장음표시 사용
21쪽
PROLEGOMENON. IXXIV. 1601. r. Petrarchae ut supra). Lugduni per Samuelem Crispinum.
Rosseu Cou. 339. XV. 1601. r. Petrarchae Epistolarum omnium Coloniae Allobrogum ap. Samuelem Crispinum. Laeteteri ubi sis.)XVI. 1601. r. Petrarchae Opera Omnia Lugduni p. Samuelem
Crispinum. Meteteri ut sis Mem sequutus ope. aruor has quas ultimo laco recensui editiones, diversa quamvis fronte, ad unam tantum reduci suspicor. Lugdunensis enim XIV qua usus ego sum, singulas litteras iisdem Met vinarum numeris distinctas quibus TirMoschius et Mehusius litteras easdem referunt in editionibus Geneuens et Petri Mureiani Vere igitur simila puto unam eamdemque editionem Mindunt, Geneum et Colonio Allobrogum, itemque et Sa muelis Crispini et Petri noveriani nomina proe se ferire et fala opinione deceptos Pope etiaretarum omnia
Petrarem per ve epistolas Omnes comprehensa
dirisse in editione Lugdunensi anni 1601, quo ι bros tantum XVII Epistolarum, scilicet Famili rium XIV Varias, Sine titulo, et Ad Viros tuustres
Iam vero quum viginti quatuor ut diximus in libros epistolasse rebus fumiliaribus Franciscus ipse diribuisset, haud facile quispiam divinare poterit cur actum sit, ut in omnibus supra recensitis saeculorum XV et XV editionibus octo tantum primi ex iis suerint vulgati, dum eam libris quibus Seniles constant nullus in iis desideretur. Si quid in huiusce rei obscuritate mihi coniicere liceat, dicam profecto quod sentio. 0mnibus ego
Epistolarum Francisci Petrarcae editionibus temporis praerogativa praestare illam censeo quam supra n II distinctam adnotavi, eam scilicet quam anno 1492 fratres De Gregoriis Venetiis in lucem protulere. Praeterquam quod enim praecedentem editionem anni 1484 a Baldellio citatam nemo nostrum hucusque,
Libros in quibus es anteactis temporibus vel nostra hac aetate vix una vel altera Francisci littera vulgata hierit haud visum mihi est in hac editi
22쪽
nec ipsemet Baldellius, oculis potuit 1idelibus subiicere, multa me movent ut de eius existentia magnopere dubitem Scilicet altera illa epistolarum editio, quam tempore principem me putare dixi, cura et diligentia peracta est cuiusdam Sebastiani Manilii Romani civis, qui librum dicans Dominico Bolano Ve- ι Putritio, equiti aureato philosophis doctori, a Communi Venetorum advocato cuius erat familiaris, se ex eius bibliotheca Francisci Petrarcae octo epistolarum de rebus familiaribus libros nuper accepisse profitetur 4 ultimum quidem , ut opinabatur eratque reapse mancum, reliquos barbarico calamo adeo proximos ut nonnisi elegans divinator elementorum structuram internosse potuisset. Tua a praestat enim Manilii verba Bolanum alloquentis fideliter referre ε tamen adhortatione, qua nihil mihi est potius, ut imprimerentur, curaVimus, cum perqsacilis quidem ea nobis inesset facultas in quibus latinoris non
parum, utinam non infamiae, reperiisse me lateor. Nam ut erant Gallica manu exarati sine auctoris titulo legebantur, et epistolae ipsae vel paucae vel nullae cui mitterentur assignabantur. Verum ut ingenii lacultas ei rerum coniectura in tanta obscuritate dictabat, omni adhibito studio aliqua ex parte Vel emendavimus vel fortasse in peiorem statum redegimus atne ignores quid de meo apposuerim quidve resecandum duxerim. . . . benignas.... aure praestabis Aptavimus in primis et librorum et epistolarum titulos nullo quadrantes sic ordine, quarum haec fere omium erat formula ad Socractem suum, ad Barbarum et caetera id genus. Nos vero Ciceronem caeterosque doctissimos viros imitati, eo quem epistola lex exposcebat ritu, titulos exposuimus, ut intueri fas est. Eas autem quae sine illius ad quem mittebantur nomine legebantur, harum duarum litterarum T. M. indice muni imus.... Multa tandem passim in toto opere mendose apposita erae lectioni restituimus. Ea vero quae barbariem quamdam reserebant, et quae nec epistolae ratio nec romana eloquentia admittebat, penitus resecavimus ut erat ambascivioribu3
Iliensium Tiberii principis responsio, pro legatis Iliensium etc.
