Quantum religio apud Graecos ad virtutis studium moderandum valuerit [microform]

21쪽

Sed ne nimiunx pretium hulo Graecorum eΗgione tribuere videar, apponam mehἱ neri verba d. H. p. 37. , quorum me veritatem intimo animo antire fateor: Verkε-- ma nitat, vi a dem Glauben derieuenen dia hώehaten NMA-aen Men Murgesten, dia Idas inea Gottaareichea, eine Systema altilichermo Iacerna Votienduntder mementishenningo undisiner Ausaunc a Staiekaaci, Gottaadiens nur Gunaiaewσrbuncunctar An tange fit mehrai lictor, ala altilicher Natur .ar. ano igitur puram pietatem veramque dei Teverentiam, quam noa christi disciplinae debem , Graecia Homere eommendaxe non potuit, e quantumvis huic divino dono hominibus offerendo impar esset, eum mordiis detrimentum attuli a nemo eontendit, nisi dudex iniquus.

4 Duo sunt Pindari Ioel hue reserendi, quorum alter Iegitur in od Obm Lπa 28 sq. d. o kh. va. 43 - 45. d. auehn. , alter in Imp. IX, 38 sq.

54 - 57. prioria aromentum ita omparatum esse videtuT, ut Poeta multa quidem mirabilia fieri Mirmet, verumtamen etiam fabulas a poetis artificiose exornata hominum mentes ubinde indueere, ut falsa redant, quum armini gratia et des do auetoritatem et de a narrationi asserena incredibiIta soleat eredibili reddere, ae posterorum iudicium esse optimum testimonium et hompnem deeere, quo minor in errore, a fori admissus fuerit, ulpa sit, putihra de diis dieere. In altero armine Pindarus commemorat Herculis pugnam eontra Neptunum et Apollinem et Orcum, sed pro pietate sua talem de Hereule deorum vietore fabuIan, non probans ae ipsum ab eiu e ornatione poetiea remeat eonviolari enim diis in

Sehes.

e libr. IX, pag. 593. d. Fabr. πάντα θεοῖς νέθηκαν in ιηρος ει ισιοδος τε,

οσσα παρ'Ἀνθ ρε-ωm ὀνείδεα καὶ aporo ἐστὶ, κλέπτειν, ρισινέειν τε καὶ ἀλλήλους ἀπατωειν. Neque in hae Homeri Hesiodique vituperatione aequievit Xenophanes, sed eo processit princeps hi philosophorum Eleati rem, ut Graeeos, quod diis formam hu-nianam tribuere olerent, inepte a re eontenderet bubus enim et agni manus si essent, quibus vel a Ipere e petngere Possent nutana, hos ait non humanam, ae suam speetem in deos esse translaturos, pariterque impie agere eos, qui ieerent mori vel nase de , ita enim emi, aliquando non eas deos, et Aristot Rhetoris libr. II, eap. 23.

22쪽

ιυγοποιοῖς κανον αν καλον ειυθον ποιησωσιν, ἐγκροτέον, δν δ' μνυ , αποκρ- ταν του δ' ἐγκριθεντας πεισοδαν τα τροφον τε και μητέρας λέγειν τοῖς niuia και πλαττειν τυς ροχυς αὐτων. g Ilo ita fuisse, apparet praeeipue ex mutaret, Ioeo, qui Iegitu in die. Reish. Vol. Vt, pag. 55. πρωτον εἶςύγωμεν εἰς τα ποιήματα stri δώ-υτ θυι διελετη- ιμον ἔχοντα, ως τὸ πολλὰ, νευδονται,οιδοί permulta anunt mendaei vate. h Non sine ullo morum perieulo has deorum numine indignas fabula a poetis exeogitata a Graeeis postea viventibus esse leetas, eoneedendum est quieumquaenim Ipsi mali erant e alio eorrumpere eonabantur, deorum mala exemplo usi faeilius ae Ipsos exeusare vel aliis de eommittendis eriminibus persuadere possis sibi

