장음표시 사용
21쪽
OPERIS AUCTORES. Scriboniis Largis sequutus est Celsum: & omnia quae a praecipuis Medicis ante eum
dicta sunt, ad partem curatricem pertinentia, in unum volumen redegit, & rediuiuas antiquorum curationes, easque edacis temporis iniuriis deletas, posteritatis memoriae commendauit. Fuit Medicus eximius, ab omnibusque ita celebratus, ut Tiberin Caesaris fuerit primarius,ut ipse sibi testis est fidelissimus, rem 163. Eum Gai non probat mod3,& eius praesidia summe amplectitur, sed suo nomine eum appellans, plurima ex eius
libro,in usus medicos commutat,ut constat ex M. de comp.me sec. loci nam ad stomachi dolorem, & inflationem, varia ex eius mente auxilia parare docet. Artem ergo meducam scientiam sane sanandi,non nocendi,quum iste celeberrimus Auctor tradi Jerit,metitὁ ab omnibus illius Princeps dicendus est. Faulus A meta ita Galeni documenta obseruauit, ut ab eo, nec latum, Ut aiunt, discesserit unguem. Is fuit omnium primus, qui Medicinam in compendium redegit,1dque tam scite concinnavit, ut quae in latissimo Galeni campo dissus e sunt stripta, ea in noc auctore artificiose contexta, & miro quodam ordine lucubrata liceat inuenire, adeoque fide, Zc vere tenebrosa Galeni loca fuit interpretatus, ut eum huius auctoris
simiam, hoc est,religiosissimum Galenicae doctrinae imitatorem appellare fas sit. Misitis Abi denus, hos summae eruditionis viros amplexus est. Quem alij dicunt Amidenum Antiochenum , qui Constantini Magni temporibus, Medicorum priorum dicta libris sexdecim coniunxit. Quos ipse in tetrabiblos distinxisse videtur, id est quaterniores; quorum quilibet , quatuor sermones continet, quos libros alij vocant. Hunc autem Cappadocem appellat Paul. hil. cap. i. is prisc. nisi illic Aretaeum pro Aetio scribere liceat, prout in emendatis Issimis Pauli codicibus animaduertitur. Si ergo reconditam doctrinam qWaeris , eam ex veterum peritissimis depromptam, &veluti in epilogum redactam, Aetium lege: ut qui totum Galenum coritractum, omnes antiquorum speciales normas, raras tam per pharmaca, quam per Chirurgiam animaduersiones , ad plerasque aegritudines summe necessarias, solerti cura, ac vigilωntia , explicatissimas exhibuerit: recteque a plurimis Medicinae promptuarium diei selet. Oribasiis his annumerandus venit, Iuliani Imperatoris Archiater, qui Libros Io. ad eundem eorsimque Epitomen in lib. s. ad Eustathium filium emisit, fecit etiam lib.
ad Eunapium. Huius quoque nomine circunferuntur commentatij in Aph. Hipp. Quo autem in honore fuerit habitus constat ex Suida, & Eunapio lib. Sophi 3. nam iamestor Constantinopolitanus fuit creatus: ipsum tamen inuidia succedentium Imperatorum, bonis suis spoliatum, in exilium ad barbaros fuisse demandatum, in quo, animo virili, ac philosophico permansit; tantaque apud eos gratia, & auctoritate fuit, ut Deorum loco haberetur. Et cum diu hoc vivendi genere perseuerasset; placatis tandem Princiapibus rediit, & bona recuperauit. De eo extat Epigramma, in lib. . Epigram. Graecorum, quod e Graeco in Latinum transsatum, hoc modo sonat. Iuliani R eos, Medicin Celeberrimus hic est Divi Oribasiis, dignus honore coli.
Providus in tar apis , Veterum monimenta pererram ,
Ex mamiis et num nobile siripsit opus.
6Hius Aureliantis sequitur, ab aliis dictus Soranus Latinus. Cuius licet solum libros de acutis, & Chronicis aegritudinibus conscriptos habeamus; sunt tamen alij plurimi ab ipso compositi, si fides ipsi auctori est habenda in lib. 2. Chronion, cap. 4. in M.