23쪽
Αge vero. Si iam inde ab octo annis Francisci epistoli in lucem prodiissent, poterat ne Manilius de illis loqui uti prim, tus et nuper a se repertis in bibliotheca Bolani Fuerit quidem longe ab urbe Venetiis fuerit in extremis Italiae vel Germaniae oris peracta editio anni 1484, cuius latet locus; quis credat
octo annorum spatio nullam de ea notitiam Venetias, portum, ut cubi Franciscus noster ait, tunc temporis totius humani generis, appulisse, adeo ut sibi gloriam primi editoris Manilius vindicaret epistolarum, quae iam Vulgata per manus litteratorum hominum serebantur Validius tamen opinionis meae sundamentum in eo statuendum videtur, quod se Manilius secisse narrat in litteris, quas in Codice Bolaniano absque ulla designatione personarum quibus inscriptae fuerant invenerat. Eas quippe duarum litterarum T. M. indice distinctas edidisse se reseri, cuius quidem rei quum nullam ipse rationem adducat, quid reapse litteris illis singularibus significaverit prorsus ignoramus coniectare tamen libet eum forsan iuris consultos imitatum, qui servos peregrinos filiosque familias capite minui dixerunt, litteras hasce Titulo quasi capite inulas ab aliis secemere Voluisse. Iam vero si qua exiitisset ante ann. 1492 altera epistolarum editio, quum ad alterius codicis fidem fieri debuisset, litteras quas Manilius signo . . adnotavit, vel nomine illorum quibus inscriptae erant, Vel alia omnino nota quae nominis illius defectum ostenderet distinctas exhibuisset. Atqui Veneta editio quae undecim post annis primam illam est subsequuta eas quippe in intervallo peractas consulere non potuimus), non alio signo quam earumdem litterarum T. M. epistolas illas adnotavit quae vero deinde Basileae et Lugduni prodierunt falsa prorsus eius notae interpretatione, Thome Messanensi inscripserunt, ad quem eas missas fuisse et temporum ratio et rerum quae in iis leguntur natura credere vetant, prout enucleatius ostendemus in animadversionibus quibus litteras illas italice versas declarabimus. Id denique notatum velim, Manilium, in ea de qua dixi littera ad Bolanum, professum fuisse nonnulla quae quamdam barbariem reserebant ex Petrarcae epistolis se resecasse eiusque rei exemplum de
24쪽
disse ambasciatores Iliensium in legatos Iliensium a se commutatos. Locus est in liti. 12 lib. IV Urget doιor nullaque ex omnibus quas novimus Epistolarum editionibus barbaricam illam vocem habet. Ex quibus omnibus, ut mihi videtur, plus quam probabilis ratio assurgit concludendi primam omnium quae noscantur epistolarum editionem eam esse quam ex Codice Dominici Bolani Venetiis protulit Sebastianus Manilius eamque sequutos esse qui rursus Venetiis et deinde Basileae et Lugduni Francisci Petrarcae epistolas iterum edidere. Quae quum ita sint, in promptu ratio est cur octo tantum libri e rebus flumiliaribus semper editi fuerint quia scilicet primam illam editionem omnes sequuti, satis suo muneri secisse visi sunt, quin de aliorum librorum inquisitione diligenitus curarent. Quam veterum editorum ignaviam id fortassis excusat quod duo alii in Italia extabant, extant ei hodie codices, Vivente