장음표시 사용
2쪽
V DIC IV M de Margaritis doctissimi Ludovici Sc-
ptalij delatum cst ad me, quo in proposita dubitatione, meum patefacerem. Onus planc grave mihi, suscipere
Verebar. Primum quod tanti autoris per crudita opera legerim: presertim in librum magni Hyppocratis accuratissima comentacia. Deinde quia in hoc iudicio margaritico res, de qua suborta est contentio, Vera & ad perfectionem iis qtie proposita remancat. Fulget profecto in lectionis Varietate Margaritarum splendor persistat comparatio in quibus versatur sermo) magnitudo in eloqucntia , pondus in argumentis, in rebus bene commensuratis, laevor,atq; orbicularis illa figura Margaritarum , quae
ubiq; perfectionem denotat, in assertionibus, est perfectio & absolutiltima undequaque Veritas. Quis nos vidit S talium quod ipse
de natura p dicat) in concharum Margaritiserarum arcanis patefaciendis luxuriati, cum arte SI natura colludere,concertationes inire, victoriamque ambire,& tandem mare Margaritarum uberrimum in quo adlibitum licet preciosissimos bonarum litterarum Uniones legere. Est per quam venerandi Collegi j Mediolanensis decretum,qtuod transgredi nefas est. Viros siquidem enutrivit, enutrit qhioq; per orbem celeberrimos, ex quibus illo Cardanus est in Omni plane scientiarum genere altilocus. Micant doctissimus Sil- vaticus,hoc nostro aevo, u eminetistimus Septatius,ut SI reliquos
ait Cardanus) qui miris suis operibus universiam medicinam attXcriant Sc exornarunt. Cum hiS ergo quomodo pusilla mea conferat lian Ut est in proverbio, raori Nitrum , quanti Margaritum Z proferam in medium illud philosophi Senece ne dum maximis,minima ane vcto,quis consensum meum increpet Studiorum, inquit, florarioni etiam citra e steritim laudanda tractatio', quid Miri; non abcend-nt VKI r*m 4rdva Egres' sed virosse pice etiamssi decidant magna con inter genr i' f
Vsi ψρWysent. Igitur aluscam voto corum, qui sciatentiam meam odi j Q dc u aecabanthir satisfacere corum, in quam, quibus in ita ζςx adniam, Galliam , ac propemodum univcrsam Euron vim instat deportandi, allatas ea occidentali India Marga A r ritas
3쪽
litas, se enim multorum indigere testimoniis assirmarunt in testificationem veritatis.
Consistit totius dubitationis ratio in qu sito duplici, ut ex adim. ἰ,a,s ctis E Septatio, & ex hi , quq a celeberrimo Collegio statuta sunt, colligere possum. Primum an Margaritς Occidentales, qus annis' ab hine duobus, aut tribus ex India allats sunt, sint verae ac naturales,an adulterin , aut factitiς velut dubitarunt Mediolani quidami medici ac seplasiari,& alij rerum naturalium investigatores. Secri-diim si naturales sunt an Orientalibus equi parandς, non solum inaestimatione & precio, sed etiam quatenus ad usus medicos dispensantur.
