 8, 1. Quibus praemissis, Marklandi eoniecturam huius loci rationi non respondere matiisestum. Atqui poetae verbis: Quae te iam solibus artis nimbosa revocabunt litora bruma satis superque indieatur adiectivum requiri, quo significetur terra vel hieme temperata. Marklandi igitur coniectura me quidem iudice velis remisque, ut ita dicam, fugienda. quidem haud scio an Tarentum respiciat Statius, qua in urbe praeter ceteras constat nobiles Romanos, si qui ab oculis et lari et curiae abesse solebant, consumpsisse biemem et propter moenitatem et propter caelum mite. CL de Tarento insigne Horati c. II 6 et quae Sen. de tranq. n. c. 2, 3 disserit de eiusdem urbis hieme imprimis leni. Hor. p. 1, 7 II 'molle Tarentum'. Quibus praemissis cum probabilitate haud parva conicere nobis videbimur pro auia 'Daunia', praesertim cum V superior eadem D litera incipiens causam praebere potuerit, cur eadem liter V consequenti intercideret eo modo Saepe mutilari versus nemo non concedet. Jam progrediamur ad eclogam eiusdem libri quartam Rutilius Gallicus, de quo iam supra Verba fecimus, vir ille si non generis nobilitate at certe quidem Tatia, qua apud Domitianum imp. multum Valebat, Summae auct0ritatis, quem segetem et materiem suae ipsius gloriae suisse recte dixeris, cum uno stetatis exage-8im primo v. 53 ictu sanguinis apoplerique esset correptus v. 57 viribusque cecidisset, Statium laudum suarum convalescens statim invenit praeconem. Initium carminis hoc est
20쪽
' Volvit opus; videt alma pios Astraea Iovique Conciliata cadit dubitataque sidera emit Gallicus et caelo diues Germanice ordi
5. Quis neget embnit tanto spoliar ministro
Imperium Fortuna tuum ly'Cadit vocem, quae Vox in V. 3 legitur, corruptam esse manifestum est. Desideratur verbum, quod ad Straeae, quam eandem Iustitiam nominat aliis locis Statius, numen soapplicet. Quod quale esse possit, praeter sedet Verbum invenio nullum Sedendi actum
sollentne esse de iudicibus, cum tanta exemploium ostendat copia, apertum est. Cum plurima possim, pauca attulisse satis habeo. f. Prop. 3, 19, 27. Minos sedet arbiter' Cic. Brat. 43, 161 Scaevola in rostris sedente'. Ac ne forte exemplum unum pulcherrimum transsiliat
disputatio, faeie Cluent. 38 sedissentne iudices in Q. Fabricium'. Sensus est igitur hie Respicit adhue Iustitia pius Iovique conciliata in tribunali sedet; nam Rutilius vitam sesipit.
Quod antea tentave iam pro 'cadit 'colit', eius suspicionis perseVerantiam non iam retineo, quamqam fere stare oportet in eo, quod iudicaveris, cum illi iudicio diffidere coeperim intor- dum Sequitur . , qui secundum codd. memoriam hic est: Et caelo diues Germanico cordi'. 'Εt in 'es' mutandum esse iam Domitius perspexit. In diues lectione latet meo quidem iudicio divae's' sc Astraeae, modo quam poeta nominavit Domitius dis es' proposuit quae cotilecturae paulum oppido inter se differunt Baehrensius diue's' coniecit, quod repudiandum, quoniam nisi de defunctis imperatoribus non fere adhibebatur divus' vocabulum. Initium carminis igitia legendum sic: 'Estis, io, superi, nec inexorabile Clotho Volvit opus, videt alma pios Astraea Iovique Conciliata sedet dubitataque sidera cernit Gallieus E caelo, divae's, Germanice, cordi . . . . V. 13 dici vix potest, quantum ingenia virorum doctorum vexaVerit. Atque ipse ille Marklandus, vir unus acutissimus, non sibi potuit quin hoc adnotaret temperare: 'Latet aliquid, quod coniectura non possum assequi'. aegitur ibi sic:
'Ergo alacres, quae signa colunt urbana, cohorte . . . . Certent laetitia, noseque ex ordine collis
Confremat et sileant peioris murmura famae'. Certent nunc, inquit poeta, quod Rutilius convaluit, cohortes praetorianae, resultenι deinceps Romae colles, stareque iam desinant malorum rumorum venti. Bona iam utitur valetudine Rutilius, is qui omnes vigilias, curas, cogitationes in rei publicae salute defixit. V. IS tantis est obductus tenebris, ut nisi emendatio quasi virgvia divina, ut aiunt, nobis suppeditetur, non sane nanciscamur. Videamus, si placet, et sententia et dieendi onsuetudinis Statimae vestigia, quorsum ducanti e primum quidem 'eollis vocem singulari numero acet- piand am esse eam verbum constemat indieat tum Ioeuilonis Matianae eonsuetudine excusatur,