Scripsisse autem libros responsorum medicinalium, patet ex is lib. s. eis em vencap.1.sib L. cap. 4. Fecisse etiam libros mulieb. passionum constat. ex lib. 3. eiusdem, cap. 4. Composuisse libros specialium adiut0riorum, & epistolarum Graecarum ad praetexi tum , ipse refert lib. 2. eiusdem, cap. i. Fuit ergo Caelius Aurelianus Siccensis, vir nulli Graecorum secundus, i ὀ celeberrimus, & in recitandis fide antiquorum sententiis
Duillianus hos famigeratissimos Medicos sequutus, raros, & admirabiles in hac
22쪽
OPERIS V T O R E S. arte progressus secit. Quare eius in scribendo exae tum iudicium , fidem, diligentiam
artificium, de ordinem librorum suorum satis admirantur Medici s cum uniuersam Medicinam, paruo satis volumine accurate tradideritLicet enim hic auctor in multis a G leni doctrina quam multoties capere videtur) discedere iudicetur; tamen si intimius explicetur cum Gal. maxime concordatiquicquid plurimi, falso tamen; contra sentiant. Dicitur Iairosophista, ab aliis Sophista,& aliquando Iairos simpliciter nuncupatur. Qua de causa Iacobus de Partibus, & Simon Genuensis, clarissimi eius interpretes, ita eum appellant: vel quod Iatros idem sit ac Medicus, excellentiae nomine vocatus; vel quod hoc cognomentum internotionis gratia sit adiectum , quoniam multi tunc Alexandri dicerentur.Si aetatem qua hic floruit inquiras,Oribasio, Aetioque posteriorem filisse co stat ; nam eorum nominatim iape mentionem facit Paulo autem priore fuisse arbitror, quod hic, illius ut optimi scriptoris meminerit. Atque ita Trallianus veluti medius inter illos,non multo post Iuliani Imperatoris tempora vixisse perhibetur. Hic ergo auctor, ut excellentior euaderet, in patria sua, Tralle, ciuitate Lydiae celeberrima, licet liberalibus studiis,& humanioribus literis assuente, non esse commorandum in animum suum i
duxit,sed omnes Graeciae partes peragrandas sibi proposuit: & post longas peregrinationes ad scribendum se contulit, & experimenta, quae longo usu & periclitatione ex morbis collegerat, in Iti commentarios reduxit: in quibus, quo interuallo alios superauerir, omnibus norum esse reor. De cuius laudibus sat multa Ioannes Guinterius Andernacus,d: Ioannes Molinaeus in eius vita,adamussim exararunt.
imitatus Trallianum, librum non inelegantem de acutis, & chronicis aegrutudinibus conscripsit:& licet vari j viri nomine Cappadocis fuerit insigniti, tamen noster auctor Cappadox fuit. Insuper alij, aliis de argumentis scripserunt, ut fuit Aretaeus Sabinus, qui Hippocr. commodissime fuit interpretatus.Noster citatur a Paul lib. . cap.I. Lices in nonnullis codicibus Aetius scribatur sed praue)pro Aretaeo: Neque enim Aetius Cappadox suit,sed Antiochenus:& Aretarum simpliciter citat Aetius tetrab.Σ'm, .c. 6.& uir.3 serm.3.c 'ti ergo Auctor propria Minerua artem medicam stabilire conatus est, apposite,& docte, ita ut nihil ad eius perfectionem deesse possit. Actuarius Zachariae filius, Graecorum postremus, non tamen postremae notae fuit;nam totum quod habenaus de causis, iudiciis,de praesagNrinarum,illi,omnium, in hoc negotio elegantissimo auctori vere debemus,in quo condendo opere,nitet Latinorum verborum pura indagatio: subtile iudicium , ac sententiarum summum momentum perspicue elucent: Librum etiam de actionibus, & affectibus spiritus animalis luculentissimum
Graecorum mentem, non desuere viri sapientia illustres, doctrina percelebres , sententiarum pondere diserti& graues,qui dilucide,& satis distincte explanaverint. De quorum gremio fuit Arabum maximus Avicenna. Hic enim totam artem medicam,in unum volumen sempiternae memoriae commendandum congessit. Cuius auctoris doctrina,
in pretio sit habenda, non est cur amplius dentonstremus: cum eius vitam,candimos mores,eximiam doctrinam,viuen di rationem doctissimus Nicolaus Massa, sicut& eius praeceptores, patriam, negotia, legem, Andreas Bellunensis, & nuper Henricus Vacea de Alfaro HI1spanustrati de origine,D patria usqui eruditissime descripserint. 'in yicennae vestigia sequutus,fuit speculatione clarus,opere promprus,experientia probatus Vocatur Albubater, aut,ut alij scribunt, Abybater,nlius Zachariar,fili j Azahi, aut, ut alii volunt,Errasis,aut, ut alij putant, Rasis. Is est, quem Medicorum coetus Rasim vocare consueuit. Huius habemus α.libros. Elhaui,aur, ut alij dicunt Helchaui, aut sine aspiratione Achaui, siue Elhaui, id est,ut interpretantutitotu continentis;quare eos libros Continentis vocant opus quidem ingens,sed necessarium, etsi sit ineleganter admodum versum.Scripsit praeterea decem libros ad Almansorem,&alios plurimos qui periere. Vir
sane hila est, longaeuae memoriae commendanaus,ut ait Auer bb. 4. cap. Ο Nam Graecoram,R Medicorum celebrium mentem aperuit,& eorum doctrinam intimius explicuit. Menet', Gloriosus cum his venit numerandus, qui summa cum sui nominis gloria,
di artis honore , per tot annorum curricula honorificentissime Medicinam exercuit
23쪽
OPERIS A CTO RE LQuem mirabilem Averrhoes appellat loco nuper eis. Cui, ex huius auctoris sententia, debet in hac scientia concedi corona: quoniam misit 131. anns, s in bac arte is 4O. anno operari incepit,b in bono obiis flatu,' in halu dentiae vidit, quanta mi fere cognoscere
potuit. Eius ergo libri avide legendi sunt: nam admirando praeditus ingenio, longaeuoque fultus experimento, plurima arti adiecit, quae ante eum nec visa prorsus sucit, nec cogitata quidem. MIesbarduim his postponendus non est, nam inter Mauritanicae Familiae Prose res,
primas obtinere creditur. Partem enim Medicinae practicam diligenter explicuit, eam que non empirico modo,sed acuto & ingenuo,in vasto uno volumine edocuit, , mira
quadam ingeni j felicitate in lucem euulgauit. Ibi sis in Chirurgica scientia admirandus, superioribus, & ingeni j acumine, &mentis perspicuitate non fuit inferior. Nam praeterquam quod in materia prorsus in Culta, lib. 3. Chirurgicos, stylo graui synceroque conscriptos miro &succincto ordine dispositos, in lucem dedit, in quibus alios, & vel seipsum superauit, dignus ut hac de causa summo honore colatur; in Medica facultate plurima addidit i in abstrusis tenebris abscondita & latentia. uerebora plusquam commentator, seu malleus Medicorum verius appellandus, dictus Arabice : vir acutissimus , subtilissimus, & Philosophandi scientia clarus adeo ut priscorum Philosophorum, & Medicorum dicta, exacto examine, non soldmad Aristophanis, sed Cleanthis lucernam pensata explicuerit. Constat hoc aperte ex vasto illo, quod super omnia Aristot. opera conscripsit, volumine ingeniosissimo, & laboriosissimo, sed ob temporis tunc incuriam ineleganter admo m traducto. Scripsit
opus Colliget, Latine sonat uniuersale) in septem distinctum libros; in quibus sum
mam eruditionem, rarum ingenium, reconditamque doctrinam palam fecit. Dignus
certe, ut cumiriscis illis comparetur.