Aperiam commodius quid de praedictis quaesitis sentiam, ubi am inson Margaritarum electione,per indicia propria exordiar: siquidem cu' iusserie rei natura per accidentia, sive dimanantes ab ea qualitates dignocitur: nec Opus est ingenere, generationis modum, causas, & loca in quibus Margaritae generantur proponere, sed quae ad presens negotium conferre videantur solum in examen tradere : de quanquam explicatio illorum fiammopere mihi impenderet, cederem profecto insigni Septatio,qui adperfectionem usque ea omnia executus est. Imo qui haec S reliqua ad Margaritarum doctri. nam attinentia, summa cum diligentia proposita desiderat, adeat, Aldrovandium, qui non modo generationis modum, cauz.. h. sas, loca, Verum a minutissimis orsus, aequivocis scilicet nominibus & synonymis,per divcrsa capita, quid sint, differcntias,piscan. di rationem, electionem, precium, modum quopoliantur quomodo adulterentur, usum in medicina, Vsum in varijs luxibus hieroglyphica, quoque symbolica, moralia, leges, epigrammata epitheta, dc proverbia, fusa satis, ac methodica narratione pertracta 'it. In licia quibus vera: Margarite prςferuntur proponit Plini' Dos
tis idest haud inventa facilibus, ut Dalcchampus exponit AElia-
paucioribus contentus ait, qui vendunt, aut emunt Margaritas,ea rumpulchritudinemWpraetium ex eandore oemgnitudine aestimant. Bu-dcus Pliniu securus est. Praesert Franciscus Rueus, candidissimas, luci-
4쪽
Iucidissimas, rotundissimas, S levissimas, in quibus Pliniit quoq;
imitatus cst nisii impondere dissentiret, adderetque quod natura sint perforatς quod plane adversatur experimento cum Vsque adhuc natura perforatς visae sint nulls nisi arte ita paretur. Qu0d hac in civitate Hispalensi in minutissimis Margaritis quotidie experi- lmur: imo quoties aliqua perforanda est magnitudine excellens,ar- , tifices queruntur peritissimi quos perforatores vocant) ne, quod is*pius accidit, frangi contingat terebro disrupta. De electionis disserentia ex loco,Plinius sic: In candore ipso magna disserentia elarior iis candorifia 'rubro mari repertus loquitur de unione) indicus specularium lapidam i 'Duamas assimilat,alias magnitudine praeexcelleus:quibus verbis id quod AElianus in Margaritia prς scri insinuare visus est, nempe clarita tem, magnitudinem, nam inter reliqua hςc indicia sunt quibus praestantissimς annotantur Margaritae: Summa laus coloris est, inquit Plinius, exaluminatos vocari, m proceribvssagratia est Elenchos appetilant,faciliata lingitudine, alabastrorum figura in pIeniorem orbem dementes; exalta minati uniones sui exponit Massarius) appellantur illi, qui colore maxime prςstant, & perlucidi sunt, ij namque sumimo
habentur precio: nisi exaluminatos ad aluminis colorem accedentes dicamus, cum teste Dioscoride optimum alumen, candidissimum censeatur. Margaritas Elcnchos dici, putat Perottus. Qiuod quomodo librorum indices,varietate colorum, magnitudine litterarum, S pulchritudine libros exornat: ita & Margaritae liabitu gestantitum collustrant, ut quasi indices corum videantur iuxta il- lud Iuvenalis: Turpe pot/t nil,
auribus extenisis magnos commissit Elenchos
Peduci vero potest exeo quod Elenchon aliqui indicem inter. pretentur velut est apud Plinium libri primi inscriptio ; quin & Α-
in istoteles libros Flenchorum scripsit. Verum Elenchos, traddit Pli- nius j jlliat, longitudine alabastΜοrum figura in pleniorem orbem de r. 'enies, ubi Massarius ait,sunt Elenchi uniones facie turbinsta, ut exa Io . 6ilicet tutenue deficientes, quosnra modo vocant, alabastrum Vero vas rui,.
