장음표시 사용
81쪽
Vird in Oiιndum in poterne. Cap. X. E aquis potabilibus Sancti Ossiani licet praecipua laus sit aquae fic: celhe eo quod in diate, uel immediate succu trat omnibus humani corporis allectibus unde tam celebre nomen pet niuersam ubi assu Dp it ut supra declaratum fuit, nihilominus quoniam resi quae non casu a natura sunt productae . sed miro artincto, cum sint omnes pro peculiari beneficio datae, ut dictume: in postibile ut inberct ab aliqua eatum damnum aliquoi,dum propria nam unus cxer l, quam admodum veretur de ficuncella. quod ventriculum edat, dum hi pati succurrit, de balneo magno, quoddam ventriculam roborat, hepati noceat; idcirco declarandum est in praesenti quis ordo fetuandus sit in earum pro- tu. Non desunt ex modernis practicis,qui ante aquam si cunc cl-let consu 'unt, ut sumatur aqua Tettucci ad euitan wm iacumentum pollibile in serri ab aquas ςςrix, ct omittunt aquam baiane in 'iii, ut is c um ei antiquitus, attestantes hepar infaminum o aqua balnei magni, quod non contingere dicunt cx potu aquae et ruccil unde cum foueatur ab ea ventriculus sine hopatis offensione, merito concludunt ab ipsa ordiendum esse ante ficu i cella, rnon a balneo magno ut opinioni scutassentirenti n-
quam potui, sic ne debeo multis de causis primo ne prouidentinaturae inui iam faciam, a qua cum illud maximum datum sit huic loco, ut si quid nocumenti possit inserti ab aliquo balneo, in promptia rep:riatur in jsdem balneis, quod iemouere possit illud
nocumentum, vanum existimo, aliunde petere auxilium, quando in loco proprio haberi potest, o quod magis reseri, ratio haec me monet, ne equar hanc opinionem quia ubi maius iuvamentum te peritur, non clinquendum est prona mori consequendo,quod autem ab aqua balnei magni proueniat maius iuvamentum, quam ab aqua Tettuccij, inde maniffisium apparet, quod aqua balnei magni munitum reddit, ni riculum ad euitandum damnum possibile inferri a ficu i cella, ut facit aqua et luccij, similiter alui excrementa de ij cic, de quod praecipu attendi deber, omnes alias partzs, per qua stranti re bet aqua cuncellae, ab excreme: iseriam purgat, quod 'o eat daturi qa: Tu auecti, unde aqua ballaci magni cum i cmoueat ventriculi nocumentum, purs: aluum, o Praeparor omnea alias partes pro ' transitu
82쪽
aquae tineellae, sequitur, quod ex ipsa consequatur maius iuua- emum, re per crinsequens, quod ab ipsa scordiendum, non ab aqua Tettiaccij. Additur ratio 'mpathar, quere piritur in his κ' quis propter quam simul cum permanere podint, superuacari c-Mm est, aliunde petere auxilium, quando proximum ei sine suspicione alterationis Vltimo experientia ipsa a dicta opinione me remouet antiquitus enim vidi hunc ordinem seruatum fulses ne detrimento, imo cum utilitate; sic eundem ordincia seruandum esse semper attestabor, incipiendum videlicet esse a balneo magno his, qui sumere volunt aquam cuncellae. Neque sunt audiendi asserentes aquam balnei magni calescere hepar,&ε qua Tettucci non calefacere, cum non transeat per ipsuin, sicut Deitaqua balnei magni, primo quia agitur dc impossibili,quod aliqua portiuncula con transeat per hepar, ut moris est cuiuscumque rei in venrriculo existentis deinde quia dato, quod principali scrpet ipsis mori transear, si hepar non calest ab aqua et lucci pertransitum, potest calcficta, reo pinquitate contactus, non secus ac faciat ignis, praeterea quia aqua balnea nauarii, Re si sit facultatis calefactivae, nihilominus pcrduos, vel tres dic sin princip:o assumpta hanc facultatem cum detrimento merccre non potest tum propic aliarum minerarum participationem re rangentem
hanc eius virtutem rum etiam propter humores existentes in hepateant propriarn euacuationem non permittentes facultatem
hanc exerceri ultimo quia statim succedit sus ficuncellae, quae non permittit infigi ullum damnum ab aqua balnei magni, sed tantum sequi iuvamentum, scilicet preperationem ventriculi, aliarum partium; eaeqno maius crimi iuvamentum, quam detrimentum, in usu harum aquarum stilus antiqtius est sequencus. Num autem sumi debeat aqua balncin s sol ro , vel pluribus diebus, consulendus est petitus medicus, qui habita consideratione debilitatis ventriculi, ob Ductionis aliarum partium determina tirum rum dierum dicta balnei magni inseruientiumrro praeparatione ficu iacetiae, di sic purgato aure aud ictu Auic. lib. primo feri et doctr. a. cap. 6 damnumque euitabitur os Lbila inferri ab aquis aluminos non caute administratis.
