Observationum selectarum ad rem litterariam spectantium tomus ..

411쪽

384 Oss. XXXI.Jus BEL ET FOED. STAT. praesertim ubi asetur de Jure belli statibus competente , . statim offendimus mirum in modum & varii; sub repagulis illud esse inclutum,& non nisi salvis illis repagurilis esse concessum credendum. Ita enim de foederibus bellum plerumque antecedentib9 . tuetur. Cumprimis vero jus faciendi inter se,scum exteris foedera, pro ua.cujusque conservatione, ac securitate singutis flatibus perpetuo liberum Uo, ita tamen, ne ejusmodi 'derasint contra Imperatorem oe Imperium,flacemque ejus publicam vel hanc imprimis transactionem , flantque salvo per omnia juramento, quo quisque Imperatori σ

mporio abstrictus es. f) , ,. I. IV. Imo quod bellum offensivum attinet , expressis verbis hoc statibus esse interdictum reperimus , in tabulis paciS artay. g. g. hisce verbis; Et nulli omninosi auum licet jussiγum vel armis perseqm , sed si quid controrer

jam exortum sit, Vos inrideaeit, unusquisque iure experiatur, secus faciensisseus fraciis fisi rauae veroiudicissententia Mita: Derint, sine discriminestatuum , ι arcurioni mandenIur , fro-tit Imperii Leges de exequendis Ieutentiι r con-

Vti nunquamnegaui,verba legum imperii statibus denegare ius belli offensiui, ita ultro addo, quod eadem haec clausula Instrumenti pacis repetita sit in Capitulatione Iosephiari. IO.

412쪽

stituunt. Et si acta, quae in compositione tabularum m Omahrugensium confecta,& quae inter alios collegit Lundo ius P.=p. IO7s. seqq. evolvimus, statim offendimus , nullam aliam mentem, neque petitionem fuisse statuum, quam ut jus foederis defex um quod ipsis antea in pace Pragensi de anno δω. s. V.

denegatum, vid Aue. His. Pac. Me h. l. a. c. Iz.

s. ag. illis salvum redderetur, g) quod&C pitulatione Leopoldi art. CG io. & Josephiro. ut omnis scrupulus adimeretur, quasi renovatum, verb. ιu threr defension imii j cherheit und-; nihilq; magis tunc Curarunt, quam quo & occasiones belli prae, scinderentur: g. V. Expresso itaque iure cum prohibitum statibus hellum & foedus offensivum si1-i' scipere, videndum, an regula eXceptionem patiatur, vel an tacite haec prohibitio abolita. Non nego moribus Contrariis poste aboleri legem S abrogari, adeo ut illud Plauti in Trimimo Ast. . Scen. 3. vers go. nihil insipidi

sapiat, Mores LL. perduxerunt tam in potestatem

g) ostendunt hae circumstantiae, ideo saltem petitum fuisse ius foederum defensivorum , quia antea& haec fuerant dene gala,& quia si diserue foedus offensuum petiissent nihil obtinuissent, paetim etiam, quia facile videbant, obtento jure foederis defensiui, se etiam revera obtenturos esse ius foederis offensivi, ob difficilimam secretionem

belli defensilui di offensiui.

413쪽

a8 6 Oss. XXXI. Ius BEL. ET FOED STAT.suam, Magis quaissunt obnoxiose, quam parenter liberis, Ea misera ad pariete uni'a clavis ferreis, Vbi malos more3 hJ aingi nimis fuerat aequum;

nostroque seculo possit applicari, sic ut cum

m. Henio de superior. Irerit. th. ao. s. U. inclamare liceat: Leges summa sapientia re consiliolatae i) νerum Ane moribus parum profecerunt; neque hoc nego,esse naeuUm non minimum,

qui de rmem reddit nostram Remp. quod lites in illa statuum fiant immortales,& quod contra potentem Statum iudicia & sententiae non possint semper tuto exequi, l) quod& quondam Illustr. Forstnerus Epipola ad

M. Raronde Boineb. scripta agnouit, quando, Statum Germaniae Corruptum inter alia hisees depingit: Bonas sed vanas fine auxilio leges,

h) Hoc tertium compotionis in dicto Plauti o no non agnoseo. Nam loquor de moribus non malis, sed qui ex hypothesi status Imperii neque boni, neque mali sunt. i) Id forte adhuc in quaestione est. Quaeritur nimirum, an prudens sit consitum & lex, quod ad Statum Reipublicae, cui aptari deber, non est pium 8 Sed istam quidem litem iam non facio

meam.

