De ephoris lacedaemonüs commentatio

2쪽

Cum alliitiun esset nobis instare diem, quo Tu, vir summe, ante hos quinquagiuta annos magistri munus suscepisti, fieri non potuit, quin prae ceteris nos, qui Tecum philosophorum in academia Pomprana ordini adscripti sumus, desiderio afficeremur his in solemnibus quanti Te faceremus et Tibi significandi et publice declarandi. Nam dum inter eos, qui saustis votis sestum hunc diem coneelebraturi sunt, alii Te quondam suum suisse gloriantur, nos praesentem Teeollegam habemus: dum alii Tuam diseiplinam experti Te duce se ad studia humanitatis insomnios esse grato animo profitentur, ne nobis quidem desunt Tui quondam nuditores, et quanta Tu constantia ac fide quantoque eum Ductu udolescentium studia regus, perpetuo nobis ante oculos versatur: dum cives Gryphiswaldenses debitum Tibi, civitatis suae diserto praeconi, honorem reddunt, nos Te iii sinu academiae habitare nostrique ordinis insigne decus esse meminimus. Quidquid Tu vel ad adolescentes bonarum artium studiosos instituendos vel ad litteras excolendas editis doctrinno atque ingenii egregiis documentis contulisti, non Tibi soli lioo gloriae censetur, sed pars aliqua laudi η etiam in ordinem nostrum redundat. cuius Tu per septem amplius lustra dux ac signifer suisti, nunc sonior non imminuto vigore nuctoritatom tueris. Quis nostrum est quin recordetur To cum in gymnasiis Tangli monsi et Gryphiswaldensi tum in haen ademin, cuius olim utumnus fueras, tintiquit litis studia instaurasse et strenuo sustinuisse, qui dum collegae Tibi adiuncti pluribus vicibus hinc in alias academias abirent, unus constanti consilio provincirem Tuam tuerere nec Te indo splendidiscondicionibus avocari sineres. Quater Tu decanus ordini nostro praesuisti qunter rector acndemiae fasces tenuisti, neque quisquam Te dignior habitus est. quo rectore ncademia Pomeriina quintum saeculum nuspicaretur. Iuro igitur Re debito officio Tibi gratulamur, quod vitae et muneris longum spatium summa cum laude emensus viridi senectute seueris, et pia vota suscipimus, ut dolos illa onnimi atque ingenii, quibus Tu a eadem iam nostrum decoras, ut ampla illa ne solida doctrina, iudieiuni sanum et aeutum, eloquentia et Megniatin sermonis.

3쪽

moderatio denique et sapientia, qua H uteris, diu vigeant et sero a uobis recedant. Quno vota ut Deus rata sacere velit. nos, qui officiorum consortione Pibi coniunctissimi sumus, sincero animo precari persuasum Tibi esse confidimus: verum ut documonto etiam in publicum edito constaret, quid do Te sentiremus, Ordo philosophorum me iussit suo nomine de nrgumento nliquo disserero, quod Tuis studiis non alionum esset. Quod cum circumspicerem dubitare non poteram quin ex antiquitatibus graecis depromerem, quarum cognitionem, si quae in me est, Tuis potissimum libris me debere, qui metigna ex partu primus anton reconditas aperuisti et nd disciplinae normam exegisti, non semel grato nitimo professus sum. De quibus cum saepius inter nos ageretur, ex quo mihi non ut collegae tantum favos, sed etiam in familiaritatem Tuam me recepisti. incidit aliquando servio in ephoros Lacedaemonion, de quibus sententiam mentia breviter tum expositam cum non improbaveris, nunc mihi visuim est hanc quaestionem accuratius emininuro. Quod ne acta agam, sic instituam ut, quae iniuvol a Te vel ab aliis ita explicatia fiunt ut inter prudentes iturum rerum iudices dubitatio non relinquatur. paucis Rhsolvam, testimoniis auctorum noli additis ea quae nondum ad liquidum perducta videantur. paullo nitius repetam.