Hab Abbas postremo loco reponendus, licet postremum nomen inter Mauritante Familiae proceres haud mereatur, quum libros Theoricae, & Practicae Medicinae, stylo suauis1mo, Laconico quidem, & non vulgari conscriptos dederit in lucem, & plures
alias delineauerit aegritudines,ab aliis nec visas,nec somniatas quidem.Quare inter Primcipes Medicos ab omnibus habitus, eorum numerum non immerito claudit. Descripsi singulos uniuersi huius operis auctores, primos sane artis nostrae Parentes, scientissimos, & medendi peritia dexterrimos, usu atque multisaria eruditione refertis-smos: Quorum Historiae,&exempla,veritate ipsa si ita loqui licet) veriora , utpote avitis bonis ,& veritatis amatoribus prolata, auro, gem υ s, & Regum thesauris amplius praeferenda,aestimandaque sunt. Omisi Magnum Hippocratem, nostrae artis Legislatorem, cum is Diuinus Auctor, non Princeps,sed Princeps principum Medicorum merito nuncupari debeat: & maxime jocum ante me, omnes illius historias, plures supra citati. Auctores eleganter fuerint inte
pretati ; quare illorum gloriae haud inuidus, ab hoc labore supersedere satius duxi
Silui Magnum illum Dioscoridem Anagarbaeum, totius naturae interpretem mirabilem,Nicolaum Myrepsum,Marcellum Empiricum,Rufum, Mesuem,Serapionem,lshach,
inter praecipuos Medicinae Principes, & primarios duces numerandos: quippe qui hi
storias non conscripserunt, quae nostris postini inseri commentariis. Aliorum ergo exemplis si quis adhaeserit, eaque attenta mente fuerit contemplatus, & illorum rectissima curandi methodo fultus, sanctam Medicinae scientiam exercuerit , non minimam famam , & honorem merebitur apud eos,qui Hipp.aut Gai filios se esse gloriantur. Fructuosa est Historice utilitas in medica facultate, & nonnisi Pluris facienda: nam non selum cum sit varia delectat, & reddit Medicum in antiquorum monumentis vers
tissimum: sed cum sit certa, prodest,&docet quo pacto Gal. lendidissimum Medicinae
iubar, & Artis Proceres in suis medicationibus se gesserint, ut horum firmissima nos i structi doctrina,non a turbidis & coenosis iuniorum riuulis, sed a limpidis & perennibus sontibus aquam scaturientem haurientes, quid agendum sit non ignoremus. Scis enimc 3 quantum
24쪽
OPERIS A VcT ORE S. quantum intersit inter uniuersalem methodum, & particulare vocatum experimentum Licet enim plerique varium scribendi stylum refugiant, historiam tamen nemo non ample nitur,nulli non libenter audiunt, ut Daniel Heinsius, Belgicus Varro,c Ucacissimis rationibus Oratione 1o de bifuria praestantia, dignitate, eloquenter cornprobauit. Quare suus , 1sque supremus honos Historicis defuit nunquam, ut de Flauiolosepho, Antipatro Hieropolitano, Clitarcho , Quinto Curtio, refert Raui Zius Textor m prae t. adseuam naan, quos Romanos Imperatores,obhistbriae dignitatem tantopere honorasse; illi . que statuam erexisse,a veterum peritissmis sepius est proditum: ut Beloaldus refert eloquenIer in Og impcir eum habita in enarratione Titi Liuij Maxima ergo est historiae utilitas,&eb magis in Medicina,dum eorum vitam legimus, qui culpa sua,praeposter6que vivendi ordine in aliquod discrimen inciderunt. Sic enim aliena fruimur insania,& pede ab aliis reuocamus, in quibus alij naufragiu fecere. Nonne suave est alieno infortunio sibi praecauere Θ Scribit enim AuenZ lib.Mbei tr.16. 6. Se suas,& aliorum historias enarrasse,ut essent exemptu in omnibus aliis similibus. Hoc consilio ductus Gal. in seipso aliquas aegritudines subortas,per historias patefacere non erubescit. Non enim possumus effugere pericula, nisi praeterita nobis sint nota,&quasi per manus scripta posteris relinquantur.Qhioniam non tum necessie est artem Medicam cognitam habere, sed etiam exercitatione, atque obseruarione eam firmare oportet,vr eleganti Mine retulit Gal.3. meth. 7.', lib i. eiusae cap. 4. 8c alibi sepe Lege quae de Historiae dignitate scripserunt luculenter, Marcus Antonius Muretus in-Politian. in prae n Sueton. Adam Kellerius lib. 1 cap. 8. de O .mrpoliti Polybius lib. 1 Historiar. Natalis Comes lib. 1.hi μα Ioata. Antonius Viperanus cap.3. describenda ιistoria eruditissime. Deinde praeferenda est