De dos har m aquarum p. X r. Qii Assurnenda quantitas praescribi absolute non potest. lid in ea laruari debit, quod Gal. a. dercen. vi minoi
83쪽
acui. praecipit de alijs medicamentis, qualitas videlicet complexionis: sant enim aliqui maior egentes medieamenti quantitate aliqui vero pauciori contenti. Qualitas autem conplexionis est attendenda penes sexum, aetatem, statum; Massuefactionem mulier namque leuiori eget medicamento, quam uir, c adolescen res, atque senes non sufferunt illud medicamentum, quod tollerant in conlistentiae rate positi, rustici pr terea, desi praesertiati qui vitam agunt in aere grauiori sunt dissicilioris solutionis, de topterea in j requiritur maior do sis medicamenti, quam in nollibus, vitam pri sertim agentibus in Ciuitatibus optimi aeris. Idemque seruatur in his qui assuefacti medicamenti , tunt tire isdem ut cibi, propterea dos aquae assumendae determinate pretscribi non potest. Nihilominus ut distincte, 6 ordinatὸ procedatur in hoc; animaduertendum est, quod pro do si vel intelligiturdosis quotidiana, vel numerus dierum, si quaeritur do sis quotidi αna, dicitur, quod nino quantitas in mulieribus , adolescentibus, lasenibus non debet esse septem liberari nec ultra duodecim libras ascendere debent Rustici autem, 'ui assiduEmedicamentis sunt dediti non sumant minorem quantitatem duodecinxtibiarum ascendentes usque ad viginti. Reliqui verbdos min- medio positam seruabunt, Selic ordo sequendus est in omnibus, alioqni si esset minor quantitas, quam parsit, parum vel nihil
'qureretur, cum sit medicamentum adeo familiare, ut a natura amplectatur tamquam cibus, de sesset mai, quantitas,quam deceat vel vomitum excitaretque ipsam ventriculi virtutem laederet, unde magis nocere,quam prode se posset. In hac autem quatidiana dosi duo sunt notanda, quorum alterum est, quod primo die sumi non debet eadem quantitas, quae sumenda est in sequentibus, sed pauciori quantitato ordiendum est 5 procedenduro gradatim usque ad quartum diem, te poste permanendum semper in eadem quantitate alterum est, quod si dum bibitur, euenerit, ut uomitus excitetur, quod fit ut plurimum primo, secundo die, non debet sum alia aqua vice reiect per uomitum sed uia scit unicuique peruenire ad quantitatem sibi assignatam dummodo per vomitum non iudicetur redditam e Jh vltra quama parritem aquae assumptae in quo casu neces artum est repetere aliquam portionem reiectae aquae, tac in quotidiana dos statu i ut, quod gradatim procedatur ad assignatam quantitatem pro diuersitate eompleatonis, de si re ij ciat aqua supra quartam partem, assu - matur
84쪽
matur denuo aliqua portio quae pro ea, quae reiecta fuit si dein
de quaeritur numerus dierum, determinatur, qu d cum balnea Opetantur ut plurimum nisi ex causa multum necessaria, comunis; schola non imperet usum bain cornis in mi Dbus aegritudinibus; sic etiam debet numerus dierum proportionari qualitati conplexionis, affectus de absolute non debet esse minor quindecim dierum, prosequi quilibet potest, usque ad viginti,4 triginta cum beneficio absque detrimenti suspicio no, cum agant a- qtue iste, non sola qualitate, sed quantitate dosis, dierum. Qui uero eis utuntur leui de causa, his susscit numerus decim, vel
duodecim dictu, haec suiliciant de quantitate dosis assumendae: Dexictus ratione in potu Cap. i I DE victus ratione seruandi in potui artum aquarum ut sermo fiat, primo notandum est, quod quemadmodium ex GaI
in Lb. de nat hum com a pro victu quandoque non solus cibu , solus intelligitur, sed saepe hoc nomine omnia vite instituta comprehcnduntur, lic in praesenti non intelligitur solum de cibo. potiti sed etiam de regimine Cmnium re IUm non natura lium, Manimi acciderium, praecipue de aere, qui eligendus est placidus, non nimis frigidus, nec valde calidus; unde circa soli gortu ut notatum est supra non mulium ante proficiscndum esta di tum propter aeris se renitate frigidam semper existen rem in his regionibus, ne nimiis tardandum post solis ortum, ut caliditas cultetur, quae assidue inualescit in illis te inporbus 2b ortu solis. Similiter abstinendiana est a rotu in acre e Xrrcn calido, risicco propte innatae virtutis debilitatem, quae ut adversatur usui aliorum medicamento tum ex Gal. sce Dam prohibet usum harum quarum in his tam potibus; Dccetiam tentandus mulus carundem in aere exirc me frigido, sicco, quando uenti cxere me in scis ant quare acri mei us esse debet, e picpterea aerem v rnalem, vel autumnalem eligendum cs. supta fuit determinatum. De cibo postea. potu tria sunt, quae perp ndita bent,qua ii as, qualitas, quando administrari debeant delicii uncini minio mis quantitatem examinare qui Hi potubarum quarum licet 'ageat fames, cauendum in mei est a Dpers ira cibi quantitate, reptaecipua morborum causaeacitetur, luxam pictione ex
