장음표시 사용
11쪽
tur, in Habessi uia crescit: praeciaeutissimus fructus est, quiqressuis enim seus cucumeris maguitudine O formatae uno caule de eudem ,1 visimi odoris saporis. Meu - 1e yunio mature Dunt, ut ex itinerario principis Radaevit . Ei didici, qui eos vidit baud procul Dama Mo, ubi raraesum; nam calidius clima poscunt. uuae circumsisutiae mihi conjecturam fecerunt, baud alium fructum tam , Du-Gim fuissee, I per quo Jacobi uxores altercate 'ut. Pas post in alios viros doctos idem conjecisse guimadverti, tametsi non additis ratioribus. Ut quidem mibi videtur, Iructum oportuit fuisse rarum O jucuudum, qui puerum
moveret ut eum decerperet: neque enim graveoleutem Mandragoram Rubeu domum ineferre opere pretium purasti, qui etiam rixa dignus, nec obvius cuilibet est ei. Nam flores amabiles, ut alti reddunt, Lilia, Violas Osimiles, misia sucula, Rachel aeque facile legere possset. Num itaque Dudaim unquam sit vel fuerit fructus Mugae aut ficus Indicae, Acoae Lugd. app. isti
opinioni suum locum & honorem tribuo, saltem ex additis rationibus illud ipsum capere nequeo; siunt autem hae, ex praecedentibus excerptae, quae seqvuntur: I. Fructum oportuit diarim fuisse rarum & jucundum, qui puerum mOVeret, ut eum decerperet.
a. New enim graVeolentem Mandragoram Ruben domum deferre operae pretium putasset. a. Cujus fructus etiam rixa dignus. 4. Nec obvius cuilibet esset.
. Nam flores amabiles, missa ancilla, Rachelaeque facile legere posset.
12쪽
6. Quinquaginta enim ficuS cucumeri S magnitu dine & forma de uno caule dependent. Haud procul Damaseo crescunt. In contrarium , pace tamen Eruditissimi viri, haecce dubia moveri possunt: 1. Fuisse praeter propter Rubenem, dum Dudatin hosce legeret , quinque modo annorum puerulum, secundum calculationem Joh. Light-footi in observ. in Gen. cap. 3 Q. Ruben auiro aetatis circiter quinto, dum Messores sequitur, lucidit in Mandragoras , ejus poms. Ita Christ. Ravius in Dil p. de Du- davn Rubenis pag. I. erat tuu Rubeu admodum puer, nempe mirior sexto avuo. & pag. a. Ruben id temporis summum quiuquenvis esse poterat. Quamvis Andr. Ri- vetus oper. Theol. in Gene S. c. 3O. Exere. IRO. annum fere addat, dicendo: Ruben adhuc puer, rediens ex agro, sae quem egressus erat, uou animo operant iunga aetatula, vix enim erat septennis, attulit matri stiae Dudaim. Scilicet puer quinque , aut sex summum annOS natuS, eam cognitionem norum & fructuum habuit, ut sua sponte motu S campOS perreptaret, ra riorem herbam prae ceteris obviis & vulgaribus electurus, quas antea saepe & manducavit & oculis usurpaVit, non credo. a. Quidni potius Alandragoram carpsisset pusio, cujus stores & fructus, quoad externam speciem, adspectu haud sunt viliores illis, quos fert Muga seu Fieus Indicar Certe illam si invenisset, aeque dignam judicasset, quam domum redux matri offerret. Quantilla enim est res, qua illam aetatu- Iam delectari videmus, secundum VetuS apud nOS adagium , tam .egvas aer icti ptor: adeo parvulo nosculo potius
13쪽
potius, quam majori flore toto pectore laetantur infantuli , prout quodque animum illorum atque oculos ceperit: Quid quod inutilia immo noxia saepius cule carpunt. 3. Tantum abfuit, ut Ruben delectu facto afferret id, quod Rachel& Lea magni aestimarent, atque unde ri Xa inter illas oriretur. Quamvis hoc litigium non ex eo, quod Rachel hosce Dudaim Lear invideret, sed potius ex Zelotypia e cstiterit; utra scilicet prior & potior mariti amoribus seueretur. 4. Ne que Ruben tum eam in Bolanicis notitiam habuit, ut illum fructum promtus inVestigaret, quem ante illum aetate longe proVectiorum nemo inVenerit, aut qui cuilibet non obvius fuerit. Qua quidem accuratiori ipsum polluisse oportuit, si s. solertius ulla ancilla flores amabiles a fructibus praecellentissimis discernere posset. Siquidem, uti dicitur, Rachel ad illos carpendos aeque mittere posset ancillam , ac Lea maXimum natu filium ad hos legendos. 6. Ad sextam objectionem, quod nempe Ruben in illa aetate portare non posset unam plantam tot tantis 3 MuZar fructibus gra-Vem, utpote quae numerum quinquagenarium, Vel
