장음표시 사용
11쪽
tironstret , qm nos in iis Indagandis incedere oporteat. Quodsi igitur Grammaticum, cuius ingenium crebra po arum lectione assiduoque emrum studio ita emollitum est, ut pulchritudinem sensu suo percipiat,
poetarum carmina interpretantem, venustates detegentem, voluptatisque rationes explicantem, audiueris, certe is ad emendandos mores emolliem
dumque ingenium non parum pro aecisse censendus est, eique inter limmanitatis eraecones elegantiaeque ministros non vltimus locus adsignandus. Huc ac ait, quod, qui explicandorum poetarum munus in se suscipere sustinet, eum multiplici doluina, variaque eruditione ornatum esse oporteat. Nam cum poetae veteres, quorum molimina ingenii posteritati tradita sunt, quidquid ubique liberalioris doctrinae sparsum deprehenderunt, scriptis suis immiscuerunt; facile collivre licet, eorum interpretem nullius doctrinae politioris rudem atque ignarum esse oportere. Et in hac quinque re veri elegantiorum litterarum cultores ab istorum simiis discrepant. Quid enim agunt, qui ingenii humani nomen ementiuntur, vim autem eius ac potestatem prorsus incognitam habent φ Si sone incidunt in potatam, sententiarum grauitate ac cogitationum sublimitate maxime c inspicuum, illico nausabundi recedunt, ac eligunt sibi alium scriptorem, anagis publici seporis, in quo interpretando nulla rerum ahditarum atque grauium cognitione opus sit, eumque ad hominem , id est , ut quiuis homo etiam mediocri, imo hebeti ingenio praeditus, eum inici igere posfit, scripsisse dictitant; quasi vero ingenii neruos intendere, re umque in poetarum scriptis latentium abditos recessus recludere, ingenio humano atque comi indignum sit. Hinc neque philosophiae cognitionem a doctrina liberali fetuitam esse volumus, sine qua nihil firmum ac stabile invenustatum ambitu esse potest. Quomodo enim veri ac falsi diiudicandi Elertia, quae in Dialectἰcis traditur, is carere poterit, qui mentem aut mouere aut permulcere sustinet φ nonne porro ea scientia, quae caussaS rerum explicat, in quibus cognoscendis rationis vis maxime cernitur, eo magis venustatum ac politioris doctrinae cultori commendanda est, quod anumum non solum voluptate perfundit, sed, id quod cuique, qui mentis suae Praestantiam agnoscit, maximum est, ad Deum cognoscendum admurandumque adducit φ Quid tandem de illa parte philosophiae dicam, quae t de officiis, totaque in humanis rebus versatur Quis aliquam doliri.
12쪽
nae liberalioris partem absoluere poterit, nifi mentis humarue latebris
cognitis, earum rerum notitia maxime sit instructus, quibus mentem humanam commoueri constat φ Huius autem rei notitiam Gilius constaquemur , si non ipsi selum ad ea attendamus, quae in mentibus ructris
geruntur , sed omnes etiam omnium hominum res in usus nostros com ivertamus. Nec histonarum igitur studio carere poterit, qui probabilem fin bonis artibus de se opinionem excitare velit; tenenda illi est onmis am i ;tiquitas; antiquorum morum, rituum, inmutorum & legum ex scriptis veterum haurienda notitia, inmitio locorum ac temporum amplificanda, s rerum gestarum momenta & elateres exquirendi, hominum in ium 'rationes 3c characteres inst Andi; quibus rebus omnibus historia destutula, manca & imperfecta, neque stilementi commendari, neque eam ivtilitatem praestare potest, quae in commouendis hominum mentibus lmaxime cernitur. Si quis itaque omnibus his, de quibus diximus, avi iminiculis instructus ad ipsam dicendi lc canendi artem accesserit; is profecto omnem liberalioris doctrinae ambitum ita complectetur, ut, siue am ltiquiores, siue recentiares earum arbitros consulat, omnes huius rei partes colle osse, ac in unum corpus redegisse, censeatur. Certe artem merucam ac oratoriam ad humanitatis studia retari de re, nemo usquam terrarum dubitauit; quare nec verbum amplius addam. iuuantus igitur sit campus , in quem sagax venustatum indagator excurrere Possit, ex iis, quae hactenus diximus, intelligere licet: summo vero studio ac incredibili diligentia opus esse, si quis magnum in iis ali. quod nomen sibi adquirere velit, ex iisdem colligi potest. Naturales
ingenii dotes . fundamenti quidem loco, stipeistruendtatae, nemo negat: sed, nisi ratio consorinatioque doctrinae accesserit, multumque studii adhibeatur, ut ista naturae docilitas ad praestantissima exemplaria dirigatur, nunquam aliquem inter ingenuos ad pugnum aliquod sistitium adscem dere videbimus. Merito itaque Romani omni laude sunt condecorandi, qui nihil intactum reliquere, quo elegantiorum litterarum, quarum n turam hisius sorte descripsimus, quam praefaminis ratio postulam videtur incrementum promoveri potuisse videretur. Taceo iam ipsem resim. blicae administrandae rationem, at uendis humanitatis studiis adprime urulem, libertatis conseruanda cupiditate stimulos suggerente acerrimos. quid.
