De morborum constitutione : dissertatio inauguralis medico-pathologica ...

21쪽

quibus proprii eorum effectu8 in nervorum nostrorum systema sunt illustrandi. Ut et ostendam, haec gasa aut deprimentia aut incitantia in nervos nostrOS influere, et modum eXponam, quomodo treS diversos nervorum ordines et gangliorum et irritabili tatis et sensibilitatis disponant, operam dabo quam maXimam.

Carbo gangliorum systema debilitat, sicut enim in sanguine vel gasis carbonici oxydati vel acidi carbonici

respiratione aUgetur, breVi tempore Vita vegetativa prorsus deletur; modo conjunctione cum oXygenio, acido carbonico, quod gangliorum vitae non o diametro est oppositum, in sanguine cumulari potest. Acidum carbonicum organon Sensibilitatis, cerebrum, incitat, quod per breve tempus adhuc gangliorum Vitam sustinet, etsi carbonis maSSa in Sanguine augetur. Tandem copiosiore carbogenio sensibilitate maXime aucta, gangliis nimis debilitatis, sanguinis congestioneS, ad Secretionis praecipite Organa, eXSiStUnt, quae ergo prosu8ius excernunt et hoc modo ganglia, praesertim si Secretio fit ex arteria, brevissimo tempore umoriuntur. Sensibilitas acido carbonico Summopere aligetUr, qua eX causa irritabilitas altera parte debilitatur. Sin acido carbonico topice utimUr, respiratione puri aeris conceSsa, remedium egi excitanS, quo nervorum debilitas, Stases, aegrae SecretioneS, SenSibilium incitatione nervorum tolli possunt, qui nervi deinde

ganglia ad majorem vasorum efficacitatem inducendam evocant itaque resorbendi venarum vim augent, Ut eXperimenta circa acidum carbonicum, gas e topice applicato, instituta demonstrant. Gas acido - carbonicUm nerVOS sensibiles incitat ita, ut homo auctum calorem Sentiat, quem copio8ae secretiones cutis Sequuntur: gangli 0rus

22쪽

systemate debilitato, sanguinis circulatione retardata, Iargis venosis oppletionibus, gastricis in abdomine, inflammatoriis in pulmone Statibus, in cerebro apopleXia Sanguinea, acidi carbonici effectus in delirio tremente optime demonstrantur. E sensibilitatis alteratione seu irritatione deliria, tremor, largi sudores, magna irritabilium partium depre88io manat; gangliorum Systema inde emoriatur ne-CeSSe QSt, cerebrali praevalente, quum nervi sensibiles praesente acido carbonico ab actione prohibeantur, ganglia autem et eo et magna Oxygenii egustate brevi tempore debilitentur. Qua sub condition0 homini justa etiam animi vis est, ita ut corporis obitum observet; SenSitiva Vita vegetativae est Superstes, ut in cholora infra Videbimus.

Nitro genium vero nervorum sensibilium Systema animat, SenSUS Organorum strenuitatem auget, respirabile

autem non est niSi cum oXygenio, quod gangliorum ess caciam Servat. Nitrogenium oxydulatum crapulam jucundam ino Vet, phantaSiam alacrem reddit, quae imagines Suaxe S provocat; largius vero inspiratum convul SioneS, atque amentiam excitat. Bur Zelius in Zoochemia pag. 0I: hinebriantem nitrogenit oxydulati vim notam eSSe'', dicit, porro: in America nitrogenium o Xydulatum hypochondriacis et melancholicis optimo cum eventu exhibi-ium esse. Ut oxygenium ganglia, ita nitrogenium cerebrum animat. Quo in sanguine augescente, gangliorum Strenuitas indirecte cerebro confirmatur, et eo ipSO Se cretio iterum aug0tur; nitrogenium nimis accumulatum partim pulmonibus, partim renibus et cute eliminatur, ita ut ad vitam sustinendam sanguinis conditio neceSsaria xeStituatur. Quae elementa, quorum alterum gangliorum 3ystema, alterum cerebrum animat, aer purus nobis