videbantur. Tam effremitae in defendenda Iibidine Iieentlae exempla inveniuntur apud Terentium Eun. III, 5, 36 - 43. et vldium Met. IX, 496-s ee 554. nee minus inter Graeeos in usu suisse videntur aeeundum Aristoph. Wh. va. 1077 sqq. ed. Tauesin.); ibi enim ad erimen adulterii diluendum hae dieuntur r ιοιχος γαρ τὸν isti αλοῖς, αδ αντερεῖς προ αυτυν nutritum ,

ponit Dionya Isai Arch. XI 20. ὁ πολυς και φιλοσοφητος πλος ἐπὶ τὰ χείρ ωλαβεῖν φιλεῖ τους περὶ θεων λορους καὶ πασχειν δυοῖν θάτερον, ν καταφρονεῖν

θεων, ως ἐν πολλῆ κακοδαιιιονία κυλινδουμένων, η των αἶσχὶ στων οὐδενος απέχεσθα θεοῖς αυτ ι προκεὐιενα ρων. At tametsi haea ita aunt, tamen omnes, qui non gauderent, se tali fabularum poetiearum abusu suam ipsorum improbitatem futare posse, has poetarum nugas, pro humana deorum natura eorum maiestatem Deile dedeeorantes, a vera numinum sanctimonia et in puniendia male faeti ae- veritate soletiant distinguere neque indueebantur, ut crederent, Pollae iis Iaeere, quae ne homini quidem probo placuissent, eum optimo etiam hortarentur, ut ad deorum eniterentur linilitudinem nam apud Stob. it. 3. πιρὶ φρονησεως g. 39. Notades poeta hae praeeipitet μιμου καλυν και ιιενεῖς ἐν βροτοῖς αριστος, ο ιος ἐστι Θευς, ουτον αε παντοτε τι ια qua de ausa Homerus deos, ieet ipsos

23쪽

quod seMerum humanorum odium nisi optimi quique in diis agnovissent, Ieero demat. De II, 34. III, 39. virtutem a diis, ab hominibus vitiositatem originem

capere non potuisset contendere, ne iis tantum , qui in eorporibus humanis essent vitam imitati deorunt, ad illos faeilem reditum patere dixisset Tusc. Disp. I, 30. . Horatio autem, si poetae moribus deorum natura describenda pleriimque noeuissent, praedicare, quanta arminum is in puerorum animis aena recti venustique excolendis esset, neutiquam in mentem Venisset, eum tamen in Εp. II, II 26. haec legantur: Os tenerum pueri balbumque poeta figurae, Torquet ab obscoenis iam nune germonibus aurem, Mox etiam pectus praeceptis format amicis.

Lieeat mihi denique opinionis meae firmamentum in achsmuthii verbia ponere Hellen Alterthuma unde Th. 2. Abia 2 pag. 2II u. 13. : Die helianischen

Gotter atton den Stan desilucks, ea sis Gotter .aren, iche nach inem hiJohsten Geaetae, da das hsichata Iuchisua de grogate Volikommenhei und lugend heriai et undison dem deri ch*ssetas a stelli, auch Mustar u seinbegehri; - die Geboto de Gotter urgen nur, ei ais o hochater Macheausgingen, undishns Ermunierunt noli Neivis de Gotter fur gultigaeaehtet, den an de Menachen liabten Mus uri dis ander Gotter Rech und Tugend. i Nonnullarum fabularum ipsa argumenta nos docent, studium aemulandi deorum virtutes imprimisque eas, quibus insignis essent, artes in antiquissimis homini bus fuisse quid enim aliud exprimit fabula illa de Arachnes certamine eum Minerva ab Ovidio libr. VI, uet. s. 5 145. poetico more exornata, nisi Lydiae Phrygiaeque virgines araneolas imitantes texendi artem invenisse operamque dedisse, ut ipsam Palladem, quam huius artis maxime gnaram haberent, ea superarenti. e. summam in ea perfectionem abSolutionemque assequerentur. Similiter in illada Marsya fabula Merodot VII, 26 iin Xen Anab L 2 8. cuius argumentum id esse videtur, ut ars lyra eanendi inter Graecas quasdam gentes aliquando multis invitis tibiam inflandi scientiae anteposita esse dicatur cf. Bottigera Abh Hung Di Er dunide Flsit tin dis Nestra nides Marsyas in Delanda attiachemmae umid. I. pag. 279 s. rixae Graeeorum in Asia, utrum in aeris Magnae Matris, Bacchi aliorumque deorum lyra tibiae, an tibia lyrae praeserenda esset, non deseriptae forent certamine Apollinis lyrae defensoris, eum tibiae perfectore Marsya, nisi optimos homines in quovis animum excolendi studio deorum similitudinem assectare persuasum fuisset antiquitati. Quodsi poetarum fabuIas virtutes deorum et heroum aemulandi desiderium in animis humanis excitare potuisse, exemplis ex ipsa historia petitis demonstrare cupiemus, deducemus diseipulos ad