I. I Orienses constat ubi Primum Spartam occupaverunt cum veteribus terrae Laconi ene incolis stirpis Achaicae nequas condiciones Pactos esse: a quibus una non staretur, identidem rebellantes nrmis coercuisso et partim iniquo λο- dero devin tos sub imperio continuisse purtim in miseram Helotarum servitutem iidduxisse. Qua quo maior hominum multitudo a paucioribus oppressa tenebatur. Praesertim devictis etiam Messeniis, eo aeriori disciplinii intentiorique vigilantia opus erat, ne quando subditi iugum frangerent et veterem liberintem recuperarent, ducem soriasse inter ipsos Spartanos nacti, cui Lycurgi legesntque mores a maioribus traditi displicoroni. Ι'ropterea Thucydides sΙV 80) nLacedaemoniis pleraque in civitato hunc potissimum in sitem ait instituta essu

rum condicionem describunt tum nobis explicant qui factum sit, ut ephori regum olim ministri paullati in ad summam Hotentiam Pervenirent.

4쪽

Primis e uim post Doriensium in Peloponnesum adventum temporibus Epli ' rus docet apud Strabonem VIII p. 364 sq. - qui locus nuten pessime habitus

nuper demum maxima ex puris restitutus est - Lnc autenm in sex regiones distributam fuisse . quarum cuique sua urtis suique reges essent: ex his Spni inmDorienses sibi seposuisse: Omnes uutem περιοικους, quos I nc nemoniorum. H

mino a Doriensibus distinguere licebit, uunm iunm Spartanorum Principatui sui ditos tamen suis legibus usos esse . non libera tantum condicione sed ne sunto

regiones descriptionem non a Doriensibus institutam videri, sed eorum adventunntiquiorem suisse rectissimo Te in antiqv. gr. ed. II. v l. I. p. l99) sint uero arbitror. Fuerunt igitur praeter binos Spurinnorum reges quinque civitatum foederatarum, eorumque sedes Ephoro auctore Amyclas Las Aegys Pharis seu Phamen: quintam, cuius nomen apud Strabonem intercidit, polluto Pnusnnin III 2, 6. 22, 6 sq. , Geronilios fuisse censeo. Etenim ne eum Ernesto Curtio

Polop. II 309. histi gr. I l53) do Boseis cogitem, obstat, quod Doriensium non

illa nutate ultra Helos progressa esse verisimile non est. Roge A iamnes A linicae stirpis erant, qui Spartae regni ant eo nanxime insignes quod dis indigotibus 'Iovi caelesti et Iovi Lacedaemonio sacra procurabant. reges gemini gemino deo inter se disiuncti Tyndaridarum instar, quorum ulterius niter simulnerum in bellum secum ducebnt Herod. V 75). Hoc foedus si Ephorum audimus non ultra Agidis regis tempora mansit: si Pausaniae s III 2, 5 sq. narrationem sequimur, Archelaus post Agin quintus vel potius sextus: v. Io. Brandis de temporum graecorurn nritiquissimorum rationibus p. 30) cum Chorillio Aegyn cepit, I lectus Areholai filius Amyclas mi in Gerontiiras: Las euinam κuccubuerit Pau- Aunias non indicat. Idem Alcameno post Telocium regnanto sciren Olympiadem Primam, Helos expugnatum esse tradit, quo cupio Laconicii totai Ρrneter mari RAegaei oram, qua Argivi illii notate potiti sunt, Spartanorum imperio subiecta

erat. Qua scriptorum discrepantia De Offendamur reputemus necesse est . quod initio nequum foedus fuerit, Spnrtanorum armis in dies iniquiuμ tactum esse. donec civitates illae κnepius rebellantes in vicos dissolverentur. Cuius rerum Luconicarum mutationis etsi singula momenta nos intent, qualis postea Luce-dnemoniorum - eos dico qui non in servitutem rediicti sunt - ccindicio suerit notum habemus. Moenibus enim urbium everRis incolag, nisi qui terra cossissent, non Per σννοικισuον sunm nd urbem trithebant, quod aliis in civitatibus

