De montium inter Vistritium et Nissam fluvios sitorum flora

11쪽

colles, quibus pagus ,Ηabendors' nomen indidit, constat e Serie, quae tu quam unum milliarium longa a septentrione ad meridiem se extendit, et a montibusisHerleberg 01401 h Langenberg 1508 3 Rosenberge ,Wenet ethoppe 1460 composita est Orientem versus emittit excursus, quorum fini eSt mons Kleutaeh-berg 1330J. Pars meridionalis sive colles roeliavienses ontinent montem Harteberg et eos, qui nomina ceperunt a pagis Grochava et Baumgarten. Et onS Harte-berg- , qui plus quam 1500 pedes altus est, efficit dor-Sum, quod anguStiSSimum per octavam partem milliarii extendit mons autem Grochaviensis et ii, qui prope Pagum Baumgarten ' Siti sunt, coni formae similitudinem magis minusve habent. Qui omnes seriem formant, quae Via Orientem . relicta angulo acuto occidente brumalem v ad issae fluvii ripas tendit. De territorii natura hydrog aphie a Flu mina hujus territorii sunt parvi momenti, quoniam in hoc paucae tantum valles in longitudinem e porrigunt, cujus generia valles in mole, quam supra diximu non occurrunt; tum demum in parte principali inveniuntur, ubi jugum in plura minora juga discessit, id est in utraque ala Si igitur in ala septentrionali vallis eSt, qua majore paueae omnino inveniuntur in territorio, in qua pagus Wii Ste Paltersdorf, Si tu nomen indidit et longitudinem sesquimilliarii habet. Quam vallem a monte Neum annΗberg incipientem aqua per- Currit, quae prope .Faikenberg vicum orta defluit ex altitudine 2200 pedum et apud Hausdors pagum in Wei strit fluvium l175 so fundit. Rus modi valles in ala quoque meridionali occurrunt, quarum ,Hollenthat, quam Vocant, maxima monte Taunalberg aliae Parte altera ex parte montibus , Riedeisberg et seΗoppricli concluditur. Quam vallem pervadit iVusisHollenbach, qui ad montem Κarisberg prope Pa-gum HerZogswalde in loco alto 700 pedes ortus apud Gabersdorf 8l5 in issam fluvium fertur. In mole autem valles in transverSum Porriguntur, quarum praecipue ea notanda est, quae nomen a Stetn- seisersdorf, pago sumit et incipiens a monte ipso altissimo Holi Eule unum fere milliarum longa ad

12쪽

orientem Se Xtendit. Eodem ex loco .Κlaunitχbach rivulus profluit et vallem percurrit, qui relicto pago Κa Schbach Supra vicum . Stein sei sors dors quindecim pedes desilit quae aquae desiliente Vocantur Eulsati in Ubi vero exiit ex vallo J084 septentrionem . Se Vertit et prope Jacobs dors 'in fluvium, Pelle influit Paribus hac vallo intervallis aliae breviores valles distant, quae promontorii e moliRjugo prominentibus terminantur, ut valle se Steinhun-Zendorser Thal Tiesen grund Neubi elaver Thal et multae aliae quae omnes emittunt rivulo ad flumen ,,Pelle descendentes. Valle vero non nisi in parte orientali molis inveniuntur quae ibi nonnullis paucis montibus adhaerentibus in planum descendit, in parte occidentali omnino non, ubi jugum montibus fere nullis obstantibus desertur. Sed ex hac parte praecipitant multi rivi et volvuntur saepe plus quam

unum milliarium per regionem, quae o Cati Γ ,ΝeUrΟ-

de Bergland ut se immisceant lumini , Steine. Quo

sit, ut nonnullae valle majore occurrant, Veluti eae, quae nomina trahunt a pagis .Roth vallers dors et

is Suhleget. Denique deprehendimus in parte orientali Vallem: in qua pagi , Lampersdor et seWeigeis dors