adhuc etrarca vel vix eo e vivis sublato Oxarati, qui octo tantum libros ordine primos de rebus familiaribus continent quumque nihil in iis reperiatur ex quo sex decim aliorum desecius argui queat, haud editoribus illis succensendum est quod de opere in integrum restituendo non cogitaverint. Accidit tamen ut nonnullae ex epistolis quae inter Rumiliares locum habere debuissent suis avulsae locis ad manus veterum editorum pervenerint, qui illas inter Varius quo libuit ordine collocarunt. At saeculo ineunte XVII Samuel Crispinus typographus Lugdunensis codicem rarissimum invenit penes Io Chalasium iurisconsultum asservatum, in quo Fr Petrarcae epistolae plus minus septuaginta reperiebantur ad illam diem adhuc ineditae, quarum ille statim editionem perliciendam curavit, cuius supra meminimus n' XIV). Erat sorte ille codex integri alterius fragmentum, cumque nolle typographus, si ad verum librorum numerum novas illas litteras referret, desecium priorum et sequiorum in propatulo ponere, illas non interrupi ordine post octavum librum, qui in anteactis editionibus erat postremus, continua serie prelo mandavit. Quapropter suis
in libris IX, X et XI is litteras dedit quae a Fr Petrarca in li-
25쪽
bris Vm, in ei XX locum obtinuerant in XII, litteras libriam, tribus tamen expunctis, edidit: e libro XXIII, qui unam supra viginti continet, octo ille tantum litteras exhibuit, et libro adscripsit XIII tandem XXIV libri unam dumtaxat in suo libro XIV, aliasque decem sub singulari titulo litterarum
Ad iros uiuatres in lucem protulit quarum pleraeque ei in aliis editionibus eodem sub titulo reperiebantur. Desunt vero omnino in hac Crispini editione tres supra centum epistolae quae libris et sequentibus usque ad XVIII comprehenduntur: desunt item alia triginta in quatuor postremis libris desiderantur iandem, licet in anterioribus editionibus prostent, in libro IV sex litteras e Murea, et in I illa quae ad Clemeniem V Pont. Max missa medicorum inimicitias auctori nostro quaesivit adeo ut editio haec omnibus locupletior eademque rarissima, careat adhuc 140 litteris e rebus humiliaribus aliisque plus minus quadraginta quae inter Varius reponendae hucusque in tenebris bibliothecarum delituere. operae nunc pretium est sontes indicare, e quibus omne hauriri possit quod ad Fr. etrarcae opus epistolare restituendum in integrum desideratur: sive, ut clarius loquar, iam de Codicibus dicendum est e quibus omnes quae adhuc iacent ine-ditae eius epistolae erui queant. Primos ordine ponam tres maximi pretii codices qui integrum e rebus humiliaribus opus in XXIV libros dispertitum continent suntque:
Ai. I. Cod membranac. am1 1388. Coibertini nomine notus in Biblioth. Imper Parisiensi num. VIIINDLXVIII. m. II. Cod membran . papyrac e praecedenti descriptus Saec XV in ead Biblioth. Imp. Parisien num VIIIMDLXIX. Cl. III. Cod membranac. papyrac cimem Cardinalis Passioneius legavit Biblioth. Angelicae Frais Augustinianor urbis Romae ubi asservatur V. 1, 7), ad cuius calcem legitur: μα-sci Petrarcho laureati rerum familiarium, liber XXIV e licitus feliciter anno 1404 die XXII Februarii.
