De signis cancri

31쪽

s IGNIS CANCRI.

dicitur. Sed poterit fortassis dignosci loci conditione' bene perpensa, quae tamen aliquando vel peritis limos fefellit, ut, cum de morbi exitu iam bene sperarent, tandem ossa cprie computruisse apparuerit. Num Uero Ulcos cancro sum cariem inducere queat, hoc loco disquirere, a coit silio meo alienum esse puto.

Qtiae hactenus exposui, non nisi ad cancrum externas partes occupantem spectant. Quum vero supra dictum sit loca quaevis mollia, quae structura sitia propius ad glandulas accedunt, cancro esse obnoxia; partes internas etiam ab hoc malo non immunes esse, facile patet. Iam

quibus signis in his sese prodat, Videndum est; quorum sane perdissicilis cognitio, et non nisi ex laesis functio

nibus organi, cui inhaerent, desumitur. Addere mihi liceat, quae apud Cl. PEYRI i. HE leguntur, dicentem si Addi agnosiis certitudinem requiritur primo: VitaleS laesiones contin gant, quae a compressione aut a tarda erosione nasci solent; secundo: ut quae uis alia aegritudo exulet, cui vigentia accidentia referri iure queant; tertio: Vt functionum laesio diu in eodem statu maneat, absque notabili incremento, quando de scirrho suspicio est, et eadem laesio pede solito procedat, cum cancrum adesse suspicemur.

32쪽

DE SIGNIS CANcRI.

ilibus addi poterit, tactum etiam scirrhi praesentiam interdum prodere. Sic hepatis sciri hum clinici duritie externe etiam palpabili dignoscere norunt, uti et id genus morbi, quod physiconiam nonnulli dicunt, in quo ab domen a Viscere obdurato intumescit I. odii omnia hactenus proposita, eodem semper modo fierent, facillima foret haec interni cancri cognitio. AtDlla X est saepenumero et inconstans signorum istorum si paritio; nec raro cadauerum incisione patuit, interna S partes se irrho aut carcinomate corrupta S esse, cum tamen homine Viuo longe alium morbum medici suspicati fuissent. Accedit, quod de ipsa sede mali certum iudicium ferre neutiquam liceat; cum partium internarum a locis consti et is aberratione, harid raro fiat, Vt, C. g. etam, qUi hepati, Ventriculo, intesti ino tenui aut cito inhaeret dolorem aut tumorem, aliam prorsus partem infestare opinemur. Hinc etiam in scirrhi cancrique internis sedibus definiendis turpiter 13onnunquam fallimur; dum e. g. Ohiarii scit Ilium pro renum morbo aut hydrCpe saccato, Ventriculi scirrhum pro hepatis tumore habemus. si itaque nullum esse signum

m conti Phy conia a motricis systematici r paulo aliter definitur; omnes abdominis in tu ne Lenticio commemorant, in reliquis, verbis magis quamve di ei unt, Cl. addit: a partibus solidis sine grauiditate et fit 'ualione DVOc El c a magnitudine habituue visceris mutat DCullensi nec 1 Onora nee fluctuans.

33쪽

aliis ulceribus distinguat, illis, dummodo ad internos tantum cancros respiciant, nullo modo aduersabor; quin potius pessima ista internarum partium mala, ne quidem ab aliis morbis satis certo dignosci posse, lubens confitebor. Sed qui cancrum eXternum etiam eumque spertum, nullis omnino certis signis sese manifestare arguunt, illos, Vt pace tantorum nominum dixerim) a veritate deflectere suspicor. Nihil fere ad cancrium dignoscendumessici contendunt, dolore acri lancinante; nihil acrimonia et foetore effluentis saniet; nihil labiorum viceris callositate, retorsione et duritie; nihil denique carne fungosa la-Xuriante: quippe haec omnia aliis quoque ulceribus sint cum munia, nec semper in cancro ichor foeteat, aut labia retorqueantur. Nec vero ex loci affecti ratione morbi naturam certo definiri posse existimant; cum scilicet in locis tum glandulosis, tum fandulosa fabrica destitutis cancer enasci queat, 'et ulcera bonae indolis in glandulis nonnunquam colligantur, et scirrhus cancrum non semper antecedat x9. At vero e X eo, quod singula illa signa ad cancrum dignoscendum non sum ciunt, vi X consequitur, omnem cancri delinitionem labilem esse et fallacem. Quis D 1 enim

34쪽

Mn, q&icquid liceat, sed quid feci sse decebit Suscipias, mentemque domet respectus honesin