5쪽
. crat unguentarium forma turbinata,sine ansulis quod ex lapide alabastrite; sive Onyche ali qui Ουchem alab Virilem fiebat,in quo ut idem testatur Plinius unguenta incorrupta servabantur.Ta les ergo opportet esse uniones, sive Margarit in candore de perit ciditatem in D TheQplirastus diXit: inte/ ilia, quae Oretir est pro edio Margarita natura pHAcid , ei preciose inoniliapimur quin δί Alberi', Magi itae sunt coloris ac siparua lux petierr ret in multum album ideo Ab his magnitudo sequitur, mirum enim est: quanti qstimatur Margaritae magnae, quae uniones appellantur, quoniam vix dιὶς inveniuntur magnitudine sigura, dc nitore aequales: unde ab una sola ita reperta, Unio appellata esst,quae Vero minutulae fiant ac velu.ti quisquiliae, aljoiar , communi vocabulo dicuntur. Varis sunt historiae magnam ni precium & aestimationem rescrentes. A lexander Severus, ut testatur AElius Lampridius gemmas sibi oblatas 1 edidit de cum quidam legatus uniones duos uxori eius per i tum btulisset magni ponderis & inusitate mensurs,Vedi cos lusit, qui
cu precium no inveniret, ne eXemplum malu a regina nasceretur, ii eo uteretur, quod emino Pollet, in auribus Veneris eos .dicavit. AEstimationis ac tela aperantia notandum cXemplar. Cui acce
dit illud Caesaris sui scribit Suetonius, apud Budeuna qui adeo dileXit Marci Bruti matrem Serviliam , ut ei primo suo consulatu
sexagies sestertium Margaritam mercatus fuerit. dicitur ait Bu Eps, de Margarita sexagies fessieriise empta, puemfacte dicto Pliniana de Magarita clavairae cevries sesertia iis ae limata, i s , aureis ducemis quinquarinta millibus, aut ut computat Fragosus ad stiam moneram
Lusitanicam, ducenta quinquaginta millia dircatorii. Visi sunt proesimis his temporibus uniones inusitate magiac diniMna inter cos tuos G is pari Morales Rex instile occidentalis et bagne donavit, uia' fuit nucis magnitudine u editus B in t arie, auctione habita, castellanis mille S duc tis, pependimc lite ait Goncalus Oviedus si liquas trigenta una. Eligitur quoq; es pondus, ut ex his patet atq; testatur Plirilis; yondus, ad hoc ueat semiumia, patit Gingi is scrιpulis ex
cessere. Q Π Od d c Petrus Martyr confirmat, nana, vir nquiticum apud Mersenae Siloniae Uticem pranderem inuitatus II pali,
ωnam unum dicere debuit si unionem intelligit, sed de uno incrc dil
6쪽
dibile hoc pondus est, forte una legendum, nam pluralis numerus imox sequitur ita intelligendum proponuntGcsnems dc Aldro vari '
dine ac nitope me deleritarunt. Ex quibus pater manifeste error Francis lci Ruei, quiuit diximus, minimi ponderis Margaritas approbaVit. Q ad pondus Jc splendorcm attincet dignum animadversione tu 8 'ρ' dico: Vetustate ac temporis processu mutari, imo dc Plinius, usu 2sa gari
arteri coloremque in utari non dubium ese ait, Sc paulo infra. Alexandop Pol)bs 'κ c fudiues senescere eos putant, coloremque expirare. Pon s,landoreidus artificio nullo restituitur,claritas tamen & nitor denuo adqtii- avitiisens
ritur nam in oryga induntur nonihil contusa, Sc cum sale fricatur aliquandiu. Averroes scripsit si dentur comedendς colubis ciari rcs & puriores reddi, sed occidendas esse statim tibi deglutierint, ldiutius enim in ventriculo detentas pondere minui: plusque acci- ,hai. ''pere damni quam lucri. His addere opportet notas reliquas quib'ciectae Margaritae sunt aprobande: eliguntur enim duriores magis icique bene compactam sblidamque continent mixtionem iuxta PRrities. istini j sontentiam, qui ait, eorum corpusiolidum esse mamfestus quod inusto lapsu Auditur a quibusdam maturitas. Vnde ait Ges . ne rus, po maturiores fuerim eo albi rei'magis splendi uesunt γ trans dioisio, si