5쪽

et orientis et Graeciae factum est, sed potius Spartae domicilium figere votit somικι Futo instituto per regionem dispertiebant neque magnum eorum numerum eodem loco considere sinebant: simul agrorum optima parte eos privabant, unde

sortes Spartanis ni signatae, quarum a principio duo tantum milia fuisse apud Isocratem in Panathen. g 255 p. 286 legimus malim equidem de tribuκ milibus cogitare , ad quattuor milia et quingentas, deinde ud sex milia auctae sunt: tot enim, nut sex milia aut quattuor milia et quingentas anto inita Messenia bella fuisse ex Plutarchi vit. Lyc. e. S intellegimus. Quas sortes aequabiliter divisas fuisse ut heredia certi modi officerent, discussis quae de ea re motae erant dubitationibus Tu in dissertatione de Spartanis Homoeis conscripta rapusc. Il39 sqq.ὶ luculentor domonstrasti. Verum ut ad Achaeos Laconicam incolentes

revortamur, eos RPparet cum antea singulae civitateη suos reges habuissent tune omnes regum Spartanorum imperio subditos esse. Quorum auctoritatem, quae

inter Spartanos iam tintiquitus arti κ finibus circumscripta suit, in administrnnda Laconi ea iitque regendis Lit edaemoniis aliquiinto plus viiluisse curn Per se Verisimilo est tum quibusdam otiam vestigiis indientur. Ad hos praedia regia τε-im 10 quae singulis in civitatibus suerant translata sunt ses Xenoph. do rop. Lac. tb. llat 3 γῆν - ἐν πολλαie των πεμοιχίδων πολεων - ε' ιρετον): inter tributa quae Ephorus Lacedaemonios pependisso trudit. ex quo foedere iniquo Doriensibus subiungerentur stipud Strabonem l. l. p. 365 ανεχέσmit in istisiν κtii σ-εDiν πρεπιταξαι τῆ Σπάρτιὰ, maximo insigne suit tributum regibus collatum,

do quo Plato in Alcibiade priore se. 18 p. l23 3 ὁ βασιλικος φορεος inquit ui κ

rum reditus rettulerim, quae ab Helotiκ culta esse pro certo habeo - neque enim video cur, quod Aristoteles Pol. II I, 3 dicit: γεωργουσι - τοἐς uis --κ MD H ει Πωτες, τοlς δὲ fino uν ω .περιοικοι, ud regum quoque tigros pertinere negemus - , verum cum illis tributis multoribusque compili averim quae inmheroi ea notato rogibus debita suisse traduntur. Denique non Spartani solum, sed etiam Lucedaemonii ductu auspiciisque regum militabant: ἐν τοις στρατείαις αις ἐγε rem βι σιλενς Isocrati A verba sunt in Ρanathenaico g l80 p. 270. Pro talibus inuneribus officiisque reges Lacedaemoniorum quoque curam sustinui8se rebusque eorum prospexisse consentaneum est et memoriae proditum. Huc tacitquod Herodotus VI ST) intor alia munera regibus dicit curam viarum publicarum iudiciaque quae ad eas pertinebant domandata suisse: quorum enim magis

6쪽

intererat ut tuto commearent quam Lacedaemoniorum quos solos in Laconica merci turne Operam dedisse novimus Spartanis interdictae 3 Neque illud videtur neglegendum esse quod regem defunctum Lacedaemonii quoque tamquam patrono suo orbati planctu atque lamentis prosequebantur. Quid, quod inter luctus significationes resertur, ubi rex diem supremum obiisset. iustitio indicto sorum palea conspersum esse meracl. Pont. II 5 Donno indicio est mercaturam sub regum patrocinio factam esse γ Haec si consideramus, haud dubitabimus opinor quin

Lacedaemonii regum opibus dolansi eorundemque iudicio subiecti fuerint. Quam scuram ut reges non Spartae tantum sed per Laeonicam exercerent simulquo ut d

Lacedaemonios in officio continerent et servilis condicionis homines custodirent, ministris opus erat: ideo ephori constituti sunt. Quos cum Herodotus et Xenophon a Lycurgo, Plato et AristoteleA R Theopompo institutos osse perhibent, in eo seriptores eou entire videmus, non a primis reipublicae Spartanae temporibus hunc magistratum repetendum esse: nequo video quo iuro mellerus i Dor. IIli 7 sq. inde quod aliis quoque in civitatibus praefecti vel curatores ρωροι dicti

