Opera ex recensione J. Conington

341쪽

AENEIDOS LIB. li. 327 Transadigit costas et crati pectoris ensem. . sumus equo doiectum Amycum diatremque Diorem, Hongressus odos, hoc Veniontem cuspide longa, Mossunc mucrono ferit cui Tuquo abscisa duorum 8uspendi capita, et rorantia Sanguine Ortat.

illo Talon Tanaimque nec fortemque Cethegum, Tria uno congressu, et maestum mittit niten, Xomino Echionium matrisque genus Peridiae sussies tres Lycia missos et pollinis agris,

Et iuvenem xosunt nequiquam bella enoeten, Arcada, piscosa cui circum flumina Lernao Ars fuerat pauperque domus, nec nota Otentum Munera, conductam Pater tellure serebas. MoΑ volat inmissi diversis partibus ignes Arentem in silvam et virgulta sonantia lauro: Aut ubi docursu rapido do montibus altis

Dant sonitum spumosi amnes, o in aequora currunt quisque suum populatus iter non segnius mb ire Amina Turnusque ruunt o proelia nunc, nunc Fluctuat ira intus rumpuntur nescia inciΡectora nunc totis in volnera viribus itur. Murranum hic, atavos o avorum antiqua sonantem Nymina, per regesque actum genus omne Latinos, 530Ρraecipitem scopulo atque ingentis turbino saxi Excutit, effundisquo solo hunc lora et iuga subter

Provolvero misto crebro super ungula pulsu

Incita nec domini memorum proculcat equorum Illo ruenti Hyllo animisquo inmano frementi Ma0ccurrit, telumque aurata in tempora torquet Olli portaloam fixo toti hasta cerebro. Dextera o tua te, Graium sortissimo, Cretheu, Eripuit Turno nec di texero Cupencuna, Aenea veniento, sui dedi obvia ferro M i Pectora, nec misero clipei mora profuit aerei. Te quoquo Laurentes viderunt, Aeole, campi Oppotero et lato terram consternor tergo; Occidis, Argivae quem non potuero phalanges 8temere, nec Priami regnorum eversor Achillos Ma Hic tibi mortis erant motae, domus ulta sub Ida, Lymosi domus alta solo Laurente sepulchram.

342쪽

328 P. VERGILI MARONIS

Tota adeo conversae acies, ninosque Latini, Omnes Dardanidae, nestheus, acerque Serestus, Et ossapuA quum domitor, et sortis Asilas, Tuscorumque phalanx Euandriquo Arcades alae, Pro se quisque Viri sumna nituntur opum vi; Nec mora, nec requies; ast certamino tendunt

Hic mento Aoneae genetrix ulchemma misi Iret ut ad muros, urbique advertero agmen κε ocius et subita turbaret clade Latinos. illo, ut vestigans divorsa por agmina Turnuni Huc atque huc acies circumtulit, aspicit urhem Immune tanti belli atque inpune quietam. Continuo pugnae accendi nudoris imago; εο Mnesthea Sergestumque vocat sortemque Serestum Ductores, tumulumque capit, qua cetera Teucram Concurri legio, nec scuta aut spicula densi Deponunt Celso medius stans aggere fatur: Ν qua meis esto dictis mora Iuppitor hac stat M. Ne quis ob incoptum subitum mihi segnior ito. Urbem hodie, caussam olli regna ipsa Latini, Ni frenum accipero et victi parere fatentur,

Eruam, et aequa solo fumantia culmina ponam.

Scilico Oxspectom, libeat dum proelia Turno mΝοstra pati, rursusque Veli concurrere victust Hoc caput, o cives, haec belli summa nefandi. Ferte sucos propere foedusque reposcite flammis. Dixerat, atque animi pariter certantibus omnes Dan cuneum, densaque ad muros mole seruntur. IScalae inprovis subitusque adparuit ignis. Discurrunt alii ad porta primosque trucidant, Femim alii torquent et obumbrant asinora telis. Ipse inter primos dextram sub moenia tondit Α- B, magnaque incusat Voco Latinum, M. Testaturquo deo iterum se ad proelia cogi, Bis iam Italos hostis, haec iam altera oodera rumpi Exoritur trepidos into discordia civis: Urbem alii reserar iubent et pander portas Dardanidis, ipsumque trahunt in moenia regem ram Arma ferunt alii ot pergunt dolandor muros: inciuans ut cum latebroa in pumice pastor

343쪽

AENEIDOS LIB. XII. 2s Vestigavit apes, fumoque inplovit alnaro;

Illae intus trepidae rerum per cerea castra Discurrunt, magnisque acuunt stridoribus iras essVolvitur ater odor tectis tum murmuro caeco Intus saxa sonant Vacua it fumus ad auras.

