Ern. Frid. Car. Rosenmülleri, teol. ... Scholia in Vetus Testamentum. Volumen primum undecimum Patis tertiae, Jesajae vaticinia continentis. Volumen primum

11쪽

THEODOREM, Episcopi Cyrensis clar. circa annum 4 o. , praestantissimi ecclesiae Graecas interpretis, Commentarius in Jesajam legitur in Ejus operibus a Sirmondo editis T. II., et in edit. Halensi 17 o. in octond T. II. p. 165. seqq. III. E Christianis interpretibus recentioribus: A) Qui totum Vetus Testamentum notis

illustrarunt: .

Critici Sacri; sωo clarissimorum virorum in Dor ancta utriusques foederis Biblia do

ctissιmaes adnotationes, atquct Tractatus Theologico - Philologici. Lond. MCLX. Fol. T. IV. seu edit. Frcos. ad Μoen. 1695. T. II. Annotata in Issajam continet.

Groιii annotationes tu Iesajam ibi recusae inveniuntur. Primus est Sebastantis Munsertas. Constat omnino, eum inter aequales suos Linguae Hebraeae peritissimum fuisse, et Hebraeorum magistros, sive Rabbinos, adire et legere Potuisse, quos vero cum nimia consulat, audaismoasilia notis intermiscuit. Ubique in significationibus vocum genuinia investigandis illos sequitur, nullo deIectu et di crimine habito. Praeterea ejus observationes meris saepe nituntur conjecturis, quas tamen multa cum fiducia, quasi res indubitatas ac certas proseat. ιabia notao secundo loco positae sunt. Textus dissi-- cultates praecipuo explanare studet. Rabbinoa vulgo, i primis Dav. Kimchi, sequitur. Εjua notas Perpetuas vocare postis, nihil enim occurrit, quod non perspicua admodum et breviter explanet, imo, ut omnibus utilia sit. in

12쪽

in iis quandoque haeret, quae non videntve ulla dissicultata

laborare. 3i

Sobastiani insationia notae textio Deo lanti Non ita

Iudaica eruditione resertae sunt, ac aliorum. Quia humaniores litteras excoluerat, multa ex illis inspergit hic illic. Nec injucundus est, nec a textu nimia recedit. Udorus Garius est Munsteri Notarum exscriptor, quique proinde omittendus erat. -esei Forerii, Lusitani UIylli ponensis, Commentarius, qui primum prodiit Venet. I 553. sol. , dignus sane erat , qui huic collectioni insereretur. indagavit in singularum vocum proprias significationes, et integrarum sententiarum sensiim et nexum, non minori diligentia quam judicio. Haud raro textum Hebraeum ex conjectura emendare tentavit, id quod Item liberalioris illia temporibus interpretia indicium est. lntersuit Forerina Concilio Tridentino, ibique graves turbas in coetu per sermonem do potestate et institutione sacerdotum excitavit. Multa in illo sermone dixit, quae congregatis Patribus minime placero potuerunt, et quae a Lusitania Theologis postero die non damnata, verum aliter exposita sunt. Ioannia Drusi Fragmenta Veterum Interpretum Graecorum ex Hieronymo et Procopio jure meritoque in hae collectione locum tenent. Omnes, qui harum rerum periti sunt, magni faciunt illa fragmenta: nam adnotMiones ac-pesserunt elegantes ac perutiles. De Hugonia Grotii Annotationibus mox seorsim di-

cemus.

S O a Criticorum aliorumques Sacras Scriρturao Inter Protum et Commentatorum fummo suclio et f adornata a MATTHAEOPOLO, Londineusi, Vol. III. Co Iectona Pro-Pholas omnes , cum Majores , tum Minoros, nobis dictos. Frcos. ad Moen. MDCLXXIX. Fol.

13쪽

. Ull simus hoc opero praecipua ob At ad uian , quaa in illo inveniuntur, Anglicanas S. Scripturae versioni iIlustrandae inservientes, quarum illa pars, quae desajam et Ieremiam complectitur, a GMMero concinnata est.

BRENTii Commontarius in Ioniam extat in Tomo Quarto operum illius, Tubing. MDCLXXV. oelo Tomis Fa editorum.