24쪽

Alexandrum Magnum, quem duee Homero tanta Ae illi; admiratIone raptum fuisseeonstat, ut nihil magis, quam similem gloriam gloriaeque praeeonem similem euperet Nee solum Alexandrum ita sensisse, ostendit Ioannes MueIIema Th. 8.

que quam in diis imilitudinem eum viris virtute insignibus prisci homine notione de deo omnibus numeris perlaeto nondum perspeeta requirebant, hane illo quidem tempore moribus non solum non obsuisse, Red etiam homine ad divinarum virtutum communionem adduxisse, lndicare voluit Sehilleos, eum eaneret Ala die Gottermenachlisther noch waren, waren Menaehen gotilicher. k utrum quantum aerifieia, quae antiquissimi temporibus ab hominibundiis offerebantur, iis onveniebant, quae ipsi homines eum Voluptate accipere so- Iebant. Est enim notum, tantum cibo et potioni inter eos esse tributum pretium, ut quo maiore auetoritate aliquia apud suo gauderet, eo magis omnia nutrimentorum copia in eum eonferretur, euius quidem moria non solum in libris saeris Gen. 43, 34. Imam. I, 5. , sed etiam apud Graecos aeriptores sunt exempla: Spartae enim regibus altero tanto maiorem ibi partem et in acrificii et in mensa publiea legitime esse oblatam, narrat Herodot. VI, 57. Graeci igitur primi temporibus se nihil magia gratum neeeptumque diis saerare posse arbitrabantur, quam eibum et potum hine apud Homerum omnia sacrificia sunt cibaria, victimae partim ab hominibus omeduntur, partim diis quas edendae offeruntur, eo desunt libationes, quibus potionis avidi et dii et post deos homines deleetentur; λυκαυστα enim, quae ne postea quidem admodum in usu fuerunt, Homerus non memorat, nisi in aerificii piacularibus et deorum inferorum aeria cf. d. XI, 5 sq.

Iieet dubitare possis , utrum mos equo totos in flumina ad horum deorum gratiam

parandam detrudendi Il. XX l. 132. simile quid in se continuerit, an id genua

των ναθηματων fuerit. Quam sententiam de studio hominum vetustissimorum ea imprimis diis offerenda, quae ipsis iucunda essent, a Iongius persequeris, quum alimenta antiquissimis temporibus apud plerasque gentes tantum e plantarum opia petita fuisse videantur, facile eoniicies, sacrificia incruenta priora fuisse eruentis

es Plat de Legg. VI, pag. 3I2. e. d. ip minera,eachichte de Religion. II. S. Fgo, a revera Penelope Od. IV, 761. tantum Ουλας pro antiquissimo a erineandi usu Minervae offert Homeri sane tempore Graeci quum maxime carno

