장음표시 사용
341쪽
IN FUNERE AN T. AUGUSTINI. sis
bellorum pestis, famis, dolorum denique omnium obnoxij. Recte itaque Thraces,cetera barbari,pueros recen natos lachrymis excipiebant humoque lacrymantes tollebant bita vero functos gaudio efferebant, omnique haetitiae genere deducebant, quod malis omnibus d cfuncti morte esse viderentur quid nos humanitate excultos facere par est, auditores Qxuanto rectius poeta Ennius fudi Cicero Catonenias homo, qui mortem suam lugeri, lacrymisque decorari vetat quod eam immortalitas consequatur. Cur inquit Io-hra Lecta perora virum. Sic Antoni nomen excipiet omnis 'Uae consecutura est aetas posterorum. Sed efferor studio, longiusque opinione prouectus sum. Ad me redeo verum quando satis multa, in his temporum angustiis, dixisse videor de vita Praesulis amplissimi, reliquum cst ut d cperfecti f. -'s. i. Iurisconsulti, de Episcopi munere breuiter dicendum esse is bis iusto. videatur. Cum enim domicilium Romae Antonius haberet, Pontificiarum caussarum iudex aequissimus, 3 quasi rerum ac fortunarum suarum sedem ibi, si arbitratu suo perpetuo vivere licuisset, collocasset:horis subsecivis,qui bus negociis publicis laxamenti aliquid dabatur ad cor poris animique relaxatione na, cum eruditissimis homini bus, qui domum eius assidue discendi gratia frequentabant
Octauio Pantagatho, Gabriele Faerno , Basilio ancho, Onuphrio an uinio, Pyrrho Ligorio, Paulo Manutio, Ald F., Carolo Sigonio Set qui hodie vivunt, Latino Latinio, Iuluio Vrsino Metello item Sequano, qui xj ipsos
annos in illius contubernio iucundissime vixit ceterisque domi suae, quae illis oraculum, verius Delphico, esse videbatur de urbis Romae antiquitatibus inscriptionibus, numismatis rerum gestar inmemoria,&Scriptoribus antiquis Graecis atque Latinis, omnique adeo Philologia. interioribus litteris libenter disserebat,ec instar apis undique decerpebat, quibus Spartam, quod aiunt ii histraret suam. Hoc otiam M. Max ronem, Festum Pompeium illustrauit, aliisque ut legi&intelligi possint, calamistris inurerent ij qui maiori motio abundabant subsidio, in manus tradidit nullum denique acroama iucundius,
342쪽
.uam huiusmodi litteratissimorum virorum inlexedra. 5. sessum atque coro iram nullum Senatum praest antiorem sibi videri dicebat. Memoria teneo cum diceret saepe enim de perfecti I. C, ossicio, tu em Oratorem M. Tullius, aequalem Rei p. id eam Plato ille diuinus quaesiuit grauiter ac diserte disterere solebat eas quae vere, ut sunt, ita appellatur, Humanitatis disciplina suppeditare prudentibus, ubi animus ex forensi strepitu reficiatur hominesque paulo politiores Iuris interpretum quorundam rustic, incondito sermone defessus, hic conquiescere de debere resolere nec ferre animos pos e tantam contentionem nisi amoeniori oratorum, Poetarum, de Historicorum lectio 'ne relaxentur atque adeo ex his, 3 philosophorum s aciis incredibile dictu esse quantum crescat haec ars, iudicandique facultas. Poeticam iccirco adolescens attigit, pangebatque interdum carmen,alternis versibus longiusculis,no
inuito Apolline Equidem de me, inquat, i utar genue, .
