장음표시 사용
11쪽
fert, quorum eoumeret utamur, multum etiam, id quomodo, qua mentis et animi agit tione in rem nostram eonvertamus. Fingatis, quaeso, cogitatione Vestra eruditornm hominum e tum qui ad tempus doete et lucunde terendum eonvenerint, et nos una quid erit quo attendamus necesse sit, ut inde fruetus ad humanitatem excolendam quam plurimos percipimmos Videmus ibi alium aliis lagenii dotibus artibusve Praestare, audimus sermonem, varias noscimus res et sententias, mores onspicamur. Nunc aures allectat oris facundia, qua quis expedite, Ommode emendate, perspieuis et elegantibus verbis loquitur alius orationis genere servido gravitate, Iuminibus, leporibus ornato animum movet et oecupat; nunc ententiarum sublimitatem et ubertatem, iudieii acumen, doctrinae copias prudemtiae muΙto rerum usu paratae Praestantiam admiramur. Alius disputatio rem divinarum et humanarum subtili cognitione, pie sensis, consiliorum sapientia Et probitate verecundiani inenti audientibus. Neque decorum quod elucet in vita, morum elegantia et dignitas, cou- suetudinis facilitas et modestia nos praetereunt, quin iis oeulos animumque Pascamus. Oc- eurestrinoque interdum in sermonibus quod nos vigendat, dicta iaciunt' quae non statim liqueant, proseruntur sententiae quibus nostram adscribere vetet veritatis seu honestatis sensus nobis insitus, aut quae certo iudicio ponderari debeant, ne in errore indueamur. quid igitur horum est quod omittendum putemus equidem ne ullum quidem censeo. Nam si in vocum dictionumque decore et suavitate unice haereamus, loquaces sorsitan verborum opifices evadamus fieri potest, at destituti rerum apparatu, unde, quod usus Postulet, promere possimus. Sin illis omissis in rebus toti versemur, - ut simus omnialteramine doe- trinae varietate instructi, tamen dicendi tradendique lacultate arentibus iners ista rerum abundantia stagnabit. Sententiis autem et opinionibus passim occurrentibus qui, utpote elarorum hominum auctoritate subnixis, nulIo diserimine saeto, temere sdem habuerit, is levitatis, redulitatis et animi inconstantis opprobrium vix effugiet quis denique negavmrit, illum, qui in doctorum hominum consuetudine omnia alia cuiusvis generis praeclara et laudabilia eum observasset tum sibi studiose insormasset, unius tantum rei eiusdemque Pra stantissimae et primariae, quae in morum integritate et limpidissimo eorum fonte, divinae veritatis virtutisque studio posita est, nulla ratione habita, eum profecto Plus defeeisse quam prosecisse et a vera humanitate omnino expleta Ionge aberrasse. Eodem modo se habet, ut mihi quidem videtur, nostra in scholis conversatio, ubi quasi doctissimorum hominum in coetu adsumus, quum eorum scriptis nos oblectemus Enimvero, quemadmodum adole8cens, nondum iudiei satis valens neque intelligentia et usu eonfirmatus , e consortione quamvis praeclara patum utilitatis capiet, nisi adsit prudens amicus patereo animo eum amplectens, qui non nunquam, tum ipso in consessu tum egredienti ex eo, veI quae in dispu-
12쪽
tantium sermone intellectu dissiciliora fuissent expediat, eliserum obseuritatem et sentem. uarum involutarum notiones aperiat, vel denique eius animum ad ea advertat, quae potis almum ex auditia tenenda, quae leviora habenda aut sorte adeo sint fugienda, rationibus monstratis et legibus, quibus in quacumque re bona a pravis, a speciosioribus et salsia proba et sincera dignosel debeant ita etiam in iuvenum eum Graecorum et Latinorum libria cla .sleis grata familiaritate ineunda opus eat duce Perito et bene cordato, qui quaecunque ast mentis et animi cultum ex illis antiquis sapientiae sontibus edundant, reete in usum lege tium convertere et solentia praeditus sit et animo Propenso. Has autem paterni Iuventutis
amisi partes setiolae magistrum Ruscepisse, quis non cone fiserii
Primum igitur in veterum libris interpretandis magistri ossicium haud dubie la eo vem
