장음표시 사용
571쪽
AD LlB. XV. ANN. C. CORN TACITI. 561 Cohibitoque JUSS. Flor Agr. editi princeps et recentiores. Que ubest u SS. Hari Bodi des. Addilisque Mallem quoque Iam enim dictum, et, C que.
Lias ponticus. Ita MSS. editiones Vetere et recentiores. In mediis, caSque.
Utique nates. Ita SS. Flor. Guels. Odi editiones veteres Et reCentiores. Ehenanus, titque Sic quoque emendatum in S. Bodl. Subvectassent. SS. Hari. odi. Jes Guel f Corb. Rhenanus et recentiores. Vitiose iii S. Flor et editione principe, subdecta essent. Puteolanus, subge is eSSent. Albianote late Rhenanus, Albanoque. Ignibus impervius est. SS. Flor. Reg. Gueis Bodl. es. editiones veteres et recentiores Rhenanus, igni. CAP. 44. Petita Diis placida. Bene J. F. Gronovius et recentiores. Nondum facta Deiani placamenta, sed quaesita quae iis fierent piacula, aditique Sibyllae libri. Prospersum est Emendatum in S. Hari perspersum est. Et sellisternia. Ita ΜSS. Flor Bud Guel mychius et recentiores. In S. Bodi selisternia. S. Reg. et editiones veteres, lectisterniti Sic quo itine ultera manu emendutum in S. Guel Abolendo rumori. N. Reg. ero rumori Vero additamentum
est librarii alicujus Christiani. Tiberio imperitante. S. Corb. editio princeps et recentiores. Ita ΜSS. Huri Lodi. Jes et Puteolanus, qui Tiberio. Eritiabilis superstitio. SS. Vatic Corb. Xitialis Mox in
Deinde indicio. S. Corb. dein.
In crimine. In ab Qt a S. Corb. Odio humoni generis convicti sunt. Adnotatum in margine S. Vatic. 958 siritis odio omnibus hominibus propter nomen meum in hujus loci explicationem tractis Christi verbis, utili. X. 22. In S. Flor pro convicti legitur conjulicti. Id probat Pichena et ingentem illam Christianorum multitudinem, non convictam, sed cum aliis confessis conjunctam, et quasi cumulo additam fuisse
572쪽
rcribit quod Jac Gronovius, almio suo S. Florentini studio abreptus, edidit, licet repugnent ceteri omnes libri scripti et editi, idque a Taciti narratione et mente omnino sit alienum. Acidalius emendat odio Romani generis, quasi Christiani Romanos oderint,
quod falsum et ineptum est, atque ab usu Latinae linguae abhorrenS, sim numquam Romanum genus, passim humanum genus dixerint scriptores Romani. Muretus et Fuernus delent humani, ut maneat tantum odio generis condicti vili. Hae emendatio, solito uret acumine prorsus vacua, refutatione haud indiget. Verum cum non levis momenti sit insignom hunc Taciti locum illustrare, ceteraque, quae ad eam de Christianis quaestionem spectant, diligentius inquirere, operae pretium duxi de Christianorum crimine, supplicio, suppliciique tempore disserere
DE CHRISTIANIS AUD PERINDE NCRIMINE INCENDII, QUAM ODIO HUMANI GENERIS CONVICTI S.
