장음표시 사용
11쪽
enim est quod nisi in lamina conterantur: numquam ad persectationem in pulverem redigi, HO Constupro modo in lapide porphiriti appellato, si mδrmoreo id pararesolemus, similis , sed cur excusant mangoneS lim probationet quonia factitiae sive adulterinae statim in minutis simas, ac iacile frangibiles particulas discedunt, non sic naturales cum bene compactam ac sotam h
beant mixtionem, ut limari permittant, non sic arte factae imoi haec in mortario Contiisse: in CSactum pulverem, ac levissimum rediguntur: naturales ac vcrs, Vel dissiculter comminutitur vel peri partes inaequales,& numquam C actE. HiS addamus modos retibi quos probandi Margaritas, apud varios autoreS invenros primum
t aterebro sumitur, quod Plinius insinuat: plurimum tu his . O .m
prosicit feror Nam quae verae sunt terebro perforari permittunt etiam minutissimae Μargaritae, at arte factae non dum terebro continguntur, quin in minimas particula prorsus frangantur, unde Migaldus ut supra exposuimus interim dum fiunt & molles sunt suilla scia transfigendas iubct, quo fiat foramen, veritus forte ne post solidationem, terebro disirumpantur. Experimentum prodo. nit Sepialius cuius non dum periculum feci naturae tamen Margaritam in conveniens. Quod scilicet, in ignem proiectae crepuetent um naturales sibint, quod in adulterinis non evenit, ae huiu ut credo, causti est,quia Margaritς coagulatae sunt a calido S: siccoe isicut de sale traddit Aristoteles lib. s. metheororam cap σ) ex multa humida materia, aqua status inclusios remanere in mixtione necessum est: unde in igne crepitare possunt,na & temperamen: tosant sicciore sicut sal , ut post e ponemus, sicco ergo terreo.ui ignis amplitas attenuato&impetu facto ab impellente flatu crepitus fit int. Et cum lixcrim sicut sal, de sale marino, aut fluviati li, vel alio simili,uberiorem in se humiditatem continente idoneam statibus gignendis intelligo,non vero dei sitio squem of
cinae Arabes secutae salom gemmae Vocant cumsiccum habent texreum maxime condensatum cum exiguo humido: quare in ignem coniectus preter CaetCwrist natura, nec dissilit, nec crepitat. Quod
per pulchre anotavit Andreas Mathiolus. Ex natibus igitur in clus sanccco,cum Margaritae ccncrescant a calido, coniectae in ignem
12쪽
ignem crepitare possunt. Tandem potissimum iudieium, quo
verae I largaritae ab adulterinis distinguntur, elixatione, aut aquae seu cuiusvis liquoris infusione proditur: nam cum arte factae glutine uniri ac formari, vel succo, aut rore maiali necessario postulent, infusae aut elixae, mixtio in eis ac conformatio prorsus solvitur: at naturales, solidae integrae ac in solutae remanent quavis infusione. aut elixatione facta,&pri inum ubique asservant statum; imo adeo est arduum veras Margaritas liquari, ut cum non quovis liquore solvanitur, sed certis quibusdam, & per quam difficile; autores artem chymicam profitentes Varios liquores e perti sint, eu modos diversos cas solvendi pro medicinali usu, Sinon raro in luxus, Osualdus Crollus in sua Basilica chymica; varia, inquit, excogitatae sint ira fluendi Margaritas, per spiritam tristi, per spiritum Gucliaci ,re Iificatum, irem per aquam locustarum, quercus nouestae: optima per accetum insistatum. Silvius hanc ultim a infusionem laudat soloqiae aceto , au succo limonis dissolvit, quin Vitruvius acertaim,dixit, dis 'are σ dissoluere, oui , pliambιm, es rem Margaritam, aciat coronidem imponam parite que modum, audiamus Cardanum snec tedeat passim tantum, autorem resere; prebet enim creberrima citandi occasionem varia eius lectio, &per quam rara Observatio) sic enim ait, ut erato Margaritas dis' lua nam bocpropona q ii expertum es) ipsa inregras lisuaductimque ι monum bis, aut inter Gla, inde emerge inoli expoxe, in quinque aut sex diebus costituantur , ut m stis quoad sub tantiam attinet f. milittidinem referam; cum itaque Margaritae tam difficulter dis iv tur, S non nisi, vel aceto, vel limonis succO- Factitiae vero quavis clexatione, aut infusione facta cuiusvis liquoris: patet mangoni j, scit artifici; facilis dignoscendi modus ne falsae pro veris lia.