Tribus hisce subiicimus tres alios Codices quorum unu quisque continet tredecim posteriores libros De rebus
26쪽
xiv ROLEGOMENON. familia bus adeo ut horum numeri ordinales Ιη , II , III etc. respondeant numeris XIIo, XIIIo. XIV etc. trium superiorum Codicum. D). Codex ' IIIΜDI xx. BibIiothecae Imp. Parisiensis. Ε) FLORENTIAE. Cod. IV, Plui. LIII. Bibliotheca Florentinae Laurentianae qui ex sequenti Codico D desumptus ita a Bandinio describitur Supra quam diri possit om tissimus et nitidissimus cum pietur in primas sin tibi tituli eaehibentur etc.... et alia in secunda tibi epistolo Petrarchin incipiunt, cuius ferme totus margo depictus est cum stemmate Mediae et cum initialibus librorum aureis et coloresis. F) Cod. X. Iul. XXVI. Sinisu in eadem Bibliotheca Laurentiana. Ad calcem eius legitur Iste liber fuit ad usum fratris raedata De Os quem vivens assignavit armario Fratrum minorum Florentini conventus 1406. Huic vero Thedald fratri Franciscati Iohannis Boccarei familiarissimo et Francisci Petrarcae adeo studioso ut Paduam se contulerit eius p ribus describendis, codicem hunc dono dederat Lapus seu Iacobus e Castighonchio, cuius et nomen in eo adscriptum, et breves adnotationes autographae in marginibus extant, ex quibus evincitur anno adhuc
En tandem codices alios quorum ad me sama pervenit longe enim est ut quotquot ubique extant me novisse considam qui vel integros quisque libros vel litteras
aliquas modo numero plures modo pauciores continent, plerumque tamen potius ad Seniles et Varias quam ad Familiares reserendas. Sunt ita pie qui sequuntur.
G) aximi quidem pretii eadem in Bibliotheca Laurentiana servatur Cod. XXXV, Uui. LIII ipsius Petrarcae
manu integre conscriptus, cimique iam sui Ludovici Beccadelli Archiep. Ragusini Constat ex litteris omnibus autographis et in unum volumen edoctis, quae papyri plicaturas, subscriptiones, inscriptos titulos, sigilla denique integra proserunt.
Η). Ibido Cod VIII. Plut XXIX. D. Ibidem Cod. III. Plut LXXVIII. Continet omnes Seniles. L). Ibidem Cod. XVIII. Plut XXXVIII. M. Ibidem Cod. V. Plut LXXVIII.
27쪽
Ibidem Cod. XI. Plut LXXVIII. Ibidem tari. XVI. Plut LXXXVIII. InsΙhidem Cod. LXXIII. Plut LXXXIX. Sup. Ibidem Cod. XIII. Plut XC. Ibidem cli,d. XIV. Plut XC. Insnidem frid. XVII. Plut XC.
Uidem Cod. XLIII 'Ibidam cod. XCII. Biblioth Leopold Stroggianae.
Ridem Cod in Biblioth Leopold Gaddianae. Ibidem cod. CLXXVIII. Biblioth. Operarior Eccl. Metropolit Florentinae. Ibidem codex arcianus quom amicolaomicolio Padua Florentiam advectum Meliustus autographum Petra cae existimavit, quod tamen negant Baldellius, Sartius aliique. Hi e Bibliotheca arciana ubi No 336 orat distinctus in agit echianam translatus ibi asservatur Plui. I. 1, 28. Ibidem Cod. o 873. Biblioth. Riceardianae qui iamdiuniit leodem Tranchedini. Ihido Cod. no 805 eiusdem Biblioth. Riccardianae. Quorum Florentinorum Codicum quid singuli contineant ideo reticendum hic duxi quod diligentissime iam id exposuit Bandinius in suo Catalogo Codicum Latin rum Biblioth. Laurentianae. ROMAE in Biblioth. Collegii Soc Iesum ex extat papyr Mus saeculi XIV nonnullas continens F. Petrarca litteras et duas praesertim quas damus inter Varias nis' ot M. Ridem Bibliotheca Vaticana Codicem habet distinctumno M auctoris nostri litteras continentem septem supra octoginta plerasque ineditas et ad posteriores XVII Familiarum libros reserendas. Desunt tamen in
libro I littera , in libro X littora , et in Mitterae 1, 24 6.
