Cl. V. Henrici Zoesii Amersfortii ... Commentarius in codicem justinianeum. Opus omnibus tam in foro quam in scholis versantibus, utilissimum, in quo succincte nervose & eleganter libri codicis explicantur, frequentissimae maximequae usitatae quaesti

11쪽

EPITAPHIUM

14쪽

HENRICI ZOESIIJ. U. D. ET PROR LOVANIL

COMMENTARUS IN CODICEM IUSTINIANEUM

PRO EMI V M.

lonstat Iustinianum Imperatorem

primum omnium diver rum Imperatorum rescripta Codice Iustincaneo conclusisse , tum immensa juris veteris volumina , responsa Jurisconsultorum continentia in libros. L. digesta,unde & Digestorum & Pandectarum nomen iis inditum evulgasse, simul&quatuor libr. institui. Postea propter novas constituationes primum Codicem emendasse, eumque quo hodie utimur confirmasse, quem repetitae praelection is vocat. a Codicis nomen sive Caudicis, antiqui tribuerunt plurium tabularum contextui, unde publicae

tabulae Codicis dicta , quod nomen postea tr

15쪽

, HENRICI ZOESII J. U. D. ctum ad librum quo continebantur Imperatorum constitutiones , generalis hic noster qui continet duodecim libros , quorum universalis me . thodus ab ea , quae est in pandectis non dis crepat : uti enim in pandectis , ita hic praemissis generalibus priora Iudiciorum traduntur , tum quae in judicijs tractantur , & quae caconsequuntur ordine suo : dispossitio Titulorum nonnihil est diversa , nonnullis alio quam in s loco collocatis , quod repraehensione carere videtur , cum unum & idem , re.

spectu diverso alij atque alij loco quadrare possit: in

ordine eorum & tractatione maior est diversitas, siquidem in fi traditur juris methodo uberiori&arte, eadem serie qua a Jurisconsultis tradita,non temporis quo quisque vixerunt , sed rerum magis habito respectu : In Codice autem dubiae factorum decisiones & constitutiones , secundum tempus quo quisquis Legislator vixit , aut editae sunt, disponuntur , ut sciri posset quae constitutio altera potior esset: derogat enim supra veniens priori , est autem ieetio Codicis in eo uti

lior quod subtilitatibus quibus responsa Iuriscon

sultorum scatent plerisque abrogatis, quae ad usum '& praxin accommodatione sunt , contineant, possunt autem ea quae in toto Codice tractantur

ad uia membra revocari , quorum primum est, de jure

16쪽

COMMENT. IN CODICEM

jure publico,de quo in libro primo , cujus potio

pars sit sacra , ideoque primo de rebus personisque sacris tractatur , postea de principit uris prota, ni, personis quae ei praesunt earumque ossicijε, secun dum est de lure privato de quo in libro secundo sseptimo sequentibus agitur , tertium est de jure quasi publico de quo in libris tribus posterioribus , fiscum hoc concernit quoad jura ejus, munera ci praestanda , dc dignitates ab eo praestandas.

a Multum prodest intelligere, quo ordine ibri Juris Civilis sint compositi : nam si lex cum kge

conferenda est, constare debet, utra prior vel posterior, dc utra tollat alteram : vel ab altera tollatur.

Sic Codex pandectis desiastitutionibus, Novellae omnibus Iuris libris derogant. Inquutiones v

ro cum prima eaque concisa tantum exhibeant rudimenta , accipiunt tapetaerpretationem expandectis , cum aliquid Mellatius explicandum,

uti fit in g. antepen. Inst. δε -t. g. M. I s. de publici Iudie. vel limitandum , .uti fit g. 3o. Inst. de R. D. iuncta libr. 37. Et 38 1. de R. Vinde. hem s. 23. Inst. eoae junctabb. 7. g. . in .st. de acquιr. rer. domis.

Imo & decidunt dissonantes Iurisconsultorum

opiniones in Pandech. relatas , uti patet ex S. 34. Inst. eoae junct. libr. in rem 23. s. 3. F de Rei 'π- die. o libr. s. S. a. f. de acquir. rer. domin. & corri

17쪽

rioris suae compositionis, vel oo constitutiones novas , quae non Pandectis sed institutionibus sunt

insertae, vanis locis , secundum mandatum Imperatoris. Constit. Dedit. S. sedcum oportebat, P. ad

18쪽

COMMENT. IN CODICEM '

HENRICI ZOESII COMMENT:

IN LIBRUM PRIMUM

CODICIS.

Ad Tit. I.