Accidit haec ossis etiam ortuna Latinis,

Qua totam luctu concussi landitus urbem. Rinna ut tectis venientem prospicit hostem, in Incessi muros, ignis ad tecta volare, Nusquam acies contra Rutulas, nulla agmina Tumi: Insolix pugnae iuvenem in certamino credit Exstinctum, et, subito mensem turbata dolore, 8 caussam clamat crimenque caputque malorum, MoMultaque per maestum demena ossata furorem, Pin reos moritura manu discindit amictus, Et nodum informia leti trabo nectit ab alta. Quam cladem misera postquam accepere Latinae, Filia prima manu flavos Lavinia crinis AEE roseas laniata genas, tum cetera circum Τurba furit resonant late langoribus aedes. Hinc totam insolix volgatur ama per urbem. Domittunt montos i scias voste Latinus, Coniugis attonitus fatis urbisque ruina, Io Canitiem inmundo perfusam vivere turpans Multaque se incusat, qui non accoperit ante Dardanium Aenean, gonorumque adsciverit ultroJ. Interea extremo bellator in aequor Tumus Palantis sequitur paucos iam segnior, atque 15

Iam minus ainuo minus successu laetus quorum.

Attuli huno illi inocis terroribus aura

Commixtum clamorem, arrectasque inpuli auris Confusa sonus urbis et inlaetabile murmur.

Hei mihi quid tanto turbantur moenia luetur

Quisve ruit tantus diversa clamor ab urbor Sic ait, adductisque mons subsistit habenis. Atque huic, in aciem soror ut conversa otiata Aurigae currumque t equos et lora regebat, Talibus occurrit dictis Hac, Tumo, sequamur MTroiugenas, qua prima viam victoria pandit; Sunt alii, qui tecta manu defendere possint.

344쪽

330 P. VERGILI MARONIS Ingruit onoas Italis o proelia miscet,

Et nos saeva manu mittamus funera Teucris. Noa ITI.noro insorior, pugna nec honor recedes Mo Turnus ad haec: soror, o dudum adgnori, cum rima per artomFoedora turbasti loquo haec in bona odisti, Et nunc noquiquam fallis dea. Sed quis Olympo

Domissam tanto voluit o fore labores ' An fratris misori letum ut crudele viderosa Sam quid agi aut qua iam spondet Fortuna salutam ΤVidi oculos ante ipso meo mo Oco V Rntem Murranum, quo non superat mihi carior alter,

oppetero ingontem atquc ingenti volnere ictum saeoccidit insolix, o nostrum dedecus Ufens Aspicoret Toucri potiuntur corpor et armis. Exscindino domos, id robus defuit unum, Perpetiari dextra uoc Drancis diei refellam lTerga dabo, et Tumum fugionism hare torra videbit' iaUsquo adeone mori miserum est Vos O mihi vinea Este boni, quoniam Superis aversa Voluntas. Sancta ad vos anima, atquc latius inscia culpae

Descendam, magnorum haud umquam indignus moriam. Vix ea fatus orat modio volat, ecce, per hostis MOVectus equo spumante Saces, adversa sagitta Saucius ora ruitque inplorans nomine Turnum: Τumo, in te suprema salus miserere tuorum. Fulminat Aeneas armis, summasque linatur

Deiecturum arce Italum xscidioque daturum fas Iamque faces ad tecta volant. In te ora Latini, In te oculos reserunt mussat rex ipso Latinus, Quos generos Vocet, aut quuo sos ad foedera floota Praetero regina, tui fidissima, dextra Occidit ipsa sua lucomquo extorrita fugit. MoSoli pro portis essapus et acer Atinua Sustentant aciem. Circum hos utrimque halanges Stant densao, strictisqno ego mucronibus horreι

Ferrea tu currum deserto in gramine Versas.