lucidae minin uehises de cotiri conche, qui aliquando Prom in meris puto λMarrariti eris conchis,sed alij , quibus din) mr um fere coeleste referui, varian ibus pγο diuerso ad lucem po situ coloribus, ratise, ceruleo, ubi riditalis tu ainia 'e eolor, et i iv maturitate aut si litium esse arguit nil sior,nam cire conchrrum tentis inluntur ut dicemus. Hactenias Gesiae rus, quod tu
Aldi ovandus tradit Ron doletium sequutus, qui omnes Americia Vel pucllim imitati sunt in secunda sua navigatione sin qua liburcis Omnem Dre australena Oceanum explorat vit) ad Regem situm sic sic bentem; noverat maiestas a cura quod vi si per inituri jur a conchi, in quibus gignumur per sese excida Vt,omnino persedii 'on sunt, qui vim in breui,ut saeptu expertus sumem rcescunt, Mia nihil γ dicti uul. Camero muto vi fuerint in ossi res ipsa inter cirues,praeter id quod carnibtis ipsis
hae ea ut se separavi suius no i opt imi sunt. Ab liis ergo auspicatus sina varietatem , seti differentiam unionum, aut Margaritarum cxeade plura cum aliae lucidissime sin aliae turbidς nec ita translucide:
7쪽
imo quaedam molles, nec ita asolidatς quin digitis comminuan
tur,quod maiori exparte contingere arbitror quia immaturae sunt, cum alioquin cocuae sint nitore translucido suffusae , aliaeque beneas olidate quanquam diffitendum non sit ad id plurimum conferre concharum Margaritiferarum naturam propriam. do secundo rursus fundamento inquiram'. An arte factae sint Margaritae,ac naturales ita aemulentur,ut pro veris haberi possint: deinde quς sint notae veras Margaritas, a falsis distinguentes. Sunt ergo non contemnendi authores, non solum chrmicam arte profitentes, sed S naturales ac Vere philosophi, qui materia diversa vario confingedi modo, Margaritas eformari affirmarunt, nempe ex concharam testis carumque sicco expressis, cancrorum oculis, M aliorum piscium, ex vitro,atque quaedam herbarum quarumda semina sunt. Ex succo artificio quodam collecto, Massigritas conformari longa verborum serie traddit Philostratus, post quae sub dii: Ostrea ferreopilo perforata, quasii saniem emittunt, hanc Fenator fer-
hil. .reo tire e excipit, qui in Paria multiplicesque sermσι concauarus es; ea rue
Vopos modum sanies lapidescit, atque in modum naturabs Margarita albas ' φρ illesanguis obdurescit. Tamen si fides adhibenda esst Andreae Libavio pro solidandis ac maturandis Margaritis, quae molles & inmatu. ra: suiit,succum concharum prodesse traddit sic, ex cochijs parat globosis in mortario conto,sis succus exprimitur, servaturque Gufo vase: δειπ- . isti de primis Mau diebus ros colligitur,simiturque per medium mensem sidere, ap. 14. ut claresicar G cuticola insuperficie naret, lae detracta o faecibus abies iis, purus liquor decapulatur, additurque pari quantitate succo .cochleapu: in mixo deerantur peria o aprico expοημntur, diebus decem, aut duodecim,
aisdi cx concharum testis, S ex illis cancrorum adulterinas fieri Maret garitas vetas pulchriores refert Cardanus, de restis traddit libro. 7. variet. cap. 37. Non iasiis es lucrisopi sia, cum ex concha Maη, testis. garitarum pulihormae fugantur uniones adeo amem recte haec 1haus succedit, quod nec a gemmariis dignoscatur, color θυηδεν ,substantia, pontis respondent. Sunt qlii etiam ex DObu frustris ob conchae tenuitate uniones eonfiauht Ddim haecscriberem lis agebatur de Margarita hexaginta arito aureis empta a gemmario, quae ex coucha Iacta erat, ργcciom aestimationis aurei do. cemi. d. lib. 1 o. eiusdem operis cap. 3 i. de cancrorum oculis sic ait; per
8쪽
re si forma, queselum dimidium orbem impleret, non obstarer a eritasque quaedam, omnino pro veris atque Optimis etiam ex eis assimilarentur.
