Observationes chemicae et mineralogicae ...

61쪽

sgnotae, pondera exacte adaequata v. g. misca colamielli, sis ad modum denarii directorii, usque ad elementa mi nima, semper in partes aequales diuis, et Vitrumam gustioris colli, in quo collo linea transuersalis limae ope sermata, indicans, vitrum, usque ad hanc lineam alma destillata in calore temperato repletum, continere quam litatem Ini marcae coloniensi pondere aequalem vel, si minor quantitas placet, dimidiae, aut semunciae; iunt requisita ad grauitatem specificam suidorum detem minandam necessaria quibus commodissime sequenti modo utendum. Repleatur vitrum usque ad lineam dictit liquore ponderando, qui per diuosas horas in

aere temperato stetit, et libretur; sic commodissime determinatur eius grauitas specifica. V. g. Quantitta, spatium, quod una arca coloniensis aquae destillatae

repletur, implens, olei vitrioli Nordhussiensis, indigDoptime soluentis, pependit O L semuncias Anglicani, semunc Aqua sertis argentum olim

tum sine calore soluens, lamellatum autem crassitiei chartae suae calore duobus diebus non soluens, sed in leni calore quem manus perferre potest, dimidiam sui partem satis breui tempore soluens Didem spatium ocicupans pendebat arcam unam et D , semunc Eadem aqua fortis tam dii soluit mersurium ciuium -

62쪽

se, sine caboris applacatione. donec tota in crystallos abierit, quae calore denuo fluidae redditae, quadruploue aqua L&stillatae dilutae non denuo concrescunt, sed solutae testentur. HOC modo commodissime semel annotato estuetus determinato huius vel illius emstrui semper, quoties volupe erit, in sum meum conuertere possumes Saepe scribunt auctores, etiam artes docimasticae peritissimi, solui hoc vel illud corpu*in hoc vel illo menstruo sed dolendum, quod, etsi

secundum stata summorum virorum operationem insti tuamuS, re non semper me edat ob iusto maiorem conincentrationem vel dehilitatem munitrui, quam non de terminarunt. Hinc historiae solutionum' et praecipitatio4num hactenus typis expresilirum valde emendari soLsunt, sed non niti immento labore.

63쪽

OBSERVATIO X.

ARENA FERREA RUDENSIS.

um fureum natiuum existat, de eo adhuc lis est in- ter auctores mineralogicos M. Quae eXtemo splendore ferrum maxime referunt , uti mica ferrea Lissi ami etc. V lurimum arsenicales sunt minerae, et pessimae indolis ferrum dant, scit quod quidem facile funditur, ast frigidum ficillime frangitur Kalibi iii invocant . Propius accedunt retrachoriae minerae, sit quaeram, et trahuntur. Sed nec hae verum ferrum sunt, sed adhuc quadam portione sulphuris pollent, unde malleabiles non sunt. Pertinet ad has arena, quae in Insula der Ruden dicta, inter Rugiam et Pomeraniam sita, in-Venitur variis coloribus imbuta. Cribri ope ex illa se-

a Vidi in Musaeo Celeb. Burri determinata sub trigona et textum NERI varia specimina sub serri Da Iumeliosa probabile reddunt, artes tiui nomine missa praesertim nota ctum non se Reperiri dicitur inhil est, quod massia accepit spo minera ferri lapidca ut VOCE LII cimen Schmultaldense, cuius forma in Sys. p. 177.

Parari

64쪽

parari potest facile dimidia pars particularum lamellosarum, quae me nondum eXPertae a magnete trahuntur; quare etiam Ope magnetis ex hac arena colligi poς sunt. Similem arenam vidi a Dobberan, haud procul a Rostochio distante, undiam mi am aliamque orno- ensem in collectione Celeb. BuΤTNERI. Vidi ibidem mineram e Dannemora Sueciae misiam, etiam retrachoriam pateticulis simillimis constantem , calcareis partibus immixtam, hinc cum acidis exseruescentem. Si ponamus, in fundo maris adesse venas talis minerae illius particulae motu maris separatae et cum arena mixtae in litus reiectae talem arenam constituerent. Ceterum optimum inde femrum parari posset, Cum ab arsenico prorsus liberiim sit; et quod parcum illi adhaeret sulphuris, addita terra calcarea, in fusione absorberi posset, alioquin enim euasurum, quod candens fragile esset, umbri e vocano.