Nunc Sylloge proseram eorum qui in Veneta Biblioth. 8 marci asservantur, quorum mihi notitiam singulari humanitate praebuit Iosephus Valentinellus v. c. eiusdem bibliothecae praesectus honoris et grati animi causa mihi nominandus. Extant igitur VENETII in Bibl. S. arci Cod. LXX, Clam. XIII. embranae Saec. Tv, utique
28쪽
XVI PROLEGOMENON. primum Francisco Barbaro dein Iacobo orellio viro eruditissimo; continetque litteras sexaginta novem quarum multae ineditae sunt. D. Cod. LXXXV, Cl. I. Membranac. Saec. XIV. Continet inter alia Petrarcae opera litteras eius Sine titulo. g) d. CCCXXXIV, Clam. XIV. embranac. Saec. XIV. Habet litteras sine titulo viginti et unam.
Saec XV; quorum alter duas, alter plures litteras continet, omnes tamen praeter unam ex Familiaribus iamdiu vulgatas.
i). Cod. CLIV, Class. Tv. Chartac Saec XV. Litteram habet iamdiu editam inter Seniles. λ) d. XVII, CL XC. Chartac Saec XV. Integros VII Senilium libros complectitur. I). Cod. LXXX, . C. Membranac. Sare. XV. Quinque continet litteras iamdiu editas et fragmenta insuper aliarum quae itidem in vulgus seruntur. min. Cod. CLIV, L . Chartac Saec XV. Est in eo pars unius litterae 4 Libris, De reb fam. ni Cod. VII, CL XIV. Chari Saec XV. Litteram habet Min Lib. VIII Fam quae sub initium differt aliquantulum ab ea cima in vulgus prodiit. ο). Cod. CCCCLXXVII. Chartac. exeunte Saec. Tv, vel Vineunte conscriptus Titulum habet Epistolarum Familiarium, Libri I reapse tamen octo comprehendit. p). Od. CCLXX, Class. VI, m. Ital Saec. XVI. Continet litteras tres supra viginti tuis iamdiu vulgatas. q). Od. LXIX, Class. XIV, Saec XV. Unam tantum litteram habet eammae editam. r) Cod. CXX, citas M, ss It Saec XV. Litteram habet rum Libri XIII Senilium, eamque Metini cui Fr Petrarca illa respondit. s). PATAvii In bibliotheca Capitulari codex asservatur vivente adhuc Fr Petrarca conscriptus, qui octo primo F miliarium libros et insuper litteram continet 14am L, bri XV Fam. i) AususTAE TAURINORuM. In bibliotheca Athenaei Codex extat distinctus no 784 undo De Sadius deprompsit ediditiae litteras a Francisco Petrarca ad icolaum Tribunum
u) Bibliotheca Bodleyana in Anglic dicem habet qui iamdiu
29쪽
PROLEGO NON. Vilfuit Abatis Canonici Veneti, quique continet litteras si ot ' Lib. II, et sit 3 ' Lib. XVII De reb. 'm.,
primam emam quae Sine titulo audiunt, et nonnullas ex poeticis nulla tamen est quae nondum in lucem prodierit.