listoria sedibus, statuis, colossis, itophaeis, arcubus: nam non vertitur, non immutatur, non incenditur, non frangitur, non exceditur, non innovatur. Legitur omnibus cum voluptate omnia aperit, enarrat res incognitas, mira praestat exempla, nec habet qui
, quam hominis vita pretiosius, quia quae absunt longissime, in oculis esse videntur, ut roseri Antonius Campanus Demum docet nos Medica Histpria, quomodo se debeat gerere Medicus cum M dicis prouectioris aetatis, eruditis, indoctis,morosis,ceruicosis: cum Magnatibus, diuitibus,pauperibus, cum delicatulis, ministris,&adstantibus: denique cum omni hominum sorte. Quae omnia maturum in Medico prudente iudicium, exactam stientiam, & lo gum sum praelupponunt. Protuli de materia hac utilissima, non quae historiae dignitas, ac utilitas, excellentiave exigebant, sed quae ingeni j mei in medium proferre tenuitas fuit. Patere tamen ex ipsis opinor, in omnibus actionibus, cuncti consiliis, ax medicis consultationibus,pl primum utilitatis historiarum egemplum afferre: Recteque a Cicerone affirmari,
Historiam testem esse temporum, lucem veritatis, magistram vitae, Vitam memoriae,
ideόque bene studiis suis eos consulere, qui cum aliarum artium, atque disciplinarum
cognition etiam hanc coniungere minime dubitant. Huius enim ope narratio cur
rionum gestarum cum laude, aut infelici eventu, abditorum morborum causa,& exitus, sum temporum& locorum ordine, ac descriptione, tanquam viva quaedam pictura, anete oculos proponuntur, De quo argumento Melchior Iunius Vrittebergensis lis 1. de
orationae hist dignitate, & Hemicus Cornelius A grippa lib. de manis.ssent. s. eximie disputarunt & non siluit eruditissimus Mercurial. inpraefat. ad epidemicas bictorias Hippocratis, cum Cornelio Gualibero inpraefat. ad Hibi rasini Quare Principes Medici in suis libris scriptas reliquerunt historias. Hos imitati sunt Rabbi Moses de .AEgypto, in omni scientiarum genere admirandus, qui inpari
GL 2 . De miraculis in medicinalibis libris repertis exempla rara a se obseruata ad unguem retulit. Idem etiam negotium agitarunt Latino-barbari. Valescus Tarentinus, Gulielmus Placentinus, Nicol. Flor. Marcus Gallinaria, & Harculanus, qui exempla illustria,
stylo tamen horrido conscripta, & in densissimis eorundem commentariis delitescomtia ad nos transmiserunt. inorum energiam sapiunx Matthaeus Gradius, Guainerius, Gentilis
25쪽
o P ERII AUCT ORES. Gentilis Fulg. & Iacobus uterque. His accessere nostrae aetatis Medici doctissimi, 8c
exercitatissimi, Symphorianus Campegius,& Ioan. Baptist. Syluaticus, qui superioribus annis, hi aias ex Galeni solum monumentis, paucas tamen, citra ordinem
Post hos non defuere viri percelebres, & eruditi, qui Medicam sepellectilem locupletare enixe studuerunt. Omnium in hoc argumento primus extat Beniventus. Sequuti sunt Amatus Lusitanus,Paraeus, Alex.Benedictu Remberi. Dodon. Fernet. Uvier. Langius, Vesalius, Cornel. Gemma, Scaliger, Ualteriol. Holler. Iacotius, Solenander, Alexander, Traianus,Trincauel. Columbus, Pet Poterius, Cardanus, Eustachius Rudius, Mercurial Saxonia, Thomas a Uelga, Brasauolus, Vallesius, Rondelet.Heurnius, Matthias Cornax,
Laurentius Scholinius, Mengelius, & Osuualdus Gabelchouerus, qui omnes sparsim, &aliud negotium agentes, miras rarasque historias descripserunt. Omnium postremus Marcellus Donatus de Historia medica mirabili scripsit siccincte, eleganter, & docte. Sequuti sunt Martinus Rulandus, Frisinus, & Petrus Forestus Belga. Ille enim historias Empyricas, arcanis Chymicis absolutas in lucem dedit: Hic obseruationum medicarum longam satis, & laboriosam farraginem construxit. Et vi nouissime, sic eloquentissime omnium, Ioannes Schenckius a Gratamberg, stupendae lectionis vir, ex omnium fere Neotericorum scriptis, & ex suo etiam ingenuo .s arte, peregrinas, memorabiles que historias euulgauit in lucem. Sed nullus superiorum Auctorum, ut optime nὁsti, nostrum attigit institutum, Historiales Medicorum omnium Principum, amoenissimos, & frugiferluit, utilibus commentariis ornauit, paraphrasi polluit, dubiis, &illustrauit,&peculiaribus obseruationibus locupletavit.