23쪽

praebet, quo respirante detrimenta neo gangliis nec cerebro inseruntur, nisi admixtis aliis gasis inprimis acidi carbonici et hydrogenii. Hydrogenii debilitans vis c0rni potest in depressionudebitae stimulorum percipiendorum facultatis, quae in

sensuum organiS et in animae viribus cognoscitur, insomniculoso tardoque omnino et relaxato animo et cor pore, eX qUO tandem SomnuS oritur. SomnuS Vero hydro

genio reSpirato re vera profertur, ut All en ii et Pepysii Bergelius Zoochemia pag. l0 I) 0t Caroli de Wot

ter stetit experimenta demonstrant. Hydrogenio sanguinis aucto, SomnUS quotidie oritur, qui perpetuo continuaretur,

nisi ammonium 4 partes hydrogenii, I p. nitrogenii)enaSceretur, qUO cerebrum Valde excitatur. Qua eadem substantia ViS SOmniserae hydrogunti exigua portio tollitur, ' sic ut homo resectus atque recreatuS eXpergiscatur. Hydrogenii igitur vi ammonio non Sublata, tamen SenSUS nervorum actione minuta, hydrogenii in sanguine praesentia multae et Variae turbationes organismi humani evocari possunt, quae non prius finiUntUr, quam sanguinis status ad debitam normam redactus sit. Tandem hydrogenio cerebri vis sexstinguitur et systematis nerVorum ganglio Si, quod Oxygenio sanguinis paullulum etiam excitatur, efficacitaS Serius evertitur, partim quod tandem hydrogenium, quominus Oxygenium diutius valeat, impedit, partim quod cerebrum statim in ganglia vim suam eXSorere desinit. Oxygenium, vitae quasi standamentiam, proprium Vitae gangliorum pabulum est. Si aeri, quo homineS et .animalia circumdantur Oxygenium detrahitur, et homines et hestiae moriantur necesse est. Νam in aere, in quo non

24쪽

satis est Oxygenii, cordiis agitatio et motus, qui gangliis

officiuntur, diminuuntur, Sic ut minuS carbonis et hydrogenii eXcernanturi magna autem VenOSitate, i. e. Oxygenii inopia et aliorum gasoriam abundantia, Sanguinis motus, quo opuS eSt, nerVi e X citare non possunt. Sudore immodico, in quo multum inest acidi, quo OXygenium excernitur, gangliorum Vim valde imminui, facillime perspicitur, aeque ac, debilitata vi vitali et accelerato, exiguo imbecilloque arteriarum pulsu et oppletionibus Venarum, diminuta vi cordis propulsandi sanguinis undam, fieri non

posse exanthema aut es florescere aut ad exitum perduci.

Et in iis morbis, quos celeberrimi medici ex debilitata gangliorum efficacitate oriri affirmant, ut in typho abdominali, in cholera, sanguis reperitur simillimus ei, qui est in corporibus hominum, Oxygenio detracto, asphyxia mortuorum. Quo fit, ut, quod experientia docet, morbi illi tollantur, simul ac sanguini plus Oxygenii adducitur,

ut hieme, frigore sicco diuturnoque. Nec non remedia, quae adhibentur ad vitam restituendam eorum, quibus angustiis respirationis Oxygenium erat detractum, ut frictio, ammonium, quo sensibili tale excitata mediate, aut aeris inspiratio, qua immediate gangliorum efficacia concitatur, ut respirando carbonis et hydrogenii nimia vis amoveatur, et in horum locum OXygenium vitale suScipiatUr, conjecturam confirmant, Oxygenium quasi vitae pabulum SystematiS nervorum gangli OSi e8Se. Si verum est, gas in sanguine illum effectum, quem Supra CommemoraVi, prOVocare, hoc valde elucebit, quum organi secretorii actio vehementissime excitata vel fere ex toto depressa Sit, siquidem hoc modo neces Sarium irritabilitatis et sensibilitatis aequilibrium, gaSorum con-