Obstipuit varia confusus imagino rerum εο Primus, et obtutu tacito stetit aestuat ingensu in corde pudor mixtoquo insania luctu

345쪽

AENEIDOS LIB. XII. 331

Et suriis agitatus amor et conscia virtus. Ut primum discussae umbrae et lux reddita menti, Ardentis oculorum orbis ad moenia torsit Turbidus, quo rotis magnam respexit ad urbem Eceo autem, flammis intor tabulata volutus Ad caesum undabat vertex turrimque tenebat, Turrim, compactis trabibus quam eduxerat ipso Subdideratque rotas pontisque instraverat altos.

Iam iam fata, soror superant absisto morari; Quo dous et quo dura vocat Fortuna, sequiamur. Stat consere manum Aoncno, stat, quidquid acerbi Si , Morte pati neque me indecorem, germana, Videbis Amplius. munc, oro, sino mct furere ante su rem in Dixit, et o curru saltum dedit ocius arvis, Perque hostis, per tela ruit, maestamquo sororem Deserit, ac rapido cursu media agmina rumpit. Ac veluti montis saxum de vertico praece Cum ruit, avolsum vento, seu turbidus imber Marioluit, aut annis solvit sublapsa vetustas; Fertur in abruptum magno mons inprobus actu, Exsultatquo solo, silva armenta Virosquo Involvens secum disiecta or agmina Tumus

Sic urbis ruit ad muros, ubi plurima sum so Sanguino iarra madet, striduntquo hastilibus aurae; Significatque manu, et magno simul incipit oro: Parcit iam Rutuli, et vos tela inhibete, Latini;

Qua umque est Fortuna, mea est me Verius 'mum

Pro vobis foedus luero, et docemere ferro eae Discessere omnes medii spatiumque dedere. At pater Aeneas, audiis nomine Turni, D sorit e muros, et summa deserit arces, Praecipitatque moras omnis, opera omnia myi Lastitia exsultans, horrendumque intonat armis MQuantus Athos, aut quantus Eryx, aut ipso, coruscis

Cum fremit ilicibus, quantus, gaudetquo nivali

Vortice so attollens pater Apponninus ad auris . Iam vero et Rutuli cortatim et Troos et omnea Convertero oculo Itali, quique alta tonobant rea Moenia, quiquo imos pulsabant ariet muros,

Amnguo dominor humeris. Stupet ipso Latinua

346쪽

- P. VERGIL ΜARONIS Ingentis, gollitos diversis partibus orbis,

Inter se coiisso viros et cernere serm.

Atquo illi, ut acu patuorim aequom ampl, Io Procursu rapido, coniecti eminus hastis, Invadunt artem clipeis atque aere sonoro. Dat gemitum tellus tum crebros ensibus ictus Congeminant sors et virtus miscentur in unum. Ac velut ingenti Sila summovo Tabura quoum duo conversis inimica in proelia tauri Frontibus incurrunt pavidi cessere magistri;

Stat pecus omne metu mutum m santque iuVeneno,

Quis nemori inperitet, quem tota armenta sequantur; Issi inter os multa vi volnera miscent, mCominquo obnixi infigunt, et sanguine largo Colla armosque lavant gemitu nemus omne omini: Non aliter Tros onoas et Daunius heros Concurrunt clipeis ingens fragor aethera conPlet. Iuppiter ipso duas aequato examino lancea πεSuatine is fata inponit diversa duorum, Quem damnet labor, o quo vergat pondere letum. Emicat hic, inpune putans, et corpore toto Αlto sublatum consurgit ureus in ensem,

Et serit. Exclamant me trepidique Latini, reo

Arrectaeque amborum acies. At perfidus ensis

Frangitur, in medioquo ardentem deserit ictu, Ni fuga subsidio subeat. AEngit ocior Euro, Ut capulum ignotum dextramque averit inermem. Fama est, praecipitem, cum prima in proelia iunctoa Conscendebat equos, atrio mucrone relicto, rasDum trepidat, semim aurigae rapuissemetisci; Idque diu, dum terga dabant palantia Teucri, Suffecit; postquam arma dei ad Volcania Ventum At. Μ talis mucro, glacies ceu futillis ictu rio Dissiluit fulva resplendet fragmen arena. Em amens divorsa fuga potit aequom Tumus, Et nunc huc inde huc incertos inplicat Orbis;

Undiquo nim Teucri densa inclusero Oron Atque hinc vasta palus, hinc ardua moenia cingunt Nec minus Aonona, quamquam tardante sagitta Interduim genua impodiunt cursumque recusant,

347쪽

AENEIDOS LIB. XII. 333Insequitur, trepidique pedem pede fervidus urguet: Inclusum veluti si quando lumino nactus cervum aut punicea saemum formidino pennae rao Venator cursu canis et latratibus instat; Illo autem, insidiis et ripa territus alta, Millo fugit refugitque vias a vividua Umber Haeret hians, iam iamque tonet, similisquo tenenti Increpuit malis, morsuque elusus inani est

Tum Vero exoritur clamor, ripaeque lacusque Responsant circa, et caelum tonat omne tumultu.