Nero, ut aboleret rumorem se esse incendiarium, reos subdidit Chris ianos. Judices, Principis infamia non ignari, sed adversus eam invalidi, Christianos corripuere ut cum scirent eos Criminis, cujus Postulabantur, reos non esse, haud perinde in crimine incendii, quam odio generis humani convicti sunt. Quodnam ver illud odium, in quo convicti sunt i Alii volunt Christianis datum esse crimini, qud genus humanum oderint. Qui ita sentiunt, haud
animadvertere apud Romanos nullam fuisse, ne umquam SSe Potuisse actionem de odio, cum facta, non sensus hominum judicent puniantque leges Romanae. Alii contendunt damnatos fuisse Christianos, ubi eos odisset humanum genus. Qua quidem sententia ruhil improbabilius. Nam si apud Romanos nulla fuit actio
573쪽
AD LIB. XV. ANN. C. CORN TACITI. 563
de odio, qui quis aliqtiem prosequeretur, multo minus animadversum in eos, qui odio essent. Praeterea Secum Pugnaret Tacitus. Christianos enim tib incendi crimino absolvit istud uutem odium, etiam Si extaret, sontes eos non argueret. Quomodo et g illos I er ghia invisos, sontes e novissima meritos contendit. In duabus illis sententiis multa adhuc peccant Latinitatis ratione et narrationis historica natura. Verum his non immoror. Utriusque Sententiae
salsitatem multiplici eruditione satis superque demonstravit Cl. Claristianus Andreas Teuberus, Tereitatio Historico-Critica de Murtyribi/s Christianis odio humani generis convictis, edita Bruns-Cigae anno 734. Stat vero inconcussum ex Taciti narratione Christianos juxta leges, quae tum vigebant, a judicibus fuisse criminis convictos, ideoque poenis affectos. Crimen illud sui Christiana religio, logibus Romanis vetita. Qui novas, o usu vel ratione incognitas religiones inducunt, ex quibus animi hominum moveantur, honesti ire deportantur, humiliores capite puniuntur.' Jul. Paulus, sentent. Recepi. Lib. V. Tit. I. de Vaticinatoribus et athematicis, leg. 2. Scilicet cum Christiani a Principe subditi suissent rei, nec in crimine incendi possent convinci, judices eos Christianae superstitionis sic enim tum nominabatur Oligio, Ct Apostol. XXV. 19.)arguerunt. Christiani illam ultio fatebantur itaque correpti nec,
de sectae suae sociis interrogati, reticuere. Tum indicio eorum accusata correptaque multitudo ingens et de eorum superstitione actio instituta Crimini datum, qu od seditiosi, jamque repreSSi, ut SuSerumperent, en superstitione imbuti, quae Deos, terrarum dominos, imperii Secundarumque rerum auctores, non Odbion Veneraretur, sed impiis etiam dicteriis laces8eret quae Deorum CultoreS.. morte
dignos, aeternisque ignibus devovendos, furioso generis humoni odio pronuntiaret; dum ipsi per sagitia invisi publicos optimosque
mores aversati, Soli mortalium, nec templa, nec aras, ne Sacrificia haberent; Secretos tantum, et legibus prohibitos, Conventus nocturnos frequentarent, in quibus foedarentur horrendis impudicitiarum spurcitiis, Thyestastisque pascerentur dapibus. Ea enim PerSuaSio, ob antiquos Baptismi ritus et Eucharisticam coenam, apud Roma-
574쪽
1aos invaluerat, hi testantur Arnobius, Luctantius, Minucius Felix, Tertullianus, aliique atque viguit, donec Christiana religio,
Constantino probata publicutaque, Se injuriarum et utrocitatum absolvit, manifesta doctrinae acrorumque suorum integritate a C sanctitate Forte etiam percrebuerat tunc enim D. Lucae Evan-golium et D. Pauli Epistola ad Romanos, quinque circiter bhinc
annis scripta Christianorum Romanorum manibus terebantur te celebre Christi effatum Εἴ τις ερχεται προς Ibe, καὶ luia i τον πατερα
εαυτου καὶ τὴν μυητερα, καὶ την γυναῖκα, και τα τεκνα, καὶ τους αδέλφους,
καὶ τοὶς άδέλ2ας, ετ δε καὶ την αυτου ψυχὴν ου δυνατα μυου μαθητὴς εἶναι. Si quis veniat ad me, et non odit Patrem suum, et matrem, et uxorem et filios, et fratres, adhu autem et animam Suam, non potest meus esse discipulus. Luc. XIV. 26. Christiani aut nullos, aut Causam non obtenturos, patronos
habuere. Igitu damnati sunt; non in crimine incendii, sed Christianae religionis, cui ob sanctam austeramque ipsius lacitorum naturam exitiabile generis humani odium objiciebatur, convicti. Tacitus, pro sua Sinceritate, ab incendi crimine absolvit Christianos; pro praejudicatis autem Opinionibus, et rumoribus, qui de Christianorum sceleribus percrebuerant, eos per fagitia luet isos, sontes et novissima meritos scripsit. Judices veri, cum de Christianorum crimine Statuerent, ita Principi gratisicuti sunt, sibique consuluere, ut Christianos damnando, ambiguam, quantlim POSSCnt, in Cendium inter et superstitionem sententiam relinquerent Poena quoque de adtemperavere, ut
cum incendiariis et exitiabilis superstitionis autoribus essent communes Incendiarii e legibus summo supplicio erant adficiendi. Summo quoque supplicio plectuntur Christiani, seditiosae et malescae superstitionis rei juxta leges in crucem tollu tur, aut bestiis objicii ntur, aut igni cremantur, tanto intemperantitis, quanto humiliores Romanos Christianos cum doctoribus suis udaeis, gente invisa, humilis tunc fuisse conditionis patet tum ex D. Pauli
epistola ad Romanos, cap. XVI. tum e poenarum natura, quibus
viri illustres non fuissent obnoxii. Suppliciis autem addita sunt ludibria judicum adulatione, an Principis ingenio incertum. Certὐ hortos suos ei spectaculo ero obtulercit.