aetur neeesse est, ut linguae, qua scripti sunt, indolem leges, ingenium aperiat, sermo nigratructuram, olorem et elegantiam demonstret, quae cuiusque auctoria in ano diettonis genere atque etiam aetatis propria sint, enarret, et vera sua navata id assequi tendat, ut discipuli non modo Guid scriptor graecusa tinusve sibi voluerit exaete intelligant, sed etiam ut ipsorum ingeni vii in eogitationibus et sensis apte et expedite eloquendis acuatur et exe latur moeollicium ab initio sere unicum, dein PraeciPuum, nunquam autem, dum sch lastica disciplina continisatur, prorsus deponendum esse, ex infinito eius ambitu per se patet. Creacente autem magis magisque linguarum antiquarum scientia et usu alterum inludi. gelu magistro negotium, quod eo continetur, ut argumenta et res in veterum Iibris nare tae seu deucriptae explanentur legentibus Homines enim insignes eorumque sata et laeta memoratu diguissima ediscere temporum ad geriem quaeque recte daPt re, causas rerum earumque Im pernoscere, quo loco gestae sint Ioeorumque situm et rationem ad tabulas geographicas perspectam habere adolescentes, ut optandum haud dubie est, ita sane mirificam nobis ad haec eos in truendi opportunitatem Praebent veterum libri inprimis historitariri modo poetarum quoque de diis deabusque sabulas, quoque laeulo inter se cohaereant, philosophorum denique cogitata et praecepta ex hominum Vetustorum mente explicare necesse
habebit harumcliterarum interpres, quo sibi alumni quam aptissimam unIversae antiquitatis imaginem cogitatione fingere possint et ipsi quoque intelligentia et rerum cognitione in dies
Tertium ad quod iuvenum animos in studiorum progressibus advertere non supersed hi doctor peritus, ea est artificiosa, qua soriptoris expositioni seu Poeticae seu historicae, seu oratoriae seu dialecticae cum rebus ipsis depictis intere edat, ratio demonstranda, ut, quod in nativa illa veterum dicendi fingendi omponendi selicitate ad sensum recti et venusti, pulchri et decori exacuendum et elimandum valet, vi sua gaudeat et estieacia.
13쪽
Dah tripliel elus, qui interpretandi artem in scholis profitetur, negotio exercendo
omnes faeile viri doeti meeum consentient velim et in eo, quod quarto loco ponam, quodque ad veram humanitatem effingendam quum P Ume pertineat, haudquaquam nostri aeholia negligendam esse equidem eenseo Grum die omnium, quae tanquam placita et praecepta ad res divinas et virtutem humanam spectantia in legendi veteriam scriptis oecurrunt euram providam et diligentem. Nam si verum est quod Socrium docuit, ut ipsorum antiquorum hominum utar vetoritate pietatem erga eos vel Deum virtutis fundamentum esse a porro Ciceronia sententiae suffragari cogimur, dicentis ad honestatemnatos nos esse, et nihil formosius, nihil pulchrius, nihil amabilius esse
virtute pros is, quamquam sunt magn aestimanda et assidue tuenda quae ante com memoravi munia, omni tamen Pondere gravior habenda est earum rerum et gententiarum
lusis observatio, quae ad Dei cognitionem et eultum et ad virtutis ommendationem perti. nere queant. Sieut enim amieus ille imperitum iuvenem e conviri revertentem benevoIeprosequens, quippe ad eius animi integritatem nivium maxime attentu , no omittet e Tum, quaecunque vere, generose et honeste ibi diei erant, identidem eum ommonere ut Infixa haereant pectori, ubi contra prave sensis, Ontortis ophismatis, peruleiosis Iudi- helia male ne eaptus esset timendum sit, ea diligenter expendere, salaitatem et vanitatem detegere et refutare nihil antiquit 'abebit ita etiam veterum scriptorum in geholis expI nato hane sibi sanetissimam Iegem diuere debet, ut, quae in eorum placitis et praeceptis vera proba honesta sint , animo Iegentium Penitus mandet et ad vitae usum eonvertat, --nus recta corrigat, rava et perversa, quo magis saePe Veri et honesti blanda speeie sallere valent et deeipere, eo