13쪽
Didquid ingenii vis ad augendam eloquentiam proferre potuerit, Homne undiquaque colligendi, ut quemcunque motum res&caussa post, Iaret, inducere possint et qua ipsa re animi excitabamur, ut, cum omnes artes, quae ad immanitatem 'rtinent, arctissimo vinculo inter se cohatarere constit, in singulis eam industriam adhiberent, quae reliquis opem atque auxilium ferre possit: de illis tantummodo artibus dicam , quibns in singulorum arbitrio positis, usi suere Romani, ut elegantior doctrina incrementa caperet quam maxima. Huc refero primum peregrin etiones principum, quibus, aut quidquid Roma venustum & pulchrum excogitauerat, in prouincias deporiabant, sensumque pulchrituclinis mirifice ibi amplificabam, aut quae ibi inuenerant, iis in usus suos conuersis , ciues suos augebant. Unde lactum est, ut, cum Romae elegantiorum litterarum sudium pedetentim deficere coepisset, eae in prouinciis adhuc florerent.
Praeterea ipsa belli gerendi ratio illis politioris doctrinae praesidia suppedi-rauit non contemnenda. Nemo fere Romanorum, qui nobili quodam loco natus, aut supra tenuisamam plebem elatus erat, militiam detrectare ausus est. Neque vero, sti dia merentes, in casti is silis vitam transegisse, semperque armis operam dedisse, aut, ubi ab hostibus otium erat, vacunae & Voluptae litasse, censendi sunt: habuerunt in ipsis castris Iudos litterarios, in quibus non solum virorum illustrium liberos, sed etiam populorum regiamque obsides, qui, veluti pignora seruandae
fidei, Romanis erant traditi, ita educabant, ut illorum commodis inseruientes, nulla eos unquam re ad bene vivendum nectitaria carere paterentur; σ) habuerunt ibi suas in arte dicendi exercitationes, quibus inter armorum strepitus ad pugnam forensem sese praepararent; g habuerunt suas biblirithecas, quibus pro temporum ratione uterentur h Mirumne igitur est, ubi ad capessendam rempublicam domum reuert tantur, eosdem administrandi e re blicae admotos, prae caeteris politiorido nae maximam nauasse oderam. Dici sane non potest, quantum hisce Romanorum studiis aries & aoctrinae liberales incrementi ceperint. His B tamen D vid. SUETONIUS In Hra Caspilae, eap. 4s. ibique PITISCUS.
Mutinensi bello ougustus in maxima mole reriun, de legisse. ει seripsisse, de Melamasse quotidie traditur. SUET , in vita eius, cap. 86. B C MEn oruio de litterarum studiis eastrensius apud Romanos o pag. Io.