Tota huius quaesiti veritas a prςdictis fiandamentis dependet.
Quare , & tot autorum testimonia in corum comprobationcm coactus sum ainerre ex quibus facile constat Margaritas, de quibus presens instituitur iudieiuna voras , ac naturales vile: nam ctsi minutiores sint, cortices ac crustas habent sh perpositos quod in tam minima mole arte ulla effingi potest, nec
13쪽
l carent nitore cum splendentes aliquonaodo sint qiiib' & laevor aci, cedit omnibus in corticibias aequalis, itaque haec tria habent, nito-i rem,laevorem dc ad ii Vicem succedentes corticcs ergo constat a na
tria haec simultana e Xacte consequi no potest: nec horum aliquod seorsim ita ad perfectionem, ut in laevore non sit quaedam asperitas, innitore perspicuitas ac sine corticibus prorsitis csngat. Acccidit manifestum experim latu per elixationem, aquasiquidem diutissime ferve factae quod libuit in veritatis confirmationem eXperiri pristinam asservant mixtioncm , solidς insolutaeque manentcs, quod non succederet, si arte confingeretur, soluta statim mixtione perglutinis emollitionem ex aequae ebullientis ingressit. Terebro quoque tentavimus, ut perforarentur maiusculς earum, ac perforari apis fuerunt. Exactam quoque laevigationem ex atritu int lapide marmoreo susceperunt, non sic in mortario coirit . ut quid crgo naturales ac Verae ccnsendς non si in t Ncc obstabiit quae per doctis medicis ac cxpertis seplasiarijs Mediolani dubitationem intulerunt. Nam praeter quam ad Vnguem risismiis satisfecit Septatius,conabor proponere, quae mihi responsioni visan eontra- sint. Dubitaruntprimum de candore &luciditate in quibus assie- parum deficere ita ut ab orientalibus longo intervallo di .f. sient. Cui satisfacit Margaritarum propria natura nam aliud est abi ca prorsus deficere, aliud in ea minorem habere perfectione prout patet in electione: nam magis electas iudicamus, qtlς candicantes sunt lucido fulgore: quam quae non ita clarum referunt lumen: tamen non negamus has a natura fabricatas esse δί si minus splena deant. Qui nimo si experimento quotidiano credendu est ex orientali India, per multae sub palescentes remisso fulgore ad nos deferuntur, quae tamen verc ac naturales sunt. Comprobat hoc manifeste id quod Paulus Venetus tradit in Zipanga insilia Indiae orientalis magnam copiam unionum rubrorum,oc rotundorum praegradiumque inveniri, qui tanti valent quanti albi, etia pluris. Quid 2 praeterea convincit quod digitorum attritu sive copressione quedam ex Margaritis comminuantur: hoc cnim multo minus obstat si quidem contingere potest, quia in matureae sint, quae ita facile cominulatu
14쪽
iminutitur nec perfectam alterationcm asecutae, & sic non bene copactae, sive a solidatae quod cx Americo Ves pucio retulimus ; nalicet loci natura particularis, materiae persectio & caloris coque imiis vis plurimum ad perfectionem conserant: ubi tamen haec Om nia, non perfecta alteratione aisequantur, fieri potest, ut nec perfectae, nec bene compactae sint Margaritae; cofirmat hoc ita evenisse, quod ex eis, quaedam sint duriores S solidiores,nonnullae vero molliores cum tamen Omnes ciusdem sint spledoris & figurς proinde vera: SI naturales. Et ne in id quod occidentales sint aut orientales rotam dubitationis solutionem referamus, ut insinuare visus est Septatius; scire oportet has de quibus iudicium facimus,qtiae occidentales iudicantur ab eo: revera orientales esse ex Orientali India deportatae, ut iuramento testati sunt institores: unde quod molliores sint, non tam eX occidente, quam eX Oriente provenit, sed quod revera in maturae sint & captae quidem ante debitum maturationis tempus, quanquam naturales censendae sint. Tandem sdubium adulterationis aliquibus fuere quod non statim aceto, aut si icco lomonis liqtiescerent: si tamen res alento iudicio pei pendenda est hoc ipso experimento licet comprobare Veras ac naturales ei se: cum ut proposuimus falsa: δί adulterin ς multo facilius dissolvantur , in quocuque liquore necdum in aceto, aut limonti stac co, cum in his ita difficulter liquentur, certo constat naturales