25쪽

iunctione proVocatum, turbatur, Sic Uti gasa superflua sanguinis Vario impulsu specifico aut alterius nervorum partis, aut omnium, illam Vim offerant. Sapientissimo natura instituit, ut illa gasa, qUae Utrumque nervorum systema auι excitant aut debilitant, alternis conjunctionibus secernantur, quo laclo fieri potest, ut, dum vim vitalem compreSSam nerVorum Variorum Una Secretione

incitemus, excitata deprimatur, quo quaeqUe organa impelluntur, quae gasa deprimentia, aut quae excitantia se

cernunt.

Quae quum gasorum in Sanguine neceSSitaS Sit, praecipue tres pOSSunt morborum constitutioneS provocari, quibus stationariae Subjunguntur. Prima arteriOSa, Sive instam matoria praevalente OXygenio, altera Veno Sa gastrica largiore acido carbonico, tandem tertia venosa torpida constitutio, praevalente hydrogenio, quae in putridam progreditur, quum nutritio persecta deficiat. Ex tali sanguinis crasi primum tenueS formae morborum exiStunt, donec tandem e noxia ratione aeris permanente Summae oriuntur. ΕXtensio epidemiae Secundum locum et tempus pendet ab atmOSphaera, quae respirando aut ei favet aut non lavet. Illis evanescentibus quum aeris qualitas correcta sit, facile intelligi potest, sanguinis crasin et reactionem nervorum respiratione celeriter mutatam esse. Rheumatismo affecti statim doloribus punguntur, quum minimum aquae in aere poSitum sit; aer luimiduS musculos, ergo etiam cor relaXai, quo Venositas major fit atque ibi dolor provocatur, ubi Sensibilitas jam pridem aut rheumate excitata erat, aut Vulneribus si acturisque laesiones extiterant, quia cordis Videpressa facilior sanguis appellitur quam redundat.

26쪽

Rospirationis legibus plane elucet, quum exspirationeium inspiratione ad criS08 pro Vocandas utendum esse. Morbus, cui Sanguinis crasis inflammatoria subest, a sicco ac frigido aere abhorret, quia iste arteriositati succurrit, humidum contra calidumque desiderat, qui magiS Venosi tali respondet. Sanguinis crasi Veno Saύ, prae Valente

acido carbonico, humido et gilbfrigido, quin immo si igido aere opUS eSt, praeValente hydrogenio, aure arido Digi d ovo. Quod attinet ad indicationem therapeuticam, quae respiratione Sanguini gasa intermiScere studeat, cras inoxiae opposita, medici Americani nobis viam ostenderunt, quippe qui respiratione nitro genit oxydii lati hypochon-driain et melancholiam oppugnarint, quod Supra jam com

memoravi. EVentUS Secundos, quos respiratio in thera

pia praebet, medicina quoque Veterinaria probat, nempe therapia typhi boum contagiosi vel postis bovillast, ita ut

boves aegroti inter equos et oves collocentur, ubi inspiratione ammonii emissi sanantur. Ο0konomisclio Neuig-k0iten und Vertiandiunguia vota Emit Andro I 837. S. 290. Tandem ut aeris effectus saluberrimos demonstrem, celeberrimorum medicorum experientia in curandis labribus putridis per purum ac frigidum aerem, eorUmqUe

prosperi eventus maXime mihi lavent. Quum multa nomina commemorare possim, exempli causa Leti somas eram, qui gravissimis febribus putridis a0grotantus modo respiratione puri, frigidi et sicci aeris sanavit,

atque omnes autores, qui de illo morbo scripserunt, consentiunt, illam aeris qualitatem ad prosperam curationem necessariam eSSe. Quibus pra0positis non dubitari potest, quin constitutio morbi e sanguinis crasi nascatur; quamobrem constitutione satis indagata, vel jam epidem ia