14쪽
tamen omnibus non erant contenti , oui inter Romanos paulis altioren, gerebant mentem ; nec, ut multi nostratium solent, adepti munus, se ulteriori operae nunc commode supersedere posse putabant: sed potius, ubi otium erat, philosbphis, aut Grammaticis, aut ritetoribus operam dederunt, eorumque recitationibus interfuerunt ν quae, cum siue acuendi iudicii, siue explorandarum sententiarum caussa institutae fuerunt, peris multum ad augendas bonas litteras contulerunt. Nec nostris temporibus sua priuarentur utilitate, si scriptoribus commodum est.. antequam moulimina ingenii typis diuulgarent, aliorum iudicia explorare, nee de Pr priis viribus spondere; certe liceret Egregio inspersos assteuere corpore meuos. Hac recitandi scripta
consuetudine apud Romanos recepta , artium liberalium studium adincreuit, ut tota criticae artis origo ad eam reserenda esse videatur , sine qua in litteris ad humanitatem pertinentibus, nihil unquam egregrium
extitit, ac singulare. Ipsarum autem recitationum indoles eo redibat, ut, qui lucubrations bus, aut otio rite utentes, libros siue maioris, siue minoris molis, con Posuerunt, eos, antequam in Vulgus ederent, aliis, ut eorum iudicia era Plorarent , eX eorumque censura em emendarent, Praelegerent. Non una autem eademque apud Romanos fuit recitandi ratior ruerunt recita.
siones priuatae, suere publicae. In illis molimina ingenii sui pretes erunt amicis, iisque paueis, quorum non hadicio Blum , sed integritati etiam confidere possent, sere, ut ex animi sententia de scriptis suis iudicent.. Hoc modo HORATIUS se nemini recitare, nisi amicis, idque se facere actum, non ubiuis, coramve quibuslibet, testatur. 0 Ipse AUGUSTUS in coetu semiliarium, velut in auditorio, nonnulla recitare , strnon indignum putauit. h) Fuere nempe multi tanta verecundia, vemagnam hominum frequentiam summo studio deuitarente ac antequam,
in publicum prodirent, explorarent iudicia: hinc PLINIUS se non adum care populum, sed certos electosque solere, ait, quos intueatur, quibus credat, quos denique & tanquam singulos observet, & tanquam non singulos timeat. h Αliae recitationes summi publicae, ubi praesentibus pluria
D HORAT. Sm mon. L. I. sit. q. V. 73.
15쪽
pluribus, siue amicis, siue inimicis, loco publico, selemni pompa, aliis. que rebus, quae fauorem conciliare possent, adhibitis, scripta sua praes gerunt. In numero .auditorum ipso, testante PLl Nio, inesse quoddam magnum collatumque consilium, quibusque singulis parum iudicii, iis
uniuersis plurimum tribuendum esse, putarunt. Ruditorum enim reuerentia scriptores acrius operibus suis intenderunt, ac ubi de aliqua re dubitarunt , quasi ex consilii sententia statuerunt. Eadem sere narum recitationum erat ratio , quae fuit caussamm, in quibus, ut maior iudicii constaret auctoritas , ad populum prouocabatur. In eiusmodi autem conuentibus non singuli solum scriptores protulerunt ingenii sui stetus, sed plures etiam, certamine instituto, de palma contenderunt. Non sine maxima caussa Romanos, quod aemulationem excitandam censuerunt, inaemento litterarum consuluisse, certum, siquidem, ut est apud
CICERONEM, honos alit artes, omnesque incenduntur ad studia gloria, iacentque ea semper, quae apud quosque improbantur. mὶ Him Poetae & oratores cuiusuis generis, in cimventu QIemniori vires suas experiri, dc de praemio disceptare, voluerunt Romani. Quae certamina, loquendi ratione de gladiator us ad poetas traducta, communi nomine commissiones vocabantur. Testis huius rei inter alios maxime locuples
est SUETONIUS, qui AUGUSTUM scribit permittere noluisse, ut
nomen eius meris obsole fieret commissionibus. svi Nullam aliam horum
verborum sententiam esse posse, quam Augustum assidua commemor tione nominis sui a certantibus in meatro ficta, moime offendi, ex verabis SUETONII antecedentibus patet, inciuientis: componi aliquid de se, nisi & serio, & a praestantissimis offendebatur. Rusmodi certaminibus publicis iudices praepositi fuerunt, qui de recitatis pGematibus aliisquestriptis, sententiam dicerent, inter quos SPURIl METII TARGn, men ab HORATIO & CICERONE maxime celebratum est. so Neque vero horum liudicum e sentia inanis putanda est; viros enim magna inruditionis sema dc auctoritate conspicuos sequitur plebs, cui si ad proprium/ B a arbitrium
QCoo quaestion. Tuscul. L. I. cap. 2. 10 in vita Augusti. eap. 89. H CICERO in Epist. ad Diuersos. L. i. epist. 7. HORATIus -mon. l. Io. 36.& in libriis de arte poetica. v. 387.