25쪽

et pana veseveritur, deos erilentis eris gaudere arbitrati sunt, sed hae quoque aetate et vietimae et arae ovλαις Ουλνυταις, mola satia, L. Mum Lexit. p. 19 Isq. tamquam reliquias ex ultima antiquitate sparsae sunt. Iam tum autem deoruni reverentia et aviditas dandi aucta ita erant, ut unam bovem deorum voIuptati satisfacere non emper erederent, hine ortae sunt κατομβευ, acrificia numero

vietimarum iusignia, It VI, 93. II 5. Od. III, 7. 59. Quid quod Iason Pheraeus, Soerati aequalia, tanto deos exhilarandi studio in naua fuit, ut uno tempore bovis mille et deetes mille vietimas minores teste Xenophonte inst. Graee. IV. a.

immolaret.

I Quamquam Graeci non omnino hominibus immolandia abstinuerunt, tamen hune usum numquam omnibus laudatum fuisse et postea tantum in nonnullis saeris Ioeum habuisse probabile est. In sabulis equidem Vestigia eius non admodum rara inveniuntur, inprimis in Athenienatum ivitate eui enim Chthoniae et reliquarum Ereehthei filiarum, quae ut patriam ab oppugnatione Thracum ineolarumque Eleu-ainis tuerentur, iussu populi pubIiee immolatae sunt, filiarumque 'aeinthi, Spartani Athenia habitantis, Minoe urbem obsidente, eamdem ortem expertarum non veniat in mentem cf. Machamulli hesi Auerth. II. 2 pag. 224 ff.). Aliae tamen fabulae saeue demonstrabunt, iam antiquissimis temporibus intellectum esse, quam indigna deorum numine talia essent aerificia pertinent hue narrationes decerva subatituta in Ioeum Iphigeniae, eum in eo esset, ut hae a Graecia immoIaretur, de Phrixo a Iove per arietem servato, cum pater Athamas a noverea falso oraeviora eptus eum huic deo mactatum esset et But anni mythologus om. II pag. 229 sq. . Videntur igitur Graeci, quos a prima sacrifieandi simplieitate postea nimia victimarum opia aberrasse supra diximus, quod diis optima quaeque pro victimis esse offerenda putarent, alio errore etiam ad homine nobiles saerifieando esse delati sed hae deos olendi ratio neque antiquo tempore multia Ia-euit et poatea eum Graeci humanitatis rationem habere consuevissent, fere ubiquo abieeta es mitigata, in nonnulli tantum Ioela servata, aut per editionem re novata eat. Negari autem non potest, quod tamquam aliquid singulare et raro usitatum historiei proposuerunt,mali Iovi Laphystio Athamantis posteros Herodoti VII, 197. , pueros Iovi Lyeaeo in Areadia Lycaone auctore eum ante huno tantum liba offerrentur maetatos et in honorem ApolΙinis Leucadii hominem quemdam maxime maleficum quotannis in mare coniectum esse PStrab. X. ante med. r. Fast V 630. . Sed quae huiua moria exempIa non solum de Themistoele, sed etiam de Achivis Philopoemenia mortem deplorantibus a scriptoribus PIut Them. 13. Arist. s. et Philop. 21. oll. Liv. XXXIX, 49 η 50. eommemorantur, horum alte urit eomparatum est, ut appareat, Themistoclem, nisi coaetum Athe

26쪽

niensium seditione et furore Euplatanti Iau, tau DN eommissimili ho fuisse, alterum autem ab Aehlvis Messenios, aptivos lapidibus e re sepulerum Philopoemenis neeatos eam nos doeest, ne Livio quidem de aerifieio humano disertia verbia ditaeente: an autem Messeniorum lapidationem non ad saera laetenda, sed ad vinia dictam sanguine umendam putaverim esse reserendam non enim eum iis fa-eere possum, ut ensent, usum aptivos in tumulis bellatorum ab hostibus eae soruni interficiendi ad sacrifiei pertinuisse erat hoe potius genua ποινῆς, quae pro mortuo exigeretur, genua ultionis illius , quani eognati interfecti euiusque viri se ab interfectore expetere debere antiquissimis temporibus statuebant itaque