De summa Trinitate in fide Cathosica , τ ut nemo

de ea publice contendere audeat.

at Imperator de Dire publico, quod in sacris L eerdotibus de magistratibus consistit,ii lacris primo, quia potiora sunt, incipit,& quidem de Summa Trinitate

a ejus p quae sunt Catholicae s bifideipi imordia sumendo, no ta definiendo, quam ad articulos fidei, super personarum Trinitate, unitate subiectae, aliis fidem concernentibus praelatis, Ecclesiae Consiliique unive salibus definitis defendendo,Velado,ne ab iis recedatur sub poena infamiae quae haereticos ma

net , Salia extraordinaria L. .C.h. rit.

qua de re s. rit. s. turbis condemnatis publieε cὶ ne disputetur α. 4.h.tιt.tum quia turpὸ, legitime semel ab Erelesia definita in dubium revocare, tum quia facilε hine dari oceasonem tumultus ec perfidiae: elericos reos manet amissio privilegii elericalis, milites cinguli militaris privatio , alios liberos exilium cum incarceratione , servos ultimum supp ieiumI. nem utin h. tu. iure C monico etiam privatim disputantibus de fidea articulas incommunicatio est proposita. c. a. . inhibemin de haereticis

in . . serendae tamen, n Iam sententiae.

a) Dieitur summa Trinita g, qvia superorum nes est . di nihil ea majus, sed ei omnes a. hique parere debeat Cuius Mysterium nemo inrelligit h. e. non concipit, nee po te capere secundum τοῦ δὲ in ejus, et modδ tu iba sudesium . sed neque omnium hominum Doctissimus atque petitissimus . imo nec ulla quoque sanctorum Angelorum e Novitta mea Ec in tethgit Reundum m. λ eius, h. e. certδ scit verum esse quod D a v s sit Pater. Filius, de Spiritus Sanctus, quia eredit D se in verbo suo hoc modo patefacienti. non

solam turba , sed quicunque credit Et fidelia estib)Fides Catholi ea est, quae ideontinet.quod Eeelesa ab Apostolis , Apostoli a Christo, Christus a Dao aecepit. Tertull in. de ν scopi. son ν baineris. Reo Elege prohibeat, ea quae dirinitas deSaeris eonstituta sint. νlhque credunturi in dubium astatis neque necessariis dispuis.

mano . sed divino ore loquendum est. ut ait vecti de uismarauis. πευ is orso.ῶν. x de Conse, mala est tonsuetudis contra Na. mea disputandi. sve id ex animo sive siens fiat.Cic. tib. a. δε--ν vore. Et ranctius

19쪽

MENRICI Zo Es II I. U. D.

ac Privilegiis earum. FIdei doctrina in Ecclesiis a quo nomine hic veniunt aedes consecratae proponitur Zc docetur, de iis igitur hie subiungitur, earumque rebus & privilegiis. Privilegia Eccletiarum quae de ea dem Xenodoch HS,Nos comi is aliasque piis locis competunt , triplicia sunt,

quaedam continerit rerum immunita

tem de quibus h. tit. Alia personarum pio divinoque minasterio dedicatarum de quibus partim hoc parturi sequentiti alia locorum de quibus isse. tit. 32. Primi generis privilegia ad tria capita reduci possunt, scilicet ad rerum acquisitionem,retentionem, amissionein, Ad

secundum spectat quod hodiἡ pernitia sum cuique,Ecclesiis aliisque piis locis,

testamenta,haereditates, legata , fideicommissa relinquere. d. l. 3. h.b. t. dico hodiε, quia olim non licebat, ut patet ex querela D. Hieron. ad Nepotiarium, quae tamen intelligenda generaliter sed tantum ad avertendas haereditatum

carptiones.

Quaestio 3. an quod dicitur in L .h.t.accipiendum sit de testamulo etiam .imperfecto ' i'. ita quidem aliquibus videra, verius tamen esse secundum ius Civile, testamentum debere esse persemim cum constitutio d. l. i. simpliciter loquens,non Vanorum testamentorum solemnitates invertere, a non praem

nito, secundumL. Pr cffimin na n. C. de anell. facit L. hae eonsultissima I. ex imperfecto inst. de testam. ubi tantum inter

liberos testamenta imperfecta sustinentur, non autem inter extraneos quibus annumeratur Ecclesia, uti patet ex can-

non est controversa , quo etiam test

mentum factum coram duobus testibus sustinet, praecipvh in plam caiisam. Tiraq.depravιlpta causa Pyιν l. i. a Spectat&ad hoc caput, quod relinqui olim Ecclesiae potuerit usque adso o. solidos sine insinuatione L. illud. h. tit. quod hodie trantit in ius commune.L.M quis argentum. 3 s. de donat. ubi ea de re latius. Spectat praeterea quod intrantes monasteria intestati se simul de omnia bona sua, salva liberis legitima