csse. Id quod insignes notarunt Chymistς inter quos Libavius
varios liquores proponit, sic ait: ira Cleopatra aceto soluit suas Maga tractνitas iurer cenam. Quod peculiare aceti gentis, aut saltim cluam tenerrimos tiniones; msse nece e est, cum nobis experimentum rufa ile non respondeat. iii,a. '
& quia difficillimum opus credidit Cardanus, addit: πο vrgitur omnes, neque ab omni nequeJemper ed ut in his quorum magnitudinis excessus requi iti iri Ergo patet, ex CO magis naturales iudicandas MargaritaS-ι,. 'quod nec tam facile succo limoniam, aut aceto disti tui contingat. Quaesiti secundi cnodatio duplicem in voluit partem. Prima an Iiccat aequi parare occidentales Margaritas Orientalibus an ubique . δἴ semper o sientales sint praeserendae. Secunda an vis & efficacia in M. i, di medicina parsit arisque an vero maior in oricia talibus : S ne quis ieundem utriusque partis sensum existinaci prima pars ad clectio
15쪽
em precij seu estimationis pertinet: secunda usui respondet mN
dico. Indecens ergo, ac inutile fore videbitur, Margaritarum orieralium maiorem clςctionem in dubium revocare cum tam scriptores prisci; quam qui post novi orbis inventionem de Mamaritis scripserunt, semper orientales reliquis praetulerint; velut Plini'. AElianus, Albertus, Atlaeneus:&post Rondoletius, Mathioturi Gesnerus, Aldrovandus Clusius exorta atque ex sipra citatis autoribus fere omnes. Dubitatio in surgit ab experimento variis his torijs roborato, cui & ratio quoque accedit. Primum in occidem tali India non longe acivitate Panama appellata, unionem inventum fuisse fulgenta nitore, figura ovali, magnitudinis tante, ut ex
eo in nubu ensis extremum Hispani pomum appellant) in orna. tum Claristianissimi ac invictissimi Philipij Tcriij, Indiarum, His paniarumque Regis potentissimi, per pulchre sculptum accepi
mus. Item Gongaltis Oviedus Pan ς unionem magnitudine pi- arcus rotundissimum, pondereque si liquarum viginti sex vemditum scribit. Petrus Martyr oceanς Decadis tertis lib. I. traddit Vasclio Nun neZ, qui magnam, remotissi imaque regiouum illaru partem Castellς regis nomine occupavit,Tuma cum regulum preter aurum S munera alia, ducentos quadraginta ae re rios uniones attrilliise quos Hispani admirabantur. Multa quoque refert ex quibus facile colligere licet unionum prςgrandium praestantiam re magnitudinem in occidentali India nascentium. Verii ad quid varias scriptorum historias involuimus, ubi inii ita illa per celebris est a Margaritarum multitudine,& prestantia Margarita appellataquς per tot annorum curricula, margaritarum selectarum . nobis&distantioribus , uberrimam ac fore copiam incredibilem ma/ν-msice si editavit de qua observantissimus Cardanus sic ait: Dei:
cum Iuda. Oeerdentesis adeo cur ex sua iU , suam rarum vocant sea es CD Coapromntia Piru) novem tantum M. P. ambies: intra trigluto annorum sparium bis decies centa millia aureorum precii marigantarum detractum cI referuntque quo iam anni tempore mare et ca litus in Ulus ad coxtinentem rubere concharum copia , ea quae quasi menses tunc
edunt rant impotest loci proprieras. His &ratio quo hac astipulatur: canon liccat colligere orientis loca fertiliora esse, eo quod vim solis magis
16쪽
magis participent: ut constat ex Aristotele, qui ventos orienta les calidiores occidentalibus elle refert. Propterea quod sol in illis