575쪽
AD LIB. XV. ANN. C. CORN. XCII l. 565 Quomodi, autem cremati suerint Cliristiani docet vetus Scholiastes Juvenulis, Satyr. I. 55. Pone Tigellinum, teda lucebis in illa, Qua stantes ardent, qui fixo gutture sumant, Et latum media sulcum deducit arena.VScholiastes Pone hoc est in satyra ponere, vituperare Tigellinum, quem Si ueseris, vivus ardebis, quem adniodiim in munere Neronis vivi arserunt, de quibus ille jusserat cereos feri ut lucerent spectatoribus, chim fixa essent illis guttura ne se curvarent. ero maleficos homine teda et papyro et cera supervestiebat, et sic ad ignem admoveri jubebat ut arderent.' Poenam hanc dixit Juvenalis Satyr. VIII. 235. unica perire molesta.''
Explicat autem vetus Scholiastes unica,' id est vestis ex charta facta, pice inlita, in qua ignibus addicti ardere solent.
Forte quoque ad Christianorum supplicium respexit, Si nondum atrocitate temporum a scribendo deterritus, Seneca, p. XIV. Ingens alterius mali pompa est ferrum circa se et ignes habet, et Catenas, et turbam serarum, quam in ViScera immittat humana. Cogita hoc loco carcerem, et cruces et eculeo S, et Uncum; et adactum, per medium hominem, qui per os emergat, stipitem et distracta in diversum actis cruribus membra illam tunicam,
alimentis igniunt et illitam et intextam, quidquid aliud, praeter haec,
Commenta saevitia est.''Quo autem tempore haec passi sint Christiani, explorandum Superest. Ecclesia quidem Romana in suo Martyrologio eorum memoriam recolit die vigesim quarta unii, quae dies emortualis eSSe non potest. Sed eorum memoria praemissa est diei festo D D. Petri et Pauli, qui ineunte quarto pbst anno pro eadem religione fortiter occubuere Eruditus Og Scaliger, de Emend. Temp. lib. v. p. 472 existimat hanc persecutionem crepisse circiter ea tre-
576쪽
mwn illii aut initium Augusti. Quod minime probabile reclidorim Urbis incendio sinis actus die se7. Julii. Tunc, teste
Tacito, provisa populo exturbato et profugo solatia cautum ut Urbs nova conderetur praecipua Principis cura in domo sun aurea exstruenda mox petita iis piacula supplicatum Vulcano, Cereri, Proserpinae, Junoni quae omnia intra extremum Julii aut initium Augusti fieri non potuere.