τος, ποινήν autem numquam uerorum, Sed redemtionis pro caede commissa et

vindietae pro tali faeinore in malefieo exereendae notionem habere, vel in D. XIII, 659 et X F, 483 satis perspisuum esse videtur. m Morrem turpitudo in ipsis aeris a Graeeis aut plane vitata est, aut, si forte in nonnullis urbibus admittebatur, aliunde, maxime ex Asia et Thraeis, in Graeco-Tum deorum ultum transiit. Quae enim inter Babylonios in Mylittae eultu atque in insula Cypro Asiatiearum religionum partieipe teste Herodoto Iibr. I, eap. 199. acciderunt, ea inter Graeeos, qui quodvis erimen in templo quodam vel eius vicinia commissum graviter a diis puniri statuebant Vim Aen. I, 4 I. Iocum habere non potuerunt nee Cottyto dea, ieet Iuvenalia Sat. II, s. 92. eam Ceeropiam dixerit, Athenis ulta est, quamvis non negandum sit, huius deae a Thraeibus exeogitatas cultum a Corinthiis et Doricis gentibus esse eeeptum cis Butim Mythol. Tom. II. pag. I 59 167.ὶ eodem modo ιερο δουλoe, quae libidini inserviebant, non ex Graeeorum religione ortae, sed ex Asia in Graeciam transIatae sunt es meis- muta helian Alterth. Om. Il. p. 2 pag. 299 sq.), ἱεροδουλοι et νεωκοροι,quales

Graeeorum proprie erant, eo bona fama ne castitate carueruat, etiamsi Serabo et qui postea scriptores eius auctoritatem aequebantur, Asiae et Afrieae ἱερολυ- λους ita eum Graeeorum miseebant, ut ex morum turpitudine, qua illae erant, aliquid in Graeeas transferrent.

n es Hom. Od. XX li 4 3. otio divinae in puniendis malefactis iustitiae orta videtur inter Graeeos ab eo, quod tribuebant diis, studio homines retinendi

ah omnibus, quae tantum deorum essent, humano autem generi non eonvenirent: hine a quia faeeret, quae homini non permissa essent humanarumque actionum linea a diis praescriptos transirent, vel si nimiam quis in terria fortunam aut uperet, aut possideret, en Sebant, talem deos superbiam υβριν in hominibus non ferre, ae invidere nimiae in agendo licentiae nimiasque magnitudini fortunae

φθονερον το θειον) Itaque dii, quem aliter agere viderent, atque ipsi vellent,

27쪽

malis deterrebant, amabant et augebant bonis eo , qui positos ab ipsis generi humano limites nuIIo modo violarent. Imperiae a tantum de poenia praemitaveri elorum notiones hae ratione oriri potuisse, quivis acile inteIligit, tamen ita eommune omnibus Graecis fuerunt, ut et Solon Ieges auas violaturis poenam deorum in hae vita ertissime exspectandam minaretur et quicumque laeto rerum uarum atatu gauderent, meliores haberentur, quam qui fortuna adversa premerentur cf.

Arist. Rhetorio. II, II. Om. IV pag. 240. ed. Biponi. ox Fatum aeternum, quod effugere nee dii ne homines possunt libr. I,

cap. I. τὴν πεπρωιμνην μοιρην ἀδυνατα εστ αποφυγεειν και Θεω , res hui ianas pro Herodoti sententia regit summa hae potentia, quae ad notionem unius dei praesagiendam eum d duxerat θεος, θεῖον, δαιμονιον , modo malos unit

