장음표시 사용
111쪽
tionibus, quod periculum remotum per implorationem magistratus avertendum, nec, ubi iudicis auxilium haberi potest, quicquam vi a singulis tentandum sit, ne detur Occasio madoribus tumultibus: item, quod singuli homines, si a singuilis invaduntur, ex templo regulariter sat virium in promptu habeant , quod opponant, & sicin futurum aliquid metuatur, satisdatione a nocituro idonea exacta, privatorum securitati prospici possit. Quae omnia aliter respeetu gentium comparata sunt. Nec enim hic a iudice aliquo praesidium, nec cautio susciens facile impetranda, nec contra irruentem iam honem, idoneae copiae mox parari posIunt, atque cum successu in aciem produci. Nec ex quo vis, Oppugnaturi nimis excrestit, causae per negligentiam, quasi semel lethaliter vulneratae, remedium ab aliis quidpe, quibus eadem exorbitans potentia. formidini est, petere licet. Expertae sunt veritatem dictorum
iam olim Graecorum civitates, quae post regis Philippi potentiam, semel ultra aequilibrii rationes ad fastigium provectam, frustra servitutis iugum subire recusabant. Laesionem 3 iustam belli causam csse nemo negabit, sed primum veluti ietus
exspectari, minime debet. Nec desensio violenta, prudenter in id tempus reiicitur, quo deinde morali aestimatione, ' im- ossibilis futura est. Insuper laetio hic non tantum ea intelligi ebet, qive ante pedes est, sed & illa, quae in laturum moraliter certa est Imo quis nominare potest, si antiquam historiam xespicit, nimium potentem, qui aliiS non nocuerit, cur ergo aliter & magis benigne, de hodiernis enormiter accrescentibus potentiis iudicandum censet y Neque C propter solum incertum metum, quod nimium PotenS nocere, aut vim inferre possit, yis insertur & praesens Hatus quietus turbatur. Sed ideo, quia nimium poten S per augmentum suae potentiae,
bellique acquaestus iam subinde aliis nocuit, &quia certissimum periculum est, quod nOVO incremento, cUi impraesentiarum inhiat, paritor in aliorum decrementum usurus sit.
112쪽
ν De cautione iam diximuq Ipsiae leges civiles cautionem fragilitatem cautionis appellant, cui se committere parum tu tum sit. Vnde melius esse iudicant. In rempore providere tr integra pupilli iura servare, quam post vulneratam causam re medium quaerere. Si talia pramant, plane In eo statu, ubi comis
munis magistra us litiumque iudex est, quid quaiso de illo statu ubi pax publica incertior, nulla superioris auctoritate atque praesidio nititur, censendum est y Quantum hic alia auxilia speranda, nisi quae prudentis aequilibrii arbitrium subministrat λθ Frustra provocatur ad nimis potentis, qui nunquam laesiisset exemplum, cum tale quid, noni nisi in idea inveniatur. 9) Non sola utilitas aequilibrii arbitrium suadet, sed idem praecipit necessitas. Tandem non est, quod suis impossibilitatem
alleget, quasi ipsa voluti natura gentes sibi invicem numero& robore inaequales constituisset. Nam legalis arbitri, sive ex .ossicio, scopus non est ima summis miscendo praesentis status circulos turbare, verum, si nova rerum eatastrophe imminet,& potentiori novos aequavius, vel desertur, vel per vim quaeritur, ne V. C. Europae aequilibrium nimium quantum concutiatur, prudenter prospicere. Ultimo non obstat arbitrii legalis . nostri siυe ex ossicio abusus v. c. quod Assyrii, Medae, Peris, . Graeci, Romani arbitrium gentium in quaestu habuerint, nec quae publicae pacis sunt, sed quae sua fuerunt quaesiverint. Nam initio afusus non tollit usum alias, enim & iudicia tollenda essent, deinde arbitro aequilibrio abutente & in aliorum suppressionem trahente, noVuS arbiter opponendus est, qui aliorum subsidiis adiutus iN RECTO DEcvs quaerat, zquilibriique dignitatem decenter tueatur. Ceterum fiduciae in Deum per defensionem aequilibrii nihil decedit, sed ipsum arbitrium, contra ambitiosorum molimina , contra gentium vastatores, a Deo or natum, institutumque est. Ipse Deus prude tes potentesque principeS eXcatat, ut iis, qui in alias gentes dominatum intendunt, atque monarchiam universalem ad divina reservata pertinentem, meditantUr more bonorum diraesectorum regni alicuius, sui superioris iura eontra sectio-bs tuentium, potenter intercedant.