quam me ab his diis abhorruisse e adica resectam habere sine
quibm litteris, ni praeclarum, nihildiu victarumposterorum memor pro optes Nec mepudet, nec cur udere debeat et ideo Caeterospudeat, qui ea fere, O ingeni, tarditate velignauia consequi nonpotuerunt, in altis danare olent, vitio vertere ne se ignauiae, veli cientiae condemnare tacito quodam praeiudicio cogantur. tempora o mores O insipiens hoc tilum, O inficetum i Iaceret
Ir e si Iurissim entia reliquaeque s c linae pessum irent, densa tenebrarum caligine inuolutae,ni litterarum lumen accederet. Si cible. Quamobrem nulla Antonij ingeni una, doctrinamque posteritatis obliuio obscurabit,editis tot ingeni monumetis ad Ius antiquum Rom. recte enucleandum Nec enim silebitur admirabilis quaedam, ac paene diuinaipsius in Legibus interpretandis, qualisne in Seruio quidem Sulpicio c. nis Des maior exstitit, scientia in odorando unde partes a Triboniano misere diuulsa essent, sagacitas: in deprauatis locis ad sanitatem reuocandis felicitas in Alsissententiis refellendis modestia in omnibus qui quidem alliquid vel me, diocre, in commune contulissent, laudandis singularis, acyssine propria illi humanitas denique de illius ad verum
343쪽
ei radendi incredibili prudentia nulla unquam aetas conticescet Veritas enim, iratio ipsa quae Legum esse anima perhibetur, in Democriti puteo demersa non a quibus uis erui potest, sed summa opus industria maximumque studii est adhibendum. Omnes certe ex omni aera te liceat enim milii apud vos praefiscin Clod sentio dicere)qui m-telligentiam Iuris habuerunt,vix sunt ad An Augustinum comparandi aut si quem aequare studeas, praeteras certe neminem quod felici hoc Maureo litterarum taculo, bet i modo ciuilia conquiescerent, ieruditissimis hominibus affluente, nemo fortast ad Ius sacrum, profanumque illustrandum, ad artemque redigendum, , dispersa melius colligenda, aut maiores animos aut plura litterarum subsidia, cum ab Antonio discesseros Cui acium semper excipio attulisi e videatur. Neque magis Iuris quam Iustitiae
consultus fuit in equitate explicanda summa animi constantia, ut pro libidine Leges figere ac refigere minutae sibi licere existimarit non actiones amplianda . non lites ex Ap mlitibus serendas, more huius aetatis, iudicabat quo illo j.
minum genus olim leguleios, rabulas forens eis, vultures tranio.
que togatos appellabant Merito itaque a nostri seculi ptu dentibus Augustinus, ut apud Metullium Q lucitis Sc t 'β R, uula Iuris peritorum eloquentissimus, de eloquentium iu ris peritissimus, publicis in scholis fremant licet omnes muli,&indocti homines lora oris gratia nominatur Magna iero paene incredibilis in eo ad extremuisque piri tum memoria, quae est Iurisconsultorum propria semperviguit aucta assiduis lucubrationibus discendique cupidi
tale qua una re veterum videatur concessisse nemini ut quantum aetate mala vires magis minuebantur, eo animus
in dies magis magis . crescebat doctrina: ec hebetata oculo-rii acie animus verum cernebat acutius,Vt enim homini propria est veri inquisitio atque in uestigatio: trahimurque omn s,ducimur ad cognitioni suscientiae cupiditatem,
sic maior in iis existere ea soletti debet, qui onera Reipub sustinent grauiora, quique vastum illud Iuris pelagus con cendere parant. Solon Atheniens vita legislator, evntis in
344쪽