Siti sunt, non parvam, qua de cauSa flumen quoque majus nobis obvenit. Haec a parto orientali collibus illis, qui a pago , Habendor nomina ceperunt, deter minatur, occidentem versus moli adhaeret, aliis X partibus non concluditur. In qua acereScit aqua, quae via duorum milliariorum emensa prope Urbem Fran- oste inam eum fluvio , Pause onjungit. Hic quo'que fluvius percurrit partem orientalem, qui quamquam originem habet in parte principali supra Her-ZogsWalde apud oppidum Silberberg mox relicta valle

ea, in qua sita est ergo gs valde, perpetuo orientem versus fluit ad urbem Francosi ei nam unde meridiem versu ad issam fluvium currit: quomodo tot iu regni finem, qui est ad orientem brumalem. Componit. Magnae vero valles in longitudinem porrectae, in quibus majora gigni flumina satis elucet sunt in finibus demum territorii. Earum maxima et amoenitate

celeberrima tria paene milliaria in longitudinem patet vallis Vis triti fluvii. qui ad .Rumpelbrunti montem

13쪽

1682 p. . Supra WuStegiersdordi ortus per vallem descendit qui descensu unius pedi est Pro quinque et sexaginta pedibu S et intrat apud Burhersdors alveus aquae altu es 700 in campum Suid uicenHem. Quae praeterea Valle amplae fluvii Steine' et Nis-Sae Sunt, per breVe patium tantum finem territorrit designant. At vero Secundum finem orientalem paene totum territorii fluvius , Pelle' apud ,ΚleutSch ortus

fluit per quattuor prope milliaria quo accedit, ut plane diversam speciem praebeat ab aliis suminibus quae territorium pSrguut Nee enim per anguSta eluctatur sicuti Vi Stritius, neque perfluit per valles ampla et profunda ita, ut luvii NisSa , , Stetne cet. Sed collibus haudquaquam inclusus tarde sui ad Vistritium, in quem prope it schendor se standit. Hae Omnes aquae pertinent ad Viadrum flumen, quia partim influunt in fluvios cum Viadro conjunctOS, partim ipsae in Via drum descendunt; ex quo elucet,

illas aqua pertinere quoque ad mare UeVicum. Lacubus caret omnino territorium, neque StagniSabundat, quoriam maXima Sunt apud ,Ρeishersdors

et PellaU, cujus posterioris loci stagnum Grossielch)117000 decempedes in quadratum patet.

De coelo Non dubium St, quin coelum PTAecipueque calor maXimam habeant vim ad incrementum plantarum. Itaque opia est, in quaque bolanteo geographica commentatione rationem haberi caloris, de quo quod Parum conStat in montibus nostris dolemus. Nam de uno tantum territorii loco, oppido ,.ΝeUrode, quo situm est ad fines occidentales, ob Servationes nobis praesto sunt, de alio Vero loco, Pago Lampersdorf parum ob Servatum St. Quod

autem de locis territorio vicinis, ut l. niegnitet, Reichen stein, latet a finibus territorii absunt nondum

duo milliaria satis accuratae caloris obServationeS factae Sunt eas hoc loco attuli, quoniam certe ad eo-gilitionem caloris nostri territorii aliquid conferunt. Plura et uberiora in libro illo, qui coelum Silesiacum explicat '), invenimus de his locis aeque ines de MNeu-

14쪽

rode oppido. Ea autem observationes, quae in annis 183 6 40 in pago Lampersdors' factae sunt, in librum

illum, quem modo memoraVi, non receptae Sunt, quod, quum non Perpetuae Sunt, tum Perpauco tantum

annos amplectuntur. Ut Vero nihil omitterem, quod utile esset ad explorandam hanc rem, ego computaViobservationes, id quod nunc eXhibebo. hLampersdorf 1063. 8 )183 Aug. - 13.7 18 37 - 13.7