26쪽
RES sunt percelebres miri, qui stro auo in Europa tota, in
incidiis Academiis , π nobilissimis Cmitatibus, Medicinam honorifice profitentur, S maxima cum sui nominis gloria praxin exercent, qui argumentum de Medicorum Principum Historia, tanquam Reipubi. Medica summe necessarium, utile , ac salati mortalium seu ferum valde , datis ad me isseris eruditi is palam contestantur, imo vehe menter laudant , o indefessum laborem meum, in Hintoriis ordine compendioso proponendis, istu trandis interpretandis, plenissimis ut aiunt)sibiis iactant. praedicant, es buccinantur e quarum paucas e multis eis Zm , laconiιe proponeremisum fuit ad maiorem huius operis commendationem.
Daniel nec erus Borussis , Academia Regismontana Primarius Professor,
Zacuto Lusitano. S. MAgne Medicorum princeps, Doctissime Z ΑC v TE , Fautor honorande. Olme
felicem tanto patrono, tanto amicol Vix ergo narrare possum, quo gaudio, qua utilitate, quo applausu, tota haec Academia Regiomontana, imo omnis Prusia,& Miae regiones Poloniae & Moscouiae confines, in quibus Hippocratica ars in pretio est, HUstorias tuas tot dubiis exornatas, & Praxin illam mirabilem venerentur. Profestares eas colunt,& versan Practici in ore promptas habent.Demum in subselliis Z Α o v T v shonoratur, qui tantopere dimicauit pro doctrina Galent. Sed quid honoribus & laudibus te macero , cum sis honoratissimus, &laudatissimus Θ Dabam Regiomonti,
D. Benedictus a Castro Hamiurgensis, Roderici a Castra, Medici insignis
AM, D Zacuso acutissmo. S. DElectet hominum oculos opulenta tellus, animantium copia frequentata, sylva
rum viriditate vestita , fontium perennitate , altitudine montium, camporum aequore, ac nemorum opacitate Variata. Me, celebre tuum opus, De Medicorum Princi
pum Historia, C solertissime ZACvΤΕὶ tanta voluptate affecit, ut si his doctis commentariis squae potius deuoraui,quam legi) rerum varietate, lectione multa, acutarum, nouariamque disputationum copia refertis, quod suum est tribuerem, essem ab ipsa eloquentia , scientiaque mutuaturus facundiam. Attamen selum debitum meum admiratione persoluam , ne parum sussiliens deficiat lingua. Sat sit mihi intelligere, quod a te, omnium in hoc argumento primo, altiori scribendi stylo, suaui diuctionis contextu, miro dispositionis artificio ventilatum legi. Quo factum est, ut in eorum album adamantinis literis te potius sculpserim, quam scripserim, qui cum selectissiimis disciplinig, veritatem sine fuco,& fallaciis emedullatam sbi coniunxere, quod ut rarum hoc nostro instetici saeculo est, ita amplius aestimari debet. Magna laus, &grata hominibus, unum hominem elaborare in ea scientia, quae sit multis profutura. Non
27쪽
Non enim qui hiante ore, patulisque auribus populi semper laudes excipiunt, easdemque inanes affectant; non qui pecoriam more, ac beluarum instar, vitam silentiό misere transigentes,vilia,sordida,&abiecta persequuntunsed qui proprij ingens monumenta
immortali posteritatis memoriae consecrant, quorum praeclara aeterni nominis gloria, raris virtutum dotibus, variaque rerum experientia parta, magnam uniuersi orbis pamtem implet, nobis ansam praebent , ut illos debitis, mir1sque laudum encomiis ad cosium 'sque extollamus Pristi illi Romanivtimmarcessibilem nanciscerentur famae am
ranthum, magna, & incredibilia facinora perpetrantes, nihil honestius, nihil egregio viro dignius esse sibi persuasere, quam de uniuerso hominum genere bene mereri. Q is
quaeso doctrina absoluta, eruditione exquisita, scientia multifaria, fortunae aleam te praestantius superauit Θ qui dum me consulis, me doces, ut a te edoctus, haud superbus approbem quod disseris. O foelix aetas i quae tam ingeniosum virum nobis genuit, atque creauit, qualem te ex Lusitanis aruis exisse merito gloriamur. Quid enim in hcc parte excogitari, aut desiderari potest, quod ab hoc tuo uberrimo opere, tanquam a perennissimo optimarum disciplinarum fonte nequeat hauririΘNam in explicanda auctorum
mente es acutus,& grauis, soleta in arguendo, multiplici rerum usu, atque experimento insignis, in abditarum controuersiarum explanatione facilis, venustus, & elegans : sic denique vetustis nouitatem, nouis auctoritatem tribuis, ut ex ore tuo veterum dicta,
tanquam e domestico penario deprompta liceat audire, & in nouis antiquorum disciplina reluceat. Obelisco, si fas est tanto, tamque belle elaborato operi iudicium meum interponere) per diendum nihil : Asterisco decorandum totum inueni. Gratulor tibi,& iaculo nostro Gratulor mihi,quod tuarum lucubrationum me feceris participem, in quibus, & argumenti nouitas, & inuentionis subtilitas, & variarum rerum cognitio facile elucent. Perge igitur alacri animo, & reliquos similis argumenti libros, quos summa cum voluptate obuiis ulnis excipient gocti, praelo committendos cura, ut sic feliciter medentium omnium desiderio expleto, medicinae decora e faucibus tenebrarum erepta ad nos longo postliminio redeant. Adderem plura ni vererer, quod sucos, or tionis suspicio, fidem candidae arctissimaeque nostrae amicitiae detraheret. Uale medicae scholae splendor,& gloria,& me,ut soles ama. Hamburgi, is . Ianuarij, anno 162'.
