장음표시 사용
101쪽
40 Matthise NilWenburgensis Chronica.
tradidit idem Opidum eidem episcopo et ecclesie Basiliensi, que hodie tenet illud. Ex quo rex contra epiSc0pum, capitulum, ecclesiam et civitatem Basiliensem motus suit odio rapitali. Idem autem Petrus 0eeasione artis medicine in archiepiscopum M0guntinum, Otis vero de Grandis0no in episcopum Basiliensem per ssedem apostolicam sunt promoti . Hic Otto eum rex ipsum nollet de suis regalibus investire et alias esset infestus eidem quadam vice, rege existente Basilee in curia Monachorum in monte sancti Petri, assumptis Servit0ribus suis arce,sit regem ac genuflexus coram eo per Hug0nem ad Solem, Scientem gallicum, per regem iose pectit investiri. Rex enim gallicum, episcopus vero theu-t0nicum nesciverunt. Venit autum episeupus eo animo, quod Si eum rennuisset investire quod eum voluit oecidisse. Potente ergo Hugone in theutonico a regu episei,pum humiliter investiri, rege vero resp0ndente Vulgariter, quid vellet iste Scolaris, epis- Gereus non intelligens, Sed credens eum recusasse, iratus dixit: ut di, qui di 8 Hugu vero videns sui iam episeiret, erat enim juvenis et anim0si , mansuete dixit episcopo in gallico: Domin , dominus noster reae dirit, quod crus libenter cidit pus incestire et omnia facere ad que ecclesie fusiliensi tenetur, et epis- rocopiis se inclinans dixit: Gru mersis Rex autem videns motum episcopi illico recessit, n0u ingrediens amplius Basileain, sed contra illos durius est incensus. Eo temp0re pr0genies Zer-kinden, Vorossum, de Raperg, de Laerrach, de Schoenen-berg, Pincerne, Basilee fovebant episcopum. Rex autem ab
102쪽
Matthiae Nil Wenburgensis Chronica.
Fuerstenstein Werisiori et Johannis de Raperti per su0s obsedit. Johannes autem fratruelis regis, quem rex in curia Sua cum filiis suis nutrivit, asserens munici0nes dominii du Κyburg ad se speetare tanquam matri sue per olim Ru0d0lsum regem, morganatico jure donatas, libenter habuisset sua, instans serventer, ut sibi saltem municiones aliquas assignasset. Ad quod tamen DeumJ rex induci nequiret et insuper muli is baronum b0nis et iuribus spoliaret, instante frequenter regina, ut liber0s suos sibi commendatos haberet ac ipsius Johannis prodigalitato tem nimiam accusantu, tandem ipse Johannes dux cum baroni
bus Ruodolso de Ware, Walthuro do Esehibaeli et Uciri eo de
Palma regem interficere cogitavit. Ascendente autem regina versus I in seiden eum juxta minorum Basileam venisset, exivit Otra episcopus ad eam, currens juxta currum eju8, gra- i5 eiam pr0 rege placando inpl0rans; et dicentu Conrado M inachi milite Basiliensi ad vectores currus, quod percuterent equ0S, illisque percutientibus, episcopus fuit luto persus iis. Crastino autem rege existente apud locum suum Balnearum ac Johanne episcopo Argentinense rogante regem, ut predicto duci de munieto cionibus suis aliquam assignaret, rege vero respondente, quod vellet ipsi duei committere centum galeatus in expedicione regis Versus Bohemiam et post reversi0nem sibi vellet aliqua assignare, h0eque per episcopum ad ducem perlato, dux dicens se nil
B. 3. muentes Dij 6. innientes aliquos T. eum aus A erinnat 11. Ruo-dolsus Volricus 13. Busilienaem 15. Conradus 20. aliquem 23. hoc quod
C. 3. asser. dominium in Dburg 4. per R. r. olim - donatum 6. eum intuentes aliquos. Ad quod reae minime induci potuit, quod nequiret T. bonis suis et riribus Instabat nero frequenter in . Morabat 13. eum iuxta minorem Basileam ad eum eurrens renisset Otho episeopus Basiliensis, iuxta currum eius stra iam pro rege plueando implorans Iuto fuit perfusus. 20. aliquid tissign. 21. in expeditionem 23. hoe episeopo ad duceni prolato A. 1. eastrum P. 2. Job. a. duae 3. municiones dominii δε α 5. donarit 6. municiones aliquas T. eum rex 11. 3modo D de inari, wallibero de raehelbaeh, et uolrieo de palma 13. min. Basileam 14. ep. basiliensis 15. monrudo monachi 19. Johanni duci 2'. aliquam 23. hocque ad
103쪽
42Matthiae NuWenburgensis Chronica.