septem Graeciae sapientibus, senescere se multa in dies addis entem gloriabatur Idem etiam animam agens, audire era 'A discere exoptabat. Sed quid externa Graecorum cum suppeditent domestica Rom. Iurisconsultorum exempla, ri , Nis commemoro Popontus enim I. C. Ego discendi, inquit, cuia sit D piditate, quamst m tuendi rationem optimam in octauum Ss- 'fia . . seu ages inum et ita annum duxi memorsum huiu ententiae quam Iulianum dixi efertur Iulianm Etsi, inquit, alterumpedem insepulchira halerem, adhuc ad here quaedam vel mHaec ille Ut autem adolescens Ius ciuile egregie&illustrauit Augustinus, aliis
viam quam insisterent, monstrauit, muniuitque,sic matu- Iu Carum . ratam aetate atque iudicio, Ius quoque Pontificium, eade nimia lacritate, ut sacerdotem, Epiae opum , atque adeo Christianum Iurisconsultum decebat accurate sibi recensendum, emendandumque putauit Ad haec ex quo Tride-tino Concilio domu reuertit, Concilia Oecumenica qUattuor, qua B. Gregorius P. M. quattuor Euangeliis subiti
gere dc aequare non dubitauit, collectis in Italia ex omnibus bibliothecis exemplaribus Graecis, Gr: eccedere cogitabat Quod ea Canonum collectio eo magis indigere hac lucubratione videretur, quo infelicior nata crat seculo, ex compilationibus Burchardi Vorma ciensis, uonis Carnotensis, Deus dedit Cardin Anselmi Lucensis, Gratiani monachi: qui&ipsi ex sanctorum Patrum Ecclesiae Ca tholica scriptis, hinc inde sententias in classes redigere,
ad capita reuocare conati sunt quemadmodum antia ex infinitis prope veterum Prudentiam responsis, Tribonianus L C. Iustiniani in p. iussu, Pandectarum volumen collegerat, exstines is veterum, unde tabulas illas naufragijdesumpserat si bris Sed cum utrique a librariis temporumque iniuria male accepti sint, melior tamen Gratiani conditio fuit, quod eius fontes integri exstent, Pande star una vero maXima partem perierint,exceptis nuper in Gallia repertis, Caij, Vlpiani Institutionibus, fragmentisque legum Iuliani ite Antecessoris Constitutiones 3 Theodosianus codex in partem iuuant: iuuant, Graeci, qui Romanorum lege Grqce exscripserunt, Theophilus HarmenopuluS,
345쪽
IN F NE RE AN T. AUGUSTINI. ro
pulu3, et ri n. quae vocantur. Sacro vero Iuri illustia. do pos duos Antonios Gallos, Democharem, S contium qui in Gratiani collectaneis elaborarunt, Ilerdae Coletectio. nes antiquit integras Anselmi Lucensis, ut dixi, foras dedit, Opus rarum de utile. Quadraginta ad haec dialogis de Gratia memendatione disseruit. Ea vero tempestate commodum, optimus Pontifex Gregorius tertius decimus, quid ipse iuuenis Bononiae, suae, Iuris Antecessor scieratri stipplicibus praeterea libellis rogatus Michaelis Thoma iij qui nuper, ut scitis Ilerdensis Episcopus, magno sui relicto desiderio, vita decessi de sacrorum Canonum Gratiani collectione ad fontes exigenda restituendaque negocium, ecdoctis hominibus Romae in his Petroci ac conio homini ut doctist . sic ad antiquos scriptores instaurandos bono publico tamquam de caelo delapso: Academiis omnibus dederat perfectumque est tandem aliquando, ut nunc minus turbide rivuli illi decurrant, multas tamen ut Antonio spicas legendas, his ipsis duobus libris, reliquisse videantur. Nec his contentus ad artem redigere, quod in Iure Ci olli M. Tullius aliquando cogitarat, coepit Antonius Ius Sacrum, nimis diffuse nec satis vix ordine traditum edita nunc Epitome Iuris Canoniis ad artem Methodumque reuocatae