sunt effici voluerit, eum inter prisca Doriensium instituta reserendum e8se. Fui8se autem ephoros si nou inde a Lyeurgi temporibus at certe iam ante bella Messenia institutos ipso numerus documento est. Vidimus olim Laconicam Praeter Spartam l . in quinque regiones distributam fuisse, quorum quaeque suum regem habuerit: iregibus sublatis quinque ephori ex Spartanis creati sunt, qui eorum vico funge- rentur. Hic numerus cum legitimus esset ne tum quidem auctus eηt, cum SPM-tani fines suos armis protulissent: inutio ea cura, quae prius ad ephoros Pertinuerat, iungna ex parte aliis magistratibus tradita est. Verum hac de re insendicendum erit: nunc videamus quibus officiis ephori vel cum regibus vel regum vico functi sint. Ephoros Plutarctius in vit. Cleom. c. tu, Phylarchum haud dubio auctorem secutus, tradit olim a regibus e numero ami orum designatos esse, qui dum ipsi bellorum causa abessent iudicia agerent: fuisso autem nihil aliud nisi regum ministros. Hoc quin re vera ita se habuerit neque Tu dubitas neque hodie quidem inter doctos homines id ambigitur. Nec tamen iudicin omnia, sed certa quaedam genera intellegenda esse docet Aristoteles Pol. III 1, 7 ἐν Λιικι classi ννι τὰς των

συμβολαίων idικας) θικάζει τεον ἐφοριον αλλενς υι di γερ νοες τας φοιuκ-ς, ετερα δ' ἴσως aρχή τις δεερας. De causis igitur capitalibus senatus iudicabat, deo privatis, maxime de iis controversiis, quae ex contractibuA ortae erant, ephori: hne cnim ad σνει λαια reseruntur. Quibus in controversiis, quae inter merca turam, Prne-

7쪽

sertim cum Spartae singula compensatione mercium emerentur, iacile existebant, quis negabit Lacedaemonioη magis versatos esse qualia Spartanos ideoque illos

potissimum ephororum iudicio uti debuisse 3 Quod cum heno persilexisset Odolaedus Muollertis Dor. II ll 5 sq. , neque illud neglexit ephoros propteron, quod mereaturae commerciique curana gererent, in foro sedes cum regibus et curiam

habuisse sHerod. VI 63. Aelian. v. hist. II l 5), in eo tamen opinor salsus quod

dicit περιοίκορος et Helotas non nisi cum Lacedaemone adessent ephororum iudicio subiectos fuisse: neque enim ephoros do iis tantum cognovisse quae ε ταξυ mi Dκας τε καὶ Ανaκιῶνος contra ius et nequum acta essent, Red Per totam Laco-Dienni munere functos c88e non egi quod pluribus demonstrom. Superest exemplum rei nil reges ephorosque delatae inter ea quae Diodorus VIII se. T Bekk.ot Pausanias IV 4, 8 do causis belli Messenii primi narrant, scilicet Polycliarem Messenium apud illos ἐπί τε μ ν ν κcti των βασιλέων) de iniuriis tib Evneptino Spartano sibi illatis questum esse. Cui narrationi etsi non multum tribuerim hoc tamen lipparet ex eius auctoris quem illi exscripserunt sententia et suisse ephoros ante bella Messenia et de rebus repetendis iudicia cum regibus habuisse. Verum quod Aristoteles dicit capitales causas a senatu iudicatas esse, id certissimum est ubi de capite hominis Spartani nitur liliisque testimoniis confirmatur, v. c. Xenoph. de rop. Luc. lii, 2 4, ii ) θεὶς γαρ ο--υς γέροντιος κυρίους του περι τῆς ψυτῆς cirωνος. Plui. Viti Lyc. 26 τον γερον-ὶ ἴχειν - otii βιον το

ιιιερέας οἱ γέροντες κρίνουσιν κτλ. ibique Wytteubncliti adnotationem. Propter duplex lioc munus et de re publica consulendi et iudicia capitalia exercendi Fridericus Haasius sin comment. ad Xen. l. l. pag. 116ὶ Spartanorum γερουσίαν nptissime cum antiquo illo Atheniensium in Areo pugo senatu comparavit. De Spurinuis igitur res in aperto est, minus si quid video de Lacedaemoniis, τους περιοίκωνς dico. Quamquam narrationem de Polycliaris causa, quam modo conserebam, non Rdversari puto: nam quod Polycharos et boves sibi ablatas et filium interemptum apud reges cPhorosque conqueritur, ita explicaverim, ut in senatu nemo nisi Spartanus Spurinui nomen deserae et causam suam ugere Potuerit, I ncedaemoniis vero ne peregrinis, si cui ex Spartanis litem capitis intendi vellent, regum vel 'phororum Ρntrocinio opus fuerit. At de capite hominis Lacedaemonii roges olim et postea ephoros senatu non adhibito iudicasse Isocrates docet in Panathenaico k l8l p. 27l τῶι γαρ si τω μὲν et αρχῆς δεινὰ πειτο inmisν, ω δὲ τοῖς παρουσι