27쪽

0xorta, illam sanguinis crasin mutari medici est, ne nor vorum reactio infirma atque aegra exsistat. Quod enicere medicum posse, jam Hippocrates multis locis affirmat, dicens: coeli statum et morbos qui ab eo pendent investigare debetis. Qui coelum, sidera orientia et occidentia accurate animadverterunt, qui attenti fuerunt, quomodo illa fiant, constitutionem annuam, epidemias, earumque ordineS praeSagire Valebunt. Quo melius medicus e meteorologicis observationibuS constitutionem diui

Aphor. 7. Lect. 3), constitutionem temporum anni Aphor. 20. 23), constitutionem annorum Aphor. I 5. I 6) agnovit, quo magis de hac re est eruditus, eo facilius constitutionem stationariam, quin etiam epidemias Sequentium anni temporum providebit, artem ac semet ipsum

honorabit Aphor. 8). Quum jam divus Hippocrates

talia per experientiam confirmata proposuerit, ex quibus ejus sectatores Galenus, Aretaeus, Balliou, Hos s- mann , Fernet, Rama ZZani, HuXbaria, Sydentiam, La Cloture, Grant, alii ad nostrum USque tempus tantam in praxi utilitatem hauSerunt, nobis, quum aeris effectum in organismum ejusque partes interiores ac l0g0s diligentius intellexerimus, illa majoris emolumenti

osse debent. Novissimis demum temporibus explicationem morborum historicam, mutationeS, quibUS magnUm morborum imperium subjectum est, diligenter colere coepimus, atque accurate de cauSa legibusque, cur temporibussoquontibus morbi diu jam noti evanescant, aut novie istant, aut praesentes mutentur disputare. Sydentiam primus illam rationem diserte agnovit, etiamsi perspicuam reddere non potuit, quem Schnurrer, Hecker, V. Walther, Pseu ser, alii secuti sunt. Post Syden hainum distinctae constitutiones stationariae observatae

28쪽

sunt; a temporibus Syden hami, a I 660 circiter usquoad medium saeculum Octavum decimum, inflammatoriae;

postea temporibus Stollit, praecipue quod attinet ad annos I 758 - I782, gastrica biliosa, per ultimos annos

Stollit constitutio inflammatoria intercurrens erat. Temporibus Brownii ejusque scholae, id est sub finem saeculi octavi decimi et initio undevicesimi nervosa asthenica, quae effudit magnam copiam morborum eXanthematicorum, ab anno usque ad hoc tempus biliosa pituitosa, quae

ex nonnullis anniS maxima eSSe VidetUr. Praeterea erysipelatosae, exanthematicae, rheumaticae et aliae consti tutiones, quae transitus quasi supra nominatarum et magis constitutioni annuae adnumerandae erant, ObSer

Epidemiarum novissime spectatarum Cholera sine dubio in maxime adultis est, qua ergo pro argumento

historico et theoriarum commemoratarum eXemplo utar.

Multos annos ante cholerae eruptionem hiemes debitae deficiebant, qua de re. calor atque ariditas sensim ineunti venosae rheumaticae constitutioni favebat. Quo magis VenoSitaS aucta est, eo sacilius morbi rius orti sunt, quorum primi sebres intermittentes suerunt, quae secundo gradu per febres intermittentes cholericas ad ipsam choleram transierunt. Post magnam epidemiam anno I 8 II, quae Germaniam totam tenuit, febres intermittentes rarissimae suerunt, donec anno I 820 sporadicae irrumperent et ex anno I 825 certam epidemiam Vernalem procrearent. Multis argumentis elucet, sebres intermittentes cum Cholera assilitatem alere; ambae enim mephitide paludosa producuntur, unde earum domicilium praecipue in terris paludosis circa Gangem flumen invenitur, ambae quendam torporem et rigorem extremitatum