Cl. dos ignotos, Histoire Critique de la ep. de Letires,
Vol. VIII. p. 74 et seq. Singula explicaturus, a Calenduriis et veteribus scriptoribus petiit dies Sacros Vulcano, Coreri, Proserpinae, Junoni, quo Chin reperis8et aut Commentus esset, iis TXit Deum placamenta dein cum in idicro Circensi ero, aurigae habitu permiatus plebi memoraretur, quaesiit in utendario ludos plebeios die 5. ovembris notatos vidit inde persecutionis initium adseruit speciosiore cura, quam utiliore. Nam iis supplicatum eXtra ordinem, pro tempori neceSSitate, senatus Principisque decreto, ut in iis rerum circumstantiis semper suctitatum. Nec
ludicrisu ilhid Circens idem est ac ludi plebeii. Hi enim ab aedilibus curulibus edobantur illud teste Tacito, a Principe editum, et u Juvenalis Scholiust munus eronis dicitur. Itaque Tacitum, vetera monumenta, more legesque Romanasos pendenti mihi videtur sinem Julii initiumque Augusti consternationi et solatiis petendis accipiendisque datum : per reliquum Augusti Septembremque mensem de Urbe restaurandi exstruendu-que domo aurea esse consultum inter licentiam vindemialium seriarum, quae, ut diximus Annal. XI. l. decimo Calendarum Septe=mbris Sque in Idus Octobris Concedebantur, percrebuisse rumorem incendiarium esse Neronem post serias Christianos a Nerone reos subditos a judicibus correptos danauatosque, et Poenis affectos, non uno eodemque die, sed diversis diebus, reliquo Octobri et ovembri mensibus : in tres velitii classes divisos fuisse Christianos alios crucibus assiXos; alios ferarum tergis contectos, laniatibus canum cruentos inter ludos, ut opinor discerptos; duces a doctores domesticarum ecclesiarum reservatos, in Circensi ludicro, seu munere Neronis, ignibus, tedurum instar, remandos. Sic ferme Diocletianus auctores ac principes maleficorum et Mani-
577쪽
AD LIB. XV. ANN. C. CORN TACITI. 567 chororum jussit flammeis ignibus exuri, Cod. Gregorian lib. XIX. Tit 4 de Maleficis. Haud anten iniicias ierim supplicationes Vulcano habitas mihi videri die 23. Augusti, quo Vulcanalia, praecipuum hujus mensis
Sacruna, agebantur. In Calendario CapraniCO X. VOLCAN. ΝΡ. VOLCANO. Ν. CIRCO FLAMIΝ Io, id est, decimo
Calendas Septonibris Vulcanalia, dies nefastus primo Vulcano in
Circo Flantinio Congruit enim tempus, suadetque Votum SuSCeintum, de quo dictum supra in not. et emend. ad Annal. XIV. O. Ner autem munus suum edere potuit ovembri mense post
ludos plebeios, qui tunc non die I 5. sed die . Novembris agebantur, ut videtur e marmorea tabula Antiatina, Claudii tempore, paulo ante Neronis principatum scripta, in qua Ovembri mense,
λlas, seu die . Novembris dies comitialis, ludi plebeii commissi, aut committendi, non sestertium Sessicenties, Angi. OO,OOOl. ut explicat eruditus Vulpius, Tabula Antiatina illustrata, p. 36. sed SeStertia eaecenta Angl. 5,OOOl. intelligo. Deinde in eadem tabula per octo dies continuos V DI, quibus editum fuerit Circense lud, Crum, Crematique Christiani. Denique utrum persecutio provincias pervagata sit, haud ita pronuntiaverim. Id quidem usserit Orosius, VII. . Nero primus Romae Christianos suppliciis et mortibus affecit, ac per Omnes provincias pari persecutione excruciari imperavit ipsumque nomen extirpare conatus, beatissim' Christi Apostolos, Petrum cruce, Paulum gladio occidit.' Idem probatum eunt veteri inscriptione ex ruinis agimurquesiae, in Lusitania, erutu, quam affert Gruterus, P. 238. . .
578쪽
At inscriptio est suspectae oninino fidei, ut caligero aliisque viris eruditis recte observatum nec Orosius hujus est anticluitatis atque auctoritatis, Cui statim credendum. Certi88imum autona est in hac prima persecutione occubuisse lagontem Christianorum multitudinem, ut satetur ipse eruditus Dodriellus, Dissertation. Cyprianic Dissert. II. ecl. 3. Gloriaturque Christiana religio, qui, et atroci calumnia sit primium petita, et a Nerone primum lacessita, quem ipsi Romani pestem geliemis nati appellavere. Et pereuntibus. SS. Huri Bodl Jes ea perelli tibus. Aut summandi. Μ S. Agr. lammati Male emendat eursius, aut lammὰ usti, utque ubi . c. Sulpitium Severum Secutus, qui Tacitum hic exscripsit. Novae mortes Cogitistae, Ut Crarum tergis Contecti, laniatu canum interirent. Multi crucibusastixi, aut flamma usti Plerique in id reservati, ut cum defecisset dies, in usum nocturni luminis urerentur.' Vide Testimonia
Atque ubi Delendum titque non immerit monet Ernestus; ni intelligas, atque ut, ubi defecisset, 4 c. Iu Sum. Puteolanus, ac deinde ceteri omnes. SS. Flor. Hari Bodl Jos. Reg. Corb. Gueis editio princeps, tu Su. Curriculo insistens. S. Aar Ruckius et recentiores. In aliis MSS. et veteribus editionibus, circula.