Deo dedicare eenseantur. th ingressi h. t.quod etiam intelligendum est de usus argumento legispen.ιηθ.de usust. Quaestio. a. an ususseuctus quem pater habet in bonis adventitiis filii- iam . iuxta decis l.cum oportet. 6.C. de bonis Iae lib. transeat cum patre ad monaiserium t an vero ad proprietatem redeat Respondendum,eius videri,etiam transire integrum , filio autem ne quia dem pro parte cedere. gl.adaath. Idem est C. de bonis quae lib. quam opinionem sequitur Pineli. ad L. Iam. parte s. Cod. de bonu materii. etsi aliud videatur

tis, ct alii quos citat ipse oc Pinellus d Icum pater in vivis verb maneat , nee monachatus cogat, bona etiam esu cedere quim monasterio , cui se suaque dedicat. Nec facit quod per emancipationem patri tum maneat parS dimidia usus fructus adventitiorum, secundum

text. in ρ. hoc quo is instit. r quaspersa smbu sit acq. nam hoc Verum est in ipsa

20쪽

COMMENT

emancipatione, perquam filius consequitur liberationem a patria potestate, quando hoc primarid agitur , quasi in

beneficii remuneratione , quod hic idem non est , cum tantum ex consequenti litius a patria potestate liberetur, quia existens in aliena potestate pater in sua habere non possit, quomodo ct filio sui iuris effecto per aliquam specialem accideritatem qualitatem veluti Episcopatus , Patriciatus non privabitur pater ususructu adventitiorum filii, sed ille patris manebit. Pines. l. n. . haec ita obtinent si monasterium bonorum capax fuerit b) alias contrarium videtur dicendum uti jpatebit. Testamentum ante ingressum legiti-mε factum sustinetur noveil. de mon. S .uoad tis.1 deinjust.rvt. imi. n. s. Deat l. a.di1'. o. th. a.sit. 1bti, BaccIllud quoque etiamsi iri eo praeteritum sit monasterium cum Dultra daretur licentia agendi, si actus posset everti, post trigressum nec mutandi esus quod prius iactum, nec de novo testandi est licentia , cum amplius Velle nec nolle habeat ingressus. auth. Si qua mulier h. t. assumpta spontanea paupertate de facta resignatione voluntatis in arbitrum superioris , est tantum permissa

distributio post professionem inter liberos non ut Domino, sed ut administratori constituto I iure ad hunc effectum, ubi connumerandum monaste ritim cum liberis, eique pars cia relinquenda d.auth.Si qua mulier.

Ingressiim hic voco qui professus estoc per tria substantialia vota approbatae relig oni se addixit , ct acceptatus est,

accipi eda enim verba cum estectu, nam ante professionem h numero monach rum non recte censetur, unde non malὸ dicetur novi in intra annum probataO-

IN CODICEM

nis morientis bona , non ad monasterium , sed ad proximos pertinere, niti

ipse aliter ditposuerit: translatio enim corporis ut non fit ante pro sessionem, ita nec rerum , manetque plena novitio disponendi, live ultima voluntate, sive inter vivos , super rebus suis licentia, redeundi &adieculum libertatis. c. 2 . de regularibub. I. 6.

Quaestio. 3. inari continuo ab ingrensu liberi legitimam , aut alii instituti partem ad quam sunt vocati iure pe tant φ Resp. negativam veriorem esses cum legitima non debeatur nisi post mortem. L. i. 3 si ι ubere. β de collat. b noram, es vivi nulla sit haereditas, quatenus tamen monasterium bonorum

sit capax,apud quod manet administratio bonorum ingressi, donee vivit, secus si bonorum incapax , cum non sit apud quem administratio manere ponsiti Vas'. illust. controv.cap. Π.n. . . o. Var. ct Covarr. ad cap. a. de testame tu n a. qui contrarium videtur velle per caput cum βι- io de regular. nisi dicta de bonorum transIatione ad m nasterium accipienda sint de iure scripto, nam statutis quarundam provi clarum ex edicto Caroli V. inductumne bona immobilia ad Ecclesiam transeant , cusus Tatio in eo videtur consi stere, ne crebra dc perpetua acquirendi iacultate monasteriis permissa, pri cipes patiantur diminutionem filae iurisdictionis , dclaiei in publicis oneribus praegraventur, translatis successa temporis immobilibus plerisque inpla

loca ut in manum mortuam. Geu. L.

Voluit ranun relicta rei immobilis Ecclesiae