Medius immerus: D i'. R. Nunc si conserimus vide schles. limatologie medium calorem locorum vicitiorum, qui per hoc tempus

suit, cum medio calore, quem per unum annum eSSe On- Stat, cogno Scimus, hunc illo majorem esset. 5 0. 6 R. Itaque ad Veritatem proxime accedemuS, Si ponemuSpago Lampersdorf medium malorem se . R. SSe. Calor aliorum locorum, quo Supra citaVi Secun

dum illum librum modo memoratum est hic:

t. verim et aestatis . autumni . hiem per tot ann

Inde equitur, ut jure statuere possimus territorii annuum calorem: '. R. sive '2Cels Linea igitur, quae Vocatur Isotherme 'o locos tangit:

15쪽

Inde transit in Galliciam, Moldaviam Aque ad

Chersonesum taurieam.

Multo Vero magis discrepat linea Isothere o linea ISotherme, quam Si ponimus medium aestatis calorem: - 13 '. R. sive H 17'. qui est quoque

totius Silesiae, haec loca designant: Gospori Britanniae 17.1 50' 48 ciat sept.)

16쪽

Quum autem in propagandi Plantis maXime interSit, reperire, quod Summum frigia et calorem Perpeti debeant, hoc utrumque nunc reseram

verum minimum. verum maXinam 4.

- 26 Praeterea nonnullorum sontium, quali Sit calor, in ipsis montibus a me anno 1860 ObServatum St, quod, quamquam X eo nihil certi colligere volo de medio calore anni vel Soli:, nunc asseram: I alter Brutinen 2542 . . infra montem Sonnen-bergo: -- . R aeris cal: - 13. RQui fons ut ipsum cacumen monti , , SOuneukΟPPe est circa centum pedes in parte occidentali: - 4. R aeris eat: -- 15. RGrenetbrunnen 2800 p. P. in parte Septentrionali monii ,,HOb Eule Q-- 4. R aeris cal: - - 14. RDe humore denique, i. e. de quantitate imbrium ex locis territorii ipsiu et vicinis non nisi in oppido,,Neurode et in pago ,Κl.-ΚniegnitZ ob Servatum St. Quo posteriore loco copia imbrium quotannis est 279 Q , in oppido Neurode 342 U. 4b, qua HS-que adhuc observata Si maxima in Silesia. Minima copia imbrium est in oppido Politisch-Wartenberg observatum. Nam media copia undecim annorum St 137 V. 8, ergo 204 V. minues, quam in oppido Neurode '. - SChleS. timatot pag. 103.3Viarum ventorum autem obServatione nullo territorii loco saetae Sunt. De territorii natura geognostica HOo loco tantum opus erit, referre, quale et quantum illanda -

17쪽

1 linentia in geognΟSticuin s)e qua re ei uratius scripsit ili. opperi in opere illo Suo Clarissimo , de lora os sili forinationis transitionis A et indicat tabula geognostica Silesiae montium a viri ill ROSe Bayricli, unge odita. Paene dimidia pars areae territorii constat ex

montibus crystallinis Krystallini Subes Gebii ge), quum pateant plus quinque milliaria in quadratum. Qupaene omne e De Compo Siti amplectuntur magnam molem, quae quum brina tractum principalem montium a fluvio Vistritio usque ad angustia prope Sil-berberg sitas orientem VerSu Singulis XCui SoribuS, Septentrionem Versu uno tenore longe ultra sine territorii tendit Sed praecipit in parte orientali noues complurie interciditur, nam prope Inligent telau et prope , Veigetesdorfμ compluribus locis lapis, qui

