Dissertatio medica inauguralis de dysenteria ...

11쪽

Raro, nisi in serma Scybalorum, apparent sae-ces, quorum eXpulsio, pro tempore brevi auxilium praebet. Si remedia propria non tempeStiVe USUrpantur, morbus celeriter, resolutionem Virium perinsignem inducit, eX qua decedunt signa typhoidea et putri da; sicut singultus, subsultus tendinum ;urinae et Decum exitus inVoluntariuS, SudoreS gelidi atque glutinosi, pulsus celer et intermittens; et aeger post dies duos vel tres in morteui labat, cum OmnibUS gangrenae notis. Nonnunquam in choleram morbum: vel longius durans, in diarrhinam chronicam, mutat. Vel si symptomata graViora, scilicet, saecum naturalium retenti O, tormina, tenesmUS, &c., remediis jam enumerandis cedant; tunc febris mitescit, pulsus mollis et plenus, et lingua nitida sit: sitis minus urget, appetitus redit, sudor lenis SV-perVenit, et denique aeger revalescit. Patefactis cadaveribus eorum, quos luci eripuit hic morbus, indicia et terminationes inflammationis inveniri possunt; nempe, eXUlceratio, erOSio, adhaesio, Scirrhus, gangraena in membrana inteStinorum mucosa, praecipue coli et recti. Peri-t0naeum quoque quod tunicam externam intesti-

12쪽

nis praebet, inflammationi obnoxium est, necnon 'tum abdominis tum pelvis viscera, propter c0ntiguitatem.

DE CAUSIS.

ANTIQUI, causam proXimam Dysenteriae e X- ulcerationem intestinorum esse, crediderant; et causam remotam humores acres et putrescentes in intestina, eX Venis majoribus, nempe, lienis, hepatis, mesenterii et partium aliarum, transfusos; qui propter irritationem, ea ad dejectiones frequentes eXcitarent. Pari ratione, pituitam, vel bilem flavam aut atram, et cruditates, carneS putridas, Venena, et medicamenta quaedam drastica, pro causis habuere. Vix necessarium puto chemicorum opiniones proferre, qui sales arsenicales et corrosivos in sanguine generat08, morbum eXcitare putaVerVnt. WILLIS ventriculi aciditatem ; alii, particulas cuspidatas et bifidas ex sanguine secretas, intestina lacerando, et eXulcerando, m0rbum produXisse

existimaVere.

13쪽

Hae theoriae certe fidem millo modo merentur; quia horum salium praesentia, certis nunqUam periculis probari potuit. DySenteriae promovendae non susscit WΙLLISIIaesditas: nam licet in morbo occurrat, nihil Omi-ΠUS, CRUSam Solam esse nihil evincit. Qui hunc morbum suidi biliosi variationibus imputant, meliori sententia judicavere; sed aliqui antiqui sine ratione dicebant, ut scripsit RIVERIUS), rheuma falsum in capite generatum, et ad intestina Vectum, eum prodUXiSSe. Inter scriptores recentiores, de cau8is quoque disceptatio multa est; sed propter frequentiam ejus sub coelis calidis, sicut Insulis Occidentalibus et Orientalibus et Africa, in quibus proniores sunt homines ad morbos hepaticos, accusata fuere variationes morbidae sellis, plerumque conditio quaedam acris, et assectus hepatis; cum aliis fortuitis, aegri constitutione, victuS genere, &e. Contagionem semper causam credebat CULLENUS; et doctrina ejus in Academiis plerisque Europae recepta et docta fuit. Quanquam Dysenteria epidemica esse bene cognita, nihilominus, anne contagiosa Sit, nunc dubitatur. C0ntagionem in hoc sicut in aliis mor-

