Nonii Marcelli Noua editio. Additus est libellus Fulgentii de prisco sermone, & notae in Nonium & Fulgentium

521쪽

modo morata recte veniat, dotata est satis Inter V EGETvM, dc VIGENs hoc interest quod vegetum sit incolume; Vigens, forte: nam vegetum corporis, Vigens etiam animi possumus dicere; ut in multis. PROFEs Ti&FEsTI dies discernuntur sic: profesti sunt a festiuitate vacui. Afranius Privigno: Quae festi facere nos solemus die, cotidiano opere promiscit Omnia, aeque profesto concelebras focum. QVAE R E R E , & R E I R E R E hoc differt; quoniam requirere est diu quaerere. Afran. Fr vijs: Proin tu quum quaeram, ne requiram te, vide.

SpEcVLA,&SPECVLVM, sicuti genere, ita significantia differunt. Nam specula despicientiam significat. Virgilius libro x: - Vtq. leo, specula quum vidit ab alta Stare procul campis meditantem praelia taurum. Speculum, quo imago redditur. M. Tullius in Clodium & Curionem: Sed credo, postquam tibi speculum allatum est, longe te a pulchris abesse sensisti. Varro Eumenid. Sed nos simul atque in summam speculam peruenimus, Videmus populum furiis incinctumuibus. CONFITERI, & PROFITERI hoc distat; quod profiteri voluntatis est; confiteri, necessit iis&coactus: quod ita positum Oepius legimus. Cic. pro Manilio: Hic ego non solum confiteor, Varrum etiam profiteor. Honestius vel profiteri,

quam confiteri.

522쪽

DE DI p FERE NT. VERB si λς tecta & clausa est malignitas. Virgil. Georg. lib. iij: Quam siquis ferro potuit rescindere summum Ulceris os, alitur Vitium, Vivitq. tegendo. Vulnus,hians&patens. Virgilius lib.nono: Produxi , pressiue oculos, aut vulaera lavi Veste te

QVARTV M, & MA RT o prudentes disse re dixerunt. Varro disciplinarum quinto : Aliud est quarto praetorem fieri, aliud quartum: dc quartum locum sβnificat, &tres ante factos: quarto tempus significat, & ter ante factum: Ennius recte: Quintus pater quartum fit consili. T vR PE, & FOEDvM quam habeant distantiam manifestum est: nam turpe leuior res est: foedum vim habet maiorem. M. Tul. de ossicus:

Luxuria vero cum omni aetati turpis, tum sene-chilli foedissima est. Fo RM AE & FIovR E quaest disseritas, M.',6 Tullius manifestator est : nam formam integritatem speciei voluit esse : figuram , formag nostram: de ossicus lib. j: Principio corporis nostri magnam natura ipsa videtur habuisse rationem, quae formam nostram reliquamq. figuram, in qu υ esset species honesta, eam posuit in promtu. DIGNITATEM, & VENusTATEM dis cerni voluit M. Tullius; ut dignitas viris, ven stas feminis sit attribuenda. De ossic. lib. j: Venustatem muliebrem ducere debemus, dignitatem 3 o virilem. MONsTRA, & PRODIGIA, & PORTENT A hoc distant: monstra, ostenta & monNta deorum. Virgilius libro iij: - Primu q. p.

523쪽

Nos ivs MARe 22 LV stentem Monstra deum refero. Prodigia, de rum mina Velitae.Virg. AEn lib.iu: Sola nouum. di q. nefas Harpyia Celaeno Prodigium canit.

Et libro serio: Prodighsachi caelestibus ossa pisesbunt. Porienta , ostenta quae aliquid imminere significant. Lucillius lib. xxvj: Nili portenta, a guisque volucres ac pinnatos scribitis. CE L A RE M CAE LARE hanc habent diuersitatem; quod est celare tegere, & abscondere. Terentius in Andria: Bene dissimulatum amorem