Brentius inter aequales suos magnam Iaudem ob expositionem scripturarum sacrarum con Iequutus est, sibique inter interpretes ecclesiae nostrae post Lutherum locum praecipuum conciliavit. Illustravit plerosque libros divinos, ac quamvis maxime dogmaticam explicandi rationem sequutus sit; minus tamen neglexit, quae ad voces, dictionea earumque significationes pertinent. Textum Malarethici im' non tanta superstitione veneratus est, ouam multi recen

itorcs ecclesiae suae Theolosi. Exemplum vid. Jesaj. II, 6. P. 75. HUooNis GoΤ11 Anno lationes in Vetus Tmstamentum emendatius edidit, et brevibus Complurium locorum dilucidationibus auxit Geso. a. Ludov. Vogel, Philos in Academ. Halensi Pros. Publ. Hoc opus tomis tribus 4maj. prodiit LGlao MDCCLXXV. Sed Vogelius ipso Primum tantummodo tomum edidit; duorum Posi eriorum seditionem Doedericin Curavit.

Grotii merita de recta et liberaliori sacrorum librorum interpretatione satia nola sunt. Laudem potissimum meratur, quoniam veteres Graecos interpretea cum Hebraeocomparavit, atque ad vates Hebraeos illustrandos exteris poetis saepe felicissime usus est. Vogelii Notae breves quidem, sed bonae frugis sunt.

adversones in loca quaedam disjhciliora V - .

14쪽

teris et Novi Testamenti, ωariis in Iocis auctoris manus ψtis aucta. S. es cal su Ioannis briaca, quom ante aliquot annos eae manuscriPto I ct hi Scaligori auctor Primum edidit, versone latina notisque tiam .

Inter praestantissimos Litterarum Sacrarem interpretes G Dieta jure locum obtinet. Quum linguarum Syriacae, Arabicae, Persicae, Aethiopicas peritissimus ellet ac versionibus ferinotium orientis uti posset, praesidiis his instructus, multia Scripturarum locis Iucem adtulit, ac maxime vocum fgnificationem feliciter indagavit.

L-ovior CAME i, S. Theologiae olim in Academiae Salmuriensi Profossoris, Commentarii

ci notae criticas in V tus Testamentum. A cessors Jac. CAPPELLl, Ludovici Fratr., in Academia Sedanonsi S. Theol. olim Prosessor. , Observationes in Dosdom libros, item LUDOVICi CAPPura Armnum Punctationis, auctius est emendatius, ejusques Vindiciae, hactonus ineditae. Editioncm Prociaravit JACon. CM PE us, Ludov. Fit , Hebr. in Acad. Salmur. nuper Prose r. Amstet.

MDCLXXXIX. Fol.

Ludov. Cappelli findium maxime in versatum fuit, varias lectiones Textus Hebraei, quantuA seri potuit, animadvertere. Multa certe adnotavit, quae erudita sunt, atque utilia. Interim non est negandum, illum varias Iectiones conquirendi studio non raro illas nimis multiplicasse.

Quaro Cappelli scripta cum judicio legi debent. Jo. Coccvii Commentarius in IV am extat

tu Tomo II. Operum ejus. Amsielod. MDCCI. Fol.

15쪽

THSingularem scripturas sacras explanandi rationem sequutua Elt Coccejus. Non solum statuit, verba illarum fgnificare omnia, quae significare Pollant; verum tiam nimium studium interpretationum mysticarum, speciatim.

typicarum, prodidit: ubique typos de Christo deque satis Religionis Christianae invenisse sibi visus est. Eam ob rem

impugnatus est; quuuique non deessent, qui eum sectarentur, ortae sunt, maxime in Belgio, controversiae. At vero, quamvis ob ea, quae memoravi, recte reprehensus fuerit Coccejus; negandum tamen non est, merita ejus in Scripturarum interpretationem noti esse mediocria. Ostendit in Commenlariis sita eximiam linguarum Εbraeae et Graecae

peritiam, incredibilem in conserendis Iosia industriam, magnam judicii atque ingenii vim: unde etiam lactum est, uti locis oblatirioribus haud paueis maiorem adtulerit Iucem.

Veteris Tostamenti Propheta es ab Majα

ad Malachiam usques ex translationes JOANNIS CLEnICI, Cum 6usdem Commentario Philologico et Parvhrras ira EF am, Icromiam, cjus Lamsen taliones et Abdiam. Amsiolod. ΜDCCXXXI. Fol.

Uti Clericus in aliis ingenii sui monimentis singularem eruditionern aeque ac judicandi facultatem probavit; ita eandem in Conanielitariis in V. T. abunde ostendit. Multa in iis dixit praeclare, perspicite, ac quando ab aliis dissentat, modeste; multis rebus Obscurioribus lucem adtulit. Sed Commentarii posteriores, quibus prophetas ac libros ha-giographos illustravit, minorem industriam prae se ferunt, qriam priores in Pentateuchum et libros historicos.