29쪽

in impetu praebent, ambae primo accessu interficere possunt, sic ut Cholera pro primo impetu labris intermittentis perniciosae haberi poSSit, ambae haud raro alternant, ita ut morbus modo formam mutare videatur. Haud raro etiam febri intermittente aegrotantes Cholera assecti sunt, quo impetu seliciter depulso, labris denuo resuscitabatur. Priusquam Cholera ex India orientali,

domicilio suo et terra venositatis maximae, migrare coepit, quod mense Augu8to I 8I7 evenit, aestas calidissima

18I6 antecessit, et anno sequente ab extremo Januario usque ad medium Martem, tempestati Solitae oppositum, perpetuae suerunt pluviae, qua de causa primus oryZae fructus malam praebuit messein Annalen der gesamini. Heilh. V. Dr. J. F. C. Hecker XXX. B. pag. 406.)Qua aestate mirifice calida et continuis pluviis constitutionem venosam augeri neceSSe suit, atque haec, quum usque ad eXeuntem Martem ingentem gradum obtinuisset, usque ad ultimam tertiam mensis Augusti partem, id est per quinque menSium spatium, tantum sastigium impetravit, ut calidis in climatibus semper praevalentes alvi eX- cretiones tam copiosae reddi et possent et deberent,

quales Cholera, morbuS Summopere auctae venositatis cum acido carbonico reSiduo, semper prae Se fert. Apud nOS eaedem erant rationeS tempestatis, quum anno I 826us quo ad annum I 836 una esset hiems vera, illa I 832. , OmneS Vero aliae magis vel minus leni et veri simili tempestati essent conSpicuae; neque non aestates illis temporibus praevalente et calore et Sterilitate, quae Vege lationi magis vel minus nocebant, venosae sanguinis craSi favebant, qua o paullatim ad illud fastigium pervenit, quod calidis in climatibus sere semper oecurrit, atqUedenique illarum regionum morbos ad noS pertulit.

30쪽

- 28 Pros Dr. Schoen in Wiiraburg in der Zoiischristi

Ohono m. Neuigk. U. Vertiandi. V. C. C. Andro). Etiam insignia et astralia, et cosmica, et tellurica portenta Cholerae apparenti assuerunt; annis I 8I6-I836 praesertim, antequam Se manis eStaVit, multae conquas Sationes terrae et eruptiones Vulcanorum antecesserunt Hecker

Annaleia d. gesamini. Heilli. III. VOL pag. 406), quae

commotio terrae in provincia K utSch Versus regionem

caurinam a Bombay die XVI mensis Januarii incepit, et

quae per OmneS anno S magiS Versus Occidentem pro-

grossa, XX die Septembris I 836 commotione terrae

Calabrinae finiebatur. - Per Choleram magnopere aucta est sanguinis craSis Venosa reSiduo cum acido carbonico, quae craSiS auget Vitam SenSUUm atque, gangliorum

- Systema deprimens, procreat plethoram abdominalem, qua nervi vagi intestinum jejunum et stomachum VerSus magis incitantur, et qua sanguinis crasi chymificatio et chylificatio perturbantur. Et stomachus igitur et intesti num jejunum plura eXcernunt, quae celerrime vel SUrsum Vel deorSum eliminantur, nervo scilicet Vago et norvis motoriis abdominis irritatis. Ille quidem status irritationis nervorum abdominis motoriorum ab organis centralibus, cerebro et medulla spinali, congestionibus passivis irritatis, aut augeri, aut Si. congestiones nimiae sactae sint atque Statum Subparalyticum attulerint, reactione nervorum periphericorum eX tingui potest. Excretiones illae continent auctore Buchnero Pharmac. B. IV. pag. 698) permultum acetum et acidum butyricum et praecipue album eia; unde satis apparet, cur illis eXcretionibus gangliorum systema tantopere debilitetur. Gangliorum vero systema debilitatum officit continuam retardationem icius cordis. sanguinis circulationis Deriphericae.