Aphorismi de cognoscendis et curandis febribus

201쪽

FEBR. EPIDEM. INTER VARIOL. 18 da , aut putrida humorum dissolutio Τ an is solum effectus est , non neca S SariuS 3 an putredinis vocabulo solum transi alitie utimur. adflatum CCCCLXXXIX, CCCCXC designandum 83Π, et quonam modo est contagi Osa 3

Febres quaedam, utut a miaSmale singula ri prognalae ab altero ad alterum migrent , Ve- Iuti per manus traditae, atque ita annuis et stationariis intercurrant, tamen Vires Suh- inde a constitutione nactae per populum Passim graSSanlur, epide mice intercurrentes nunCUPalae.

DXII. Huc DXI p ceteris refertur morbus infantibus frequens, qui vocatur Variolarum. Arabum aevo describi coeptus, homini solum b

202쪽

133 VARIOLAE. semel per vitam infestus , specificus , temporis tamen differenti constitutione sibi multum dissimilis, duratione, pustularum figura, numero que , periculo, symptomatibus aliis, morbisque easdem excipientibus. Cujus quidem adeo adcurata Syden hami descriptio, ut decies Iegi merenti pauca modo addenda habeam. Unde pateat, et has ex Parte ad eandem simplicitatem, ut praecedentes febres, reduci posse, habere tamen sibi insupex

omnino quid proprium, atque aliquid idcirco

in ordine medendi desiderari hactenus. DXIIJ.

Est ut plurimum epide micuS, Verno tempore primo incipiens, aestate ere Scens, Ianguens autumno, hyeme sequenti fere cedens, vere iterum eodem ordine rediturus.

Quo citius in hyeme incipit, eo violentior, quo seriuS, eo mitior erit mali natura: hinc liquet, quo anni tempore periculo SiΟΓ. Ceterum nunc regularis , nunc irregulariS, henignus, malignus, funestus instar pestis: plane ingenio protheiformi. DXIV. Differt ab alia specie Variolarum, non con

203쪽

VARIOLAE. 189tagio Sariam , ut ut subinde popularium: has spurias appellant, Veris quandoque simillimas: unde varic Iarum his habitarum fortasse

historiae. DXV. Occupat omnem aetatem, SeXumque, ma-Xime aUtem pueros, eo Sque, qui hactenus hune morbum nondum passi sunt; quo aetas humida plus dissipavit, solida magis coegit, eo violentior moribus : hine pueris, mulieribus , an OI- Iibus , laxis, facilior: eXercitatis, Viris, Senibus, pejor. DXVI. Malum hoc , licet epide micum, contagiosus stipitur communicato ab homine, qui prius laboravit: quod primo videtur aeri inhaerens,

pulmonibus, ori, naribu S, Oe Sophago, Stomacho, intestinis, dari; adeoque hoc tempore admodum Parum materiei Vene alae habere.

Atque ita communicatum, utut idem, Moneasdem tamen Variolas gignit, Sed Varia S, Vario discrimine: prout corpora fuerint vel a Varia constitutione, vel a causis singularibus di- Versimode praedisposita.

204쪽

tur.

DXVIII. Contagium inest perspirabili materiae e corpore VariolantiS egre Ssae ; aeri eXspirat O ;sero tenui in ViX apparente pustula; inde et puri in matures gente , et crustae in de Sie ata, Si haec res Orhentibus vasiS ubicunque adpli

centur.

An carent contagio SanguiS, Saliva, urina faeces Variolantis ΤDXIX. Omnis variolarum morbus SeX Stadiis continetur, quorum Primum e St contagii, a veneni susceptione ad initium febris, communiter seX, Septemve ΠΥchthemeris comprehensum, ignoratum ab homine apparenter Sano. DXX.

Alterum febrile, seu ebullitionis, in regularibus triduanum ; ubi materie S contagiosa, humoribus mista producit effectus quosdam Ordine Se mutuo excipientes, qui Sunt: rigor; febriS astuta, Vage remittens; calor ingen S, Ρerpetuus ; Oculorum splendor a liquore tenui

et calido illapsu ; facies tumidula; capitis, dor

205쪽

VARIOLAE. 392si. artuum dolor magnus, maXime circa Partes cordis s strobiculo subjectas, attactum resu gientes et foetor Oris Spe etsi CUS; nausea , vomitus; inquietudo magna; Stupor; Somnolentia; sudores; atque infantibus insultus epileptici. DXXI. IIustusque morbus affinis omni acutae seliri, prae primis tunc corregenti, difficulter in hoc flatu ab ea distinguitur: scientia epide mici intercurrentis. aegri in hunc morbum proni DXVJ, contagii praegressi, et inde Secutorum S mpto matum DXX) docet, quod adsit, et quod Secuturae sint papulae ipsae in tertio stadio m OK describendo.

DXXΙΙ. Est autem haec febris specifica, sola efficiens morbum Variolo Sum, cum, quae POStea fiunt, inflammatio, et suppuratio , ejusdem es secta Sint. DXXIII.

Ηaec, utut minima perSaepe, nullisque nut ix ullis pustulis judicata, tamen vindicat a

Febribus aliis, maxime popularibus, facilli-

206쪽

VARIOLAE. me iungitur, et hoc consortio saepe Solo periculuin intentat. DXXV.