Jesajam, in ea Bibliorum Hebraicorum ditione, quae Halae MDCCXX. ita 8. prodiit, ob diligontem locorum Parallelorum comparationem, subtiles

etiam

16쪽

otiam et accuratas disquisitiones in singulorum verborum significationes genuinas, utilissimae sunt. iEDRICH EBERH. Bovsos mitifches EHEu- terungin des Grundi tes der heiligen Schristori dos alton Testamentes. Neuntes Stuta, dia μυheton. Halle i764. 8.

Sine damno hia notia carere potuissemus. Pleraque in iis quae ad Iesajam spectant, ex actu hinni epitome commentarii vitringant, germanico facta, compilata sunti Vo- cum Hebraicarum fgnificationes praecipue ex dialecto Arabica illustraro tentavit, sed ita, ut tacito videas, Virum, aliaa meritissimum, tantum ex Lexico Goliano sapuisse. Oe

currunt tamen subinde Observationes non contemnendae.

Bonia haud dubie interpretibus Moldenhauerna accensendus est. Diligenter vocum dictionumque veram significationem et vim indagavit; nec codicum et versionum antiquorum subsidia neglexit.

Ut omnia Michaelis scripta, ita hae notae etiam, Pr dunt egregiam historiae, morum, naturae et Geographiae Orientia scientiam. In versione saepius, quam necesse erat, a Masorolhico lextu recedit. Omnium vero suarum textua recepti mutationum rationem reddidit in Biblioιh. orian Tom. xlv. et in Appendiue ad hue Tomum, seorsim addit

. Diis

17쪽

Hegelium de V. T. libris, ad vulgarem hominum etiam non doctorum captum sapienter et utiliter accommodandis optimo meritum esse, inter omnes convenit. Singulis libria sua praemitu protegomena, vernaculam Lutheri versionem notis idoneis, ubi opus erat, vel illustravit, vel emendavit, i eruditos aliorum Iabores docte consuluit, et adhibito prudenti delectu in rem suam convertit, parcius etiam, et tibi ob magni aliciij iis nominis auctoritatem periculum me Deli tum videbatur, modeste refutavit, et novis deniquo accessioniblis auxit.

nolisquo Philologicis et criticis iam irati, a Joc AUG. DΛΤitio, Theol. D t. et Pros. Ling. Hebr.

in Acadom. Lips. Editio prima prodiit Halae MDCCLXXIX. , secunda ibid. MDCCLXXXV. 8.

. lii Codice Sacro vertendo Dathius a prophetis minoribus duodecim exorsus est, quorum versionem Anno MDCCLXXIll. edidit. In praefatione ad hanc versionem vi gulas exposuit, quas sibi praescripserat; et juxta easdem regulas et hanc majorum Prophetarum versionem Concinnavit. Nusquam Parapta rasten ogit, neque de verbo ad verbum transtulit, sed ut genuinum Prophetae sensum rite exponeret, geniumque linguae Hebraeae in lalitium sermonem trans ITet, sibi proposuit. - Notas duplicis generia laut. AIiae philologicae sunt, aliae criticae. Illo versioni sub-Diuiti eo by Corale

18쪽

subiecit, has in suo in uno quasi fasciculo collegit. In Nolis

Philologieis partim res explicavit, partina rationem reddidit versioliis suae, quando ea a vulgari interpretatione recedit. Utrumque tamen non factum est, nisi in iis locis, in quibus lectores, qui versionem cum textu Hebraeo conserre Velini, fortasse haereant. Potuissent quidem longe plures hujus generis annotationes addi; sed non est reprehendendus Da- . thius, quod id non secerit; commentarium enim scribere noluit. Nos plerasque illas notas in litam nostrum converti nus, indicato tamen semper Dathii nomine. In notis criticis omnium mutati υnum, quibus a recopia textus Iectione discessit, rationem reddit. Minus saepe tamen illud secit, et non nisi tum, cum Iectio recepta nullam interpretationeni probabilem pati sibi videbatur.

B) Qui Jesajao Vaticinia seorsim interpretati

sunt, vel illorum explicationi inserviunt. Io INNIs CALviNI Commontarii in Infonni. 'μOPhetam. Primum COIlccti Uera et diligori

tia Nic. Gallast, deinde Iocupletati et expoliti

magno labores re cura i, ins Auctoris nune tortio recogniti et aucti a la acces1ysones Io

corum ser turae, qui ρ ιm in toto vorescitantur. Additi sunt in sines indices Iocvrmiissimi. Milio tertia. Genev. MD X. Fol.