perAdors et .Lorate Stein ampla multitudine Syenitae demovetur. Sed quoque in parte principali nonnullis locis neum intercisum videmus, ut apud . Stelnsei rS- dors , , I a Schbaeli , Wia Ste alteres lors , , Kaltwasser rubro porphyrite, qui paullulum tantum XStat, quum efficiat plerumque parva culmina. Simili modo parvum spatium occupat abbro et lapis Serpentinus, qui idem singuli locies, ut prope , Vel StritZ , ,Neu gerichi , Stein Sei fersdors , , Kopprieli inneum perrumpunt; nam Xcepto montem EiSeukoppe apud ,ΚΟΡpricli non plus quam jugeri magnitudinem Xcedit. Magis autem intermittit neu prope se teinhiangen-

dorst siste vallersdors , Fri edersdorst', ubi formatio devonica super neum XStructa est. Quae intermiSsioneS, Si comparamu eum tot spatio, quod neuSpercurrit, tam parvae Sunt, ut magnam ne molem continuam hoc loco SSe jure statuere possimus. Haec occidentem et meridiem versus tegitur per duas parteStransformationis devoni ae, altera incipiens a monte

di eum innSber per vallem pagi Haus lors Usque ad montem , Leerberg is extendit, altera patet ab oppido siSilberberg ad , Ebersdorfμ. Utrimque cohaeret eum montibu caleareis, in quibus, quod obveniunt Spiriserstriatus, Producti horridus gigante i Cet. e Tritobitis Philip psia, eos esse calcem carbonariam et in nu-

18쪽

l2iii ero haberi do esSe formationis Carbonis apparet Verum anthracem Productives teinhoblengebirgei invenimus in parte occidentali formationi devonicae, ubi omnino occurrimu parti meridionali magni anthraeis alvei Walden- burgiensis. Constat ex irregulariter Compositi areno sis et argillosis ordinibus, qui posteriore ordine Strata Semper comitantur et insigne Sunt multis plantarum

fossilibus reliquiis, ut ilicibus, Sigillariis, quisetaceis, Lycopodiaceis et quae multis locis obviam fiunt. Maximi vero momenti Sunt in territorio nostro ad cognitionem sorae fossilis ordines arenarii, qui prope

pagum , HauSdorf Silvam reliquiarum truncorum Ser-Vant, quarum Scientiam praecipue viro ill Gopperi de

Juxta formationem illam occidentem versu schistus ruber jacet qui cum creta totum alveum Xplet. Sed quatenus ad monte nostro pertinet, non ubique continuam molem eXhibet, plus milliarium longo et paene quartam milliarii partem lato saxi Gabbro 'tractu magno inter pagum Volpersdors et Roth-waltersdors interposito quem excipit lapis serpentinus apud VolperSdorf, quamquam e porrigit minus per spatium. Prope Ebersdors' illum schistum per porphyriten perruptum Videmus, prope Bothra altersdor per Melaphyriten, quorum uterque parvo limite e terra exstat. Adem locis Achis to jacenti montes calcare immixti sunt, qui quum Clymenias et Gonialitas in se contineant, in formatione devonica ponendi sunt. Ad meridiem schistus jacens montibus crystallinis terminatur, qui constant ex illo genere lapidi sis sitis, quod vocamus Urthon Sehieser, et ex eo genere, quod Ocatur Horribtendeschieser illud, quum ab oppido latet septentrionem v usque ad chersdor et Rotliwaltersdorfise XStendat, quartam partem milliarii in quadratum occupat hoc, quod ab illo prope obiten et

Schwent terminatur et oecidentem versus Sque ad medium pagum Stetne patet, fluvio Stetne is meridie vicino, non minia Spatium habet. In utroque genere, erebrius vero in illo interdum calx dolomitica in

venitur.