Hro Practant simo LI. D. Tacuto Lusita no, Medicorum nolo aeuo celeberrimo, eminentismo.
V Ir maxime, vidi, & summa cum voluptate perlegi opus a te concinnatum ME D NCvM, THEO RIPRACΤICvM, HISΤORIALE , in quo admirabundus cerno, non unius
aetatis, aut vitae humanae a te exantiatum laborem,sed saeculi.Certare video diligentiam cum materiae fertilit te,iudiciu cum dissicultatum ambiguitate. Certe veluti triumphali in curru te celsissimo loco eminentem intueor, trahentem longum medicarum di cultatum captiuum agmen, acutissimi iudicis tui acie domitum, quod Medicinaedietator Hippocrates lib. 1. Aphor. 1. in medicina dissicillimum esse pronuntiat. Non autem ut m gnus illae Macedoniae Rex Gordium nodum, cuius Jora contorta, &in semetipsa implucata di luere non poterat, gladio discindebat; ita ut praecipiti iudicio rumpis intricatas & vincula celantes quaestiones: sed rationis manu leniter singulos nexus, aliis inexplicabiles , extricatas, totasque tandem dissicultates di lutas, nudas, & expansas proponis. Sed quid ego paruo & opaco verborum fumo tanti operis splendorem offusco 3 rem ipsam genuino suo colore exprimam Ut olim Roma sub Consulum imperio triumphans, delicias orbis terrarum undique corrasas continebat, ib1que AEgyptius doctrinae
suae mysteria in obeliscis legebat: Graecus phidiae,& Appellis miracula spectabat: Gai
lus, Hispanus, & extremus Britannus, trophaea de gente sua in Capitolio reposita, sin guli admirabundi contemplabantur: ita, excellent me ZA C vae E , quae longo saec lorum tractu olim in Medica Praxi cimelia Graeci cum aEgyptiis cauta prudentia obseruarunt: Arabes singulari solertia collegerunt: Latialis linguae cultores aerumnabili diligentia notarunt, omnia in tuo hoc medicinae sacrario egregia industria simul com
28쪽
EPISTOLAEgesta, eximia solertia enucleata, & discussa,hodie maximo cum oblectamento cernimus: summa cum utilitate praesens aeuum leget,& consequentium taculorum omnium candidi Medicinae cultores grato animo amplectentur. Quare, Vir eximie, tot a te longa die medicas opes accumulatas iam tandem in publicum profunde, ut animus alumnorum Esculaph hoc nectare irroratus, veluti cardiaco praestantissimo a fastidiosa lipothymia recreetur , quam tot auctorum dispersa nauseabunda varietas, longa δε taediosa indagatione ii ferre consueuit. Unus tu repertus es hoc aevo, quo Medicorum nomine tenus,
uberrimus, sed vilissimus existit prouentus: parcissimus autem eorum qui dicta factis in praxi aequent. Vnicus, inquam, inuentus es, qui in vita priuata, publico generis humani bono propriam utilitatem postposueris: & non fallendo, ac per cuniculos alios su ruendo, auriamque corradendo loculos tuos explere studuisti: sed incredibili virtute, &alacrithe , ad gloriam virtutis via grassatus es: trophaea tua Theorico-practica, pro face Galeni aliorumque Principum Medicorum, historiis inferens, eandemque omnibus -- culis , omni aevo, &in qualibet mundi plaga, artis Machaoniae veritatem existere, per historias, & dogmaticas illustrationes probans. Quippe inde usque a vetusto aevo o sus Galeni Historiis Practicae Medicinae scientiae veritatem stabili uisti: quibus imitatorum Galeni historias adiunxisti, nimirum magni illius Arabis Rhasis,qui per annos centum praxim messicam exercuit,& centum ac viginti annos vita expleuit, quem Arnaldus de Uillanoua dicit, theoria fuisse clarum, praxi promptum, & experientia probatum. Adeo ut tuo merito, Vir maxime, hodie unum in thesaurum congestas cernamus, Medicinae quae Regina sanitatis existiti opes, & cimelia uniuersa, quae tot praeclarorum virorum, inde a Galeno, ad nostram usque aetatem, indefeta labore & studio coacer uata fuere. Qu are perge maiore impetu in gloriosissamo tuo instituto, & simili conatu CHIRvRGicΑs Principum omnium His TORI As publicae utilitati largire: ac quod iam a te satis nectare, & ambrosa saturatum est opus, DE NEOΤERi COR vM MEDICORUM IN THEOR1A AC PRAXI ERRORI Bus , in gloriois famae stadium emitte. Precor Deum omnipotentem, ut tibi ingenij vigorem, animum ad laborem subeundum alacrem, & sanitatem diuturnam concedere velit, quo laudabile hoc studium cum publica mortalium utilitate,& lucro tuo priuato decurrere queas. Vale,Leyda:
Rodericus a Caino, Messicus Hamburgensis, Zacuto Lusitano S.CLarissime, ac sapientissime Vir. Literis tuis copia, aut eruditione non satisfaciam: nam aetas grauis, continua studia, de maximi labores, ita animi vigorem debilit runt, ut iam nec amicis setisfacere, nec ea praestare possim,quae maxime vellem. Omillis igitur laudibus, quas pro tua in me beneuolentia, nec ullo tamen meo merito, mihi tribuis, pro commentariis quos in libros de uniuersa mulierum medicina com scripsimus,
Exemplar de Medico politico, ad te potissimum Medicum transinitio. Fuit senectutis lusus, in quo quae inter seria studia occurrerunt, quaeve longa dies mihi monstrauerat, posteritati communicare decreui. Immortales vero tibi praesto gratias, pro primo de Medicorum Principum Historia libro; in quo alios quinque de eodem argumento potiliceris. Os quam suauis, elegans, & Reipubl. medicae utilis esti Profestaribus iucundus,
Praxin exercentibus necessariusi Dubia sunt electa, quaestiones nouae, arduae, difficiles, explanatio Historiae certa. Demum si codices, & testimonia vetera Galeni, incursu ba barorum, vel omnia pereant, pro cunctis unum te habeat Medicorum natio secura quasi
nihil amiserit, quem libenti sume legat, imitetur, & colat. Me ergo tui studiosissimum solita beneuolentia prosequi non desistas. Hamburgi, i 6. Iul. 1629. mulis
29쪽
Fauim Zaechias, Medissu Romanira, Zacuto Lusitano. s.
Doleo literas tuas, datas tertio Idus Nouemb. anni praeteriti, tam sero ad manus meas peruenisse, nempe decimo Calendas Maias anni praesentis: nam facile inmere possem, no me aut negligentiae, quod abest; aut minimae in docto os viros obseruantiae, quod nollem, insimulare valeas. Sed iam tuae Epistolae responsum dandum. Cum ea recepi librum de Medicorum Principum Historia primum, quem Stephanus Rodericus Castrensis , mei amantissimus, mihi dono misit. Hic ergo prior liber tantum desiderium videndi alia opera tua,& in me, & in omnibus doctissimis Medicis huius nobilisssimae Curiae excitauit, ut inde multam tibi euenisse gloriam , ob tuam admirabilem doctrinam .illi mecum unanimiter tibi persiadeant.Cura ergo, ac totos neruos intende, ut quoscunque publici iuris facis, huc omnino perueniant libri; erunt enim auspiciis bonis apud omnes acceptissimi. Uale Vir Excellentig & Medicinam, ut facis, illustrare perge. Romae a. d. Calend. Maias 163o. Sabbatar Aegredo , Conimbricensis Academia Primarim Professior em ritus.
Post discessum tuum ab hac urbe, Mushum meum relictum est vacuum eruditione &doctrina: nam illud praesentia tua ornabas,& me,etsi militem veteranum,profitend1que munere iam defessum, ad dubia ardua ditatuenda instigabas. Quae omnia absentia tua languent omnino, immὁ ut verius loquar) paene sunt emortua. Vidi te iuuenem in consultationibus, & conclusionibus publicis de re medica diserte differentem. Nunc tuarum Historiarum, quas ad me humanissime misisti, dulcedine delini-xus , facuncitam admiror, stylum laudo, quaestionum rararum numerum, flosculis illustratum & radiantem diurna verso manu, legoque nocturna. His enixe insiste, ut te fautore Medicina in dies magis ac magis niteat, & ectorescat. Uale Medicinae Phoenix. Olysippone, io. Oct. 1634. Doctori TMuto Lusitatuo, Medicomin ocesio, Doctor Gladiola Gra tensis, in Inclyta Academia Seguntina, olim p arires
edicinae Frofessor MIssit ad me ex Antuerpia illustrissimus Digus Antonius a Sylva, Portalegrensis
Comitis filius, mei, si quis alter, amantissimus, epistolam tuam ad me scriptam. Eam cum legerem, dici non potest quantopere sim delectatus; nam ita & verbis,& sententiis, & concinnitate erat absoluta, ut plane appareret Musis eam dictantibus fessse exceptam. Cogita igitur quam mihi nunc placeam, quamque ipse me mirer, qui in ea sum arte, Medicorum coryphaeo, summis encomtis, nullis tamen meis meritis perlaudatus. bHanc comitabatur liber De Medicorum Principum Hi Horia primus, quem tua rara disciplina, acutissimaque doctrina constructum, mihi quasi recoquendum, &opimioribus ut ais) opibus cumulandum emisisti. At non est, SOLE Raeis sIME ZACvΥΕ , quod calculos doctorum viritim expetas, quum fama magnus sis scriptis certe maior. Eum cum legi, & reuisi, in eam opiniortem adductus sum, ut existimem eum te fore, qui non selum Medicis omnibus, verum etiam eruditis artis Profestaribus emolumentum,tibi verδ gloriam immortalem sis allaturus. Non me adulandi studium fallit, a quo tanquam intestino morbo semper abhorrui Nihil truncum,nihil mutilum inueni, immὁ subactu lectione multa,sparsumque illustribus sententiis;quin stylo suaui, grandi loquo,utilis limo decoratum: in quo opere, vix possum iudicare, an subtilitas & acuties ingenij quaestionum nouitatem antecellat,in quibus explicandis primus omnium, post tot medicinae fortissimos duces, qui superiori, & nostro faeculo vixerunt, strenuam imdustriam imponis Quamobrem, si librum secundum huius instituti quem elaboratum, S maturum, acrique tua minerua illustratum seruare assirmas, & alios successive in lucem