severius, divinae adhibita eritatis trutina exploret, convincat, eo vleta repudiari lubeat qua provineta pietatis et honestatis apud iuvenes tuendae atque promo, udae ubi negligitur, magnopere verendum est, ne in literarum nostrarum meta tione geholastica humanitas Metur quae Pars fieri itutis sit. Veremtamen de via ac ratione qua in eo, quod proxime tollocavi, interpretati ni munere progrediendum sit, Per Vos, Auditores Honoratissimi, pauca disputare neeat. Est autem Ioeorum lassicorum, de quibus hie agitur, in universum genus duplex Himmun, quo de Deo rebusque divinis, de hominum condiιione ac sorte et de rebus post moditem nos manentibus Veterum sensa et placita continentur, alterem Praecepta ad virtutis studium et more speetantia complectitur. Utriusque vero generis loci rursus sententiis aut disertis mi enuntiatas ment proponunt, aut faetis exemplisque adumbratas, revi Interdum adiecto auctoria ludicio, vel etiam eonieetura tantum e narrationis indole assequendas oeulia depingunt. maeo omnia oea observanda puto et eo nitendum magistro, ut lustos
14쪽
Indiel ns luvenes honesta probent, vana deprehendant, fatim et peoma in sugent Gru
Quaeritis, Auditores, qua norma, quo in tanta homnum eruditorum quoqtie dimani. alone, arbitro idoneo discera possit, quid quoquo loco ummae veritati virtutique omni hus numeris absolutae consentaneum sit, quid non Sanam ratio em ego ut ubique ale Indi. rum rerum tractatione dueem optimam ammarem, ni seirem, et diversissima nonnunquam Mentes et contendentes omnes sana ratione uti se laetare. Sed quid multa Inplerisque elusis modi locis veri et salsi diserimen patia in promtu est, in aliis lisque dubiis habemu integrata arbitrum, quo nullus gravior, verbum divinum imprimisque redemtoris nostri doctri amsanctissimam, ad quam hic illi Christianam luventutem delegari neget quid in se habeat inePti aut contemnendi, ni quem qua a pueritia imbutus est ChTlstianae discipliciae poeniteat. Nam etsi me non fugit, esse inter ima doctos, qui nonnulla sacra scripturae dogmata antiquare conentur, hoc iamen lubenter omnes concedere video: lnveniri in nulla aliareIigionis et morum doctrina de Deo digniora mentique nostrae accom- dMloria, de hominis origine et Iege qua natus sit deque futura elua conditione augustiora, in nulla denique virtutis urigiamae et perlaetissimae tam Perspicua, emcaeis, selsissimo illustrata et onfidimata exemplo praeeepta, quam, qua nos Delaenesiel eruditi sumus, disciplina Christiana. II dumine nunquam non tutissime utemur. ι Ergo tu, obiteia fortasse quis mas philologicas lectiones theologiei permutabis disputationibus 'minime ego Noe tantum mihi volo, ut in ceteris interpretandi, quas dis et magni laclo, legibus observandia ne ea. Plane omittantur, quae data occasione, ad veri reetique sensum ac studium vel excitandum vel augendum vel denique a fraude et noxa defendendum sacere possint. Tales autem occasiones Primum non quaevis scriptorum pla- gQa offert deinde ab ea cogitatIone valde abhorreo, ut super quemvis eiusmodi locum prolixae et verbosae meditationes effundi debeant, quales tantum abest ut animos erigant et inflamment, ut eontra sententiarum vim infringant iuvenumque animos obtundant. Praeterea plurimis veterum quos legimus in scholis librorum Ioel praeclarae sententiae seu laeta tanta veritatis et honestatis vi exposita fiunt, ut per se, sine omni praeceptoris adminieulo, Iegentium menti se insinuent alibi autem male gens et prava facinora ita facile apparent, ut quemque lectorem, nisi corruptissimae sit mentis, in quo omnis etiam admonitio frustra esset, sua natura avertant et indignatione ametant. Huiusmodi omnes loci allentio praetereundi sunt; non minus etiam it, ubi in Deorum vel dit mentione nihil allud nisi Omamentum quoddam orationis poetieae positum, haudquaquam vero auctoris propria de rebus divinis sententia exPressa est.