ει celaruni indicans. Virgil. lib. vj: Secreti celant calles. Glare, insculpere. Virgilius AEneid libro j:- Caelataq. in auro Fortia ructa patrum. Varro Agathone: Numnam caelatus in manu dextra scyphus, Caelo dolitus artem ostentat Mentorisὶ Ic NoscERE, dc CONcEDERε quemad- . modum inter se distant,aperit M. Tullius ad Cars

rem iuniorem Iib. primo : Quod mihi & Philippo

vacationem das, bis gaudeo : nam dc pra'teritis ro noscis, dc concedis futura. CONTEMNERE & DE sp ICERE eo diastant, quod est despicere grauius quam contemnere. M. Tul. in Verrem actione ij: Quemque contemserit, dcspexerit, liberum esse nunquam

duxerit. Idem ad Cael em lib. iij: Amici nonnulli a te contemni, ac despici, ac pro nihilo haberi senarum volunt. Et de senectute: Contemni se Purant, despici, illudi. CVpIDIT As & CUPIDO diuersa sunt: sonam cupiditas leuior est. Lucillius lib. xviiij: Cupiditas ex homine,cupido ex stulto numquam tollitur : quod cupiditas pars quaedam sit temper

524쪽

DE DIFFE RENT. VERUtior desuens ex cupidine. AEMULATIO A IMITATIONE' hoc di

stat, quod imitatio simplex est, &liuorem atq. i s uidiam non1dmittit: aemulatio autem habet qti dem imitandi studium, sed cum malitiae operati ne. Virgilius lib. sexto: AEmulus exceptum Tribton, si credere dignum est, Intrecta virum sp mosa immerserat unda. M. Tullius in Cars lanas: ro Quasi quodam aemulo, atq. imitatore studiorum& laborum meorum,&comite abstracto PROBATUM, & SPECTATUM. .Vis maioris est. Lucillius lib. xxvj: T in probatam Aspectatam maxume adules centiam

BEL LUM & PRAEO VM hoc d erunt, quod praelia partes sunt belli, hoc est in bello congressiones. Lucillius lib. xxvj: Vt Romanus p pulus victus vi,& superatus praeliis Saepe est multis ; bello vero numquam , in quo sunt omnia. Virgil. lib. xj: Infantem fugiens media inter praelia belli. Inter C AvERE, & Vi TARE Lucillius esse distantiam voluit libro xxvj r & esse plus vitare: Quid cauendum tibi centae, quid vitandum m

quid intersit, Nigidius Commentarior. Grammatices lib. a. deplanavit: Dicemus, quae Vetustate deteriora fiunt, vetustis 'ere; inueterastere quae 3. meliora. M. Tul. ad Hirtium lib. vij: Quum enim nobilitas nihil aliud sit, quam cognita Virtus, quis in eo, quem veterascentem videat ad glorianassi neris antiquitatem desidereo

525쪽

38 No Nivs MARCELLVsNocet Nsa NEFARIO, & IMPIO dist re, uti nocens leuitis Videri possit, M. Tullius voluit ; de ossic. lib. ij: Nec tamen ut hoc fugiendum est, item habendum religioni, nocentem alia uequando, modo ne nefarium, impiumque defen

dere.

INNUERE & ANNvERE hoc distant, quod e nnuere facie fgnificare. Terent. Adelphis : Si innuero, quin pugnus continuo in mala rohereat. Non innueram: in istam partem potius peccato tamen. Annuere, concedere. Virg.lib.xh: Annuit his I 6, dc mentem laetata retorsit. M. Tuli. in Hortensio: aod quum uterq. nostrum annuissent, omne'. ad id tempus, quod erat dictum, postero die venissemus. Positum est annue- Te, pro innuere. Plautus Asinaria: Neque illa ulli homini nutet, nictet, annuat. Nox A&Nox 1 A hanc habent diuersitatem, quod est noxa peccatum leue. Virgil. AEn. lib. j: Unius ob noxam & furias Aiacis Oilei. Noxia,nocentia. Virgilius lib. vij: - Iraeq. & crimina noxia cordi. M. Tullius in Hortensio: Et ceteras quidem res in quibus peccata non maxime afferunt noxias. tamen insci innat attingunt. Plus a MuLTo vetustas voluit discrepare,&potest videri hanc habere posse distantiam, ut

sit multum a plurimo minus, ac non supra modum : ut est Virgil. Georg. lib. primo: Multum adeo rastris glebas qui frangit inertis. Plus, sicut 3 in plerisque, quod maioris modi est, quam necessarium est ; atq. ideo M. Tullius maius discrauit