3373. 7O aut 8O: narium, imo IOD. ISO. aut a OO:narium , aequaret, fructus enim unusquisque, junam magnitudinem nactus, cucumerem nostratem aequat. ita respondet saepe laudatus Ludolfus in Comment. Hist m-thiop. Libr. I. Num. 72. p. 144. Ut sim obiectio de pondere magnitudine intus fructus valde exigui est momenti, quales decennis vel duodecennis puer bene portare poterat. Ast, sit duodecennis Ruben, non in agro triticeo aut
14쪽
in vicinia pedem fixit puer, ted peracta tex aut septem annorum peregrinatione in Africam, aut in Indias, Orientalem vel Occidentalem usque, tanquam hujus Mugae seu Ficus Indicae natale solum, profe-etus ibi raros hosce fructu S invenit, quos anno aeta
tis Iz. modo mum redux matri demum obtulit: fatente in antecedentibus Eruditissimo Viro, scilicet Ficus Indicas, Calidius clima poscere, quam Damasci. Interim& Joh. Simonis in excercitatione Criti ea de Dudaim Hac Magdeb. 173 r. in4:to eadem eum Ludolfo exponit Muga, ex formali literarum significatione. 7. Principem vero Radaevilium reperisse Ficus indicas haud procul Damasco in agris ereleentes, ex ipsius verbis minime colligi posse videtur: Ita etenim in Hierosolymiti Peregrinat. edita BrunSbergae 16OI. in fol. Epist. a. p. 36.
loquitur; Nempe in Sstria videlicet Dripoli, in Bastabo hic Damasici praecipue reperira ' Dum genus, quod
multis nationibus usitato vocabulo MauZa vocatur. Unde oppido liquet ipsum illas ibi non vidisse sed ab aliis inaudisse: porro testatur eas in urbibus Tripoli, Balbech & Damasco reperiri, puta in ipsarum hortis vel hypocaustis plantatas, minime in agro campoVesponte natas. Iuae circumstamiae, inquit ulterius loco citato, mihi conjemiram secerunt. bauae alium 1 ructum tam , Dudaim juisse - - panto poct O alios viros doctos idem conjecisse anima verti, ismetsi nou aditis rationibus. Sed quemadmodum, zon nnn e n ,2 Pre secundum Salomonem Eccl. Ir9. Ita jam pridem seculo anato Christo secundo, R Juda bar Simon Dudaim per reddidit, in sing. σ'2 h. e. Miri Vel Mauraethiop.
15쪽
speciem arbori S esse , quae dicebatur Maiis b. Pari. ter invenitur vox U Matiscb , in Mass. Tam id. fol. 28. & in Bere sch. Rabba, Parasch. 72 SC. h. e. MalizAlpino, Maure The veli Lugd. Mur&Gemer, Mauritanis, Duresim in Bibliis, Casp. Bauli. pila. p. SO7. Praeterea Bolanici, de Ficu Indica aut metaliae, seu Pala Arab. scribentes, nullam mentione , faciunt, aut Palaestinae aut Asilae, tanquam hujus fructus feracis: neque praestantis & suavissimi istius o. doris meminerunt, quem ipsi clarissimus Ludolfus tribuit. Verum enimvero, si animum ad illa tantum, quae sacra litera subministrat, advertimus, quae sequuntur momenta colligi possunt. I. Non fuisse Diulaim fructum arboreum; etenim Rubenem admodum juvenem & quinque solum annos natum , ipsa staturae brevitate prohibitum, quominus ad fructus aliquos decerpendos pertingeret. a. Neque adeo parvulum arbores adscendere
3. Vero perquam simile esse, illum in agrum messoreS consequutum, his opus facientibus, huc illuc
4. In ipsis segetibus vagari, ipsi non permissum,
s. Sed in crepidinibus aut viretis agri obambulasse atq, ibi aliquot fraga seu mora, jam tum maturescentia, invenisse, haec legisse puerulum atque exsultabun- B dunta,
16쪽
dum illico domum petivisse, quo Leam matrem hoc munusculo bearet: id quo hodienum probos ac pios
infantes facere Videmus. 6. Quod si in ipso agro, mel sede, unde nostrum Suecanum medis, illos invenisset, vel inde quis facile concluderet, Duaestim tanto minus fuisse fructum arboreum, quod agricolae parum diligentis sit atque prudentis, agrum possidere arboribus & fruticibus Obsitum. . Fuisse ergo Dudsim fructum quendam terrestrem, aut in ipso agro, aut ad marginem agri crescentem, ut m Ora terrestria Servio, aut ex fruticibus oriundum, 8. Nam procul & in dissita loca evagari puerulum & domini filium natu maximum aegre permissu ri essent operarii. 9. Hujus generis fructum esse quidem Rubiam repentem fructu caesio, Caspar. Bauli. de quoJoh Ra ij. Hist. pl. t. a. p. I 64O. ita fatur: Inter segetes seiu arvis, demessa segete, inque Divis caeritis frequens reperitur, ut interdum totos agros occupet, tam custos quam incultos. Hunc ego saepissime circa Upsalam, & imprimis in pago Maxota reperi in agris crescentem : haud secus ac Rubus humilis fragariae folio, flore & fructu rubro O. R. f. seu Fragaria fruticans apud Nortandos occiden tales & est robothnienses, magna copia in pratis &agrorum marginibus crescit, quarum baccarum odore ac id pore nihil suaVius, nihil dulcius.