IJ Atqui hanc confessionem accepto. Exinde enim ni talor, firmissimo nexu sequitur, cessare iuditicia in Germania, idem enim est, nullum iudicium, & iudicium effectu carens. At cessantiis bus iudiciis, quemlibet, etiam, privatum, habera ius belli, offensiui quoque , ex principiis iuris naturae & Gentium constat.

414쪽

malos mores, tires ac controuersiar, qua iudiciis habebantur, armis vindicatas, elusam denique Potentia rerum iudicatarum vim re autoritatem quis tangat Pg. VI. Cum itaque ratio legis qua bella offensiva denegantur Statibus, haec sit, quod iudicia imperii restaurata, quibus laesis occurri debeat, haec autem ratio plerumque cesset, hinc dicunt cessante ratione legis prohibitiva ipsam cessare legem, armisque dari locum,

Ceu & grgumentatus Dn. COCCeius m Iuri Fr. putri . c. b. I. a .p. ν, Sipsam necessitatem porrigere legem dicit Dia. Hertius L stri superior. territ. th.ZZ.R. a . Et fortassis non deerunt exempla Contradicentibus, quibus

demonstrare possunt,postTabulas pacis Coi sectas Principes Imperii inuicem se bello p tiisse, & impune n quidem, ex quo & porro argumentabuntur cum Fursenerio de Su-Fr m. c. aa. Ex facto saepe permisso, quod iuri divino atque naturali contrarium non es, multa repetione tu rei. Et omnino ex hisce rationi-

Cocceiius saltem eum cassim facere exceptionem putet, ubi iudicis iustitiaeque obtinendae copia non sit: ego vero putem, statum Imperii hodie talem esse, ut ordinarie inter potentes non sit ividicis iustitiaeque obtinendae copia. D) At sic ego non argumentor, per dictalltc. Ac nolim sapientiam Philosophiae Furstenerianae comparari eum simplicitate meae doctrinae.

415쪽

hus videtur posse concludi ipso iure licitata esse bella offensiua in Imperio. g. VII. Verum enim vero hi scrupuli

quamvis ingentis momenti, me tamen noris potuerunt hactenus a negativa dimouere .

Et ut eo facilius me explicem, distinctius erit Procedendum. Scilicet notum, triplex dici

bellorum genus si) Ciuile, set 3 1ociale, &

3 externum; Ciuilia bella ea appellari, quando Princeps rebelles & refractarios subditos ad obedientiam redigit, notum, o in haeC bella Principibus Imperii esse concessa non ambigo, dum utraque C pitulario Leosoldi re Iosephi art. r. id sat dilucide probet. Verum dubito an haec vis Principum armata bellum dici possit offensivum, cum potius in indubitato iure Principatus se defendant Principes

Ceu contra ciuitatem Magdeburgensem Serenissimus quondam Elector Brandenb. vrsit. vid. PulandorT L. p. Rer. Branae g. b. Sed

siPrinceps Imperii vel contraCapitulationem vel alia pacta faciens, subditos & Status armata manu adigere velit ut sibi non obstantibus pactis id,quod ab illis exigit, concedere debeant, &vi suae licentiae velificari possit, exte num quoque militem ad se allicit, illi sita prae--- sidia o) Hoc genus belli non proprie bellum ciuile dici,

Patet ex iis,quae mox sequuntur. Magis proprio ciuilia bella alias dicuntur, quae in Rcpublica Aristocratica aut Democratica , vel mixta Proceis res cum Proceribus, aut cives cum concivibus, aut latus cum statibus gerunt. i