65쪽

OBSERVATIO M.

AQUA FORTIS VIRIDIS.

As rLivs VALENTI Nus describit aquam fortem ad cuius praeparationem quoqii vii de aeris adhibuit ' lassitu debitis cautelis qu6ndam mcessum, etobtilitum ritum nitiseleganti viriditate nuperbientem putas 'forsan aliquid erilsinis conspurcasse collunt retortae figulinae, quod clim spiritu transiuerit in recipiens Rectificaui ideo illum per retortam vitream, rostrum intermedium et as recipiens pariteT. Vitrea, lutumque quod in usum vocavi constabat e puluere puri imi ste titidis ab cum oleo lini in pastam malaxando reducti

flem p. I . A .cu, mectis Lin stillatione spirituum acidorum, ubi NE Syst. Nat XII. om. III. p. a. omnibus praeferendum est, dum adeo Usus sum specie orti ica cinera spiritus salis penetrantissimos vapores stanti, qua igne albi tum euadit, coercet, ut ne quidem naribus iii nulliuiue mica nec metullicis partibus .cturae proxime admotis odor vllus

66쪽

vasaque erant purissima, et retorta ita in catino furni posita, Vt ne unica quidem particula spiritus, ebulliendo ad supremum ventris prosiliens in collum defluere posset; sed soli vapores eleuati collum intrarent; et per infundibulum vitreum longissimo tubulo instructum limgerebam prouide retortae spiritum redirificandum. Sed absoluta destillatione denuo apparuit liquor amoenae Viriditatis, quae Spiritu urinos astiis,mutabatur in saturate caeruleum colorem. Apparet itaque, haud dissiculter metalla cum acidis spiritubus destillando transvehi. posse.

OBSERVATIO XII.

SAL MEDIUM IN CINERIBUS CLUELLATIS.

odu parandi cineres clauessatos Venales Dptim iomnibus notus est . Incinerantur scit ligna inter quae duriora praestanti cineribus superfundunt Η 3 aquam

percipiatur; no Intum sic dictum hunc finem optimum, minus prae rabe para cum calore colli retortae deliquescat perpetuum Dippelli quod e puluere stat et minus commode adhibetur laterum coctorum et oleo lini para cum calore tuo ceteroquin notorum lutorum in et dinuati Disitias by Ooste

67쪽

aquam frigidam, ut extrahant sal lixiviosum, cui adhuc. partes inflammabiles quaedam adhaerent, ab alcati contra vim ignis ad tempus defeniae. Cum vero liuiuium ipostea vi ignis et inde producta vaporatione denuo

sit coagulandum, necessitate coguntur artifices, ut tam tum quantitatem maxime necessariam aquae pro soluti ne affundant, i. e. nullum lixivium ad evaporationem eligunt, quam quod summe concentratum, to mam Cens innatans nunquam fundum petere possit; si enim minoris grauitatis specificae, adeoque minus concentratam solutionem in sum Vocarent, inutiliter tempus,

ignis pabulum, labores, hinc sumtus essent impensuri. ab Iani si quae in cineribus inter partes a catinas latuissent alia media, nondum in alcati versa, uti tartari vitriolati species, haec in hanc frigidam solutionem recipi non potuissent simul, praesertim ob summam hanc Concentrationem , nec aliud sal cognitum potest in hae lalutione abscondi. Ergo fieri nequit, ut in hoc lixivio igne coagulato reperiatur tartari vitriolati species Ev

a astundunt quidem secunda vice sit hanc, tum concentrata non sit. denuo aquam rigidam; sed hanc so sal medium soluisse, tamen id in fu-lutionem debiliorem asseruant, ut tura concentratione rursus decidere postea re si cineri affundis ino probabile est. Diyitigeo