113쪽
g. XII. Tertio 1unt & aliae species legalis arbitrii sive ex officio, praeter eam, quae in iure ae luilibrii fundatur. Redeunt ad duo capita generalia, vel enim futurum bellum cruentum avertendum declinandumque, vel id quod iam iam exarsit &pertinaciter continuatur, iterum restinguendum finiendumque. Vtroque casu laudabilem ab arbitro operam navari, eiusque arbitrio suas iustitiae rationes constare omnino cxistimamus. Illuc potissimum spectant lites, quae stirpe regnatrice in aliqua provincia ad unum, Vel paucos, de quorum vivacitate, iam senio conseeta, nulla potioris sexus propago sperari potest,
redacta, inter futuros competitores non sine ratione metuuntur. Vti enim principe numerosa prole relicta decedente,
rem, de divisione hereditatis facile transigitur: ita vicissim, ubi inclytae atque praepotentis gentis ultimus, luctuoso funere effertur, ViX aliter, quam sumtuosis cersaminibus sepulchralibus, cruentisque bellis parentari, iustaque persolvi Icnt. Neque vero causae huius mali eminus quaerendae sunt, sed duae praecipuae se statim offerunt cuilibet, vel leviter hac de re cogitanti. Scilicet opulentia haereditatis, & mascula stir- Ie extincta, iuris ' a. successorii incertitudo. Illa cupiditati aeredipetarum Originem, haec speciem atque praetextum subministrat. Vnde captatione hereditatum virorum orborum nihil fere usitatius, violentisque post fata eorum contestationibus, nihil fere certius aut frequentius. Siquidem naturali propensione homines cuiuscunque status, aut conditionis sint,
qam mori Reges in Gallia: Henrico in casum dato, sare Ludovicum, cuius saluti pro piciendum non lacumis, sed auctoritate σ consilio. a Incertitudinem iuris fuccede: di fisus indicant, tot diversa sentium sta-- tuta at legum Romanoruin hac in materia varietas, aliter iure Pande-cta=um, aliter iure Codicis. aliter secundum Novellas sueceditur. Sola astendentium succedendi ratio ter mutationem passa est, nunc plane excludebantur a fratribus, nunc soli, nunc in si altum consortio succede. bant. Unde si princeps aliquis improlis moritur, tot prolixae deductiones v. c. in causa Iuliacensi, baxolauenburgica hereditate conlcriptae sunt.
114쪽
ad lucra Opima aucupanda seruntur, de quidem tanto vehementius , atque apertius, quo facilius avaritia iuris colorem quaestuoso desiderio inducere potest. Loquuntur id omnis aevi annales satis evidenter, quotiescunque vacantium regnorum 1iiccelliones, illarumque fata describunt. Vt in re minime du- . bia, testibus argumentisque non necessarii S uti, supervacaneus labor esset. Itaque cum per rationes iuris gentium ad prudentes, potentesque principes spectet, bellorum .imminentium malis. opportune providere : hare quoque cura, Ut ad mox desecturae ramitiae masculae hereditatis ordinationem, quae soli
competitorum habendi cupiditati relicta, dissicilem funestumque exitum valde apparenter habitura , pacemque communem non sine insigni plurium christianorum clade, atque . strage, turbatura videbatur, respiciant, ' 3. matureque: omnia sapienti arbitrio moderentur. Egregium prorsus exemplum nobis praebet, gloriosissimi REGis nostri admiranda prudentia . quae una cum consederatis suis imagni ducis Hertruriae, Par
mensisque principis, utriusque stirpe virili probabiliter, post
breve tempus eXaritura, futuram successionem: Ialias si absque tam sapientissimo arbitro fuisset, non nisi multorum sanguine decidendam, transigendamque commodissimo & aequissimo consilio ordinavit. Potest & hic ad consuetudines Gentium, testimoniaque sapientum provocari. Semper fere ab omni avo peculiariter laudati sunt principes, qui provida mente casibus eiusmodi appropinquantibus, antequam belli turbine omnia
commista abreptaque fuerunt, futuris malis avertendis promptum paratumque remedium attulerunt.