libr. IV, eap. 205. et superbos deprimit Itbr. VII, eap. 10, . 5. φιλώι γαμ

θεὸς τα περέχοντα παντα γωλουειν et o γαρία φρονέειν ἁλλον μθ ο θ εος ἐυνυτον , idque tanta severitate, ut a posteris poena ob maiorum maleficia repetatur libr. I, eap. I. Κροῖσος πει ἐπτου γονεος αμαρταδα ἐξεπλησε sqq.); modo bonis est auxilio et imbeeiIliores a fortioribus tuetur libr. VIII, cap. 13. ποιεετο τε πανἐno θεου, κως αν ἐξισωθείη τεν Ἐλληνικω τὸ Περσικὸν /ινγει πολλω πλεον εἴη fati autem necessitate eum homo se Iiberare non possit libr. III, eap. 43. eummamquam dolente hoe ferre deeet libr. IX, cap. 16. preeibus tamen id potest retardari SI. προ ριεομενου - ἐπανεβάλετο τὴν Σαρδι ν λωσιν).p Apud Homerum, ut in antiquissima Hebraeorum doetrina notiones de vita post mortem minus uni exeultae et clarae paucis enim exceptis , quibus aut adscensus in eoelum e gr. Ilereuli Od. XI, 60 sq. sodesve in insulis beatorum

Rhadamantho Il. XVI, 322. Menelao d. 1V, 563. propter aretiorem eum diis

eontanetionem dantur, aut graves poenae propter iniuriam diis allatam imponuntur e e. Orioni Od. XI, 572. antes va. 582. Sisypho a. 593. , mortui tamquam umbrae in re versantur ne minimis quidem viribus praedit Vs. 392. quam obeausam ipsi suam eonditionem depIorant s. 487 490. nisi sorte in iis, quae de Minoe, mortuorum iudice, dicantur, vestigia quaedam de poenia praemiisve hominibus post mortem tributis inesse atatuas, quamquam verisimile est, omnem illum Ioeum a s 567 - 629. a poeta quodam postea esse additum L Thieracis Urgestali de Odysses pag. 69 sqq. et pag. 72. Attamen Homerus eo bene meruit, quod aequales de vita quadam post mortem docuit, qua doctrina exeulta poetae post eum viventes Graecis de mercede eorum, quae in hac vita fecissent, aut iucunda aut ingrata praecipere poterant. Hinc etiam Hesiodus viris virtute insignibus fortunam secundam in his terris, in posteros quoque transeuntem Gργε. 277-83.)promisit et mortuis habitationem ἐν μακαρων νησοισι oneessit ερr. 15 5 II.)

28쪽

Tragie poetae magnorum eriminum poenam ne in Tartaro quidem intermitti eo thndunt et Eumenides homicidii vel laesae hospitalitati ultriee etiam post mortem faeiunt Aeaeh. Eumenid. a. 273. Quam persuasum fuerit Pindaro de poenia a Ierum et virtutum Praemiis, quae ferant mortui, acile intelligemus ex od Ol. II, Va G2 - 74. ubi poeta divitias virtutibus ornatas optimam rem esse homini affriuat, si quidem, qui eas teneat, futurorum non sit immemor quae post morismomnes maneant, futuras maleficiorum poenas et bonorum atatum fellae describens. Itane sentiendi rationem philosopho accurate perpendisse, vix onunemorandum est ei Pist. Rep. I, pag. 153 d. d. Bip. τον ἐνθαδε αδικήσαντα δει κει ἐν αδου διδονα δίκην.q erunt de hae dea inter poeta antiquos maxime Homerus II XIX, 9095 sqq. et Hesiodus eor. 230. eamque non soIum homines, aeripaum etiam I vem ad agendi rationem non satis perpensam in naideratamque pellexisse eonte derant, ipsi tamen senserunt, quam indigna hae de A te fabula, quam hominea

rudes ad excusanda facinora antea commiSs iuvenerant, demam numine Mael:

hine ex Olympo a Iove in terram deieeta traditur et pedisequae ei adduntur ιται preces, quarum auxilio pius deorum ultor errati veniam impetrat. II. IX, 503 5I2. Poetae tragici ita huius deae naturam mutaverunt, ut eam pro UOBau-tate deorum illo homines, quoruni superbiam υβριν hi iam perspexissent, ad

maiora facinora committenda adducere dicerent, quo celerior eos Rasequeretur poena.