68쪽

perientia autem contrarium docet, scit quod semper magna quantitas filis medii, arearo Vitriolato analogi e cineribus clauellatis venalibus albis optimis, instituta denuo in aqua frigida solutione , secerni possit MQuaestionem non nisi hoc md solui posse iudico Quando dicta solutio in siccum sal coagulatur, hoc fit squalidum col6tis adhuc cineret, nec satis siccum. Hac ratione coacti artifices ad dicta vitia remouenda frustulatim hoc iniiciunt Rhio re aberatorio c), ubi flamma hoc subiectum lambit, modo fissionem praecavent, et satis diu igne applicato extrahunt mistula sicciora alba, quae in cloliis prouide clausis venduntur. Hoc album 1al est, quod copiosum sal tartaro vitriolato analogum, ut dixi, conticiet. Hinc colligendum Videtur, genesin huius falis ita explicandam esse, ut quaedam particulaetati alcatini acidum mamma lambente recipiant.

b Simile sal videtur quod BoER rem in quo panis coquitur reserente, MAAvius exsolutione cinerum cla- item iniectis lignis calefaciunt, do-vellatorum, sed calida aqua instituta, nec fere candescat tunc glebas salis crystallisatum obtinuit Elam ciem alcatini iniiciunt , et ante ostium Lond. I73a. to T. L p. 96. furni igne alere continuant ut flamisma furnum intret, in illo circuletur,e' o utuntur furno ex lateribus stru adeoque sal alcatinum lambat quodcto, interna cauitate furnum vulga spiraculaverinpromouent.

69쪽

OBSERVATIO XΙΙΙ.

DE SPATHIS. Spatha basi calcaxea textura lamellosa Dagmentis

plus minus rhomboidalibus , inura determinata via, habitu ab aliis lapidibus crystallimatis facile dis vguenda metantur, quae in Classe Calcareorum spectast lem Ordinem constituant, si in diuisione fossilium ad habitum externum simul respi re Placet. Genera dis reliquorum quae sub Classo Calaareorum comprehenduntur, Varia pro diuersei partium Diabluentium indoli et mixtione. Calcarea e terra calcare purissima crystallifando nata forma determinata Varia, cuius species praeter Ill a LINNE EST FELDIus bdescribit, nimirum eas, quas Hercynia suppeditat; Aosta terra calcare acido ritriobe iatrata cinastam

70쪽

ia crystallis prismate hexaudro , ductu ateribus ops Positisi latioribus, apicibus cuneati L aliaque. I Atte lationem inter in me intur quae Flum in die tur quo sub nomine duplex vulgo intelligi solei spathorum oenus alterum leuius, lucem attrahendi Vi non imbuendum, ast certo caloris gradu phosphorescens, Tamem

tis et figura, determinin m mum ci cras, quod quoque SpWrei vitrei nominu insigniri blex, cuius species

plures Cronstetit o enumerat; quibus forte addendae, quas nuper e Saxonia accepim duae species, altera , anethystini coloris Mecte cubi e crysultisara, alte ra nauci tu i in is, 'mam riualem Fig. H. exli her; has magnesiam: Unx ere, inibi ad vitrum duabbandum adhiberi, assirmauit is , a quo illas accepi; mius autem Veritatem experimentis indagare nondum p tui, cum specimiuibus his suae sigurae destructione nil demundum esset, nec Paruitas e um experipaenii ii, stituendis sussiceret qui ire tantum ex extet signis db

e Versin elirer eum Mnesalia uendos: cum tamen, quod ipse Aiasi g. 97 seqq. peculiarem inde m tetur. rvinciam in pisicij constit

stituit sectionem, et calcareis asso sua sua ea resbluore calleamus su elanda negat, dum nullae particu dente toto habitu licebit ea sub callae ealcareae ex iis hactenus educi careorum classe tradere, donec mi 4,otuerint et indusioneaffectus pro tio eorum clarius pateat