. Spectat hue GuIL FLMI BRITTONura regis. rege dignissima circa futuram in regna sua successioiaem industria. Cuius effemini hodienum celebrat.' atque imposterunt devotimina mente celebratura est grata posteritas. Siget non minus praeclaro laudabilique stituto, quondam imperatores inc-maniae. quo cruentorum alias circa electionem dissidiorum occasionem. tollerent, promtibus suis certum regia successorem Oileuderunt, atque .lafigna t. c
115쪽
f. XIV. Secuma arbitrii legalis interponendi causa est vel
unius bellantium, vel utriusque nimium contendendi, bellumque in formam artis perpetuo exercendae, redigendi studium. Scilicet sunt aliquando principes, qui ex quo semel bello implicantur, tanta quasi bellum producendi voluptate capiuntur, Ut ntillam paci mentionem audire, irae suae atque vindictat cupiditati, mnem tranquillitatem pacemque gentium publicam
immolare, aliorum, per peregrinaS Oras commercia sua exe centium,utilitates perpetuo turbare, non nisi regnorum integrorum devastationes & eversiones continuo tentare atque moliri, imo tantum non ubique gentium summa imis miscere, pro priamque tandem civitatem simul cum adversariorum Imperiis, una quasi ruina trahere gestiant. Sane uti nimia nocendi potentia, artatrum meretur , qui eandem, ne Ultra omnem aequilibrii mensistam excrescat, in tempore cohibeat: ita quoque nimium nocendi desiderium, sive immoderata bellum trahendi voluntas, pariter eiusmodi arbitro eget . qui pravum alii
que noxium eius affectum temperet, atque moderetur. Eadem hic etiam recurrunt arsumenta, quae supra in generaliqua, one de iniustitia arbitrii exposuimus ordine. Idem favor
paeis, salutisque gentium publicae & hic observatur. Neque obstat, quod eiusmodi bellicosus princeps ad iustitiam causae suas praecedentemque iniuriam sibi factam provocet, & quod non assistendum sit illi , qui bellum promeritus est, ulterius
umeat. Quasi non Videndum, quis pertinacior pugnet , sed quis magis iniuste arma induerit. Nam I9 nos. de eo loquimur, cui is, qui ipsum laesit, bonas pacis conditiones obtulit,' I. Pas tamen acceptare noluit, sed ultra potius tentare maluit, et cum quo etiamnum hostes pacem ad praesentem rerum saciem attemperatam, inire Volunt, ipse Vero 3) licet, nequidem omnia recuperandi ulla probabilis spes affulgeat, sed res suae in dies magis pessum serantur, cedere plane recuset , atque semper contra audemior ire paret , nulla cum 1uorum civium , tum extraneorum habita
116쪽
ratione. In qua specie iustitia erusiae ipsa a pertinaci abiisse in partem adveriam transiisse Videtur. Vt. recte Drci inde interveniat arbiter, qui ad pacem, etIam CVm renuncia- tione partis bonorum, quae iam antea amisit, nec verosimili- . ter bello recuperaturus est, redimendam cogat alias sorte non nisi cum aliorum detrimento, proprioque exitio bellum continuarum. Atque hUnc arbitrandi morem 'iam olim antiquus gentium usus recepit, & approbavit, ut aliis animadveletum.
DE EO CUI DE IURE LEGALE ARBITRIVM COMPETAT DEQVt IUSTIS ARBITRli
sv M MAR3Α. I. Cui arbitrium inter gentes competat, vel non compe it per rationes iuris gentium. . . ρ. ll. m meessitate hoe arbitritim lcmperandi, arque rems ramento
β il I. De s. undo cis tertio te eramento. 3 IV. De quarto temperaments. L V. Dι ratione temperandi arbitrium quinta. I. Vt Da sexto Elad temperandi modo. Vll. De septimo temperamento. VIII. De octavo temperamoto. β. IX. De nono G ultimo arbitrii ten3
Certum principem, certamque rempublicam ius Gentium pro arbitrio hoc rite adminis 'indo non designavit. Cum ius hoc,' iUS commune sit Omnium gentium, nec privilegia certae senti peculiaria distribuat, aut genti uni pi se alia aliquid, eximii concedat, vel praerogativam largiatur, cum aliarum nationum aliquali estiatenatu. Hominum superborum sunt eiusmodi gentium e a discrimina. excogitataeque gentiS, prae genae praecellentiae, aut qMii eminente, .non naturalis illius univer- Talisque iuris. Interim generalem regulam omnino tradit idem ius, ut scilicet aliorum rebus intercedat, 'I. rector populi.