habere et commissionem gentis sibi faciendam sibi esse onerosam. epi Sc0po respondit: se mortem et suorum ablationem ad paria judicare. Waltherus quoque de Eschbach, eum a rege sibi ablata repeteret, dicens se regis consanguineum et patrem Suum in servicio regis Deci Sum, nec pr0ficeret, quod pariter sipsum posset submergere dixit regi. Prandentibus autem illis cum rege rex cuilibet filiorum et Johanni duci unum crinale rosarum posuit super caput. Dux autem flens suum posuit super mensam, ipseque et sui gomedere noluerunt in mensa. Cum autem post prandium rex Vellet equitare Rinvelden ad reginam, iovenissentque ad flumen Ruisam, J0hannes dux et sui primi transcenderunt in nave, que illi unica erat. Sequenti autem vice transeunte rege et equitante per Sata, Sicut in more habuit, colloquente sibi N. de Castet milite, accesserunt dux et sui primusque Ru0d0lsus de Warte dixit: Quamdiu istud cadurer taequitare permittemus p ac Ru0lassingen famulo ejus frenum regis apprehendente Johannes dux cultrum collo regis infixit, Ru0- dolius de Wari vero regem gladio periuravit, Volricus vero de Mai 1. Palma gladio faciem et caput divisit, Walthero de Eschibach regem, licet facto interiuerit, n0n ledente, sicque Albertus, roRomanorum rex, p0tens valde, filius Ru0dolfi, in propria terra A'. 1308. sua, anno domini M'CCC'VIII' kalendis Maji, in meridie, anno ημ' regni sui decimo est occisus. In quo loco occisionis solempnemonasterium Icuin sueti ordinis Minorum est conStructum, in quo
B. I. an enmmissionem genti 4. allata 15. iste 16. mittamus C. I. in eommissione quod sibi faeienti onerosum esset sulti m 2. respondensa
5. re a Rhit. 7. eum rege eiusque Iliis , rem Joanni duei eriniti 8. sup. cap. et aitia 11. aemissetque 12. in nari Meenderunt. 14. si hi milita de Castelli 15. -ιud cad. eqii. per itimus 19. gladio sellit. Wal harus sero de Esebibaeli 20. lisei regem Deio non leaerat, interfuit tamen, ala rege Oeelao in auri terra , a dom. MUCCvIII kalend. Naui, in meridie, a. regni sui decimo. A. 1. et eommissionem gentia sibi sae. e. esse 4. allata 8. Iohannes autem duae suum erinale s. sui eo ortes prenomina i s p. 22 a) II. et renissent ad stitium 12. unica tunsum 14. sibi dieto de C. m. aee. Iohannas dux i5. istud cad. eqv. permittemus 16. D. equi regis 17. cultr. extrahena 2 l. R. regia
104쪽
Matthiae ΝtlWenburgensis Chronica
rex primo sepultus Spiram postea est translatus; in quo eciam loco plures filiorum suorum sunt sepulti; in quo postea filia regis olim regina Ungarie XL annis sere vitam duxit beatam. Occisores autem fugati primo venerunt in castrum Froburg; dolos autem elusi per comitem de NidouWa, dominum castri, quod descenderunt, p0stea sunt dispersi. De Palma enim miles sortis diu Basilee in domo conversarum latitans tandem obiit. Obsesso autem in vita sua castro suo Althuerren per Lupolitum, regis filium, decapitati sunt quinquaginta. Castro vero Silabel- 16 berg et aliis bonis Waltheri de Eselii bach destructis, ipse in terra comitis de Wirtembem past0r pecorum est effectus; post annos XXXV, in m0rte se pandens, honorifice est sepultus. De Wan vero postquam in castro Suo Vallienstein aliquamdiu latitasset, Volens ire ad Sedem apostolicam, veniens ad Ylam opiis dum The0baldi, comitis de Blamunt, pandente eum ystrione c0miti
et ux0ri sue, que suit de Veringen, illaque scum J laerimis dicente:
Absit, quod eoudui. qui dominum me: m et consanguineum interfecit, per ipsum c0mitem captus cum famulo Ruilassingen recepta pecunia duci Lui pol do est assignatus. Unde et mercator dictus1o est idem comes. Rui lassingen juxta Ensisheim est positus super rotam. De Wari vero juxta l0eum occisionis regis ductus ad judicium, cum non daretur ei advocatus, per Se l0quenS, primo negans Se occidisse regem, obtulit se duello; secundo dixit: in eo nullum fuisse crimen commissum, qui oecidendo dominum
