장음표시 사용
2쪽
DIE VI EXSIS FEBRUARII AN MDCCCXLI CELEBRANDUM
, qua Cicero in libris de orator aeribendis quid ex foemio et Aristotelauit, ad expi episti ad ram. I, s sa e minatur aer C. A. F. nullo m.
4쪽
memorabili quaedam veterum opinio fuit, qua, ut quisque fortunatissimus sibi vid
retur, ita in invidiam maxime eomim hineurrere serebatur. Hi enim quum solis conveniret, ut integra ias ille felicitate gauderent, compescenda esse videbatur eorum temeritas, qui liod altius esset humana conditione asseetarent et inani illa fortunae speeio deeepit, jam nihil amplius ab inconstantia ejus metuendum sibi esse censerenti luod ut in medio relinquiimiis utrum recto ii secus statuerint ), ni in hoc erte Soloni, ruralitatis livmanne Lydiae re in admonenti, adstipulabimiir, ut quae paucis solet contingere aetas provectior, enm inulto etiam paneiores ita comparatam sortiri Statuamus, quae a susceptis per vitam In boribus aut jucunda transnctae aetatis memori aut ruetibus quibusdam inde redundantibus requiescere possit uii seroetor enim saepenumero juvenilis aetatis iidacia est, quippe nihil nec arduum nimis nee di melle arbitrantis, et in splendidissimi litibusque eonsiliis maxime sibi placentis, eo tristior esse solet et amietior anguescenti jam senectutis Onditio quam multa per vitam inania suerint et quam neerhe crebro spem frustratus sit eventus, recordantis. Unde est sane quod laetemur, si quis per longius vitae spatium hune tandem laborum et stililiorum suorum metum eonseeutiis est, ut et sibi et aliis satis seeisse et in suam suorumque laudem, in amicorum honorem et in patri ne salutem vixisse dicatur, ut quieoruin inde eo inpos sit laetus bonorum, quae per nominis memoriam ne mortuo quidem eripi possint. Talem vero tantumque meritornm fruetum jam gratillamur Tibi, Vir summe venerabilis, quinquagenarii muneris spatium emenso contietisse, et itii gratui vir, ut laeere in eo nobis videamur, quod non solum pietas et longior conjunetae perae nostrne foetetns, sed etiam, quae haud scio an sanetior etiam sit justitia fieri jubeat. Ingenii enim multis et praeelaris saeuitatibus, eruditionis haud vulgari copia et varie tale et ' iduo liventilii ad omnem doctrinae elegantiam formandae studio quam per quin silaginta annos Tibi Audem ollegisti, qualis et quanta ensenda sit, quos .mngis duret agnostere quam nos qui eiusdem muneris consortes, e Iaude illa pluri
5쪽
mitin ipsi proserimus Benigne igitur, ut soles, hoc qualeeunque est muneris aeeipias, quod si minus dignum est hujus diei solemnitate, at aliquam tamen inde habebit exeusationem, quod et omeli et reverentiae amorisque erga e nostrae tesseram eam es8e voluimus. Sed qui mos est ejusmodi seriptionum quum e literarum simul studiis in medium proferri dubeat, quod eorum, qui non prorsus despiciunt hoe genus, in liquod tempus animum advertat, e libris cieeronis, qui sunt de oratore, disputandi quoddam argumentum petivimus. Seriptos esse eonstat hos Iibros a M. Tullio duinio fratre hortante l. 1, J, qui quum eloquentiae ambitum angustioribus finibus ireumscribendum nee nisi in quodam ingenii atque exercitationis genere ponendum esse iudieasset, in hoc autem M. Ciceronem adversarium habuisset, eruditissimorum hominum artibus eloquentiam contineri statuentem, viri omnium eloquentissiini larissimique quid sensissent de omni ratione dieendi, expositum sibi ab illo voluerat L I, 2 4 5J. Atque alius plane generis liber expeetabatur, quam ille sui de inventione antea editus, quem ipse Cicero adoleseentulo sibi e commentariis