Quamquam parum Hebraice CaIvinus calluit; tamen, eum acri et subtili ingenio polleret, multa in eius inter prelationibus inveniuntur, quae ad vatis Hebraei sensu ui percipiendum utilissima sunt. Multa immiscet, quae ad Ethicen et Theologiam Dogmaticam spectant.

In Effam Pro holam Com. etcntarii Iocuispiali Ῥιmi ac rescens editi, Pre Wo G. MUSCULII M, Dufanum, una cum gemino Indico locorum S. Scria

19쪽

S. Scriρturas Et res m et vocum in his Priam 9us mesmorabitium. Basileae MDLXX. Fol.

optimi a stis temporis interpretibus accensendus est Musculus. Ratio, quam in suis Commentariis sequitur, sero haec eae Primum quidem varias veterum interpretum Graecorum Latinorumque interpretationea producit, quibus interdum recentea adjungit, mox textum ad litteram explieat, post ethica quaedam subjiciti Prosecto legitimam methodum sacras litteras interpretandi vidit et agnovit; verum quia non satis in Critica exercitatua erat, Tem Perficero nequivit. Absque tamen praejudicio veteres inte pretationes expendit, et satis perspicax extitit, qui Puncta Vocalia hodierna nupera esse agno erit.

CASPARIS SANCTu, Centum puteolani, e Societato Iesu Theologi , in Collegio Complutensi sacrarum litterarum interpretis, in Majam Pro- Phetam Commentarii, cum Parvhras et indicibus utilissιmis. Mogunt. i5i6. Fol.

Planam singulorum capitum paraphrasin tradit, cujus rationem reddit in subjuncto commentario, in quo multa utilia occurrunt. . Praecipue imaginea poeticas Hebraeis proprias exposuiti Baro ad singuloium verborum inter pretationem descenditi

SEBAsael ANI ScHΜimi Commentarius fueritu tres Prophetias I ajam in quo sngula ca- Pita resolυuntur. Et adnotationibus ad singulos versus iam trantur, una cum adnotationibus

in VIII Priora culta libri I uas. Hamburg. MDCCII. 4.

Commentarium hunc non ipse quidem Schmidius, sed Sandhagenius edidit; illo tamen, quum prodiret, adliuo vixit ac de isto edendo consen Iit. Ea tantum in hoc corn-mentario exhibentur, quae a Schniidio in scholis, quum ille

20쪽

Ionjam explanaret, tradita sunt, hancque ob rem mirum non est, iuulta esse praetermissa, multa nou diligenter atque

accurate enarrata. Nec tamen, quum Schmidius in sacrorum librorum interpretatione salis exercitatus esset, caret bonis sngulorum Iocorum expositionibus.

brum Pro hestiarum I ac, quo se us Ora tionis sedulo investigatur: in voras visorum

intorpretandorum h Othyos inquiritur, Et saetis dom facta intre retatio antiquas historia monimentis confirmacur iatques illustratur, cum Prologomenis. Pars Prior. Infortae funt operi notitias gentium cxlctrarum, Labyloniorum, Philisthaeorum, Moabitarum, Syrurum, Da m conorum, Aegratiorum, Arabum, Ctifclia oorum Et Tyrorum. Leovard. MDCCXIV: Fol. Fars Poserior, cui praetor indices verborum et rerum, a CCessit tabula tumrvhica antiqua Moabitidis, ad Prophesi iam des hac AEnto roclius inlolligondam concinnata. Leo vard. MDCCXX. Fol., et Basil. a 792. duob. volt. Fol.

Omnes ante ipsum Iesajae interpretes Vitringa post sareliquit. Ad opus ipsum omnibus adjumentis Philologiae,

Criticae, luistoriae, atque aliis, abunde instructus, uti accessit, ita illud feliciter consecit, et commentarium exhibuit, qui insignsim ac rariorem eruditionem, non mediocrem. iudicii vim, multam adcurationem, magnam diligentiam ostendit. Iuterpretatua est diligenter non solum voces atquo in earum significationes inquisivit; sed etiam res ex Historia et Geographia illustrandas, magno eruditionis appora ita eXPosuit. - Quum autem Commentarius hic saepe nimiaeopiosus sit, nec raro, Cocceji exemplum sequutus, sensum h mys .