B. 16. eum aus C und A ergKnti. 2 i. rota C. 1. etiam Rhit 2. in quo - eitam beatam sol,li 4. sunt fugail. Primo enim 5. illusi dominum e. qu. Laeenderunt sol,lt 6 Do P. autem I. conversarum, item in eastro suo Album si lutitans t. ob. 8. Obsesso autem p. Lup. rog. ni. Selmih/lbum. 13. linat. allein ilissiavo ausJ 15. eum soliti 16 eum lacrimis 18. eaptus fuit cum sam. avs R. receptaque 19. sunt assignati. 21. sup. rotum pro se l. A. I. sed spir. 2. to eo Minyeereli in quo oriam loeo s. ab intieem s. disp. 8. in vita sua custro suo alii, uri en obsessum Iobsesso J per Lup regis salium et elato , in quo decap. s. aehtoabessem 10. IV. de xyaehibaeh 11. eat sol,lt 12. ruodobus d. IV. 16. eum liter. 17. quod
105쪽
44 Matthiae NilKenburgensis Chronica.
suum Romanum regem reus lusu majestatis suisset. Set ex quo ipsi occisores fuerunt per sentenciam Heinrici imperatoris dampnati, sentenciatum suit: nulla alia sentencia opus esse; sicque ligatus ad caudam equi tractusque ad locum supplicii, si actis dorso et membris, flexus est super r0tam; cuius uxor de Palma nocte sveniens sub rotam, Strata in terra ad modum crucifixi, in oracione permansit. Ille vero interr0gatus, si suam Vellet uXorem adesse, respondit, quod n0n, quia pari modo in uxoris c0mpassione sicut in propria pateretur. Que relicta multis annis Basilee beatissimam vitam duxit. J0hannes vero dux post multas occulta- in S. lib. eiones tandem in sernia be ardi veniens Pisas ab imperatore Heinrieo inibi captus et post imperatoris mortem pluribus annis tentus tandem inibi honorifice est sepultus. OcciS0 autem rege cum Obsessi in Fuirstenstein se manu voluissent capt0s dedisse, increpusculo nuncius veniens in verticem montis clamavit: Domine is, de Ruperst, rer est occisus f Quo audito exercitus, qui et de hoc ipso ante medium n0ctis nuncium reciperat, territus summo mane recessit. Obsessi autem Venientes Basiluam contra Monaeh0s movebantur, ac discensione facta et Nicolao Ad Pueros per Petrum Scalarii vulnerato ac rumore laeto in populo, Otto 16epi Sc0pu8 apprehendens panerium civium curiam Monachorum ad sanctum Petrum accessit et ingressus omnis populus, M0nachis et eorum liberis per mures et cloacas fugatis, omnia preciosa domus tollens, quinquaginta plaustra vini effundens, non quievit quousque omnia suut destructa. Congregati autem multi rueB. 1. reum 5 rota s. rota 13. lentia 1 T. Heiperet C. 1. reus 3. sententioli er fuerunt: ει quod nulla - opus esset 4. ut liparetur 5. ro iam s. rotam, prostrata ad terram s. atque in Pr. 13. lenius 16. eoque audito etiam exercitus ante medium noctis nuntium huheret, territi summo mane reresserunt. 19. et mugna facta
A. i. reua l. n. f., quia ipse auertus Oeeidisset regem adribum, do num suum 3. dampnnii , quando ipse heinrieus in regem romanumιm fuerat creatus, ut serebratur soninucia eontra ipsum modoυtim de ararie opus esse nee ave defensiones esse adtentende. 5. rotum euius ruodola s. sub roram 8. resp. super se u s. annis postea sp. 22 b) 13. ibi tonius tandem morιuua Oee. u. ais rege 14. in mane se voluissent 17. reeiperat
106쪽
Matthiae NuWenburgensis Chroniea. 45
amic0rum super castro Basiliense, descendentes animo subve
niendi illis, sugati a plebe ingressique domum Rubet Leonis iuSequente plebe per tecta diseurrere et de tecto Stebliui fad