15쪽
Restant igitur Meuratius interdum eo iderandi eiusmodi lanium Ioel, tum, in quibus
laesi midem aut vera et honesta gententia aut eminea et noxia, sed pauIodaten vel non de-neste satis enu lata, de quamlia animadverteretur dolendum esset tum avi, in quibus die- tum vel laetum aliquod laudandum an vituperandum ait, primo intutu dubitatur Qil den,q- Ioel, quorum sensus quidem statis Patet, neque num probari debeatne ne in ineerio relictum, sed gravita sententiae Paula durio et a luvenilis aetatis ingenio remotior est, quae ambabus manibus exeipiatur et in Ilum descendat, aut vero error aptiosior et nimis auribus blandiena, ita ut ne incautioris antis iuventus deeipiatur et detrimenti quid ea-plat, vehemente timendum esset. Sic, ut exemplis utar, Venia Vestra AMItores, singulis tantum et hiula ad singula formularum quas modo designa I genera lisque ex uno sere scriptore desumtis menti obversantur Taciti verba quae in Annalium libro VI 22 Ieguntur: Sed mihi hae aeriaΙia
audienti in ineerto iudicium est, satone res mortalium et necessitate immutabiti an sorte volvantur quippe sapientissimos Veterem, quique aeetam eorum aemuIantur: dIversos repertas, ac multis insitam opinionem, non initia nostri, non finem, non denique homines diis eurae lde ereberrima et triaua in bonos Iaeta apud deteriores esse. Persimilem tertio
Annalium libro 55ylegimus hane eius opinionem se Nisi forte rebus eunetis inest quidam
veIut orbis, ut quemadmodum temporum vices ita morem vertantur. orum verborum interpretationi tale fere alloquium adnecterem Videtis, iuvenes, quam ineertus et dubius auctor, ceteroquin sui temporis facile sapientissimus, moram et rerum humanarum investigator perspieacissimus, pendeat inter firmam divinae providentiae Persuasionem et rerum in sortunae temeritate positarem vanam opinionem, cui propensior eerte videtur. F Iiees nos, qui uel gratia, literarem sacrarum ope certissimi lauti almus eum, Per quem universa et singula xstant, eadem Ionia et selo et gubernare. An Perpendite, qui aurem parmit non audiet qui oculum formavit, non videat in uiua aedificio artifieiosissimo habitamus, is suos non noverit quin capitis nostri eaplui omnes numerati sunt Iesu an firmante, ita ut nec boni nee mali quid meidere novis possit, nisi Deo volente seu sapienter admittente, sisque, qui eum ament, omnia ad bonum certissime eonferant Ex genere earum sententiarum, de quibus, num erae sint, non statim in promtu habent iudicium adolescentes, tua est, quae pasaim Meunit, velut Historiarum libro II 50 . Exposito enim, quo animo Otho Imperator finem vitae sibi aselverit, hae addit auetor: ADuohua Iacinoribus, altero stagitiosissimo, altero egregio, tantundem apud poster meruit bonae famae quantum malae Nempe egregium facinus appesut quod morte arbitra-
16쪽
xia sibi ipse Otho et rei publieae eonsuluerit. Contra Ann libr. II. 63 eum indignatione
narrat Maroboduum Ravennae liabitum, non excessisse Italia per duodeviginti annos, consenuicteque muItum imminuta claritate ob nimiam vivendi cupidinem. - De talibus equidem ita quid vos carissimi, aio, num iste ita statuitur Assirmabit fortasse imvenum aliquia ita hepe se habere nimirum, .s eul nihil, dum spiret, nisi dedecus, eo tumeliae, aliorum saevitia, sui vel etiam, ut in Othone, rei publicae ruina, omnia durissima et foedissima exspectanda sint, tum forsitan metiua fortius et omnino hominis dignitati aeeommodatum esse, ab inutili et mIseo ita desciscere. At, o bone, respondebor quid maioris animi censeas , tolerari adversa an relinqui quid honestius, exstinguere nimam an producere, ut aliquid certe pro viribus oncessis, etsi in abiectissima conditione,