Ad hanc similitudine quam proxime accedit Arg. garia vulgaris Gerard. seu Fragaria ferens fraga alba
17쪽
ba & rubra, J. Bauli. quae, tam Propter argumenta allata, contra Ficum Indicam aut fructus arboreos, quam propter ea, qUM sequuntur, e X mea qUidem sententia, ipsissimis Dudaim amnis e sse videtur. Ut:
r,x nmis na ' h. e. Sigbn herba, quam Vocant VIo lam, & sunt ipsi ΝΗ tria otia. Speciem aliquam Violae, tria habentem folia nunquam me vidisse fateor ;attamen saepius vidi Rabbinos & alios in re herbaria hospites, alteri herbae alteriuS nomen imponere. 2. Fragaria S autem, tam Vulgarem, quam fruticantem, tria habere folia vel lippis & tonsoribus notum est; unde facile crediderim τους biguit , per quos R. liacides indatin interpretatus est, significare Uvas, atque hoc Vocabulum unum idemque e Te cum Uz, Segot, Chald. Botrus, cum quo optime conspirat. δε j- , Urig. Uva, Mutuo, Ung. BOtru S, racemus: Unde Schindlerus, i a P Mandragoras fuisse botris similes
ait; nec tamen Mandragora est botrifera. Etenim litera G, in linguis vernaculis quam saepissime ex istiusmodi vocibus excidit: e. g. Seget, SVed. Velum , Mit, Angi.&yl, Anglos. id. Taget, Sued. Goth. Ut fit. crinis, Tait, Angi. Zaul, Thuring. Irasyle, Teut. Vet. gel, Germ. globus, circulus. MD, Sued. Mis, Pol. Lolo, Daim. Tagr, GCth. Ut f. lacryma , Lar, Sued. Scsexcenta ejuscemodi alia. 3. Fragaria non tantum grati est saporis sed sua. vissime quoque olet, id quod &jam de Dudaam ad
firmatur Cant. 7:13. n I Un I, Dudaim dederunt odor M. Saepeque ex superiori contignatione aedium L E mea
18쪽
mearum, apertis aestate fenestris, Odorem eorum optime persentiscere potui, dum in corticibus belu-linis praeterVeherentur. . Non parum roboris adsertioni meae acquiritur e X Voce illa, per quam Targum, loco citato, Dudaim explicat: nempe Pnin N, in sing. nTQP, quae composita. Videtur, ex zN Hebr. desidera Vit Ps. r I9.& n , unden Hebr. odor, fragrantia; adeo ut Π Drob, desiderabilem odorem significet, quae etiam Onkeloso &R. Cligae bar Abba in transferendo Dudsim inseruiit. s. rima ital demto jod, optime cum Voce γπs, Lat. convenit, h. e. fructuS Odorus,sVaveolens Vel mora fragariae odora, quae & mora terrestria Servio dicta. 6. Quapropter etiam haec herba Latinis vocatur fragaria, Ital. fragose, Gall. 'ase. Et Suedorum smuldron est enim ori terminatio plur. baccarum nomi nibus admodum familiaris, uti biortrori, tistron, seu
Vis, fragrantia, hincpjura site Rosa alba, s. Acantha
7. Propter sis a Vem hunc odorem, fragum quoi Ung. dictum Epery, quod plane coincidit cum n Ch. 8. Ira Chaldaicum hocce vocabulum n 2', adhuc sartum tectumque manet apud Polonos, quibus boro in i notat fraga , mora Rubi. Indeque borowhi Tarne, Vaccinia nigra, boro hi ceterwone, vitis idaea rubra, inari sit Esthon. it. mora Rubi idaei, Gorsu. Et videtur quidem vox illa ber, Sued. ber o, Angl beer, Germ. Mere, Belg. & Sicambr. beer, Norva g. bri, Anglos. bacca, beris, AnglOS. UVa, fraga, mora, bac
19쪽