tectum ad Clavem ultra viam saltare coaeti sunt. Cessante , autem laria p0puli collectisque viribus Scalari0rum et Monachorum, predicte progenies, fn0n credentesJ Se ultra mensem excludi, jurantes egredi per duo miliaria a civitate ad graciam e0nsulum, annis XIIII exularunt. Episc0pus autem, qui in inicio occisionis regis bene p0tuisset agere tacta sua, recePta pecuniato cum regina et ejus liberis c0ucordavit. Orta autem discensione inter episcopum et The0baldum comitem Ferretarum et episcopo cum civitate v0lente egredi in terram comitis, c0mes munibes0nem Blu0menberg pr0priam in laudum recipiens ab ipso reformatur eidem . Mortuo autem Ott0ne, Gerhardus de Wipis pingen ex matre de Grandi Solio per Clementem papam quintum Basiliensi ecclesie est presectus. 5. U. 37. De electione de inrici de Luit gelnburgimperatori S. Occi So autem Alberto rege, IIeinricus comes de Luttgeln-2ο burg Strenuus et acer e0dem anno in sesto omnium Sanctorum a principibus concorditer in Frankensuri est electus et Aquis- grani iii Sequenti epiphania Domini eoronatus. Ascendens autem Renum cum veni Sset Spiram, venit Eberhardus c0mes de Wi tenberg cum DCCtra equis in magna superbia. Qui cum de
B. a. ad tectum - Cessante aris A ergan t 5. furtum 6. non eradentes aus A ergllia El. 16. Busiliensis 20. et aaeerC. 19. oec. itaque 20. str. et Mer 22. domini sellit. A. 4. ad ιeetum ua etini sinat. ad clo im ultra eium stillare eoaeli sunt cessan e nutam furia I. civ. lusi v μ. est. a. otio 13. ab episeopose rini eiu eidum 14. Oilone episcopo 2M. siren . et soriis 22. in sequenil anno iti Epit,h. 23. venit ad eum 24. cum dueentis
Aq. 1309. Juli. A'. 1308. Nov. 22. Αφ. 1309.
107쪽
Matthiae NuWenburgensis Chronica.
Α'. 1312. Αφ. 1310. Mai 30. Αφ. 1309. Sept. 17.
multa tyrannide in homines imperii commissa non conc0rdaret, a rege indignanter recessit, propter quod idem c0mes postea
ad mandatum regis in Ytalia existentis per DC.J de Winde erg
presidem regis et civitates imperii in SWeWia adeo est destructus, quod sibi vix tres ex omnibus suis municionibus remanse- srunt. Quem de castro Asperg obsesso eum multo tremore sugientem Hesso marchio de Baden in opido Besenken receptavit. Qui comes depauperatus cum concepisset imperat0ris graciamin Ytalia quesivisse, mortuo imperatore paulatim revixit. Venientibus autem nunciis Argentinensium ad regem ac Pro- io ponentibus se per dominos suos Argentinenses pro gracia regis et privilegiorum inn0vatione transmissos, nec Spire nec Argentine ab ipso habuere responsum. Ascendentes autem Versus Columbariam ad regem, edocti a qu0dam regis segretario, dixerunt regi: Cloes vestri Arstentinenses hec petunt f Quos rex, di- iscens Se ante n0n intellexiSSe, quorum fuissent nuncii, cum dominos Argentinenses nominassent, fav0rabiliter exaudivit. Ascendens autem et h0magia et fidelitatem dominorum et civitatum capiens, cum n0n habundaret, c0ncepit in Ytaliam proficisci, et veniens iterum Spiram Fridericum ducem Austrie, occisi 16 filium, post plures tractatus et temptae i0nes si possent Alberti liberi ab Austria separari - dicente c0nSilio regis, quinque reges propter Austrie ducatum occis0s, ac Friderico respondente: Et iste, si carere noluerit, poterit esse - tandem de ipso ducatu
c. 1. etiamque eum multa tyr. - commiSSa: eius cum non recordaretur
3. in natis presidem regia schei neu dureli ein Homoloteleutonausgesallen, und um einen Sinu horaustellen .et civiti. in: per ei viti. verΚnderi gu Sein. 6. obressum I. reeepit s. quesipisse sellit, dann : posιea pereepit da morte Imperatoria paulatimque rerisit. 10. nunciis ad regem Argentinam; die sol gende ii Norte: hae proponentibus Argentinensea sutile u. II. pro gr. regis et Privileg. innoeatione transmissis l3. habebant nersus sellit. 14. ad remm. 15. dix. ei hoe pet. 17. δε nom. 20. iterum sellit. 24. do illo A. 2. que idem 3. per C. trinaberg. 4. et cinitatem esselingen et reliquus civitates sirente T. besen hian receptavit . ubi in turri lutitabat usquaad mortem imperatoris s. et sellit. 14. ad regem p. 23 a) 17. tune favorab. 20. alberti regis Occisi. 23 ale tridor.