suis rudem et inchoatum excidisse constetur 1, 2, 5 ut qui pariter atque simillimus ille, ab ineerio auetore ad Herennium perscriptus, ita comparatus esset, ut ex solis rhetorieae artis seliolis prodiisse videretur J. Has enim Seholas, quantaeunque cupiditas erat, qua expeterentur, in usum tamen forengem non desuerunt qui minus idoneas haberent, et aliud plane in eloquentia agi censerent, quam quod in pulpitis magistrorum traderetur. Unde in medio Judieiorum et conelonum strepitu qui palmam sibi eloquentiae meruerant, non inanis quaesito erat, quid iudieassent de arte dicendi. Soli enim hi perspirere posse videbantur, quid prosici ex arte rhetorica Iieerct. Sed singulares praeterea Cicero in epistola anno postquam libri de oratore inlueem emissi sunt Lad Lentulum perseripta ad tam 1, , D auetores laudavit,
i Hae enim ausa scribendi etiamsi nota est a Cicerone, at seri Illionis tamen ipsi uaeonsilium luculenter inde apparet. Ad elouuentiam enim quid requireretur, quaestio fuit inde ab artis rhetoricae primordiis agitata, quam quod ita jam excutiendam sibi esse putavit, ut quam plurima in oratorem eonferret, steri ma potuit, quia in ipsius audem verteretur, ut qui reliquo omnes Romanorum oratores facundia non magia quam eruditionis opia et varietate superareti Duuintil. III, 6 5s Sunt enim velut regestae in hos commentarios, quos adolescens deduxerat scholae et si qua est in his ulpa, tradentis est. Seripta enim hae ad Lentulum epistola pariter atque uia ad duint. D. III, , , in qua et ipsa librorum de oratore menii sit, mense oetobri anni 1 a Chr. videtur Gruber de tempore atq. serio epistolarum Ciceronis p. 3. Sed absoluti illi libri erant jam anno superiore. Patet enim ex epist ad iti IV, 1a, , eos, postquam diu multumque in manibus Ciceronis restiterint, ut diligentius ab eo emendarentur, ad Atticum, qui deseribendos eos euraret, missos esse inter XV et XI diem m. Novembris anni 14 a Chr. Ad Att. IV, 16, autem signisseatur, quomodo ab Attico excepti fuerint.
6쪽
libros eos dieens non solum abhorrere a ommunibus praeeeptis, sed etiam omnem antiquorum et Aristoteliam et Isocratiam rationem oratoriam eomyleeti. In quo a ommunibus praeceptis quod dixit eo reeedere, quum non alia intelligi possint, nisi vulgaria rhetoriam, qui tum fuerunt, praecepta, iis ipsis explicatum est, quae de eonsilio librorum paullo ante monuimus. Hui autem tonsillo num Isocratis quoque et Aristotelis doctrina ita eonveniebat, ut hos simul, quum a communibus praeceptis abhorreret, auctores Cieeroni sequi liceret Hae quaestio non ita facile progigari posse videtur. Isoeratis enim ut statuamus sumieere quae supersunt rationes ad cognoscendam
ejus doctrinam, neque desiderari magnopere artem rhetorieam, quae nomine eius apud antiquos ireumferebatur, quae tamen num ab ipso Isocrate eo eripta esset, et Cicero et duintilianus dubitabant neque opus esse ad Aristotelis diseiplinam b torteam intelligendam niμ qui exstant hodie tres Rhesorieorum libri communia autem illa praeeepta, quae Cicero dixit, praeter ea, quae crassi ore de orat. I, 31 sqq. seruntur, in libris de inventione et in Rhetorie ad Herennium eontineri, num ab his initiis si prosileiae iisque quasi landamentis reliqua omnia superstruere licet, M. Antonium et L. Crassum statim dieemus aut Aristotelis aut socratis sertatore suisse