14쪽

bis faciant fortuita, ut in febre flava, et etiam in Syn Ocho, Occurrere existimatum; etiamsi indole contagiosa non fuerit ab origine. Multorum aegrorum Simul congregatio, Sicut in castris militaribus et navibus ubi pessimas strages edit hic morbus , sine ventilatione, munditie, citaque eXcrementorum eXportatione; aerem vitiatum reddit, et emuvium epidemicum asperius, Omnia Symplomata eXaggerat, morbum curatu difficiliorem sacit. Quin r0bur eorum, qui inter harum rerum limites veniunt, minuit, et hoc modo proelivitatem ad omnes morbos, Sed praese tim ad eos, quos status epidemicus aeris fere affectat, generat. Ex his fortasse Dysenteria con

Seripsit GULIELΜUS HARTY, Μ. D. , DUΠ- IIIam contagiosam, nisi Typho conjunctam, et tunc non ex effluvio Dysenterico ipso oriri, sed eX contagi0ne Typhoidea. Ad eam contagiosam efficiendam, conjunctio cum Typho mihi non apparet necessaria; nam cum celeritate magna vagari invenimus, ubi prius nullo modo extitisse Typhum,nOVimus; necnon symptomata, quae in ejus Stadio extremo videntur, tanquam Τyphoidea, eX intestinorum gangraena oriri potuerint.

15쪽

Aliqui medici, ejus naturam contagiosam in toto negant; alii productam putant, non eX cmtis halitu, vel aere respirato, ut in aliis morbis insectio oritur, sed ex stercoris dysenterici aura. Adhuc,' etiam his temporibus, sub judice lis est.' Etsi non mihi facultas est hanc dirimere, tamen in morbo ejusmodi, tam pericul080, nee raro funesto, ubi natura ejus contagiosa in dubio

est, et cum cautelarum certarum omissio, si non contagionem, tamen morbum violentiorem et periculosiorem aegro praestet: medicus prudenter agere, et ministros aegrorum, ne morti, temeritate Sua, Suppetias Veniant,' suadere debet. In tempestate autumnali, saepe eX coeli Variationibus subitis, a caliditate vel siccitate, ad frigus aut humiditatem, oritur Dysenteria. Sudore subito suppresso, humorum abundantia introrsum repellitur. Inter hujus morbi causas, enumerantur VasO-rum noXiorum exhalatio, et usus ciborum insalubrium, concoctu dissicilium. Fructuum usurpatio liberalior causa esse dicitur; sed Doctori THOMAS, qui, ex habitatione longa in Indiae Occidentalis insulis, hujus morbi

16쪽

causarum et praedisponentium, et recitantium peritissimus est, nihil certi constitit, necne Dysenteria inde eXcitetur. De fructibus mihi eadem mens est; certe non ex propria experientia; sed quia, obstipationem morbum praecedere novi, et Verisimile est, sellis etiam secretionem turbatam aut depravatam esse; quin abdominis viscera lente eXcitare acidum vegetabile, et faecum naturalium expulsionem

PromoVere, et Sic amovere, aut praevenire morbi signum unum.

In regionibus torridis, Hepatitidi saepissime

conjungitur; sed morbus hepaticus, causa an es.sectus solum sit, dubium Videtur; nonnunquam enimMysenteriam praeeedit, . aliquando succedit; et crebro conjunguntur Simul ambo. Inter Dysenteriae causas eXponendas, Si erraverim, vel aliquam conjecturam praVam proposuerim, eo saltem Veniam Spero, quod, eandem culpam solum commisero, in quam etiam illapsi fuere multi ante medici solertes et excellentes; nos igitur nec experientiae aut excellentiae laudes nobis arrogantes, decipi quis mirabitur Θ