Pars principalis inter oppida Silberber o Wartha ampla formatione transitionis, cui ri Wartha oppido

19쪽

Id nomen indidit ill Bayricli, exstructa est, prope ago Suero Hergogswalde et illsoli formatio nobis occurrit, quam, quum in ea raptolithi Graptolithia Priodo cet. inveniantur, Siluricam esse apparet. Ad orientem parti principali: Satis ampli montes saxo Gabbro et Serpentino prope Gracti ovam exstructi Sunt, qui per quartam circiter milliarii partem in quadratum e porrigunt, cujus plus dimidium Serpentinia occupat. His adjungitur series collium, qui idem Serpentinum continent et se extendunt usque ad montem Zobten Sem quem quum eandem Structuram geognosticam habeat, illa serie cum montibus nostri conjUngi, manifestum St.

In iisdem locis formatio tertia nobis occurrit, quae a pago Grochova meridiem versu usque ad integerΗ-

dors patet in longitudinem dimidium milliarii, in latitudinem circiter octavam partem milliarii. Qua formatione territorium non abundat, nam si XCeperi modo memoratam et illas multo minoreS, quae prope Reichen bach et Francos tetnam inveniuntur, nullam talem deprehendimuS.

Quod denique diliivium appellamus, non nisi in parte orientali territorii apparet et per spatium trium milliariorum in quadratiam patet.

Quamquam montes nostri non tanta cacumina praebeant, ut Superiorem finem silvarum assequantur hunc in Silesia non reperias nisi ascendas ad 3600 pedum tamen singulos sorae gradus diScornere POSSII-mus. Sed non ubique facile est, eorum nes recte CirCUmScribere, quum eaedem regiones in aliis locis saepe ab alia altitudine incipiant et plerumque si inter se confundantur, ut opera diutius collata in Cogno Seendam aliquam terram certum judicium efficere POSSit. Quum autem putavissem, cognitioni non utile eAse, in alia commentatione botanica silesiae alia regiones atque fine statui, rationem habendam eSSe quam

20쪽

Serunt.

Wimmer l. in libro de lora Silusiae scripto i tres

regione eSSe Statuit, unam planitiei: - 1700 , alteram montanam 1700 3600 , tertium denique alpinam 3600 4930 . Quae distributio satis accurate Congruit cum eo, quod Meyen dixit, nos novam loram deprehendere quotieScunque ascendimus 1900 pedes, ita ut seri in distributione onarum'). Attamen hi nobi monendum St, non omne regione aeque late patere Sicuti

regio in Pumilionis Haenke, quae, quin incipiat 3600 in montibus Silesiae giganteis, non jam dubita

tur, Umma horum montium cacumina non attingit, sed ascendit tantum ad 500 circiter ex quo intelligitur, hane regionem amplecti Zonam vix mille pedum. Hanc autem rem ita esse, invenimus in cacuminibuS: Schnee-koppe , IIohe Rad , KeSSellio PPO , , Brianneuberg .

In Alpibus et inprimis in Carpathis idem deprehendimus, quod ibi quoque Ona fruticum Subalpinorum non plus mille pedes amplectitur. Plano aliam conditionem praebet Pinetum, quod intra fines 1000 3600 pedum excepta in , Silvestri, quae tantum ad planitiem perti iret potiSSimiam Provenit ergo Zonam 2600 pedum continet. Frutiet autem sorinam geren Inancam Pinus Abie L. usque ad 4800 ascendit Circiter enim centum pedes de ea Cumine montis Schineel Oppe ad meridiein descendere debemus, ut illam cum Salice apponum . deprehendamuS, CUJUS rei XPlorandae satis occasio mihi erat data, quum Per quinque hebdomades anno MDCCCLXIII in cacumine illius Dontis vorsarer . Sed in monte Glatrer Sobneeberg Pinus picea L. arboris formam retinet S-que ad plus 4000 pedum alias tantum usque ad 3000 ).

Ex quo eluceat, regionem arboria In frondentium Parvuin tantum spatium habere posse, Cir iter nongen

toruin Peduin quod forta Sse resutaro videatur id, quod dixi, pineti regionein iis quo ad in ille pedes descendere, quoniain constat, i in Alpibus, citi Bavaria meridionali