16쪽
arbitrium sine duce prontinctandi conceditur venia , Tarissime sententiam operis praestantia dig' proseret et ast ubi virum conspicit, supra alios sapientem, eius iudicium sponte quasi sua sequitur, assim versaque demum venustate, eius iudicii se esse auctorem, falsa quidem, litteris tamen salutari illusione, sibi persuadet. Eiusmodi iudicum de speciminibus ingenii publicorum en unciata pro voce totius populi habita fui ex publicis monumentis intelligimus. 0 Antiquissimis iam temporibus hunc recitandi morem obtinuisse, veri simile videtur, licet recentiori aetate, Romanos diuitiarum splendore ad pompam impulses, in hac quoque re magis gloriae, quam veritati studentes, potius id, quod oculos pretestringeret, quam quod veram adferret utilitatem, spectisse, negari non possit. A X:lo relatum legumus, cum in Asiam proficiscens Tarenti ad PACUVIUM diuertisset, ei tr&cediam suam, cui Atreus nomen erat, desideranti legisse. O) Item TERENTIUM nouimus, antequam aedilibus Andriam suam venderet, eam CECILIO, aut ut alii malunt, ACILIO recitasse. ri Tanto studio scilicet sibi cauerunt priscae artatis scriptores, ne suo iudicio starent; si rimque sententiam Prius experiri, quam temerario a usu inconstanti populi
aurae sese committere marierunt. Nec eos sua frustrata est: ex eo enim tempore elegantiores litteiae ingentia oeperunt incrementa. Quodsi autem solemnes istas recitationes. quae in magna hominum turba, praesentiaque iudicum perambantur, spectamus, ea: AUGUSTI demum seuo initium habuiste videntur. Certe ASINIUS POLLIO, non magisrneclarissimorum poetarum, Virgilii & Horatii, amicus & patronus singuaris, quam ipse egregius carminum condendorum arti sex, primus omnium Romanorum, aduocatis hominibus, scripta sua recitasse, dicitur, quod illis recitationibus occasionem dedisse videtur, in quibus auditores signis &adcla.
M GRUI ERUS in corpore inscNptis nim , pag. 32. nio. 3. hoc monumentum
desti ipsit: L. VALERIO L. F. PUDENTl hie CUM ESSET ANNORUM xiii ROMAE CERTAMINE IOVIS CARI I OMNI LUSTRO SEXTO CLARlTATE 1NGENlI CORONATUS EST INTER POLTAS LATINOS OMNIBussENTENTIIS IUDICUM. HUIC ILEl: ES VN1VERSΛ HISTONI siuM WATUAM AERE COLLATO DECREV1T.
n in vita Terentii, siue a SUETONIO, siue a DONATO eontaipta.
17쪽
adclamationibus laetitiam atque consensum significarunt. Qui auram putarem captandi mos, sequenti tempore adeo creuit, ut man deplebe Blumlaomines, olientandae s ndiae caussa, recitationes instituerent: iud principes. etiam pulpita conscenderent, ciminaque recitarent; id quod ex pluribus
Suetonii locis discimus. o Sunt quidem, Ut putent, eiusmodi recit,tiones HADRIANI demum tempore, itan institutas, eo nixi functi. mento, quod eae in Atherum, ab ncc Imperatore exstructo, habitae fuisse dicantur. Sed nonne antea allis in locis haberi poteranir quis nescitHORATIUM, multos esse qtaerentem, in medio qui scrwita foro rectitent I t) SUETONIUS disertis verbS CLAUDIUM instituisse ait, ut libri quidam, diebus statutis, velut in auditorio, recitarentur. H.
taceam , quae iam ante protuli argumenta.