8쪽

moniorum condicionem multo etiam miserabiliorem quam erat describit. verum quae ex legibus atque ex institutis Spartanorum Proseri, non perspicio quo iure ea non bene cognita nique explorata habuisse censeatur: ipse paullo ante ad testes rerum Laconicnrum peritos Provocat: g lIT P. 270 τασὶν - οἱ ταχείνιον et κροι ori πες: neque erat cureos Proeul quaereret, cum ex ipsa Isocratis disciplina provenisset Ephorus, qui, in omni historia sollers, studiosissimo in antiquitates Laeoniens inquisivit. Iudi 'ia nutem de rebus innioribus causisque capitalibus quominus miremur non ipsis Lacedaemoniis permissa fuisse - nam de minoribus ipsi inter sese statuisse videntur - , sed a magistratibus Spartanis habita, recordemur oportet quam ambitiose Athenienses cum maxime opibus valerent socias civitates iuris dicendi potestate exuerint. Haec igitur iudicia a regibus ad ephoros transinta sunt, quos cum eorum potestas legibus non finita esset ex moro vol prout libuisset sententias pronuntiasse Aristoteles testatur Pol. II 6. li; ἔρωροι κρωμον

τα γράi staria καὶ τους νόμους. Quae etsi de universa ephororum in civitate Spartana qualis postea suit potentia Aristoteles dicit, tamen hoc quoquo indient, si quando ephori saeva de Lacedaemoniis iudicia exercuerint nullam miseris legem praesidio fuisse. Ad hanc iuri μdictionem si adiungimus censuram qun ndam morum et ostietum providendi no quid aut Lacedaemonii nut Helotae rerum novarum molirentur - nam ituri dicendo praesectos haec quoque curare Par erat - Antisputo munera quae primo tempore ephoris commissa erant descripsimus.

Bella Messenia constat iii Spurinnorum republica constituenda non minoris momenti fuisse quam in Romniin Veientia bella. Finibus enim prolatis nec vetora instituta susticiebant quibus parva olim civitas contenta suerat et ut parta tuerentur summa virium intentione enitendum erat. Plus semel utraque civitas aut intestinis discordiis aut rebellantium conatibus in ultimum discrimen adducta est, donec et i,ellica virtute et concordia legibus firmata seditiosos reprimeret atque hostibus terrori sociis praesidio esset. spartanos post Occupatam MesAeniam motu incesserat, ne Lacedaemonii aut Helotae, quorum Dumeruri 2

9쪽

additis Messeniis multo etiam magis superabat , iugum sibi impositum frangerent vel adeo Spartanos prorsus delerent: tantopero saltem Messenii recentibus odiis flagrabant. Accedebat quod per bellum undeviginti annorum severitas morum in acta et Lacedaemoniorum libertas aucta erat. Gravissimis his reipublicaotemporibus Theopompus et Polydorus reges de Spartanis optime mefiti sunt: oorum enim prudentia et fortitudine factum est ut civitas ex turbis quibus convellebatur feliciter evaderet. E quibus cum Aristoteles Pol. V 9, t Theopompum dieat regium imperium firmius reddidisso cum aliis temperamentis tum ephoris institutis, quae alia temperamenta intellegat nescio, nisi de lege gravissima, lata illa a Theopompo rege, cogitavit, qua contionibus i opuli ius ad senatusconsulta aut addendi aliquid aut demendi aut immutandi ademptum, senatui vero cum regibus potestas data est, quidquid populus praeter rem scivisset, irritum

ειειεν inlut. Lyc. c. 6). Neque enim aliter evenit quam ut cum populi libertate simul regia dignitas imminueretur et omnis in republica vis paullatim ad senatum magistratusque transiret: simul enim ephori quamquam etiamtum a regibus designabantur latius arbitrium adepti esse videntur. Hinc puto explicandum esse quod ex Theopompi regis tempore nomen primi ephori in fastos relatum est inlut. vii