vel ad aliorum vel ad tuam, dum fieri possit, salutem conseras quid homine De simili dignius occupare fati diem, an vitam Deo debitam voluntati eius ommissam seriare t. Romano quidem homini condonanda erat triatis ilia et deplorata sententia, quippe cuius vidi tutum disciplina, non ferme nisi decori externo superstructa, caruerit divino, quo nostra religio gaudet, fundamento nobis sanetior Persuasio qnvquit. Quamquam profecto et in Romanis erant, qui melius saperent legite Ciceronem, cuiust in somnio Scipionis hae sunt verba sequar et tibi, Publi, et piis omnibus retinendus est animus i custodia orporis, nee iniussu eius, a quo ille est nobis datus, ex hominum vita migrandum est, ne munus
humanum, assignatum a Deo, defugisse Videamur.' quid, o mei, nonne Christianum prope, nonne Paulum Apostolum audire vobis Fidemini, haec divina eloquentem ad Rom. XIV, 7 8.): Nostrum nemo sibi ipsi viVit, nemo item sibi ipsi moritur; sive enlae vivlmus Domino vivimus, sive morimur, Domin morimur siverisitur vivamus sive moriamur,
Αd sententias denique, quas aut iusto tardius animo complecti, aut nimis promte arripere solet aetas iuvenilis, partim Ioel veterum pertinent, qui de hominis infir initate et de divini auxili necessitate, de precibus ad Deos fundendis, de cohibenda vindictae cupidine, de modestia et quae similia sunt, placita continent, qualis est aetii in vita 1gric Iae 3 et Natura infirmitatis humanae tardiora sunt remedia quam mala; et ut eorpora lente augescunt, cito exstinguuntur, sic ingenta studiaque oppresseris facilius quam revocaveris. Subit quippe etiam ipsius inertiae 'uIcedo; et invisa primo desidia postremo amatur Cons. Xen. Μem. I, 2, 23 et Paul ad Rom. 7, 13. Talibus occurrentibu monere ad iescentes Boleo attendant, quam vere senserint iam antiqui illi homines imbecillitatem suam animique intima desideria, quantoque magis nos melius edoetos sensus d ea submissus, pius, verecundus, temperantiae a modestiae non immemor.
17쪽
contra st obvium fit eiusmodi dierum ut in Horatilia Inibus illud od. I, H i
Sapis, vina liques, et vatio brevi spem langae res ea . Dum loquimur, fugerit invida Aetas ea e diem, quam minimum eredula postero. eis quidem, ego earpe diem sed ad virtutem potius et egregi laeta exsequenda, quis ad primo quoque tempore Prae eupanda voluptates. Imo et vitae eommodis eiusque lueunditati consulas, pateatque pectus gaudiis et oblectationibus, modo ne immemor sis sapientissimi regis qui fertur dicti sane regit EeeIea. 11 9)r semere iuvenis adolescentia tua animoqne hilari ala annis tuae luventutis. Indulge tibi omnia, quae animus toneupiscitet oeuli appetunt gesto tamen, tib istorum omnium rationem reddendam esse Deo ludiel. Sed haec sussiciant, ne taedio vos, Auditores, afficiam ho tantum repetere liceat et nee nimis erebro, nee multis ambagibus et sermonia luxuria talia adhibenda, in plerisque locis vel uno verbo, brevi interlocutione, vel nutu et siIentio significante cavendum modo esse, ne Prorsus neglecta transmittantur quae ad religionis et virtutis gensum exeitandum et nutriendum conducere videantur. Hae igitur interpretandis ae ratione si quis mute et provide usus luerit, id maxime emes posse mihi videtur, ut veterum sensis Iaeitia et praeceptis bene intellectis et eum nostra rerum divinarem et morum disciplina comparatis, non solum accuratius iuvenes t tius antiquitatis eogitandi et vivendi ingenium perspiciant, sed ad suos ipsorum quoque sensus et studia saepius exploranda et ad divinae institutionis normam dirigenda saeuum pediducantur quodsi asseeuti fuerimus, prosecto et tuorum humanitati erudiendae et consor- mandae optime nos Prospexisse et summo nostro mei satisfeeisse laetabimur.