ea parte, quae de Persenis est altera enim de Rebus ip-ss,ac tertia de Actionibus ate uilices,quo ordine Iustinianus Irnp.Institutiones edendas curauit, in aduersariis adhuc latent lituris plenae. Verendum itaque, quod inuitus refero atque utinam falsus augur aliquando deprehendar, ne parentis immaturo interitu partus ille, aut postumus sit, nec satis politus exeat aut, quod Deus ne si uerit, perpetuo delitescat. Quam enim partem Veneris Apelles inchoatam reliquit,nemo pictor est inuentus, qui absoluere audere r. i. m. f. Habetis, auditores humanissimi, quae de perfecto Iurisco sulto, pro renata breuiter mihi leuiter his tincto in mentem venire potuerunt accipite nunc Episcopi, Optimique a iis mimu storis personam, quam ad imitandum, tamquam expressam, .smaginem, liceat intueri. Non enim eorum solum homi num, qui nunc sunt, quique aliis erunt in annis gloriam
346쪽
Augustinus superauit, sed de veteres aliquot virtute doctrinaque adaequauit. Diuus enim Paulus,vas illud electionis, Trio Cretae, atque Titiaotheo Ephesi Episcopis, exemplar optimi Ecclesiae praesulis adumbrabit quem omni reprehensione, notisque ignominiae carere oporteret. Eipo tisiiunii tres has res inesse oportere tradi GDoctrinam,virtute, drauctoritatem de quibus cum breuiter disseruero, finem dicendi faciam. Quis igitur hoc homine nostra parentumque memoria doctior quis omnis antiquitatis, etiam Ecclesiasticae, peritior quis in docendo, scribendoque disertior Quod scriptorum genus sacerdoti necessarium, non attigit non ad unguem tenuit, non litteris exornauit C amant,dc pro me testimonium dicunt tot scripta ab illo prudenter, accurate cogitateq. meditata,&ad veterum normam reuocata Quae idcirco consulto praetereo, quod ea vos colligere, animoque repetere, sunt enim in promptu, manibusque gest aratur, possitis Taraconensium enim Epis coporum Decreta illust rauit, Poenitentiaeque Canones edidit. Synodum ad haec Episcoporum nuper in hac ipsa ar- de Lacra coegit , utiliterque multa sanciuit Iustitia vero eius publica haec documenta habeo, cum in ciuili Repub. tum Ecclesia administranda Raros enim, nisi natu iam
grandiores,vitaque casted innocenter acta probatos altaribus admouebat. Quyd tantum abest ut vitio verti, ut sumae etiam laudi atque constantiae tribuendum censeam: censetque omnes, qui ordinis sacri, mysteriorumque Ecclesiice dignitatem maiestatemque animo perspectam haubuerint,meminerintque auitis illis incorruptis nascentis Ecclesiae temporibus, ut sordibus cum auaritia tum libi es is, iis sui dinum altare, remque diuinam accedebant si epici M. plerumque munus hoc arduum per se ac difficile Sacerdo
: t j&Episcopi, fuga in loca sola vitabant, primi illi heroes,e Augu i iis . hoi Dines diuini, a Gregorius, b Chrysostonius,c Martinus,a
et, Aibro tu , e Augustinus, ceteri Non nemo etiam,vi acce-
pimus, ne sacris, quibus se indignum se iudicabat,initiari uita cogeretur, absciita pollice dextero, ostacium declinauit 1 m' i Paulus etiam Timotheum, collegam paene suum,itinerum
347쪽
que comitem, hortatur: Manus esto, inquit, nemini posueris, neque communicauerse peccatis alienis Te ipsam cassum cumaei Significans fore, ut si temere quosvis ad sacra illotis, quod
aiunt, manibus pedibusque irrumpentes, consecraret, ut eiusdem criminis reus sit, scelerique participet Integrum itaquc Vincorruptum a muneribus se seruet, hortatur.