locis diutius iiD moretur; ad orientem quid is, incipuit, με rit emes occiduis calidiι res quod diutius sub sole commoremur. Sed occidui illos Iem deliciunt m tardius adloctima uile in emergit ad veniant: Haec enim
positio multis de causis invalida videtur prima. Sol ad partes o in- Ines quas illuminat, SC calefacit ς qualiter movetur quomodo ergo orientales solem diutius participant quam occidentales Θ constat illud manifeste quoniam sol origontem ςgrediens, δί nostrum inci- a piens hςmispherium illuminare ςque orientalibus, SI Occidentalibus suos radios impartitur. Deinde exortu illo non magis videtur calfacere Orietis qua occidentis partes nec item citius occidentales
deserere; siquidem qui nobis oriens est alijs necessario est occides, ac rursias, qui nobis Occidens, oriens alijs: atque quot in longitudi sne fuerint habitationes, tot orientes ac occidentes habentur. Cum ergo quantum attinet ad naturam loci parsit ratio in Oriente SI occidenre, squaliter operante sole, a cuius actione depedet vera Margaritarum generatio, ut post dicemus, constat utroque in loco posse electas,ac preciosas generari Margaritas Militat pro altera parte Magni Hippocratis autoritas, qui unus nobis instar est mille, in libro de aere, aquis, & locis: quo loco Om . nia quς sunt, quςque in oriente nascuntur δc salubriora δί fertili O- ιι, s. iiD ra esie affirmat, id que colligit ex moderata temperie frigoris, ac t pracaloris aquarum bonitate, limpidissimae enim sunt, odoratae,mostes' menae nam sol emergens perlustrans eas reprimit ; hominum habitus colorariores, oe vividiores, claraque γοcepraediti tadem ut ea quς proposito conducunt, reseram)subdit; siquidem et reliqua illic ni centia praefrantiora sunt. Ex quibus patet selectiora, ac prestaatiora esse omnia,
quae in Oriente nascuntur,& ex consequenti Margaritae. Ne tamen .
res ingenere soluna proponatur, liceat s& si aliquantulit immorari videamur altius rem presserutari per particulari principia.
Primum ergo a Cardano accipiamus tanqua quid probabile con Cardan tiatinens in commentario ad prςdictum Hippoc. locu : Incon litvricve omni, rm,inquit, considerat Hippocrates a quibus 'rejentanea dignci:o dependetp=λnm ascensio Olis sicu temptis illusὶrationis, moram deinde No ventorum qualitatem; facere pollunt hςc quatenus ad loci natura C attinct
17쪽
attinet, 11ve regionem, ut non solvi Μargaritae sint pr stantiores in oriente M l de reliqua omnia meliora: Vseli tym argo eji dogma, Dimia solis mora nimis calefacit, er ρ oca Πrmis refrigerat, utru 36e mitio sens. is effectus imprimit nimb caloris, xvi frigoris: aer stus erg6 humidi consumptio, pulvis, aer rurἷμlentu N porosu , resolutio caloris, putredo,=iris, vigili .s, generatio duimal culorum,m la coctio'est totus clatus αι, bosetis. Frigiditatis, a quarum cruditas σfrigiditas, Heribros, nives, tu fis, distissationes, vaserum ruturae conciri lio. Ergo ubi moras lis esse rempereti nih)l horum et M. Alterum quod considerandum obijcitur:jselis Uconsi i seu tempus illustrati nis arcanum ivje habet, id notem es quod ius-lesoni duo genera caloris, unum perse primo, illud est caeleste, diuinum,
doibus autem abys partibus, idest, in meridie oe occidente, solis radii iam reseaei sucrant, ver caloris ignei π caelestis. Ergo radii solis corrumhunt ae