Id vero ut quavis sere pagina Cieeronianae seriptionis negatur, ita dissieultates quae-ationis etiam augeri videntur, quod ea inter ipsum Isoeratem et Aristotelem sententi rum diserepantia fuit J, ut utriusque doctrina eonjungi vix posse videretur. De sorma aulem dialogi in illa, quam cicero seeutum se esse ait, Aristotelis ratione cogitarenos vetat tum quod oratoriam rationem dixit, tum quod Isoeratis adjeeit mentionem, qui forma nunquam illa dialogi usus est. Nee ieero tamen, etiamsi non omnem referre potuit et Isocratis et Aristotelis rationem ita mentitus esse eensendus est in epistola illa ad Lentuluin seripta, qui vel in argumento librorum de oratore vel in via et ra-
am ieero de inventi II, 2, 3 Isoeratis, invenire negat, quam eonstet es earlem, 0uintilianus III. 1, 14 vero et Isocratia et Aristotelis artem quidem esse dieit, licet pluribus eam thris Aristotelea omplexus sit, sed idem i5, 4 rhetorice , quam vim persuadendi simθους δημιουσοι Isocrates dixerit, dellatiione allata, adjicit ut tamen re vera ars, iis eircumfertur, ejus estis uuae res uno in medio relinquenda est. Illo autem Ii-hrom de inventi loco quae dixit Cicero, at ad libros quoque de orat tradueero litet, -- eratis ara, etiamsi genuina suit, non ad manum tamen Cieeroni fuisse videtur. CD. Spengelτεχνῶν συναγωγὴ p. 155 .
Rhetorie ad Alexandrum huc non pertinere, nemo non videt. Quae quemcunque tandem auctorem habent, ab Aristotele eerte non conseripta sunt. equo dubium videtur, quin Rhetoricorum ires libri maximo respiciendi hoc loco essent, etiamsi quae posissima sunt reliqua ejus de arte rhetorie opera Theodecte et Teehnographorum priorum ollectio auperessent. Technographorum tamen olleutionem usurpatam esse a Cicerone eonfiat e libris de inven Il, , si de orat. II, 8. 160 Brut 12 46. De qua sussciat nunc ipsi im Ciceronem nudasse. Orat is, 2 11 172. de off. I, 1, 4.
7쪽
tione, qua singula quaeque deseripta sunt, noninilla deprehendantur, quae vel ad Ari stotelis vel ad Isceratis similitudinem quandam Gederent. Hanc autem similitud nem primum in impliore illa oratoriae artis notione ejusque eum reliqua eruditioneinaxime philosophia neeessitudine, deinde in judietatis eloquentiae ratione, tum in artis
rhetoricae ad perficiendum oratorem ponderanda vi denique in singulis quibusdam, in quibus vel isseratiae vel Aristoteliae doctrinae vestigia comparent, reperimus., Ab Isoeratis et Aristotelis aetate quum duae quasi exortae essent familiae, quarum nitem quum versaretur in philosophia nonnullam rhetoricae quoque arsis sibi curam assumebat, altera vero omnis in dicendi erat studio et praeeeptione eeupata, unum lioddam est constatum genus a posterioribus, qui ab utrisque ea quae eominode diei videbantur, in suas artes contulerunt. Cie de inv li, , M. uam eonciliandaraim pnrtium operam si quaeratur quis iiseeperit, Hermagorae illius majoris 3 se offert nobis nomen, qui itum et quaestioni et causae controversiam esse statueret, in qua versaretur ars rhetorica illa autem innem de ii acunque re, in qua non de eertis iiibusdam personis quaereretur diseepiationem intellectam vellet, rhetori martem eum ad philosophoraim quoque disputationes traducere voluisse' eredibile est. Ipsam tamen rhetorum et philosophorum contentionem inde non compo'itam esse, extis apparet, line ex oro Mnesnrchi tote et Charmadae eademici, itoriim uterque despectit pariter habebat oratorinin artesia, a Cicerone reseruntur desor. t li,46. 8, M. is, M. M. GJ Cieeroni nniem neque cum Hermngor conveniebat, qua inquam huiu potissimum auctoritatem in libris do inventione secutus esse a Quintili nno xtraditur, neque cum philosophis illis, ut qui parum sere tribuerent oratoriae diseiplinae, et