λευοντοῖς quae forsitan causa suerit cur nonnulli scriptores Theopompum regem primum ephoros instituisse censerent. Quantis vero motibus Sparta subinde agitata fuerit, licet continua narratione nemo Rcriptorum, qui quidem supersunt, exposuerit, tamen ex iis quae carptim et per si agmenta memoriae prodita sunt satis elucet. Novimus Polydorum regem, qui praecipua clementi ne nique humanitatis laudo inter populares floruit, a Polemarcho Spartano ex nobili domonRto occisum, nec Possumus non mirari quae causa fuerit . ut cum Polydori memoriam summo honore colerent seius enim imagine magistratus postea acta publica signabant , tamen Polemarcho sepulcri monumentum non neglirent Pnus. III, 3, 2 sq. li, lu). Non minus obscura fama est coloniae Lacedaemone Tarentum missae. Dico Parilioniarum seditionem, do qua Ephori narrationem, ser

Dedus Muellerus Dor. ΙΙ 279, 4ὶ vidit pro fabula habendum esse ex nomine fieta:

propius ad veritatem accedere Putaverim quae ex Antiocho, antiquo sane auctore, Strabo nsfert H. p. 278): οτι τον Πεσσηνιακου πολέειον γενηθέντος σι μὴ μετασχόντες

10쪽

του δήμιν D. - In his verbis quaeritur utrum Antiochus Lacedaemoniorum nomine Spartanos quoque comprehenderit nu solos περιοίκους stirpis Achaicae significare voluerit. Verum si nnimadvertimus τους του dirusi'. qui illis opponuntur, ninnifesto Spartanos esse, Re praeterea reputamus quae ille dicit de facultate eligendi, vellentne contra Messenios militare necne, Spitriauis prorsus non convenire, quos omnibus viri-hus iuratos in hoc bellum incubuisse traditum sit, concedamus oportet illud nomen hoc quidem loco do Achaeis Laconicam incolentibus accipiendum esse. Quod si tenemus Antiochi narratio coniectura explicuri poterit, quum Tuo iudicio probari velim, scilicet si ponamus Sparaanos Lneedaemoniis, quo secilius eos in fide coiitinerent, huius militiae vacationem petentibus dedisse: illis autem, qui sponte

bello interesse vellent, conubium concessisse et finito bello aut civitatem nutcerte regri capti aequas sortes pollicitos esse. His condicionibus cum Spartani non stetissent, ut qui nec matrimonia a Lacedaemoniis cum mulieribus Spartanis inita pro iustis ne legitimis haberi vellent et ngrum Messenium iliter se partirentur vel totum vel optimam partem, gravissima seditio orta est donec oraculi

Dolphici suasu Lacedaemonii illi cum uxoribus si quid tribuendum est Pausa uiae X l0, 7ὶ ac liberis duco Phalantho Heraclida relicta Laconi a Tarentum

migrarent. Huic explicationi favore videtur, quod in eo omnes scriptores consentiunt Parthenias etsi inaterno genere Spartanos nihilo minus spurios iudicatos esse, quoniam patres ii quibus generati es8ciat, aut ignorarentur aut Helotae

fuissent: nequo enim Ephori nec Theopompi se. 190 ap. Athon. VI p. 271' do

μεννι ατοις) nec Aristotelis l. V 6, l coli. Heracl. Pont. 26 alia sententia fuit. Accedit quod Ephorus tradidit convenisse ut ubi Phalanthus galeam Laconicam capiti imposuisset, coniurati in Spartanos irruerent: Helotas incepti conscios et participes fuisse: denique de patrimoniis certatum esse Iust. l. l.) ct his condicionibus discessum, ut Partheniis, si sorte Tarento repulsi domum redire cogerentur. agri Messenii quinta pars concederetur Strab. l. l. p. 28M.

Partheniarum discessu civiles motus qui post hellum Messenium exargerant sedati Runt, neque tamen exinde Spnrtani metu vacabant ne quando devicti no subditi rebellionem pararent. Hic metus continuo eos vexavit, hic arma de manibus deponere prohibuit , hic ut usu continuo exercitati tandem reliquis Graeciae civitntibus prapessent effecit. Praecipua nutem dominationis Spartanae strenue obtinendae cura ad ephoros delata est . qui aut singuli aut ex collegii auctoritate