108쪽
Matthiae NilWenburgensis Chr0niea. 47 et aliis dominiis, que pendent ab imperio, inveStivit, act0,
quod duces regi ultra montes cum ducentis galeatis Servirent.
Delato autem corpore Alberti regis navigio Spiram, rex Obviam pergens funeri ad Renum, reginam Ungarie, occisi filiam, subs brachiis in civitatem traduxit. Set omnino voluit corpus Adolphi regis inibi similiter sepeliri, et sic uno die Albertum et Adolphum Roman0rum reges occisos Heinricus rex Spire in Aug. 29. sepulcris regiis sepelivit, Alberto in uxoris olim Friderici imperatoris , Adolpho vero in ejusdem fili e sepulcris sepultis. Actoto autem eo tempore quod Elsa puella circiter Viginti ann0rum, grandis et bruna, olim gengestat regis Boliemi e filia, neptis Ruodolphi regis, Johanni filio ipsius Heinrici regis annorum circiter undecim nuptui et cum ea ipsi Johanni regnum B0hemie traderetur, eaque Spiram cum excellenti decentia Veniente, is ac principe propter salsam suspicionem sornieaeionis illi copulare filium dubitante, illa more anxia causam protracti0nis cum S. 116. omnino Scire vellet et a suis causam suspicionis dissiculter audisset, dixit: Absit, quod dominus reae micti silium suum denegeteT hac causa, quia virginitatem meam per aspectum corporis
10 comprobabo. Examinata ergo et reperta virgo, fuit filio regis sollempniter copulata. Quos eonjuges Petrus de Treveri, archi- Α'. 1310. episeopus Moguntinus, Bollem iam traducens Prage in regem ARUR' et reginam, prout antiquitus ad Moguntinum pertinet, coronavit. Α'. 1311.
S0lempnitas autem nuptiarum Spire paratis sedibus propter 'h ' Τ' 1s contencionem antiquam M0guntini et Coloniensis, quorum quilibet ad dextram principis sedere voluit, est turbata. Mansit autem ibi rex sex ebdomadis, eum principibus electoribus et
C. 1. dom. eum investivit, que pendehani ab Imperatore, aeto quod 3. Statides Salges ἡDelato - sepultisμ liest C: auditoqva Reae tina dia, quod Iibertus et Idolphua Romanorum repra sepulti fuerunt Spire, el
ergo per honestus matronas 22. mogunιinensis
109쪽
Matthia, NilWenburgensis Chronica. aliis principibus et civitatum nunciis de suo transitu et de prestandis serviciis in Ytaliam disponendo. Ubi eciam ad eum venerant Matheus Medi0lani et Theobaldus Prixie magnates, et plurimi Lombard0rum; predictum quoque Theobaldum Prixi en-A'. 13I0. sem inibi militavit. Post hec rex patriam suam Luttgeinburg saecedens et cum dominis terre illius et amicis de auxilio tractans cum uxore sua filia ducis Brabanete et fratribus suis, Bal devino videlicet archiepiscopo Treverensi ac Wal ramo de Luttgeinburg, milite egregio, ascendens, per terram comitis Sabaudie, qui sororem regine habuit in uxorem, L0mbardiam viriliter est in- 10 Sept. GeSSuS. IngreSSi Sunt autem eum eo Lui politus Austrie, Ru0dollas BaWarie duces, archiepiscopus Treverensis, Leodiensi S,
Basiliensis et plures alii episcopi; Sabaudie, Flandri e multique alii comites, et omnium quasi Alamannie stipendiarii civita-
Nov. tum. Et venienS ASte, p0st recepcionein Suam de eis dubitans, lameliores ex eis Secum Mediolanum perduxit. Receptus est autem