Illo simul fugiens Rutulos simul increpat omnis,

Nomine quemque Vocans, notumque effagitat ensem. Aeneas mortem contra praesensque minatur 760

Exitium, si quisquam adeat, terretquo trementis, Excisurum urbem minitans, et saucius instati Quinque orbis explent cursu, totidemquo retexunt Huc illuc; neque enim levia aut ludicra petuntur Praemia, sed Tumi do vita et sanguine certant. 8, Forto sacer Fauno soliis oleaster amaris Hic steterat, nautis olim Venerabile lignum, Servati ex undis ubi figero dona solebant Laurenti divo et vota suspendere Vestes; Sed stirpem Teucri nullo discrimine sacrum 770Sustulerant, puro ut possent concurrere camPα

Hi hasta Aenea stabat huc impetus illam

Detulerat, fixam et lenta in radice tenebat. Incubuit oliuitque manu convelloro serrum Dardanides, teloque sequi, quem prendere cursu re Non poterat. Ium vero amens formidine urnus Faune, precor, miserero, inquit tuque optuma semani Terra teno colui ostros si semper honores, Quos contra Aeneadae bello securo rosanos. Dixit, opemque dei non cassa in Vota Vocavit. 730Namque diu luctans lentoquo in stirpo moratus viribus haud ullis valuit discludere morSUS Roboris Aeneas. Dum nititur acer et instat, Rursus in auriga laciem mutata etisci Procurrit fratrique onsom do Daunia roddi 78ν Quod Venus audaci Nympha indignata licero, Accossit, telumquo alta ab radice revellit.

348쪽

3M P. VERGILI ΜΑRONIS Olli sublimia, armis animisquo resecti, Hi gladio fidens, hic acer et arduus haSta, Adsistunt contra certamine artis anheli. NoIunonem interea ex omnipotentis Olympi Adloquitur, fulva pugnas do nui, tuentem; Qua iam finis erit, coniunxi quid donique restati Indigorem Aenean scis ipsa, o sciro fateris, Deberi caelo, satisquo ad sidera tolli. NaQuid struis aut qua spe gelidi in nubibus haerea Mortalin decuit violari volnere divum 'Aut ensem uid enim in te Iutura valeret/Ereptum reddi umo, o vim crescere victis lDesine iam tandem, precibusque inflector nostris MoNec to tantus dat tacitam dolor, o inihi curuo Samo tu dulci tristes cor recurSC. b. Ventum ad supremum est. Ierris agitam vel undis Troianos potuisti, insandum accendero bellum, Desormare domum, et luctu miscem hymenaeos: SAEUltorius tomptare volo. Sic Iuppitor orsus; Sic dea submisso contra Satureia Voltu: Ista quidem quia nota mihi tua, magno, Volunt , Iuppiter, et urnum et terras invita reliqui; Noc tu me aeria solam nunc odo Videres sis Digna indigna pati, sed flammis cincta sub ipsa Starem acto traheremque inimica in melia Teucros. Iutumam misero, sateor, succurrore fratri Suasi, o pro vita maiora indor probavi; Non ut tela tamen, non ut contendero arcum; in1

Adiuro Stygii caput inplacabilo fontis,

Una superstiti superis qua roddita divis. Et nunc cedo equidem, pugnasque Xο- relinquo. Illud te, nulla sati quod lege tenetur, Pro Latio obtost , pro maiestate tuomm Sm Cum iam connubiis pacem elicibus, est Conponent, cum iam leges et foedera iungent, No Vetus indigenas nomen mutare Latino Neu Troas fieri iubeas Teucrosque Vocuri, Aut Vocem mutaro viros, aut Vertere ostem. M. Sit Latium, sint Albani o saecula meis Sit Romana polon Itala virtute propago;