Habita dui reorum temporum ratione, diu: sis quoque locis hae re. citatione, institutae suere. Quibus benignior adrisii fortuna, ut in propria domo, nemini nexi, suo arbitratu vivere Possent, illi, cum ingenii molimina aliis praelinenda statuerunt, domi ta suis utetantur, in quibus amicis conuocatis opera sua recitarunt. Sic PLINIUS, vi seueritatem Comitatemque misceret, grauioraque opera lusibus iocisque distingueret, amicis in triclinium conuocatis, positi hue ante lectos cathedris, ut iam nunc adsuescerent, dc ab otiosis & in triclinio audiri, recitauit. vi Nota omnibus tamen, qui ea adpetenda sibi esse putarunt, quibus mentem pascere, ingeniumque alere sessent, tam felicibus esse contigit, ut mili res sibique proprios lares habuerint. Consueuerunt igitur viri eruditi hoc sibi inuicem indulgere, ut recitaturis domum praebere haud dedignaremtur. Multa ac insignia huius rei apud antiquos scriptores occurrunt testamonia. Jdem PLINIUS, quem iam nominauimus, quique saepius in re ad partes nobis vocandus est, CAPITONEM, inter praecipua seculiti ornamenta numerandum, laudacium, hoc inprimis ei gloriae ducit, quod domum recitantibus praebuerit, eorumque auditoria apud se mira
- n iis, quae iam adduximus adde vitam Claudii cap. 42. Domitiani, cap. a. item MPHILINUM, in vita eius, in SYLBURGI LEptoribus historiae Rom. graecis minoribus, pag. 363. 0 Sem. L. I. 00 SUETON. in vita mus. cap. 41.
18쪽
et benignitate freGuentaueriti in Non omnes tamen promouendarum litte rarum amore ducti recitantibus hoc modo consuluerunte fuere etiam imire eruditos, qui hanc sibi legem scriptam esse putarunt, ut rem, quacunque ratione Possent, iacerent maiorem; hi igitur, aut alii, in quorum domibus satis spatii erat, poetis recitantibus domum suam, accepto pretio, locare se non indignum putarunt. Eorum qui hoc modo Musis perfugium domi suae praebuerunt, siue acciperent pretium, siue gratis aedes suas commodarent, sunt inraedam apud antiquitatis scriptores nomina
celebratissima. JUVENALlS mentionem facit FRONTONIS, cuius
Platam eon ussaque margriora clamant
Semper, di assiduo ruptae lectore colum . di Idem MACULONUM aedes recitantibus commodantem nominat. 9 In
his igitur, quas mutuati sunt, aedibus exstruxerunt sibi auditoria, omnibus ornata, quae ad pritientem usum requirebantur. Neque imperatores defuerunt, quin in ipso palatio auditoria exstrui paterentur, eoque modo Musis crescentibus fauerent. 00 Postea vero, cum bibli theca Capitolina a DOΜITIANO restaurata esset, ibi certamen poetarum recitantium institutum fuisse, verisimile nobis videtur: STATIUS enim conquerens, carmini suo, in quo formando multum temporis consumis
fisset, speratum honorem non fuisse datum, inquit: tu Caphina nostrae IUtiata brae, saeuum ingratumque dolebas Mecum victa Duem. 0 Quid aliud hie dici statuendum est, quam in ipsis ludis Capitolinis caria
minaen ib. VIII. II. 2. M IUV. Sat. I. I a. quem locum fusius explicat VOLCRHARDUs In eomme
tatione de hortis veterum Romanorum mustis, quae extat in actis societatis latinae Ienensis. Vol. IIL pag. 229. Q sat. VII. V. 4
ο) PLINIUs huius rei facit mentionem Epist. I. I 3. 3. o uiuarum m. s. 3I.