Ditissima ex hac Codicum segete cuinam non videatur Fr. Petrarcae opus epistolare facili potuisse negotio in integrum restitui Attamen tria pene saecula ab ultima Crispini editione effluxere, quin, non dicam ineditis Francisci epistolis in lucem edendis, sed iamdiu editis in eam formam reducendis
quae usui esse posset, operam aliquis navaVerit. Adeo enim erroribus perversisque lectionibus scateni editiones omnes quas supra retulimus, eaque oculis ingrata characterum forma et obscura nexuum admixtione impressae sunt, ut et fastidium
semper et saepe insuperabilem intelligendi dissicultatem lectori. bus pariant. Nec prosecto desuere omnino qui opus hocce meditarentur. Post quam enim eruditissimus vir Laur Meliustus in vita Ambrosii Camaldulensis celebriorum ex suprascriptis Codicibus notitiam in vulgus edidit, et rationem aperui quae litteris Petrarcae in novam lucem edendis optima sibi videretur, nonnulli quibus Codices illos consulendi plenior erat facultas, in id animum intendere visi sunt ut huic tandem eruditorum voto satis sacerent. Insecta tamen res mansit usque ad aetatem hanc nostram, qua denique Visa ad exitum properare opera clarissimorum virorum Angeli abbronii et do Baptistae Baldelli equitis, quorum hic alter ineditarum litterarum exemplaribus undique sit, comparatis, eam sibi supellectilem quaesiverat, ut in doctissimo quod edidit commentario de vita et operuius Fr Petrarcae se possidere professus suerit a inpiis abbondantempsi copioso epistolario che didui si emosea in Europa a Fab-bronio Verum e vivis elato, publicis illo privatisque negotiis distentus ab incepto desistere coactus est, ei liberali prorsus animo collectas illas epistolarum divitias Antonio tradidit Menemellio Paduano, multarum litterarum Viro, iamque in Francisci operibus diu diligenterque versato, qui exoptatae editioni procurandae statim incumbens, ut de integritate edendi peris
30쪽
certior fieret typis Seminarii Patavini anno 1818 Indicem vulgavit Epistolamim omnium quarum ipse exemplaria sibi haberet, tum editarum tum quae adhuc essent ineditae, litteratos omnes viros et praesertim nobiliorum per Europam Bibliothecarum praesectos compellans, ut si quid aliud eius generis ali. cubi asservatum iis innotesceret, ipsi in praeparata editione vulgandum communicarent Iorte tamen praeventus, opus insectum et ipse Meneghellius reliquit, aptaque iam prelo suppellex eius de uno in alium tandem in dosephum edova Paduanum pervenit qui programmate in vulgus edito sub die 5 Martii anni 1853 iam iam manus operi videbatur admoturus, perfecissetque profecto nisi inopina fuisset ipse quoque morte prae peditus Fato sic diceres evenisse ut tot summi viri rem quae
in omnium votis iamdiu est, toties susceptam nondum ad exitum perducere potuerint. Id ego si fata sinant aggressus, integrum opus e rebus flumiliaribus caeterasque onmes r. etrarcae epistolas quae sub Variarum nomine iamdiu Vulgatae suerunt quasque adhuc ineditas extare cognovi, tandem aliquando non solum in lucem proferre, sed, si non exiguo labori vires suppetant, et in Italicam linguam nostram transferre et notis animadversionibusque
opportunis illustrare mihi constitui. Quamobrem in id primum incubui ui mihi tota innotesceret litterarum series quibus XXIV Familiarium libri constabant. A primo ad octavum eas cuietae reperire datum erat in omnibus hucusque vulgatis editionibus, dummodo quod uni deerat suppleretur ex altera Dies tamen litterarum qui sere in omnibus desiderabantur, quotquot in codicibus Parisiensibus inventi sunt, ab illis excerpios addidimus. Quae tredecim ultimis libris comprehenduntur ex Codicibus Florentinis quos supra litteris Dei F designavimus describendas curavimus omnes, iis exceptis quas uti diximus di-
Inde Franciae Petrarinae Epistolarum quae editae sunt e quae adhue inediια. aviarii, typ. Seminarii. Initia tantum litterarum ordine alphabetim disposita hoc in Indice reperies quin ex eo vel nomina appareant mmmad quos litterae missae sunt vel ordo quo inter Familiares aut Seniles aut Varias sint recensendae. Desunt insuper eo in Indice littera n 23 quarum 4 ineditae, reliquaeras iam editae fuerant.