Cognito hoc morbi statu DXX indicatio

est haec primo: ut , StimuIo specifico ablato, Teluso, Sanetur StatuS praesens, et impediatur ulterior ejus progressus et proinde caveatur futura inflammatio, Suppuratio , gangraena et . DXXVI. Stimulus videtur auferri posse correctione per specifica ita dicta, Vel Saltem retundi, methodo indirecta, quam recentiorum industria perfecit. DXXVII.

Correctio specifica niti debet invento remedio opposito illi veneno contagioso, quod tam Par Va mole susceptum reliqua parit, ut effecta DXVI , DXX . DXXVIII. Quale DXXVII inveniri posse, comparatio historiae antidotorum, et indoles hujus mali, ij faciunt sperare, et ad indagandum impellit summa hine futura humano generi utilitas. DXXIX.

In stibio et Mercurio, varia ratIone Prae

207쪽

paratis; in blanda et iterata purgatione, eme Si, phlebotomia, cortice PeruViano, aqua Piei S, acidis mineralibus dulci sicalis , gumi - ferula ceis ; verius forte in m OSeho , et camphora , temporariam a variolis immunitatem ut quaeramus, invitat aliquis horum aliquando

Quorum quidem effectus pro phy Iacticus magni esset , in epidemia Variolarum malignarum. DXXXI Methodus indirecla hic adhibetur, eXperimentis ulterioribus perficienda, illa, quae deprehensa est in sufflaminanda hac febre plurimum valere, ut ea quam miti S Sima sit, et quam paucissimis pustulis judicetur, ne insanimatio magna in PUS multUm, Pra Vum, Purisque effecta, atque gangraenam abeat. DXXXII. Consistit illa, a. in victu idoneo acute febrientium. 2. In usu eorum , quae virium animalium torporem excutiunt, vitalium motuS compOnunt, uti Sensuum Variurum occupatio Varia, I

208쪽

VARIOLAE. 194intensior, potissimum grata, sub dio, in aere Iibero, Verno, perflato, recenti, frigidiuscu- Io mensura frigoris non ad thermometrum, sed gratam aegri sensationem capta) ; abstinentia a somno diurno, a longiore nocturno, Sub Veste levidensi, Stragulis modicis: quae tantis viribus pollent, in febre Variolosa, ejuS Symplomatibus gravioribUS, aestu, delirio, convulsione praevertendiS, cohibendis, ut non facile , nisi eXpertus credat. S. In prohibendo consortio febris alterius,

cujuscunque, maXime tunc regnanti S, cum fe-hre variolosa. ea methodo, quam epide mici,

cognitio dictat.

DXXXIII. Hinc est, cur praeter dicta DXXXII, Nr. 1 ot a) persaepe nullis remediis sit opus P et, cur, si eorum necessitas, ea plane diversa sint, di- Versis annis, pro genio epidemiae corregentis. DXXXIV. De hoc stadio haec valent: . Est aliqua durationis varietas pro Varietate epidemiae, vehementia morbi, temperie aegri : quo brevius eX sua natura , eo gravior

m0rbus i graxis quoque , si triduum Superet.

209쪽

VARIOLAE. 296DoIor Iateris pleuriticus , in febre primaria , malu S. Artuum dolores rheumatici, assidui , gra es pravum genus Variolarum Praesagiunt. Tamen cephalalgia, cardialgia, dorsi, Iuni- horumque dolor est etiam in benignis. DXXXV.

Mortius hic, ubi stadium prius DXX absolvit, tertium, quod eruptioni S voco, ingreditur, quod sic se habet: Ρunctis parvis, rubris, inStar morSUS PII licaris , cutis capitis primo et faciei, ni OX ma-Nuum et brachiorum, dein trunci, er inferi O-rum, inter sudores continuatos insieitur 3 interea mite Seunt, Symplomata, quin plena Subinde apyrexia sit, nisi eruptio per vices si at, et prodeuntibus ultimis, primae incipiant inflammari.

Id intra biduum, triduumve absolvitur . DXXXVI. nuc autem Sequentia pertinent ad diaguOsin, Progno Sinque: Quo febris variolosa milior , eo erUPlio Parcior, eo lenior status instammationis, Sus purationi8.

210쪽

morbus levior. Eruptio confertim , tumultuarie, Ordine

insueto, mala.

Quo remissio manifestior, aut plane a pyrexia a prima eruptione, eo meliUS. Quo cutis mollior, eo variolae facilius prodeunt: hinc infantes et puellae prae adolescentibus virisque morbum ferunt. Mala est cardialgia, quam eruptio non tollit. Vomitus, di arrhoea cum dolore ventris post eruptionem Valde mala. i alde malae, pete chiae cum Variolis. DXXXVII. Indicata in febre variolosa huc quoque pertinent: Vescendum aura identidem nova, aegri exhalationibus non contaminata, in magno Conclavi, Sub dio. DXXXVIII. Atque ita morbus omnis sinitus esset, si variolosi furunculi benigne resolvi possent. Augentur autem Omni hora quoad magnitudinem et numerum pia Stulae. valde rube S erites, assiduo magis, magisque elevantur; iu-