17쪽

UTILITATIS magnae est, symptomata aliqua promiscua, indistincta, et saepe diVersa, ad quendam morbum specificum, et notum reserae; utpote quod medicum ad modum medendi magis systematicum, ideoque magis essicacem, manu ducit. Sic similitudinem aliquam, in signis suis, ad Dysentoriam habet Diarrhina. Sed utriusque curatio diversa est. In hac venaesectio inutilis et noxia esset; sed illi mederetur. Dignoscitur diarrhina, febris, torminum, tenesmi, et dolorum abdominis violentum, absentia; et si in ea haec apparent, moderata Sunt, et praeterea Deces naturales sine muco vel scytalis dejicit aeger. Licet eodem tempore plures assicit, nunquam conta- .giosa esse dicitur. Plerumque post ingesta, quibus aeger insuetus est, sequitur, sicut fructus immaturos, vel alia, quae idiosyncrasin ejus pertu bant. Non periculosa est; nonnunquam SymΡ- tomatica, et sebrium terminatio fit. Plerumque

18쪽

sine medicamentis cessat. Aliter in Dysenteria accidit. Discernitur Dysenteria ab Enteritide Erythematica ; absentia, in posteriore, tenesmi et contagionis, et frequentia dejectionum uberrimarum plane stercorearum. Nihilominus dolor crucians, et tormina, simillima sunt in ambobus. Cholera morbus ab ea dissert, quia in cholera vix aliquid, nisi bilis, in evacuationibus ventriculi et intestinorum, apparet. In Coli ea fit lovis dolor, parte dolenti impressa. Adest obstipatio pertinax, et porro maXime subito aggreditur.

QUUΜ nihil aliud, magis quam prognoSis recte dicta, sive fausta sive infausta, medici solertiam aut ignaviam indicet: nec aliud, magis benignas opiniones inter populos, de eo excitet; de omni morbo prognosis, summo judicio, et prudentia

maxima, pronuncianda est; et Saepe cura, circum-

Spectione, et dubio, responsis similis ut utrique eritui respondeat), e tripode antiquorum datis.

19쪽

Prognosis de morbi eventu his niti videtur: nempe, progreSSU, SymplomatibuS Urgentibus, cum aliis morbis conjunctione, sicut febre intermittente vel remittente quod non raro in castris imilitaribus accidit), aegri habitu, viribus et vivendi

more, remediorum effectu, munditie, libera aeris puri per conclave transmissione, et regionis temperie. Nunc dicere tantum restat, quae Signa fausta, et quae infausta Sint.

In plagis calidis, situ humilibus et paludosis,

hic morbus periculosus est, et praecipue Febre intermittente, remittente aut Typho comitatus, vel in castris accidenS. Ex signis, quae infelicem finem denotant, sunt tenesmus magnus, dolores aspere torminosi, sellae frequentissimae, materia dejecta in quantitate parVa, et eX muco, Sanguine, Vel pure permisto constans; Virium prostratio, evacuationum Odor steti dissimus, abdominis tensio, pyreXia VehemenS ; cum Hepatitide, Scorbulo, vel Ρhthisi Pulmonali complicatio; aetas provecta, et Signa typhoidea. Haec ubi adsunt, parum dubii est, quin mors aegri aerumnas cito terminabit.

20쪽

: Contra vero, si pyrexia lenis sit, sine putredinis indiciis, aeger juvenis, et non morbis praegressis quassatus; tenesmus et dolores torminosi l nes ; abdomine et hypochondriis pressis dolor i Vis ; pus nullum post sedem ; medicamenta faeces naturales dejiciunt; et praecipue si cutis leni sudore humida: sit prognosis fausta.

PRO nullo morbo invenerunt medici remedium haud dubie specificum; nec praxis viam aliquam mechanice systematicam perscribere potuerunt. Nam ejusdem morbi signa, in Variis casibus, mi tantur ; et eventus comitantes plerumque discrepant. Ad haec omnia est illis necessitas Sese accommodare ; et unum aut aliud ex his remediis, quae a notis naturae et morbi principiis deducta suere,

usurpare.

Exempli gratia; Dysenteriam nonnunquam curavit venaesectio; sed sortasse noxia erit, si celebrata in aegro, eodem tempore Typho laboranti.