. Epistola ad Catonem: Nec idcirco mihi desid

526쪽

esse dignitatem meam, quod eam multi impugnarint; sed eo magis recolendam, quod elures desiderarint.1 Inter SPERATAM, & DIcTA M, & P Α-cTAM,& SPONsAM hoc interest ; quod virgo prius quam petatur, sperata dicitur. Plautus Amphit. Amphitryo uxorem salutat laetus speratam suam. Dehinc promissa ; dii hi, vel pacta, Velio sponsa dici potest. Virgil. AEn. lib. ij: Cui pater,&coniux quandam tua dicta relinquor 3 Et idem in alio loco: - Et gremijs abducere pactas. Titinnius Quinto: Qui exacta aetate sponse sit desponsa. M v TvvMaFENORE hoc distat,quod mutuum sine usuris, senus cum usuris sumitur, & est accepti fetus, unde& serius dictum est, ut Graece - , quasi partus mutui sumti. Plautus Asinaria: Nam si mutuas non potero, certum est sumam fero note. Vnde honestius mutuum, quod sub amico affectu fiat meum tuum usu temporis necessarij. SIMULARE & Dissi MULARE habent distantiam : simulare est fingere scire,quae nescias:

dissimulare, fingere nescire quae scias. Sallustius in J Catilinae bello: Cuius rei libet simulator, ac dissi

mulator. Inter NUTARE,& ANNUERE,& NI-CTARE Veteres hoc interesse voluerunt, Vt nu- rare capitis; annuere vel nuere, narium vel labioso rum; nictare oculorum significantiam esse decreuerint.Plautus Asinaria: Neq. illa vili homini nutet, nictet, adnuat.

527쪽

o NoNrvs MARCELLV stantur ν quum sit Pudicitia, ab iniuria turpium lia bidinum libera: castitas & ab his continens ac remota; praeterea &religiosa munditia, & puritas. Virgil. Georg. lib. ij: Casta pudicitiam seruat domus. Et in sin. lib. ij: Quique sacerdote casti. dum vita maneret. Et libro septimo: Praeterea, castis adolet quum altaria tardis. Atq. ideo plus est

castitas pudicitia, quod par sit pudicitia cum alijs

ceteris castitas.

PAscERE & ALERE hoc distant auctorit te, ut sit alere, sufficiendi generis curam habere; pascere, natos cibo saginare.Varro Gero1itodidascalo: V bi graues pascantur atq. alantur pauonum greges. O R A vel o R licet paria esse videantur, tamen ut genere, ita intellectibus distant: nam quoties in his neutrum genus tangitur, Vultus vel f cies nostra significatur. Virgilius: Os, humerosque Deo similis. Et libro xij: Ora citatorum dextra detorsit equorum. Quoties femininum, cuius Iibet rei fines. Idem libro primo: - Exire, loco

que Explorare nouos,quas vento accesserit oras. Inter ExsTINGUERE, & inter OPPRIMERE interesse Cicero voluit, de amicitia ; ut sit maius opprimere,quam exstinguere. mobrem primum danda opera est, nequa amicorum discidia fiant: sin tale aliquid euenerit, ut exstinctae potius amicitiae, quam oppresse videantur : quasi quod exstinguitur, possit reflammari;quod oppri- somitur, non queat.

MORBUM a VITIO prudentia veterum sic voluit separari, ut sit morbus cum accestu utique

528쪽

DE DIFFERENT. VERB rint temporis,aut contagij: Vitium,perpetua & insanabilis, atq. inreuocabilis caussa. M M1NsssE SE IN MEMORIAM RE-s o 1κε hoc differre Aristoteles putat; δὶαφέρει μνηνευω τῆ : & vult meministe omnium es se animantium, ut cibi, potioriis, somni, voluptatis : in memoriam reuocare quod exciderit, non nisi homines posse. ro Di E QUARTA, & DIE ARTO hoc differre prudentis volunt, quorum tamen auctoritas in obicuro est, ut sit diequarto temporis praeteriati, diequarta futuri. MENTIRI & MENDACIUM DICERE

quemadmodum distent, P. Nigidius studijs bonarum artium praecellentissimus manifestissime sepa-' rauit. Qui mentitur, ipse non falsis, alterum tal- lere conatur; qui mendacium dicit, ipse fallitur. Quantum in se est, vir bonus praestare debet ne

mentiatur ; prudens, ne mendacium dicat: alterum iudicet in homine, alterum non. FEsT1NARE & PROPERARE ueteres vo

luerunt habere distantiam.Cato oratione quam de suis virtutibus scribsit: Aliud est properare, aliud festinare : Qui unum quid mature transit, is pro 'perat, qui multa simul incipit, ne l. perficit, testinat. Verum virorumque verborum ratio sub hac significantia proxima est veritati. v t sit saepe animi properare studiose ad res aliquas contendentis; se stinare, corpore necessitatibus obsequendi. Virgil.