35쪽

Antiquo receptum est more, ut Licentiati titulo condecorentur, qui post absolutum studiorum academicoruin Cursum, supremoruna honorum Doctoralium praemia ambiunt, quae ipsis immunitatem, cuncta medici ossicio conuenientia liberalius peragendi largiantur. Est autem licentiae notio, etiamsi non semper deterioris , ambiguae tamen admodum significationis. Sunt multi, qui libertate sua parum provide Utentes, neque sanam verae atque ingenuae libertatis ideam habentes, quicquid libueris, sibi quoque licere existimant, atque omnem plane humanitatis et virtutis sensiim ita abnegant, ut solute vivendo, nequissima facia perpetrando, turpi Cmae siceivtitiae stimulis adaeli, cuncta sibi indulgeant, neque ullis sinceris monitis parentes, neque A di honesta-

36쪽

honestatis memores, impunitate potius audaciores)sami, verilsi num antiqui comici dictum, omnes deteriores flerιI centia, ') manifeste admodum corroborant. Legum segnioribus custodibus, publicaeque rei perditis et rapacibus tutoribus, et iniquis causarum patronis, licere creditur, sub iustitiae larua durius cum ciuibus suis agere, miserorum clientum Crumenas callidissimis artibus impudentissime depeculari, sub sum tuum publicorum praeie X tu, priuatis arcis atque cistis prouidere; militibus, iure belli liberum

esse putatur, cuncta de uastare, agros fundosque depraedari, hostiles ubiuis exercere rapinas , exactionibusque dirissimis in aliorum bona ct facultates desaeuire. Talem probiosam imitari licentiam, hominem utique dedecet. Eit tamen plus una etiam, omni Culpa vacans licentia, quae intra modestiae aut elegantiae quoque fines contenta, non exiguam solum promeretur laudem, Verum etiam inter maxima ponenda est ornamenta. Talis est poetarum licentia, dum, quo adstrictiores ad numeri ordinem et pedum sunt mensuram, eo maiore in verbis et syllabarum 'quantitate, vocumque nunc diductione nunc contractione subinde utuntur licentia, antiquissima non solum auto litate confirmata, verum ad ipsius etiam artis praestantiam e X tollendam perquam Opportuna. Licet, quin imo virum probum decet, veritatem loquendo et scribendo palam profiteri, veruntamen intempestiuo tem pore hac licentia uti, haud semper prudentiae conuenit regulis, cum non semper loci temporis, aliarumque circumstantiarum eadem sit Opportunitas, qua libera ubivis animi proferre sensa sui Conueniat; minime vero omnium, rodentibus Conviciis alios secus sentientes lacerare, mordacibusue scriptis veritatem tueri, sapientis est,

cum M TERENTIVS Heautomimor. Act, III. Scen. I. v. 74.

37쪽

cum ipsa veritas, aptissimo licet tempore, atque decente modo prolata, rarissime odio careat, magis certe displici- tul a , D quidem asperiorem dictorum velo vestita incedat. Quod si praeterea cundias, atque adeo diuersas hominum stationes et vivendi modos curatius explorare lubuerit,

nulli bi non adeo solutam passim dominari deprehendemus licentiam, ut homines perquam multos, nullis plane legibus, aut humanitatis saltem ossiciis adstrictos, suo tantum arbitrio vivere posse, suspicari liceat. Est utique homini

innata non solum libertas, verum etiam constantissima ad libertatem tuendam propensio, nobilitati humanae quam malit me conueniens, suis tamen, quos iustitiae, aequitatis et honestatis sensus ponit, circum scripta sit oportet limitibus, quibus violatiS, proxiina via ad indomitam patet ferociam. Sera itis tamen iligi id circo haud ferenda est sarcina; frenis enim et capistris animalia, comitate Vero et ratione homo regendus est, sapientissimus Omnino et

felicissimus iudicandus, si quidem sibi ipsi recte imperare,

atque sua licentia ita uti nouerit, ut laudem inde promereatur. QUO Vsque vero homini hoc suo iure uti liceat, hic fusius exponere haud attinet, cum saltem breuem licentiae medicae delineationem tradere constitutum sit, intra prOlusionis huius compendium continendam. Est omnino imperatoribus, regibus, principibus, magna in populos atque subditos suos postelas ; moribus ci-Vium imperant, census exigunt, quin imo in ipsam Vitam imperium tenent; cuncti tamen magnatiam, arcta admo dum imperandi continentur potestate, qua suis tantum prouinciis mandata dare concellum est, Cum aliorUm imperia turbandi, ne minimo quidem, nisi iniquissime arrogato iure, polleant. Sed medico, imperare licet,