. . una pu ne Voce repellere oratorem a gubernaeulis civitatum, excitidere ab omni oe- trina rerumque majorum seientia, a tantuin in Judiei et conciuncillas, tanquam inii liquod pistrinum, detrudere et Ompingere olerent ' Ι, , 46J, sed saeuitatis oratoriae si prolatavit orbem, ut nihil sere ex universa duetrina ad eam non pertinere judiearet. Dieendi enim virtutem, nisi ei, qui direret, ea, de quibus dieeret, percepi essent,
i inter majorei enim et minorem termagoram distinguendum esse, quintiliano inprimis apparet. ermagoras minor, Theodori Gadarent diΝcipulus, ieeroni aetate posterior est. Spald in ad uintil. III, , 8. Hujus esso videntur qui ab vetore inlogi de ansis eorri eloq. memorantur aridissimi commentarii. Crr. Maximuου Plan es in uehol. εἰς ωιάσει Tom. U. p. 337 Rhet. r. d. Walκ Ileri angoran contra major ex nequadibus Ciceronis quamvis senioribus, ruerit Plutarch. Pomp. e. s. uintilianus virum eum diei subtilem et in Iurimis admirandum ill b, 4 , et post Stoicorum et Peripateticorum, qui rhetorum in hoo genere nemuli extiterint, velut propriam eum viam recisse, qua in plurimi secuti int. III, 1, 16 cfr. III, 11 18 . J De r. I. at laS. II, 15, 3. 19 78. uintil. l, 21, 2 se Iermagoras quoquo
dieendo materiam esse in ausa et in quaeηtionibus, omnes re subjecto cerni complexus. cre.
duintil. II 5 5. Il, I 18 Xam in rhetoricis h. e. in libris de inventione is Hermagoram est
8쪽
exstare non posse Gebat si, i, 48 . ue loeum nemo nesei quam iudiose Cicero inprimis Crassum pertractantem seeerit qui quae in primo et tertio libro displitasse dicitur, vel maxime eo reserenda Aunt. Totius vero disputationis summa hae esse videtur, irendi, cogitandi et agendi unam eandemque esse sapientiam, nequo probandum esse, quod inde a Soeratis temporibus J, seiunctis jam doetrinarum spatiis, philosophi et rhetores in uas utrique partes abierinti Ita vero quae in libris de oratore disputata sunt, si cum Aristotelis et Isseratis oetrina contuleris, similia ab Aristotele, et eadem sere ab Is rate tradita reperies.
Aristoteles enim quamquam non ad omnel doctrinam pertinere volebat artem rhetoricam ligustioribus trimen quod vulgo circumseriberetur finibus et leviora quae essent piosius traeiarentur J, alia autem, quae maxime constituerent artem - , omitterentur reprehendebat. Rhetorice enim quum in argumentandi et demonstrandi primum artex emaretur, seri non posse, qui ad dialecticam revoranda esset, unde Topi eorum inprimis et Anal, ii rum libros hiaudandos esse eennebat, deinde quum animi movendi essent audientium ethi eam in imum adlii liendam, neque denique politie arte' supersederi posse, quum de rebus administrandis civilibus die dum esset Aretissi inum inde rhetorieae arti eum philosophia nexum intere ere statuebat, et quum duo potissimum respicienda oratori viderentur, primum quid et deinde quomodo dieendum esset' , prius illud, quippe quod gravius esset, in duobus prioribiis libri multo eopiosius quana posterius, irius in tertio locus est, explanaviti ieero igitur quod et ipse artem rhetorieam ad duas illas quaestiones, quid et quomodo dicendum esset, quarum tamen
priorem illam graviorem habebat, revorandam esse ), praeterea autem carere raturem non posse existimavit neque subtilitate disserendi, e dialeetio repeti' a'J, neque animorum commovendorum saeuitato 3' , eujus viam monstraret ethica doctrina, neque argumentorum inveniendorum sollertia, quae topi eis praecepti iuvaretur J, aut petivit ex Aristotele, aut doetrinae tamen ejus convenientissime exposuit.