tu, Ethnicos maiore religione in suis detestandis idolorum sacris usos deprehendi: Aristoteles enim in eo quem
conformabat optimo Reipub statu non adolescentibus rerum imperitis: solutis, sed senibus cultum rerum sacra.rum demandandum, qui sacris operentur, suadet. Qid non corrupto hoc seculo, facere par est octos itaque, ut rari admodum in his oris, de natu grandiores, castos enique sacris admouebat, quibus opus esse maxime videretur, ne inutiles ventres alerent bona pauperum ut hi in lege Domini meditarentur die ac nocte litteris imbuti: Ihoc agerent, Deoque tot vacarent, precibus, ieiuniis, seque a vulgo , vitiisque abducerent. Profanos itaque iure arcebat a sacris, proculque abesse iubebat, Odi, inquit,profanum vulgi , O arceo Favete linguis Nimirum nascentis Ec 3 clesiae, quae, quo propius aberat ab origine, eo verum acutius cernebat seueritatem,continentiamque reuocare studebat Valeant igitur, valeant, qui ea caltam niantur , qui e summae sint laudi tribuenda . Nunc reliquas virtutes perstringamus infanta in eo Praesule integritas: nihil ut gratiae, ne in proximis quidem agnatis umquam tribuerit Tros, Tyriusque illi nullo discrimine habitus. Quanta teperantia in victu cultuque corporis quanta comitas Minorum facilitas quanta grauitati coniuncta humanitast quanta in rebus maximis ac dissicillimis aggrediendis, gerendisque animi excellentia, ad exitumque perduce disc5stantia quanta in iuredicundo aequitas in prouid cito acu
men in omnibus deniq rebus aequabilitas Idem semper vultus siue aduersa, siue secunda inciderent eadem frons, eademque mens Nemo domesticorum rigi uti retro annis iratu vidit, adeo domitas animi perturbationes habebat. Castitas vero tanta, ut feminam numquam credatur atti-
348쪽
gisse cum libris eniti fidis sodalibus, assidue colloquens, o uti uin, commerciumque matronarum deuitabat Singularis vero illius,5 praedicatione digna maxime semper exstitit in pauperes beneficentia ac liberalitas quos Maudiebat ipse libentissime stipem postulantes' quaesitantes de iniuria potentiorum quare congressu suo arceri proh bebat quod vili set membra esse praedicaret, eiusque personam 1ic sustinere se bonorum Ecclesiae dispensatorem esse a Ior i .f. si taxat Vtina, inquit, alit idonem reperiar Restac, ut O vita haec vital se non mancupiosed ut tantum datur aprincipe leto Deo Romam i s. in quo uiuimuri movemur, umm.E ubducenda aera ad assem es eonem iudici die, quo omnes nos muniri ari ante tribunali lim oportet. Hi sermones illius quotidiani, hae cogitationes, hic mens defixa, humana omnia, principumque amicitias, quae donis alitur augeturque facile contemnebat Calices itaque invasa argentea pignori opponi: libros etiam quos inoptimos,&innumeros pecunia sua undique collegerat, retamquam mutos magistros, auro cariores habebat, alienari rubebat, si in annonae caritate pecunia deesset alendis pauperibus, quibus hic ager, ut sitis, ab udat. Hac vero, itaqvera est, liberalitate ne singula, quae sunt innumera, consectari videar effectum est, ut tam inops a pecunia decesserit
: u Augustinus, ut ei, Diuo Augustino, quem sedulo, uti ro-
Au mine, sic&re ipsa vitaque exprimebat, vix suppetat sump-- --ψ tu quo efferri honeste queat Thesaurisabat nimirum in D, ibi necfur, nec tinea damnum opibus a serro simi Aucto ri tate denique, quod tertium caput propositiam erat,tanta valuit , Iustitiaeque fama, de qua: alteru me ciuilis Reipub.eXemplum allaturum promiseram ut etiam aduentus sui nuncio expectatione q. pCaedones agri Taraconesis onmes terruerit, fingaritque Quis enim antea vicus satis tutus ab illorum initia lavidebatur quis non ager grassantium sicariorum insolentiam formidavit suis, quaeso, iter faciebat, qui non se in latronum fore potestatem timeret Hic Antonius, ut alter Hercules, monstrorum domitor Augiae stabulum perpurgauit agru lolio duc gigantis Ora Omne mon-
cta j liberaui .Vten Sol tenebras radiis suis discutit lic act
349쪽
IN FUNERE AN T. AUGUSTINI. 333