30쪽
Iucem proferas, Medicoram chorus uniuersus, iamdiu moestus,sed tandem laetus,tibi vuro incoparabili,summo Medicinae Antistiti;& syncerae methodi undici accerrimo, congratulabitur valde. Ego a longo tempore artis huius, alioqui praestantissma: ruinam augurabar, ob ignorantiam eorum qui eam exercent:Nec irritum fuit augurium: video enim hoc nostro calamitoso .culo, eam Vromantum praestigiis, Strophis Sycophantarum, versutiis nebulonum, omnium una frementium, miserabile dicti immὁ garrulorum & mendacium senum, iuuenumque loquaciumsuperba caterua comitatam , qui dente leonino, linguaque virulenta doctos lacerant, & quod peius est, se esse Galeni filios, in statis buccis iactant,& Principum, magnatumque esse medicos vulgaribus is δimponunt, oc iactabundi gloriantur. Hos omnes impostores scriptis tuis eruditissimis, vel ut Herculea claua domas, & infraenas. Doctorum vero virorum luxuriantem in Primcipes Medicos redarguendi licentiam firmissimis machinis debellas. Quare nunc conuersus est Medicinae mortalis ille prior vultus, in immortalem, & nunquam periturum decorem. Conuersa Medicinae nox in diem. Conuersus Medicorum moeror, in gaudium Gaudete ergo artis Phoebaeae dulcissimi alumni, quibus iam pro nocte, Sol geminus oritur: quia non fiammis tantum, sed radiis geminatis, flammae medici chori hodie manufeste corruscant. Ob haec dignus es, ut medica Schola te in sumno pretio retinear, amplexetur , obseruet: non enim in hoc opere solum subtilia, & ardua proponis,sed in alio eximio, cui de Praxi Medica admiranda titulum dedisti, in quo exempla rara, mira, nouis, & non antea cognitis praesidiis confirmata, humanoque generi utilissima conscribis,
quae omnia lemnisco ornari merentur. Ne ergo censoriam reprehensionem, me iudice, pertimescas ullam: nam clauum rectum tenentibus, & Hippocratica via incedentibus
theoninus dens obstaculo esse non potest. Nunc desinant histriculi iuuenes,l astidiosi,&insulsi senes, quibus putet ispe unguenti plena Alabastrus, quorum semper in obelo
mens, &fescennium virus, tua acuta concepta sidere immitius conuelleremam recte
sentientibus non est partus hic omnino hypenemios Vale medici nominis splendor: &me, celebris famae tuae vocalissimum praeconem, licet inconcinuum futurum, amare ex animo perge. Adderem plura, ni obstaret incurabilis morbus quo premor, aetas sane decrepita, ob quam nescio quomodo non vacillat mens, calamus torpet. Ex augusta Granatensi ciuitate, anno I 631. die vero Februar.Η. D. Doctori Zacuto Lusitano,Medico summo, Ioan. Antonius Sisenun
Cracouienses Academiae Rectoriis Medicina
MIraberis, IN G E M 1 o S I s s IM E Z A C v Τ E, cur tuae,iam assabre, tam docte conscriptae epistolae serius responderim : at distantia locorum in causa fuit, ob quam licet tanto interuallo disiuncti simus, animo tamen,& litterarum amore sumus valdc co- iuncti: nam a piaetitia humanos viros, doctos, & omnigena Varilaue lectione ornatos mirifice sum amplexus, quoniam aut insulsus, aut stupidus essem, si scriptorum tuorum, quae a peritissimis viris pleno ore laudantur, facunda doctrina non delectaret, quando Poloni nostri, Germani, Itali, cum quibus est mihi frequens per literas conflictus,te,ta quam fulgorem saeculi nostri, 3e optimarum disciplinarum magnum, grauemque magistrum cuncti obstupescunt, imὁ te tanto medicina: Doctore laeta est tua Lusitania tota. Cum epistola librum tuum De Medicorum Principum Historia secundum, attulit Lus nusquidam nomine Iosephus Vallescus, qui ex Veneta ciuitate Cracouiam lustrandi causa huc appulit, cum antea in amplissima urbe, trienni inmunere Agentis Regis Hispaniarum honorifice functus esset. Perlecto libro, imo iterum atque iterum reuiso, inueni commentaria, &quaestiones,omni cultu,labor studioque refertissimas, selectas sententias,cothurnata verba,quae omnia phrasim illam dicendi acutam redolent,quam in libro primo eiusdem instituti, &in aureo flori legio rararum obseruationum quae omnia superioribus annis magna cum tui nominis gloria,& mortaliu commodo in locem emisisti non rudioribus modo,verum etiam prouectioribus, & eruditissimis in argumento nouo