Ore tenus Xercitus. Bene et eleganter. Haec tamen, qudii in II S. Bud omissa deleta volebat Rhenanus.
Persimplici letu. S. Flor. ichen et recentiores. Vulgi, in SS. et veteribus editionibus, pro simplici. Tolerat. S. Bud tolerabat unde conjicit Ernestus, toleraret. CAP. 46. Qui custos adesset S. Corb. aderat. CAP. 47. Secutaque Que abest si S. Hari. u in utero repressum Perperam in scriptis ot editis libris, quia in utero repressum, ut iterjurta editum sit. Ego ultro uni
579쪽
AD LIB. XV. ANN. C. CORN TACITI. 569 secutus uret emendationena, quam operi in Heroal lino Taciti exemplari, quod extat Nonia in L bliothoca Collegit Itoniani
Societati Jesu, manu Murci emendatum. Tam corta mihi videtur haec emendatio, ut de ea ulla oriri posSit dubitatio. Illustr. Huetius, qui eam non noverat, corrigebat et iter pro aut iter. CAP. 48. Silius Xerza. Hic consul appellandus est A. Licianius Nerva Silianus, ut videtur ex veteri lapide, Phlegonte, et epistola consulari Em. Oris, Opera Vol. II col. 89 et seq.Laudatur tamen a Cl. Muratori Thesaur. Inscript Vol. I. p. 305. vasculum iuscriptum
ob eam diversitatem et consensum scriptorum et editorum Taciti librorum nihil mutavi. Silium Nervam, forte eju Patrem,
consulem vidimus supra Annal. IV. 68.
Virtutibus similes S. Corb. virtutis. Largitionem. S. Reg. largitiones.
Comi sermone. Ita libri omnes Lipsius mallet comis nec ineleganter haud tamen necesSarid. CAP. 49. Initium conjurationis. Ita SS. Flor. Reg. gr. Corb. et editio princeps. Sic quoque S Jes. Prima manu. Altera manu sic etiam emendatum in S. Hari. Puteolanus, conjurationi. ox Puteolanus, cupiditate. SS. editio princeps et recentiores, cupidine. Panus adsimulatione. S. Reg. anus a simulatione. S. Agr. anitatis insimulatione. S. Farnes vana tissimialatione. Lipsius mallet anus emulatione Heliasius, a ι remulatione. Circumfertur inscriptio, sed suspectu, apud Gruterum, P. 354. n. 2.
580쪽
Quasi oro, post Lucani sata nainime invidus ejus tamam servasset, operaque lectitari permisisset. Quintianus. Ita vulgi, SS. et editiones veteres. In S. Gueis. QuintilianuS. Molliti corporis. Sic ΜS. Flor et editiones recentiores. In ΜSS. Farnes Corb. Reg. et editione principe, mollitie. In SS. Hari Bodl Jes et Puteolanus, molli corpore. CAP. O. Finem adesse imperii. SS. Reg. Corb. et editio princeps inisterio. Eo pluribus. Puteolanus, eo propriis. Maaimus Scaurus. Eruditus Spanheimius, de Praestantia et
Usu Numismat. Vol. II. p. 37. emendat Mamercus Scaurus, quddnuspiam Scauri cognominentur Marimi. At in tanta scriptorum et editorum librorum consensione nihil mutaverim. Tunc enim valde diversa a priscis temporibus nominum ratio, ut ObSerVateruditus Sirmondus in praefatione notarum ad libros Sidonii ApollinariS. Ardente domo. Frustra tentat uretus, aure e domo. Hein-sius, marcente domo. Gronovius, cum madens in per Octem,