416쪽

sidia concredit, &vt in Status & subditos suos deisulat, permittit, hic omnino peccat, & legibus Imperii reus fit, eoque casu S. C. M.Oppressis opem ferre& iustitiae brachium armatu illis porrigere potest& debet,ceu ultima verba dictarum Capitulationum ara. 7. C locent. g. IIX. a) Sociale quod attinet w id maiorem dubitationem iniicit. Ast bene circa ilud facies & antiqua & recentior Imp. Rom. vel Potius regni Germanici erit inspicienda : Ea pro stabilieudasu a sententia ad antiquora iura , & imprimis Constitutionem Maximiliani provocant, & ex illa Jus Belli offensi ui derivare volunt q) illi meo, quidem iudicio non tuto procedunt, disti lationes r) potius &Contentiones ciuiles , imo nonnumquam latrocinia gentis in gentem erant, quam bella iusta & legitima: Autor. Animaduers in Fursen. B b 3 δε - .

p) Sociale bellum alias dicitur, quod pro sociis con foederatis geritur. Igitur si Dominus uuior rempublicam Germaniae habet pro systemate irrcgu- lari conscederararum Rerumpublicarum, utique bellum statuum cum Constatibus poterit vocari suo modo bellum sociale. At convenientius videtur bellum statuum Imperii ad elassem bellorum Civilium ferri , praeprimis si habeat remp.Germ. pro Republica simplici &unaq) Hoc ego quidem non facio. r) Sed dissidelationes per constitutionem illam Maximiliani sunt sublatae, & forte respexit D n. Autor ad tempora Caroli IV. & ea quae de diffitionib9 illorum temporum habentur in Aurea ulla.

417쪽

mo Oss. X XXI. S BEL E FΟΕD. STAT.de J svr. e. ar. Scilicet papali astu germani Principes a litteris &studiis alieni ense& serro, non legibus sua iura dirimebant; temporibus itaque aliquid dandum, S ut quaedam mora priuatis illis dimicationibus iniiceretur, Maximilianus cauit, ne ante denunciationeS solennes, quas dissidationes vocabant, in uasiones a poena essent imunes , quae dissidationes nomen belli, quod inter gentes liberas obtinet, non merentur, non secus ac illae depraedationes & barbaricae inuasiones, quibus se hodie lacerant Lithuani, quas ad iura belli

non reserimUS.

. IX. Ast hodie illis dissidationibus in Gemmania abolitis aliter iudicandum : Aut enim vel ex instrumento pacis vel ex sententia a supremo iudicio lata status contra constatum agit, hic vero omni legis & judicis autoritate posthabita iusta petentis postulata spernit, seque opponit. Aut iura adhuc sunt illiquida, quae status Contra constatum urget; Aut tCrtio, in possessione sua notoria vel ex nudo odio quis a Constatu turbatur & insectatur, Priori casu quod tunc possit arma capessere Princeps, & in secietatem vocare vicinos vel alios Principes, suaque iura a renitente repetere, non ambigo , ita enim Claris verbis cautum in L P. O. art. I. g. si. Veruntamem si neutro horum modorum intra spatium trium annorum rex miseruν controversia, teneantur omnes ac singuli huius transactionis confortes, junctis cum parte is

418쪽

IΜPER. GERΜAN. . 39 si consiliis viribusque amasumere ad repellendam inuriam ἀρasso moniti, quod nec amcitia nec iuris via locum invenerit oec.