rem, edi sata mplantas omnes et aquas et animalia et homines. Ex his duabbus tertium di inmat nempe; γeut oram teperies optimassemperatae enim si hi venti Oxientale S, aequales, seclidi et mites. Haec est causi quo i ortem tot bona generer, aurum, sGcutum, aromata gemmas, b rb s salutar s , pa sumultu et seget es e ructos b vos, avim lia Pulchra equor m. tius , o sapientes homines. Ergo cX his fatis constat secundum Cardani Placitu deven bolo aspectu Orientis Optimaq; te perie an id quod omnia quae in eo nascii nitar δί fecundiora sint & meliora. Est: δί alter modus explicadi Orientis falabriore temperie, que ex varijs nitorib8 refert Septali' in lib Hippoc. de aere, aquis,he locis nepe ex Aver Oe, Aphrodisco, Olimpiodoro, SI Vico Mercato Estq; pricipijs vere plailosophiae magis coibnans, quo pariter et tueri potes Aristotelis positio: continetur Vero in causis diversis hic in exillis probabiliora & quae nimiori constat fundamento, reseramus. Ist prima Avero is,& inter alias ab eo propositas hςc est potissima. Mi cnim orietatibus per septe, aut Octo horas adesti sex ab ortu an tequam h
18쪽
requa ad meridie pertingat, una aut duabus ante exortu cu adhuc siib terra est at occidon talibus sex sbiu a meridie usq; ad occasum, quod si etia una aut duabus horis distet ab occidete quemadmoduab Oriente,in cu recedit sol ab occidente, nec calfacere, nec calore factu conservare potest,resistetis noctis sequetis frigore: unde Vera est Aristotelis positio: quod scilicet sol in Oriente diutius inmoretur,& tardius deserat. Sccunda est Vico Marcati δί ea videtur verior, qui in montium impedimentum causam reiecit nam ait: Oriens p sit ses siit ita Ῥt oceam iidstii orsum bubeat, sol exoriens MLIO interposito impedimento ill mort aeca resuo Iotiet. Occi rutales avit mpa, tes m ntibtis impedivae Gustitim exονtum filem exeipiunt. His tandetertia addit Septatius, inquit, non ea suom rigiditaris malis occideralium partium causa es id morus holis magnum ad hanc rem hebet mι menrtim, tuum evim ab Oriente sol ex oceano quasi em egens,quod calidius est,calidos quoque halitus et aerem secum rapit , quibus rerpos propinquiorei calefacit et ventos calidiores, inducit, et si enim ad Occidente occeanos iu que est, quoniam tamen ad illum non ex illo sol mouet ιν nihil fere orientis compararisne caloris tu occiduas terras exocce auo defertur siιu qtie Om ua iv o i utesu aiora et meliori,generantur solis calore illuc magis vige ire, atque etiam exter is halitιbtis oceani pinguioνibtis Iaelis. Sed hςc quomodo Margaritam generationi cohaerent cir cochaeearu matres aquatilia viventia sint et quanto prestantiores tato in imo maris loco degentcs, quis ergo usus ex aeris bona teperie illis conciliabitur, si ab aere maxime distantes vivunt 3 si in experimeto quotidiano fides adhibenda est, id nos docent maris ac numiuii animalia Onia,si ve testacea aut sine crustis ob frigoris, aut caloria vim intima confugere, ct in latibulis degere, quo argumeto suademur, mroq; ex illi et caloris et frigoris olfEndi na quod ad illa loca itinctuXus,et solis et lunae pertingat; tam manifesti, quam occulti siquiiunt de quibus pauca nibi jcei; ia' in cooperto est. Id quod selec loquoad loco docuit Aristor. qui dubio omni ex parte satisfacie: li
19쪽
fluxti caelesti iubantur, tribuantur ne soli, an lunς dubium plane videtur. Siquidem Aristoteles lunam Vocat minorem solem, quς sicuti est inferiori mundo vicinior, ita maiori magisque assidua effector in varietate vim suam prodit, eius quipe impulsu aestus ma. ris ultro citroque reciprocantur, Ostrea conclailia & conche omnes cum ea pariter incrementa :& decrementa accipiunt. Q dalio in loco tradit ue habent enim id iam inde ab ortu naturae pleniluni' uberius. Non quia per id templis copio 9sposco intur, Pt quidas utaηt, sed quod nociles tepidioressint. Propter lucem pleniorem, calorem enim de siderae quoniam frigori patent, utpote quae sanguive carent, pittguesciunt ergo ac implentur conchς quoniam aquς & limus quibus vescuntur, attenuantur-coquntur, ideo melius nutriunt ealor quoq; qui in cunctis animantibus augetur in his ob propriam imbecillitate evidenter augetur, quo fit ut duplici causa pinguescant. Ergo luna non secus ac sol conchis ita