Quoniam sotim iuxta littus maris effici istas posse a frmabat , solumque a c-νeGr hemicycli ut dixi forma : coniectura assequorex lapidibus sacc- timem pagurorum, iel eius geueris illas Vsici, coquebar autem illos cum aqua, liquorem circo ouens illum ,a quo eam splendidae euaderent. Cert si rotundaeprodimidi' feripossent, etiam ipsos gemmarios faturent quanio, nunc tu egregia opera inferuntue Modum effingendi Margaritas ex Eae ι .li oculis piscium docet Mizaldus per liqc verba; accipe candidos lapilos ex capitibus f oculis piscium quo muod sicc , puluero, si Uit iis des M.is. ωι pumarisique ouorum albumini us exeipe, misce, ae laudiu move, donec sat e.,i. a. meluti massa sipissamentum ex quo nionum corpuscula dum recens ,
tractabilii est m teria, ef ην, oeseraspilla, ut si e foramen tra gentur
demum refccσω, coque tu ricle γ accivo, O secreto loco ρr cui S sole oeptunere iterum sicca , donec perfectam duritiem in uerint. Interdum Sc herbarum qu dam semina veras Margaritas smulari quotidie experi- 'mento confirmamus in lithos permo, autor quoque est Plinius, qui ait ; luter Umnes herbas lithot Vermo, ηιl es mirabilius, ait tit aegoni conccnuucam , alii di iraron, alii heracleos, herha quiucositatissere seli s do.
plo maioribus, quam rutaer mutia surculosis, cras itudine iunct ,g ris iuxta fulta singulas veluti herbulas, in earum in cacuminibus lapistos candore, γνοture irate Margaritarum, magnitudine ciceris duνiris vero lapidea , ipsi qua periculis adhaereavi cauernufra habent, oe intus femen, nascitor tu Ita- Iii,sed laudatissimum in Creta nec qui quam io ter herbas mitιri miraculo pexi. Tantus est decor velut auri cuin arte, aberis interjolia ccndicantibus Margaritis Tam exquisita diveti tres lapidio ex h/,banacentis.Vnio γ t Dones adulterasse ex vitro Mirrianenses vitrearios Massarius refert: primum uniones vitreos vacuos, sed translucidos feci1se, deinde implevisse materia,qua splendidi & unionium coloris redderentur, in tantum ut vix a veris unionibus dissecrni possint, qua propter iniisse decem virorum decretis vetitos. Ex his crgo Margaritas . 'effingi, ac adultcrari fatis ostenil tur. ζVerum qu cnam sit probat . SI verus dignoscendi modus, Vir DGiquo a vcris falsae distinguantur, nec facilis cst inventu: nam ut ait
9쪽
Cardanus, in sim est MAEC rit , c facili a precisis lapidibo, dissis
itur edeo etiam dissicillos ab adulterinis. Et Plinius de gemmis, is, a lapis dicern ndi, m g a dissiculi 3 , quippe cum lucientum sit exi me is remmis in inerius generia finibar traducere. Tamen revera indi-l cia sitit, quς a natura Margaritas commitantur, ut arte nul-l la adipisci queant: quanquam chymistarum plurimi in hoc ulti- mos apposuerint conatus multa absque utilitate machinantes, uti possint arre sua radicitus veras effingere : quod nec siluit doctissit anus Rondoletius; Vec desunt, inquit, chymi stae , 1vi ex multis paruis in εd .i. δὲ s.fa tia dissi se is sep θ mτηρ eo's ingere veyditet. Quill ledoreiauore,pon.
ta e s c Fi. at oe invi elia dote Cleopatrae uni inibus, iocri res non sint sed qui id
i ' ' di bἡιMρὸν multos audiui qui id presbiterim uollas vidi. Collegit fatis perdocte in argumentis Septinius, potiores notas quib' veras licet a falsis discernere. Fgo ex probatissimis autoribus , quibus hac in parte fides deneganda non est utpote expertis desiderarem id com' probare. Primus est Plinius, qui rationem probandarum gemma- Isis.lib. 31 rum ingenere apte fatis rettulit, ac si Veram & genuinam Margari.