lib. iiij: Et medijs properas Aquilonibus ire per

altum. Idem AEneid. lib. secundo Festinate viri; nam quae tam sera moratur Segnities

529쪽

α NON IUS MARCELLvs MATRONAE&MATRIS FAMILIAs dissimilitudinem hoc modo Veteres docti separatu quidam, ut sit matrona, que peperit semel materfamilias; quae pius. Sed haec definitio vide- sint absurda. Ad haec fidelis locupletiores matronam ; quae in matrimonio sit mariti etiam ante sus ceptos iberos, dictam, meliore tamen matris futurae spe mas nomine nuncupatam : matrem vero

familias, quae in familia, mancipioq. sit patri ,

in mariti matrimonio esset. AvARvM & AVIDUM ita discernuntur: auarum enim semper in reprehensione est : auru dum autem ab auendo,quod est etiam honeste cupiendo , & a delectione intellegi potest, ac malisper hoc aliquando, aliquando bonis adiungitur causiis: Vt Virgil. in Georg. lib. ij: - Pascunt oues, auidaeq. iuuencae. Sallustius in bello Catilis nae : Laudis auidi, pecuniae liberales erant. AvDAc 1 A & AvDENTIA hoc differunt, ioquod audentia fortitudinis sit, audacia temeritatis: ut Sallustius: Audacia pro muro habetur: & aeud veteres saepe sic. Audentia. Virgil. Audentis fortuna iuuat. Et - Audentior ibo In casus omnis, Quamquam & audaciam pro fortitudine positum legerimus. Virgilius libro viiij: Irim de caelo naiasit Saturnia Iuno Audacem ad Turnum. Et: Aude hospes contemnere opes, - Humanitatis sit potius quam temeritatis. PRos PICERE & REspic E RE distant; visci aduorsum videre, prospicere recte dicatur: respicere, quasi retro aspicere. Varro Manio : Sedens altus adienosi tu, neque post respiciens, neρος

530쪽

DE DIFFERENT. VE RB. 443imie prospiciens.

FvROR ab INsANIA distare Cicero Tuscul. lib. iij. ostendit: Itaq. non est scribtum, si insanus; ue sed , si furiosus esset: infiniam enim censuerunt,

id est inconstantiam sanitate Vacantem , tamen posse tueri mediocritatem officiorum, & vitae communem cultum, atq. Vsitatum : furorem esserati sinat mentis ad omnia caecitarem; quod quum Io maius esse videatur, quam insania, tamen eiusmodi est, ut furor in bientem cadere possit, insania

non.

CONFIDENTIAE,& FIDENTIAE diser

tionem . M. Tullius pandit, Tuscul. libro tu: Qui

fortis est, idem fidens; quonsim considens mala consuetudine loquentium in vitio ponitur, ductum verbum a confidendo, quod laudis est: Qui autem est confidens , is profecto non extimescit: discrepat enim a timendo fidens. ro IN VIDIA, & IN v IDENTIA. Cic. Tuncul. lib. iij: Posset etiam in misericordiam, posset in inuidentiam: non dixi in inuidiam, quae tum est quum inuidetur: ab inuidendo autem inuidentia recte dici potest, ut fugiamus ambiguum nomen inuidiae. Et lib. iiij: Vt aegritudini inuidentia; utendum est enim docendi caussa verbo minus usitato: quoniam inuidia non in eo qui inuidet, solum dicitur, sed etiam in eo cui inuidetur. . AEGROTATIO,&AEGRITUD o. Cic. Tuia

Q cul. lib. iij: Sed proprie ut aegrotatio in corpore, sic aegritudo in animo locum habet. IRA CYNDVs,&I R A Tvs; EBRIus,&EBRIosus, AMATOR, de A MANs, Asia,