349쪽

AENEIDOS LIB. XII. Moccidit, occideritquo sinas cum nomine Troia. Olli subridens hominum rerumquo repertor: Es germana Iovis Saturitique ultera proles: MoIrarum tantos volvis sub pectore fluctust Veriim ago et inceptum frustra submitto fit rem: DR quod viri et me Victusquo Volensque remitto. Sermonem Ausonii patrium moresque tenebunt, Utque est, nomen erit commixti corpore tantum prs Subsident eucri;-morem ritusque Rerorum Adiiciam laciamque omnis uno ore LatinOS. Hinc genus Ausonio mixtum quod sanguino urget, Supra homines, supra iro deos pietato videbis, Nec gens ulla tuos aeque celebrabit honores. MoAdnuit his Iuno, o mentem laetata retorsit. Interea excedit caelo, nubemquo relinquit. His actis aliud Genitor secum ipso Volutui, Iuturnamque parat fratris dimittere ab armis. Dicuntur gemina pestes cognomino Dirac, MQuas et artarcam Nox intompeata emoram Un eodemquo tulit partu, paribusque revinxit Serpentum spiris, ventosasquo addidit alas: Ha Iovis ad solium saevique in limine regis Adparent, acuuntque metum mortalibus aegris, Si quando Jotum horrificum morbosquo deum rex Μolitur, meritas aut bello territat urbes. 1Iarum unam celerem demisi ab aethero summo Iuppiter, inquo omen Iuturnae Occurrero iussit. Illa volat, celerique ad terram turbine fertur. 855 Non secus, ac nervo e nubem inpulsa sagitta, Armatam saevi Parthus quam solle veneni,

Parthus, sivo Cydon, tolum inmedicabilo torsit, Stridens ot celeris incognita transilit umbras: Talis se sata Nocto tulit, terrasque petivit. Momstquam acies ido Iliacas atque a uia urni, Alitis in parva subitam collecta figuram, Quae quondam in bustis aut culminibus desertis

Nocte sedens serum canit inportuna per umbras; Hanc versa in aciem ure se pestis ob ora re Fertque refertque sonans, clipeumquo evor rat alia. Illi membra novus solvit formidine torpor,

350쪽

336 P. VERGILI MARONIS Arrectaeque horrore comae, o vox faucibus haesit. At procul ut Dii ae stridorem adgnovit et alas, Infelix crinis scindit Iutum solutos, mo Inguibus ora soror foedans o pectora pugnis: Quid nunc te tua, Tumo, potest germana iuVaros Aut quid iam dura superat mihi qua tibi lucem Arto loror ν talin possum me ore ero monstro lIam iam linquo acies. Ne me terrete timentem, rara

Obscenuo volucres alarum Verbera nos

Letalemque sonum no fallant iussa superba Μagnanimi Iovis Haec pro virginitato reponiti Quo vitam dedit aeteream cur morus adempta est Condicio possem tantos intro dolores acto Nunc certe, et misero fratri comes ire per umbras. Inmortalis o aut quicquam mihi dulco meorum Te sine frater, erit qua satis alta dehiscat Terra mihi, anisquo deam domittat ad imosi Tantum effata, caput glauco contexit amictu, Ma Multa gemens, et so fluvio dea condidit alto.

Λonea instat contra olimque eoruS LIugens, arboreum, et saevo sic pectore satur: Qua nunc doindo mora est aut quid iam, Tum retractast Non cursu, saevis certandum est comminus armis aso Verto omnis tete in acies, et contrahe, quidquid Sive animis sive arto vales opta ardua pennis Astra sequi, clausumque cava te condem terra.

In caput quassans: Non o tua servida terrent Dicta, ferox di mo terrent et Iuppiter hoStis asa Nec plura effatus, saxum circumspicit ingens, Saxum antiquum ingens, campo quod sorio lacobat, Limes agro positus, litem ut iacem et arvis; Vix illud lecti bis sex cervico subirent, Qualia nunc hominum producit corpora tellus oo Ille manu raptam trepida torquebat in hostem,

Altior insurgens et cursu concitus horos. Sed neque currentem se nec cognoscit euntem, TollentemVe manu saxumquo inmane οVentem;

Genu labant, gelidus concrevit frigore sanguis lapis ipso viri, vacuum e inane Volutus,