ue tu suo agri latrociniis infame pacavit Ali captiui latrones adducti vinctis post terga manii, ali ultro eius sese potestati dediderunt poenas plerique more maiorum dederunt. Pro Deum immortalem tantane unius hominis, requidem togati, in studiisque educat incredibilis virtus,s imaque Iustitiae, de seueritatis, tantam tam breui tempore lucem, tranquillitatemque Reipub adferre potuit Eac nunc Pompeius qui suam in bellis G ficiendis celeritatem summam iactabat; quod intra quinquagesimum diem bellum piraticum, cum Cilicibus praedonibus,d graue,d periculosum cofecerit Cedat huic Antonio, quantum arma toeae de laurea laudi Ciceronis ocessit noster enim citius agrii hunc latrociniis furtis, rapinis, stuprisque infectum furgauit, ignominiaeque nota exemit Ignoscebat, tui de-iquisset prudcs, nemini, ne quidem si nobilis, si prox inaus cognatus is esset ne&quid ipse tale posthac committeret de cetersissent ad iniuriam tardiores, a flagitiisque exe plodeterriti, abstinerent Ratus, quod res est, non posse alios in ossicio cotinere eum, qui se ipse non cotinet ab avaritiae: sordib. Si cupiditate neque seuerum esse iudicem in alios posse, qui sibi ipse non imperet, nec animi perturbationes domitas habeat, neque alios in se se uero esse iudices velit. Erat adhaetc, quando id ad auctoritatem conciliandanta, pertinet, summa in eo corporis dignitas, statura procera, egregia corporis membrorumque habitudo robusta affextremam aetatem valetudo ac firmitas incessus grauis in aspectu grauitas comitati coniuncta,in sermone lepor conis cinnaque breuitas. Iocis etiam urbanis interdum, salibus utebatur, sed cum litteratis hominibus Ocelli perexigui, aetata coma hebetata,vt fit, assiduis lucubrationib., oculorum a citri vitreis itaque perpetuo usus est. Denique in freti
toto corpore ea dignitas, lux ir, quam impcrio dignam n et
Euripides iudicauit. Te,te igitur appello, Antoni: est enim, , --m, ut credimus, in morte sensus: quando est hoc in more po est i s
situm institutoq. maiorum, ut qui bene de Repub meriti, vita functi essent, pro funere laudarcturus cuiquam iustus I onos Episcopo in morte habitus est, si quae iusta cumi
350쪽
crynais persoluta sunt; ntilli iustitis, quam tibi, mea quidem sententia postremum hoc ossicium deberi videatur Salve igitur: vale. Dissicillimis Rei p. temporibus extriactus es, rebusque ereptus humanis, ne ad interitum festinantis patriae Caesaraugustae, intestinis bellis adolescentulorum, opera labefia statae, ruinam videre, grauissimum acerbinsimumque casum lugere cogereris. Ad caelestem nimirum
patriam festinabas quam multis ante annis animo praeceperas aeternam illam beatitudinem, ta beati aeuo sempiterno fruuntur, assiduis votis exoptas quam nec oculus vidit, necauris audiuit, nec in cor hominis venire potuit. Te, te igitur
postremum appellabo, Antistes optime, iis verbis, quibus
M. Varronem tuum , togatorum doctissimum M. Tullius
olim affatus est: Miuum Isidorum Braulius patriae tuae
Episcopus quos tu singulares viros unus hac aetate repraesentabas Tui nos libri in orbe es urbe peregrinantes, errant que umquam sites, quas domum e uxerunt, utpossimus aliquassi qui, Subi essemus, agnoscere. Tu aetatem patriae, tu descriptiones
temporum; tusacrorumium t acerdotum munera, tu domesticam publicamque disciplinam , tu sedem regionum, Olocorum; tuomnium diuinarum humanarumque rerum nomina genera officia,
causas aperuisti:plurimume Acts hominibus, omninoque Latino litteris luminio attulisti, o Iuri cum Diuino, tum Cluilifacem praetulissi Et quoniam nemini vestrum, auditores, meus dolor concedit, nunc de me confitebor ingenue: quidem ita huius viri morte sum affectus, ut nemo unquam unici filij mortem magis doluerit, quam ego huius viri cita de me, bonis . omnibus merito,ut parentis loco, dum vixero,sim habiturus, Deumque venerans assidue, bene precaturus Manibus tanti viri cuius ego sermone biennium totum ita cupide fruebar, quasi iam diuinarem, id quod euenit, illo extincto,unde lata discerem fore neminem Maxima enim in illo, ut dixi, cognitio antiquitatis, summa scientia Iuris antiqui, Legumque Romanarum&familiarum multae in
eo, ut Romae natus videretur, litterae, di elegantia sermonis
Latini Ciceronem etiam senex legebat assidue, ut eloquentiae principem Iuris vero tanta in eo accuratio, ut ve-