de r. v c. 11 - 13. I, 11. 69. 8, M. D de r. II, 9, 163 41, 177. vae sine magis illa conveniunt, quae Cieero postea in Topieis suis quam iis uuae riatoteles ipse disputavit.
9쪽
Sed plus etiam direbam ieeroni eum Isoerate eonvenire cujus sane diversa plane ab Aristotelis oetrina ratio fuit. Nam ille, quum in philosophia plurimum elaboraret, neque rhetoricen nisi propter nexum ejus eum philosophia tractandam sibi sumsisset, nam Isocratis quod aemulatione ad eam delatus suisse dieitur J, ex hoe ipso explicandum esse videtur cita tantum judicare poterat de rhetoriee, ut doetrinae eam rationem tueri posse negaret, nisi adjutricem philosophiam haberet Isocrates vero,
quippe e Gorgiae diseiplina prolaetus J, ieendi et agendi eogitandique artem eandem habebat Cie de or Ill, 6 5sJ, planeque eonsentiebat eum Cicerone, diseidium illud
quasi linguae atque ordis, ut alii homines sapere alii dicere Merent, vehementer improbante de r. llI, 16, 13. In Isoeratis autem rationem ut paulo acturatius inquiranius, monendum primum est, philosophiam eum ipsam doetrinam suam appellare. uuamquam non multum inde ad rationem ejus prosieitur Philosophiam enim Isoerates non suam tantum sed sophistarum quoque doetrinam dixit ad Nie. Nisi me si . s. Evag. 8 8 l. Paneg. 47 sq. Busiri l. 4s de Aniid. 10.4l. 45. ne Hel GJ idem tamen philosophiam, quae a multis perperam dicatur, a nominis vindicaturus aliusv
antid 270 2,5), non in scientia quadam δε- μη versari, sed in opinionibus e rerum probabilitate derivatis de antid. 270 nir soph. 8 sapientes vero esse dieit, qui opinando plerumque quod optimum sit, invenire possint s de antid ni , et philosophos, qui in iis e quibus ejusmodi prudentia inprimis hauriatur, peram suam ponant ibid.)Hae igitur quum ad res potissimum domestieas et publieas reserenda sit de antid. 285J, si argumenta dicendi usque eligantur proba et honesta, eam ad honestatem
quoque et virtutem valere, nee tantum dieendi, sed etiam sentiendi et cogitandi bene saeuitem inde exsistere de antid. 27, 282). in in instituenda quoque juventute ut arte gymnasiim orpus ita philosophia sive arte dicendi animum excolendum esse, reliquarum vero disciplinarum ad eam non esse nisi secundarias quasdam partes. de antid. 180-18 sq.). uidquid igitur vel ad morum honestatem pertineret, vel ad vitae maxime eivilis' moderationem, quidquid praeterea ad mentem amendam et salubri doctrina locupletandam, hae omnia in arte dieendi eontineri putabat. Unde Crassi in libris de oratore nihil non vel saeuitatis vel eruditionis oratori tribuentis si mirabilis esse videtur sententia, at minime tamen nova fuit, et si quid est ex ant
T. I. p. 28 Dionys Hai de Isocr. o. I. Vi X orati p. 27 F. io de aene eos, a. ratilis Iz6. Primus autem Isocratem Gorgiae discipulum dixisse videtur Aristoteles in eo fortasse Iibro, o quo Cicero Bruti is, o sua hausi Vid. Quintil. III, , i et Spaldin T. I. p. 427. Caeterum Gorgiae qua sententia tuerit, rhetoricam artem λέγειν δου πῶς reddere eo demque φρονεῖν - ους vid. p. lat. Gormis M' E. Ipsa quoque vitae et vilis initia ex eloquentia ab Isostrate repetebantur. In quo valde memorabilis locus est leocl. et , iis, quae QCicerone disputata sunt de r. I, Raa tam si in illa, Ciceroniana ut plane expressa ex illis esse videantur.