117쪽
fortunaeque donis instructus est . ut non improbabili ratione existimare queat, se a divina providentia, tam sublimi muneri exequendo destinatum esse. Nam qui nequidem propriae ci- vitatis debitam curam habet, nec quae domi agenda restant, ' antequam de alienis solicitus sit, perasit, is si alienis tam parum praeparatus, . se ingerit non arbitrium legale, sed illegitimam circi causas gentium curiositatem exercet , cum propria ignominia, aliorumque detrimento. Nec aliter centendum n eo imperante, qui se, nec nativa res arduas dirigendi prudentia pollere, nec militum copia, nec nervo rerum gerendarum , sine gravissima suorum civium molestia, aut plane oppressione, ad tantum opus cum successu aggrediendum, instructum apparere posse novit. Vtrumque nic requiritur &consilium prudens, & magna putentia. Potentia cnim sine consilio vix ad aliud valet, quam ad sibi aliisque nocendum, neutiquam ad res perpleXas inter iam armatos , iamque eXacerbatos, provide atque feliciter componendas. Vicissim con-. 1ilium sine potentia exequendi ad amicam pacis conciliationem, aliquatenus ' a. quidem facit, sed ad tuendam contra pertiMaces legalis arbitrii auctbritatem minime lassicit. Vt nihil dicam de praesenti propriae civitatis periculo, cui illam c ponit rector, qui legalis arbiter impetuose apparere vult, nec . tamen a dissidentibus, ut tandem in pacis conditiones consen-inant, arte & marte contendere potest. Sufragatur nobis ipsa
scriptura sacra i huius loci est, quod I. Machab. V. D. IK refertur. ,, Audivit 7Uephus Zachariae Aius . Azarias principes virtutis , res bene gestas, S praelia, quae facta sunt es 'dixit: faciamus N is nobis nomen re eamus pugnare
aduersis stentes, quc in circuitu nostro sunt Et praeceperuntiis, qui erant in exercitu suo re abierunt i AMNi A. Et exivit. Gorgias de civisate viri aerus obviam illis in pugnam. Et fu-
118쪽
anti finit Fosephus re Aetorias usque in es nisae: Y cecide. runt ilis die de populo brael ad duo mille virr, refocta es magna plaga in Iopulo. Puta non audierunt bladam ratres eius existimantes fortiter δε facturos. Ipse autem non erant desemine virorum illorum, per quos fatus iacta es in Urael. Deinde a
. ad propriarum virium examen pertinet sermo Chiisti Lvcm xiv. v. 29. 3 . ad discipulos suos: Puis incipit turrim aedifeare, sumtibus antea non computaris. Ne postquam poseuerit funda- mentum N non potuerit perscere, omnω, qui vident, incipiant illudere ei dicentes quia hic homo coepit aediscare non potuit , consimhnare. Aut quis rex iturus committere alium regem non sidens hialam adversus prius cogitaι. s possit occurrere cum d eem millibus, ei qui eum viginti millibus venit adsie.. Et licet haec directo ad eum, qui suo nomine bellum moturus est. a Christo non applicentur, attamen a sententia Christi non distedimus, si eadem multo magis arbitro legali, qui magna ex parte ali rum causem agit, dicta putamus. Nec enim. ratio Giscriminis
'sblida ostendi potest . quare arbitrii alieni partes, defensione
propria favorabiliores uuasi, Vel rectius: minus prudentes, esse debeant. Idem consilium legitur: apud Livium: eum tuas vires, rum vim fortunae, Martemque communem propone animo. Cceterum hae meditationes, non solius prudentiae politicae sed ipsius qlioque iustitiae opus sunt. Nam haec ne cum aliorum gentium, tum propriae civitatis salus, in temerarium periculum sorte adducatur, cogitare iubet. . Nec minori ex ratione inseriores ad recte osediendum Quam superior ad protege dum. ad rem in genere bene gubernanciam, periculumque
imminens avertendum tenentur. Nec suturae, vanae, inceris
que gloriae, praesentis, communis, certaeque salutis caesione quasi , litandum est. g. II. Atque ita examen status sui, sensim deducit arbitrum. suturum, ad meditationem de quibusdam temperamentis, circa prudens & aequum lesalis arbitrii exercitium merito observandis. Nam non solum huius, alias pes se egre*ii & tantum non divini muneris usus, moderandus est . ex inspectione dotium,
fortunaeque ipsius personae , illud in se suscepturae, sed de assi
119쪽