inobsistia, prius Om ad Vcoloi perlieriteti desiimns nit r. Dec sis, simonii paululum quod in lamina Ierrea ter tur esica Usimum experimento excusat mo rondsgemmarum, recusant similiter GP lima probationem tib sidiauebar uta a eras gemmas Gn carit cauet, 'lit Icari icati his canditisisti Tiataque disserensia eli: at aliae ferro sicalpi ηοηρ lint , alia nou uisii retuli: et erom omnea adamante. plurimu i' his terebrarum ρη su itfertio, . Aliquas ergo ex his notas, paulatim percurramus inveriorem naturalium Margaritarum cognitionem: cumq; potissima ac qiis sicut 1n Margarita est, prorsus alij non conVeniat, anitore petatur, , i s ab ea placet exordium facere: iniones, inquit Cardanus, io, uri liuisos isto Vri sola a ne mi im preci0 nittent sive ivtercovgene
ra velut stemmae. In er DPrdes, aurum GP argentum inter metalla, tiniones
10쪽
chae earum,m itrum, quae evaνuarum puluere conniant perspicuitatis omnis, omnes; unt participes. Nitor verarum in unum quasi costeritus reste. Elisperseverans lumeu vivaxque non perspicuum veluti adulterinae. Contingamus cum hoc, Plinianum primum uadicium,tνanducentes matutino probari celse ni siquidem ad adnitorem Margaritarum dignoscendum pcrtinet, S aliud: in capitamentosubbri, incon tantiaprius itiam ad oculos pertieniat deisinens nitor; hoc enim quid aliud esse potest, nisi nitor ille minime vivax quem exposcit Cardanus reperiri in arte c-tis, siue adulterinis. Desinens enim est, nec in unum quasi collectus lumen reflectit verum, & si visui speciem quandam nitoris representet cum manifesta sit perspicuitate veluti vitro evenit. Sc- iquitur certum aliud iudicium quod illis verbis proponit Plinius, Fictitiis putulae in profundo appares, scabritia in cure; his nota altera declaratur, inseparabilis ac Margaritarum propria, quae arte nulla defraudari potest, ea autem est, ut ex lento illo humore ex quo tanquam materia Margaritae construuntur, per cortices superpositos augeantur, SI crescant, eode Cardano autore, Aldrovando, S Gesnero, sed modum epilogo quodam proposuit Alexander Benedictus Veronensis: ait,l ipides ex vesica eiectos m gnitu ine ovi L 7Aς gallinacei, Aos paulatim, Ῥiscosa materia obduci a , veluti in crintis γα ij interdum coloris, igneus calor in aruit atque ita increscere jensim. Marga, lib.ra ς , ille enim in conchis feri eodem modo cernuntur gemmetriis, varios Pelori incepis cortices toruo detegentibus. Cum ergo corticibus invicem super- fadditis in concharum Margaritiferarum, Vel testa, vel carne compagiuentur; arte nulla hoc effingi potest. Quod in lapide Bezaar orientali, declaravit doctissimus Silvaticus ex quodam Paulo Ciga- 'lino, qui multos lapides diligentissime observaverat, cui Sc maXima fides tribuenda est: refert SI Gaspar Bauhinus, qui lapidis Bezaar ex multorum opinione librum nuperrime in luce edidit. Quae Vero a pondere, corpore, sive figura desumuntur note superius patent, ut hinc ad experimenta accedamus per quae Verae ac natura-
les , a falsis de artefactis separantur, aliqua Plinius prefatis Verbis rae Eri l insinuare visus est. Ex quibus quae magis propria fiunt in prcscia S re pςr iςramus. Dec si fragmenti paulum quod intim in Verre.r roratur; CVidES