10쪽
quiorum aeripiorum monumentis, quo illustrari possit, est profecto Isoeratis illa ratio, quali ex orationibus ejus cognoseitur. Sed ciere ut in universa saeuitatis oratoriae descriptione ad Aristotelis et Isocratis rationem revertisse dicendus est, ita de forensi quoque loquentia in eum modum exposuit, ut hos magis quam vulgnres artis magisim alaetores sequeretur. Nam quae tripartita sui rhetorieae artis deseriptio, eam etiamsi plerumque ita tenuisse illi magistri videntur, ut deliberativum et demonstrativum genus judiciali adjungerent, Judietate tamen id fuit, quod reliquis duobua muli uberius tractareturi . Ambitu vero ejus Cieeronis aetate patius deseriptus erat, illa de statibus sive eonMitutionibus ausarum doctrina inventa, qua in causa quaque quid ageretur ad singulares quasdam ratione revocaretur. ad iter. li, S. Cici de inu. I, 0, 3 uam doetrinam eonstat tanto studio non solum in libri ad iterennitit et de inventione, sed a poste rioribiis quoque ariis rhetorio magistris explanatam esse, ut et duintilianus et Hemmogenes et scholiastae ermogeni eumprimis in ea elaborandum esse judiearenti In libris de oratore diei quidem non potest deliberativum et demonstrativum genus uberius traetatum esse J. Neque in libro secundo, in quo potissima artis para absolvitur, est, de quo opiosius quam de iudiei ali genere disputetur, quo non aliud erat, quod usu vitae magis requireret. Sed primum alia est, qua de hoc genere agitur, ratio, neque ea a doeirina de statibus causarum pendens, deinde autem Ioel non desunt, in quibus reprehendantur, qui omne eloquentiae momentum ad judicia pertinere existiment. Hae enim Crassus I, 46, 202 ..Non causidicum neget quem neque proclamatorem aut rabulam hoe sermone nostro conquirimus ' et iis, ει, τὼ , omnes, qui artes rhetoricas exponunt, perridi euli. Scribunt enim de litium genere et de principiis et de narrationibus. se. III, 21, 8 l. III, 24,92: instrumentum forense, litigiosum, aere, tractum ex vulgi opinionibus, exiguum sane atque mendicum est. In iis autem, qua libro seci ab Antonio de arte ipsa disseruntur, mentio quidem sit Metrinae de eonstitutionibus fit, 25, 1083, sed hoe tantum consilio, ut ab ea dise datur et alia ad institutionem oratoriam via monstretur. ll. 22, 0 24 M. 27, 12,
Iam si quaeramus, quid vel Aristoteles vel Merates de iis iudieaverit, qui quum oratorem se instituere profiterentur in oculis tamen non haberent nisi ausidi- eorum artes, vehementissime utrumque ab iis dissentire repertinus. Nam ut primum dieam de Aristotele, is vero in ipso operis exordi eo potissimum nomine vulgarem rhetoriees tractandae rationem reprehendendam esse existimavit, quod neglecto sere
uuio enim integri fere et libri duo priore ad Herennium et ieeronis libri do inventi tribuuntur pauca de inventione in deliberativo, pauciora etiam in deliberativo gener disputantur III o. - 1, 6, 10, 8, 13. Neque uberius disputatur de his partibua amcio de inu. II, II, 156 s, 177. vid. II, 81. 33 - . M. Demonstrativum adeo genus minua neeeasarium judicatur, licet Aristoteles adjunxerit II, 10, a).