Dee. 23. pacifice Mediolani per Guidonem de Turri gelium dominium civitatis habentem; credidit enim, eum cito transiturum. Misit autem rex pro meli 0ribus de tota Italia de utraque parte Gibetinorum et Gelsorum, temptans Si qu0modo p0sset inter eos e0n- 20 cordiam ordinare. At illis post magnam deliberaei 0nem dicentibus hoc impossibile esse, rex desistens ill0s negocio insecto remisit. Videns autem Guido regem diu et p0tenter in Mediolano morari et de tradicione et nece regis et Suorum per Se et Suos e0gitans, quendam de Sodomia dampnatum educere decre- 1, verant ad cremandum, ut Alamannis egredientibus ad viden-B. 3. venerat 13. subaudit 17. Ie, so aueli C, was vi ellelelit dureliein hinaugedaelites partis Od. suetionis steli verthei digen liesse. C. 5. Postea, eollectis multis , per proninciam Sabavdie eomitis intrarit Lomburdium, eumque eo Leopolsis etc. 12. dures sebit. 13. Subaudie eomites sutili. 14. et quasi totius Alein. 1 I. meliores - Mediolani Rhit. 17. yet e 18. reeesaurum. 19. autem Rhit in tota 22. impersecto A. 3. tenerant 4. Predictumque g. dei anx. 7. sua schit p. 23 b 13. eomes subaudie, eomes 1lundrie 17. golliun 22. insueto tinat. Dug. imperfecto reliquitJ 2 i. per se et suos schit.
110쪽
Matthiae NuWenburgensis Chronica. 49
dum clausis portis regem oeciderent desolatum. Et irruentibus illis cum populo ad palaetum regis primi fratres Theutonici sancte Marte signati armis et vexillo ordinis, qui decreverant non exire cum cremando, cum quibusdam aliis irruentem populum viris liter invaserunt, defensoque palaci0 regis ad portam ubi jacuit Luipoldus dux Austrie eum ducentis galeatis eum magno labore
properantes, projecta in vicum vasorum et alia obstacula removerunt, ictus lancearum et lapidum de domibus sustinentes, et violenter aperta porta cum dux et alii ad regis palacium ad- 10 veni SSent, ad mandatum regis Guidonem et su0s invadentes nemini pepercerunt. Illoque extra civitatem sugato suisque oeci Sis, cum c0mes Sabaudie gella8 conquestus esset regi, quod Theutonici illos sine misericordia occidissent, rex quod ipsos noluerint in pecunia talliare respondit. Quibus victis et Hectis is rex de Mediolanensibus pro sua disposuit vuluntate, Matheum Vicecomitem ponendo ministrum, qui et liberi sui eciam p0st mortem cesaris illius terre d0minium tenuerunt. Rexque postea Gibelinis adhesit. IVerulierus autem comes de Hunberg relictus in Lombardia a rege quot et quantas incredibiles habuerit vict010 rias et quam feliciter nomine imperii triumpharit, integra historia indigeret. Postea obsidendi animo ad Cremonam transivit, qui eum et suos missos renuerant receptare; territi autem Cremonenses serendo lanes in c0llis obviam ibant regi. Habita igitur Cremona et sere aliis Lombardie ocivitatibus Prixiam obas sistentem invenit. Quam cum Mediolanensibus, Veronensibus
c. 6. magno fellit. I. vasorum 8. ietusque s. pervenissent t2. Sahau- die conqu. esset, qui fuit Melphus 13. rex respondit, quod ipsos inpotentiam voruerunt ealliare 18. Nastheriis 19. inered. subit. 20. imperatoria 2I. non eaperet 22. renuerunt 24. et multis aliis A. 2. illis Rhit. 3. qua eum crem. deer. non exire 4. pop. ire. 7. ra aorum. 14. t illare 2D. triumpharet 21. Posteta reae - Cremoniam