13: cae, quam ViS corrupta magis, cum eadem radice ha. here aliquam assinitatem. Quare & fraga Suedis vocantur tota-bir, q. d. terrestria fraga, Vel humi nascentia i aga, ut Virg. Eccl. III. 9 r.e beer, Germ. interim& referri possunt ad Peri, Hebr. fructus. 9.n a Ch. & Ar. unquam significare Mandragoram nemo adhuc plene & plane demonstravit: mora autem S speciem pomorum exiguorum denotare potuis sie,
velle videtur Persica vox, sajeberb & ebrum, h. e. poma exigua, Castellus & Men. Th. Qua in re eo tutius acquiesco,quod Castellus dicat ad vocem nim Gen. 3O:34. Gerson Ostii Vlma violas explicant: quibus Elias Le. Vites, Aben Esra, Mercerus, Fagius, & ceteri adstipulantur. Unde satis de hoc vocabulo dubitari patet, quid omnino primario denotarit. io. Qui Dudaim per Cham arbatum reddiderunt, illos ad veritatem quam proxime accessisse censeo. Est enim Chamaebatus idem ac Rubus repens fructu caesio, C. Bauli. cujus stupra memini. II. Gratiori vero sapore odoreque gaudet Rubus Idaeus spinosus C. Bauli. Sued. Halgon dictus, ideoque nomen sortitus ab Π n basian, Ch. & Syr. h. e. dulces suaves, indeque clatu & cialis Turc. Rubus. Men.Th. Hi ipsi Rubi Idaei spinosi fructus Vocantur quoque mo ra Lat. cons. Ra ij. Hist. pl. t. a. p. 164 Q. HujuS mora odorem spirant, adeo similem Violar Martiae, & radici Iridis Florentinae, Gerard. unde appellatur Uium,SVed. ut, si potui admisceas aut mora Rubi Ι-daei spinosii, autViolam Martiam, nec gustu,nec olfactu subolere poteris, utra species immista sit: folia quoque huic terna aut quina.
20쪽
sint & fuerint fraga seu mora, insuper eX arcta ceterarum linguarum Orientalium cum matre Hebraea affinitate confirmatur, ut: Dud, Turc. Morum, tui, Arab. tui, Persi. morum, indeque di-
min. tutiit AD, Arab. Gol. morum sylvestre, vel fructus Rubi. tuty brii, morum dulce. nin, dud vel tui, id. Chald. & Taim. pl autim & dudim , in Libr. pree. fraga, mora Buxtors. Unde quoque diui, seu jut, juis SV ed. h. e. mora, fraga, baccae, nomen forte aecepit; hine bld juis Sued. h. e. mora, Vaccinia nigra , odori alias dicta; Rue -juta, vitis idea , item Ru bus. In Baal Aruch legitur: as zsITI No: DA Irur ns ' quid sunt DudaimἶRas dixit 'Dbracbim , Rabbi Levi dixit Sigis, R. Jonathan autem Savis. In nostris codicibus Talmudis Sanhedrin fol. 99. legitur nunc T SV oh. Ubi duo iterum Vocabula notatu digna oecurrunt, Savis nempe & Sisok, quorum prius convenit cum Syreis, Brit. fraga; posterius Vero cum Giphe, Ung. fructus Rubi, mora. Unde intree bokor, Ung. Rubus arbor vel frutex. Indeque Fennonum, Sic a fraga, inubscha, terrestria fraga. msa sic ut, Esthon. id. 13. Fraga aut mora, Dudsim Hebr. appellata, a fragrantia & suaveolentia sua nomen sortita esse, alia etiam vocabula adstruere Videntur, ut; tule- mau, Pers. multum OdoruS. Men. Tli sitst, Ture. sussitus, tuisi, Turc. id. ibid. du semese, Turc. 'sire, vel passumer, Gall. ut idem ibid. explicatur. Notatu praeterea dignum est, quod hic ipse Rubias idaeus spinosus frequens esse soleat CII et basiura, in agro, scit.