huo alia momenta sunt, quae suadent, ut multa catltione ad- hibita, princeps aequi rectique amans illud exequatur. . Initio legale aequilibrii arbitrium ultimo pro fine habet, cum communem gentium, tum quoque ciVitatis ipsius arbitri. peculia- aena pacem, atque salutem... EX quo conficitur primum ar-
bitrii temperamedium, NE ULTRA RATIONES UTRIUSQVT SALVI i SPRUDENTER ET EX AEQUO SIBI IUNCTAE ATQUE SUBORDINATAE, vio LENTUM LEGALE ARBITRlVM EXTENDATVR , SED SALUS HAECVBIQVE ARBITRII SUPREMA LEX Siga . Praeter arbitrii finem , accedunt adhuc & aliae rationes. Primo enim arbitrium legale saepius non sine vi bellica expeditur, iam vero bellum, non tantum ex Opportunitate aestimari debet, sed praeterea, non
nisi ex gravi causa suscipiendum est. Ceteroquin enini , etiamsi feliciter cedit, nihil aliud, quam spectabile atque gloriosum scelus es. Deinde arbitrium nostrum non raro huic illive civitati , vel suum, vel quod ad ipsam ex non adeo improbabili
ratione pertinet, auseri, cuius contra iuris nobiscum nati au- 'sus, idonea & certa causa adeste debet. Scilicet regula est: ut non tantum, quod alicuius est ipsi relinquatur, sed quoqse, ut ipsi vis bellica, non nisi ab enormiter laso inferatur. Arbitrium nostrum autem. quandam, tam utilis & perspicuae regulae, sub se exceptionem continet, quae sine ex alio fundamento, quam ex anero intercedentis arbitrio, intes bonos, ubi bene agiter oportet, merito defendenda est. Sed ex quo. nam quaeso id fieri. potest, si gentium pacis salutisque cancellos aperto saltu quali quis contemnat, increpetque y Solus sane nobilissimus atque maxime necessarius sinis, mediis suis, casu extraordinario aliquando in subsidium vocandis iustitiam, amabilitatem atque ordinem conciliat apud cordatos. Solius tranquillitatis securitati que pacis is honestorum commerciorum inter gentes servandorum, propagandorumque, iustis mus favor essicit, ut arbiter, vel nimium increscentem p tentiam , vel nimiam bellandi cupiditatem, etiam sine praeditenti illata iniuria, ne res gentium publicae tristiorem cum tempore sortiantur eVentum, salva iustitia cohibere possit. Quoia casu oblato aliquo. cessante salutari iuris naturae. regulae:
120쪽
s M Cuisti P omnino religiose inhaerendum est. Cceterum non interest, an gens aliqua ipsa nimium acquaestui studeat, adeoque potentiam suain, adaugeat, vel bellandi pruriginem nimis evidenter ostendat, an sorte aliquis rector gentium, inconsideratius, tam noxiae gentis causam adoptet, pravoque
g. III. Porro duo potissimum sunt, quibus homines ad . indignationem malevolentiam atque odia communia, adversus eum, qui non rogatus inter alias causem dicere sustinet, vel alienis negotiis se ingerit . provocari lent, fastus nempe & . avaritiae aflectus, ab eiusmodi interveniente arbitro non levi ter ostensus. Ille in eo conspicitur, si arbiter sibi soli sapere, suisque viribus solis considere, Omniaque inter gentes solus, non aliter ac si dictatorium imperium in ipsum e coinmunigentium consensu collam in esset. . nec OpUS seret reliquorum rectorum civitatum suffragiis, superbo & intolerabili ausu, auspicari & ad finem perducere velle videtur. Avaritia autem ttunos e naanifeste prodit aliorumque oculos perstringit, si arbiter laudum suum ex lucro ' suo dimetitur, atque tam speciose iactitatam favorabilis aequilibrii lancem, omnis recti dein Corisque oblitus, in suum commodum non inclinat, sed plane detorquet. Omnia in speciem communis causiae orditur, sed eadem omnia in fine in quaestum suum flagitiosum vertit. Ita, ut singula aliis erepta, non in praeteratum asstinato aequilibrio, sed domesticis lucris cedant, tantum pro scopo habens, ut non publicae quietis amantior nec laudabilior led propriis ac- quaestibus locupletior factus. a salubri divinitusque ordinato arbitrandi ossicio discedat. Contra quae impia tentamina, taculanum . arbi xii temperamentum praesenS remedium' assen.
ARBiTRlvM SCILICET NON INTERPONATUR PRO FASTUOSO IMPERIO, .
' Caroli V. gloriosae memoriae imperatori Galli spud rectium obileIunt quod non levi ratione arbitrium suum ex eo si aminaverit, quod alios . in partem quaestus aegre admiserit. . Communi proverbio dicitur: qui non vult habere, qui cum ipso rebus prosiperis Rauriat, nonifacile habebit, qui cum eo, rebus minus sesicιter succedemibur lacvmιIur. .