3. X. Sed nec hanc coercitionem ad iura heil offensivi refero s) quod Nicolaumamasi nus olim pro defensione Herodis, maxime urgebat; de quo Ioseph. Antiquit. Judaic L. ILe. δα. p. nT. & Grot. Epist. ad Gali p. a a C Edit. -- feri. Tum vero Nicolaus narrans de quingentis illis , qua Herodes Obadaper Syruum dederat mu- rua, s de cautione, mi s hoc inesset, ut liceret Heradi, ubi dies cessisset, ignora capere ex uniuersa Arabia, non illud bellum, ut inimiei dicerent, fuisse aiebat, sed, jure legitimo res esse repetitas. Neque tamen huc festinanter decurrisse Herodem, ne tum quidem cumformula cautionis idpermitteret ,sed post aditos Syria Praesides Saturninum s lumnium ,post, his coram datis a Syllaeo., usuurandum per genium i us Caesarisque intra trigesimum diem se re nomen exsoluturum, oe dediturum, qui ex ditione Herodis in Arabia pro ierant. vi buspactis iuratis cum non petisset Syllaeus, iterum ab Herode appellatos Praesides, cumque hipermisissent pignora capere, vix tandem cum suis profectum in Arabiam. Hoc, inquit, illud est, quod bellum, quod expeditionem, conquisitis in atrocitatem Ucabulis a Agant. At quomodo bellum dicatur juris perse-

419쪽

39a oes. XXXI. RS BELL .ET FOED.ITAT haecce contra refractarios minime audit hellula.

g. XI. Quod si vero dubia adhuc sint jura

Principis,quae contra alium praetendit, t)tum' neqUaqUa ad armapto volare potest,nisi prius legum axilio implorato, u) neque ante sententiam e Xpectatam x dici potest, esse sic Comparatum statum nostrae Reip. ut ab. eo jus --pEctari nequeat,sttachbs n modo non in tal-geamus,a ui abstineamus,& impartiali aliorum iudicio res nostras submittamus, & non od

erit arma violenta velamento defensionis naturalis obtegere : Bene Suitatur, V. a. cis Io. g. 3 .in hanc rem disserit: In omnihusferi bellis ejusmodi utriusque partis, licitae defensuias ct pacis publicae assertionis re conservationis colorem

t) Hic casus maximo est huius Ioci. v) Sed frustra imploratur auxilium legis, eurus finis& execurio inistra expectatur. M Quamdiu vero expectandum eriti m habeamus. exempla possessorior a summariissimorum , quae ultra seculum duraxunt. Notum est,Jcium c Icbrem, quem honoris cama non nomino , qui cum vocatus fuisset in eonfilium intimus cuiusdam principis mperii , in quo deliberabatur de reparatione damni, quod vicinus dederat, &cum ordooam tetigistet votum suum eo direxerat, ut diceret, habere Principem actionem legis Aquiliae, postea nunquam vocatum fuisse ad isnsilium, tanquam qui sententiam paminpertinentem dixisset.

partialitate iudidum, sed de iis, 'quae supra g. s. -Dn. Autor iam cancessiti vita notata lit-L

420쪽

IΜPERL GERΜAN. 393 causaesse quaesuisse historiarum aliaque publica te-sari monumenta' quibus nultam fersitius seculum reperiatur ac hoc norum e Certe causa Mild-fangials dedit huius tragoedie testimonkum : Et ea, quae defacto a quibusdam in alios mota arma, ius non tribuunt,neque a CaesMaj. & Imperio approbta unquam, nisi dicere velis ; styofacto P ipso iure essesnonyma rnLL.

Germanis, viae Schili. in Insit. I.P. p. a. p. av.

g. XII. Hoc eo magis procedit,si cui Princilpi ab alio contra pacem publicam notoria vis Insertur, sicuti nostris temporibus, a Suecis Potentissimo Electori Brandenb. factum meminimus, Ejusmodi enim arma omni justitiae & pietati repugnare uniuersa pronunciauit Resp. Germaniae, ipsaque non tantum C.

Maj. sed & Sereniis Domus Brunsvicensis Luneb. aliique Principes secundit Imperii leges uae din. deSgaildfriedeng ὲu mornis

de anno I I. r. a. o. stet. a. sis. g. a. recte con

tra hanc aggressionem Serenissimo ElectoriBrandenb.manus auxiliatrice& praebuerunt. Ex quibus & hoc apparet nullum in Imp R. possedari casium via Bellum sociale ossem

Dum in Germania locum habeat. Z

g. XIII. De tertia specie itaque nempe de Bello Externo & an huic Principes Imperii sequams Principes Imperii adiungere & inscio Cae id foedera cum exteris ostensiva inire poslint, dispiciendum. Vix oritur bellum,cui