38쪽

uniuerso orbi, absque ulla personarum et conditionis habita ratione, imperare tenetur; per Omne S terra S penes ipsum ius est et norma dicendi; agendi, prohibendi; omne S eum venerantUr, omne S eius mandatis, etiamsi subinde durioribus, libenter parent. Barbarae licet, et ab omni prope modum humanitate remotae nationes, medicos tamen reuerenter habent, seque ipsorum auxilio haudquaquam carere poste, neutiquam ignorant. Neque pecudiari medicis opus est immunitate, qua artem suam faciendi hic illic nanciscuntur veniam; sola, qua morbos mortemque fugare posse creduntur dexteritas, plenam ipsis largitur autoritatem, Vbi uis terrarum praestantiae atque peritiae suae liberrima edendi specimina, quandoquidem artis suae Contemtum, graui sis Cnorum morborum agminiabus prouocatis, potenter admodum vindi Care posse existimantur. Q lae enim est medicorum in homines potestas, omni principum dominatu superior et amplior est censenda; nam et his imperant medici. Nemini ad principes patet aditus, nisi qui ministrorum, aliorum Ue summoruin patronorum fauore suffultus, Veniam Coram ipsis comparen. di nactus fuerit; et quam multae saepe expectando con-1timendae sunt dies, usque dum hoc suo potiatur voto lmedico autem quotidie fores patent; huic per medios Iicet ire satellites et ianitores; hic, non a principe mandata accipit, seueriobus potius monitis, li quando aduersus regulas medicas peccatum fuerit, increpat, atque de obsequio, suis Consiliis et praeceptis haud temere denegan do, serio et ingenue hortatur, et iubet. Iubere enim

atque imperare, usitatissimam olim iam fuisse medicis lota quendi et agendi rationem, medicus ille apud comicum

testatur:

39쪽

sod iussi, inquiens) ei date bibere, et quantum impe

raui, date.

Et quidem hoc maximo iure saciunt medici, ut pote quibus vita et sanitas hominum, qua maius dici aut cogitari haud potest: beneficium, concredita est. HuiuS Curam, non negligentiore socordia, sed rigorosiore gerere coimvenit imperio. In tanta videlicet morborum copia, ex quibus ipsa saepissime periclitatur vita, vigilantissima medici requiritur industria, solus hic, auxilio ferendo est idoneus, solus secundum artis regulas morborum causa Scognoscit, solus opportuna pharmaca instruere nouit, solus igitur etiam liberrime, quid faciendum sit, quidue fugiendum, praecipere tenetur. Hanc medicorum autoritatem, ipsi principes olim maximi feci ite, atque praemiis pro se euti leguntur. Artaxerxes, Persarum rex, His cani, Hellesponti praesecto mandauit, ut Hippocratem, quibuscunque modo posset praemiis, ad se inuitaret; Erasistratus, medicorum sui temporis praestantissimus, cum Antigonum, Macedonum regem, feliciter sanasset, centum donatus fuit talentis. Iulius Caesar , iis qui medicinae operam dabant, liberum ciuitatis ius largitus et , ut eo maior medicorum in urbe esset frequentia , et artem faciendi potestas. Ita ergo medicis in omnes dominari licet stationes, aetates, sexus, dignitates, si ue reges, siue inopes fuerint colunI, ita quoque suam licentiam amplissimis exornatam laeta tur praemiis.

Hac autem, quam in alios habent medici licentiam,

iii se ipsos quandoque apposite admodum uti didicerUnt. Vix

40쪽

Vix enim adeo intrepido animo, tamque heroica cum constantia, Paolius, fortiis mus quondam Corsicanae gentis imperator, prouinciae suae proptimauit libertatem, quam medici suas semel conceptas defendere conati me

runt hypotheses. Est quidem omni homini, maxime vero eruditis, plenis ma semper liberrime sentiendi atuue dimenti Undi potestas, nuspiam vero propemodum latius diffusa, quam inter Machaonis filios, hanc in sui usum

contumacissime vertente S, atqUe immortalem autoritatiscet ebritatem Venantes. Sic, qui multis incogniti sunt

corpori S atqUe mentis recellus, adeo aperte medicis patere creduntUr, Vt Cuncta loca, puncta omnia, latebras a que sinUS Omnes, in quibUS et Corporearum et mentalium functionum causae essicientes resident, ad oculum demonstrare tentent, atque modum quo omnia CX pediantur, exacti is me declarare norint. In hoc ipso vero modo de te minando, summa obtinet, in diuersissimas prorsus abeundi sententias licentia, hac ipsa diuersitate non omni 'suspicione carens. Ingeniosi est nonnullorum , in fingendis funiculis, rotis, trabibus, elateribus, vectibus, similibusque mechanicis praesidiis licentia, quorum ope, determinata quaedam corPori inhaerens potentia, mechanica quadam ratione, motum Omnium partium expediat, atque functionum ab his pendentium effectus producat; quae licentia, etiamsi aliquo sorte tolerari posse videatur modo, Cum tamen ad ipsius animae quoque facultates limili ratione demonstrandas et explicandas progreditur, iniquioris audaciae vix carere videtur opprobrio. Talem vero olim iam obtinuisse inter medicos licentiam , historiae medicae gnaros haud quaquam fiagit. Vix enim tanta imperatori bellico est potestas, militum tur a S congregandi, numerosumque e Xercitum in manipulos, centurias et legione S