dominatur, ut ab illius influxuMargaritarum dependeat precipua generationis causa. Dubio satisfacit Aristotel. cum ait ad omnes generationes persectiones'; lunam principium esse tamen id illi evenire propter solis societatem receptumq; lucis. Fit enim quasi alter minor sol, tamen primum dignitatis locusoli deferendum tamquam planetaru nobilissimo, quo nil tu hoc aspectabili mundo, vel ad speciem pulchrius, vel ad rerum gignendarum comoditatem Rcundius, qui vitalem vim ac salutem stirpibus & animalibus communicat, qui hoc est in there, quod in animale cor, qui vices temporum, annumq; novo semper fluore, redeuntem, CX usu naturς temperat,qtui longe latoq; diffuso splendore, superaomnia atq; infera S ipsos stellarum ignes collustrat. Et tadem nec dum solis encom ijsa tendo a proposito dimovearin eius influxus in abditissimos usque recessus penetrat,terre manique viscera i rorat, a Im, argentum, & preciosas Margaritas progignit, sive per qualitates conspi quas, S manifestas intcruciatu motus, dc lucis, calore producto, sicut S reliqua corpora caelestia in haec inferiora induere a firmarunt summi philosi, phi cum Aristo t. δί Avcroo, fatis luc cc tra Astrologos tuetur Picus Mirandula: sive per in-flti diritas, aut quos Occultos influxos Vocat Astrologi cum Damasse ceno es Alberto, alijsque non vulgaris sapientiae viris. Inter quos
20쪽
talia rerantar, improbos,m itiosos, ct tinge magis Erosirato impios vocat hunc quia Ephesiae Diaus templum exu sit: istos quia veritatem naturaperpe e .la . . tuam Deoque scrat m generi humano viillissimam euertereseis ambitio lne inani conantur.
Ex his ergo colligamus quaten' ad locinatur am attinet inorie- de catara ite praestantiores progigni Margaritas, loci salubriori temperie, dc p amenitate influxus solis Sc lunae: tamen particularibus quibusd/m coelusi causis ad generationem concurrentibus fieri posse,ut occidentales aequales sint: imo dc interdum orientales superent: nam quis est 'catiae causarum particulariu m attendens dubitabit, materiam quae ex himore illo crasso concharum ad generationem concurrit, purissimam esse posse in occidente,calorem quoque concharum,qui icfficiens est, efficatiorem, ut minori causarum universalium conchirsu causae particulares cum sint a quibus in mediate dimanant effectus) perfectiotes ac prestantiores efficiant Margaritas prout relatae historiae testantur, & experimen tu saepius nos edocuit ut hinc pro comperto habeamus securius multo esseMargaritas dijudicare non tam regionis ut locoru ratione, quam propria ac genuina na- :tura per qualitates quibus eligendas fore statutum est. Vltima per quirenda est alterius quaesiti pars quae medicos usus perscribit) quaenam ergo ratio est, quae cogat a Margaritarum aesti- ritAE qua Dinatione, seu prceio eam separare 3 clectae enim Margaritae, S quae in maiori habentur precio quid ni medico satisfacient usuis cia prae ,isertim lucidae ac optime splendentes cor hilari modo roborare, ac delectare valeant. Sane quemadmodum eχ ternae tenebrae omnib' fere timidis pavorem inducunt quod in melancolico affcctu Oste L. g. l. dit Galenus) sic lux & corpora lucida contrarios proculdubio efficient effectus, gaudi j scilicet, u constantiq. Qilod in omnicordis i affectu maximi habendum est. Accedit proportio illa, sca simili- ltudo lucis cum spiritu si quidem veriori, ac communi prestantissi- , morum medicorum opinioni adhaerens, relicta Argereri j argutia, spiritus lucid' est De animali varijs in locis traddit Galenus, S pro ibat Actuaritis de vitali refert Avicena ergo ab spendenre Margari& nitore praestanti iubari ac augeri incoperto est 'Die., itarum qualitate nitore praestanti iubari. cutide ait Aviccna: evexinde animagati det ex in stitu L si rrbi tur en