19쪽
mma fuisse recitata, Statiumque ibi posteriorα tulisse. Nec ipsa templa poetis suere clausa: Quae enim HORATIUS canit:
haec ego Iudo unae nec m aede sanent resonantia itemque esto locorU Cacuam Romanis vatibus aedem rea & a Sinesiastis, & ab aliis interpretibus, ad templum Apollinis res runtur; quamuis alii de Athenaeo interpretari malint, nisi in eo haererent, florueritne istud Athenaeum iam Horatii tempore; cum ex AURELIO VICTORE satis constat, ab HADRIANO hunc ingenuarum artium Iudum exstructum fuisse, qui sequentibus demum temporibus huic usui adhibitus est. Q Praeterea in thermis & balneis, f porticibus & ba. licis, se) quin imo in medio foro σὶ poetas carmina sua recitata, ex multis antiquorum scriptorum locis discimus. Tantus scilicet scriptorubus inerat ardor, Vt opera sua, quacunque demum de caussa, hominibus
Solemne inprimis fuit, de adhuc est, poetis, quos sacer quidam morbus inuasit, ut se Utimos putarent, carmina sua illis, quoscunque sors aut mala fortuna offert, pris ere, nec rari hodie sunt ehismodiaceibi recitatores , qui quosvis tenent occiduntque legendo, ut Non missura cutem, nisi plena cruoris, hirudo. Romae hoc hominum genus viris, qui bene sentire dc incorrupte iudicare poterant, molestum sene fuisse, dubium potest esse nemini, qui, quae HORATlUS
passim conqueritur, animadueriat. Neque vero poetae soli insino hoc reci. tandi amore agitabantur; inter oratores quoque fuere, qui praelectionibus suis molestiam, ac tantum non, quod CATULLUS sibi contigisse peri, cum ait, tussim, grauedinem ac febrim incuterent. 6 Sed hic huius Ioci non sunt, nec recitationum nomine digna. Id potius dicendum est, poetas fuisse primos, eosque initio selm qui carminum praeIegendorum
Q AURELIUS VICTOR in vita Hadrianἱ eap. adde LAMPRIDIUM in vita
Λlexandri eap. 3s. IULIUM CAPITOLINUN in vita Pertinacis. cap. LI. Q PETRONIUS in Saurico cap. 9 I. pag. - edit. Burnia iam
20쪽
rationem habuisinit cum enim hoc scribendi genus Romae antiquissimum& praecipuum suit, tum ex VALERIO MAXIMO, florente adhuc Iubera republica, poetarum collegium instimium fuisse, discimus. M Quis
autem huius misset usus, nisi poetis conveniendi, ac de carminibus imdicandi copia faela fuisset. Μansit postea schola poetarum, in qua LIPSIUS docet, diem quendam fuisse statutum, quo conuiuia annua agitare tur, Ouidiumque vade doluisse, exuli sibi hoc senus solatii esse ereptum. 0Tanta poetae tenebantur recitandi cupiditate, ut ne carmen quidem, quod non recitaretur, libenter scimini; hinc ΟVIDIUS exul fatetur trimaque, ne dieam, foriseisi nasia voluptasti mihi, me numeTis nectere veria iuuat, - - quod is traiebris numerosos ponere grespus,
Iutaque legas nulli, scribere eammen, idem 6L 6knNeque dubitarunt, de quacunque re scripserint carmina, ea populo prae te re; de serunt autem exitus illustrium virorum; rmitarunt ea mina amorum, lususque iuueniles, ut plebis fauorem sibi conciliarent; cecinerunt de rebus naturalibus; isque breuiter dicamus, Pubuscunque oetarum studia occupata fuere, ea dc populo recitare Blebant. Hinc LINIUS narrat, toto mense Aprili nullum fere fuisse diem, quo non . aliquis recitasset. IJ Ast non tantopere rei post icae operam dederunt, Vereliqua venustatum genera penitus excluserint ς quin potius orationes qui ue. historias & dialogos recitarunt. Quod quidem ad orationes pertinet, de illis recitandis non fuit una omnium re consentiem vox, aliis propterea eas recitare duhitantibus, quod orationes , quae recitentur, impetum omnem caloremque ac prope nomen perdant, m) aliis aliter sen. tim ibus, praetenim ubi recitator oratoris contentionem legendo imit retur. Certe & Atigustus non eos solum, qui crimina recitarunt, sed etiam, qui orationes praesegerunt, benigne dc patienter audiuit; Q dum hau