85쪽
non potest spectu diuersitatis complexionum appetentium ma orem, uel minorem cibi quantitatem, fatis erit in hoc recordari eius, quod dixit Gal. inlidiari med. cap. 8 quod uidelicet praen die non eget, qui fingulorum qu apponuntur, quantitatem tmetitur pro aequalitate appetitus, &ὰbctionis, illiosque dicti meminisse quod sicut sine fame nullas debet accedere ad mentam, sic ne ullus amensa me fame surgere debet. Quod facilius seruabitur, si uariatis cibis corpus oncibctur, quoa attendendum est in qualitate cibi assumendi dum enim praemanibus plures cibos haebemus, inminet repletionis periculunt,quare cibi qualitas simplex si sit cibus elixus, non diuersimode praeparatus: quia hoc modo testabitur repletio,nec ventriculus defatigatus in digestione aquae affuinptae laedetur, cum sacilius cibos clixos, quam alio modo praeparatos concoquat, non tamen negauerim, ut aliquando in principio mensae consedatur usus animularum, 'epatum pullorum stufatorum, sed cum uire. pinguedine castratorum, atque succo agrestae; nec similiter negauerim in fine mensae cerasa amarena cocta, clamygdala recentia, similesque fructus Cibi deinde qualitas non solum consistit in prςparatione, sed etiam in elcctione, unde cibus dcbet sic pullorum, vervecis, hedorum, vitularum, cui ipionum in his diebus , in qu bus licet commedere carnem; in alijs autem di is oua sunt eligenda, cu- euibitae blitum,&borrago, quae non cum oleo, sed cum ouis praeparentur, similiter oua non frixa, nec tosta sunt coquenda. ab sinendum est ab alijs carnibus, piscibus, lacticioijs , fructibus, tromat icis, coli, ualde calidis cibi,acutis salsia, o ad caput ef- fumantibus, si coiequi exoptamus utilitate ex his sontibus. Vinu praeterea eligatur ponticu, nodulce, Mali, si, iussicienter infatu, nocia aqua balnei, ut quibus d placet, sedcu alia cocta, vel leui
eruda,&in hac salutari dieta ieiunii scruandu est, non nim qua uis hora cibus assumendus est, e litatuto tempore. Quando autest cibus assumendus, determinari neq; hoc abiolute porc f., cum alij citius, ali tardius comedcie cogantur, vel prosicrc cleritate, tarditare digestionis aquae Humpte,ucletia, quia inu niuntur aliqui no valentes sufferre longam inediam Pro dctcrminatioue tamen con cludendu est, expectanducite aquae digestione non ex toto corpore quia haec ut declaratu est supra nolit ne dum ante prandiu sedic post prandiu , o propter hoc no sunt audiendi, qui putant non est e cibum assumendum, donec tota qua reddua
non a cit; sed assicit expectare digestionem a inae, qua
86쪽
fieri debet in ventrictito,is fieri non potest in minori pacto septem hora una. quandeque in spacto octo, vel nouem horaruna lucos militer seinpr sunt audiendi, qui dicunt posse commedi, quando lotium redditur coloratum, quas sit certum signum digestionis quia rana ut in multis fallax est, sicut quotidie in comuis p ri: Hur, sic etiam in hac aquae digestione fallere potest, cum possit colorati ante digestionem,uel propter eccessum caloiis hepatis, uel propter mixtione humorum ab ipsa aqua eductorum s ut fieri cernitur primis diebus assumptionis aquae, in quibus una, vel duobus horas ab assumptione aquae redditur urina colorata quamuis aqua ad huc supersit in ventriculo. Seruetur igiturbaee regula, ut ieiunetur aqua ad minus septem horis in non excedatur pactu et nouem horarum,quamuis urina non ut colorata, tum quia cntriculus labefactaret ut ex tam longa inedia, tum otiam quia non colorari urinam intra dictum tempus non potest
procedere ex in gestione, sed allade causa, nempe ex debilita,re,&frigrditate eorporis, ut colligitur ex Gai de drn., ideo concludi potest, quod licet urinast index indigestionis ex Gal. loco citato, non tamen semper ostendit verum, ut idemet asserit 3. de praesag ex pals v de non semper est expectanda urina cu-lorata, sed sufficit spacium temporis assignatum pro determinatione hore prandij. De sero autem num liceat aliquid sumere, dubitatura multis; dicunt enim aliqui, nihil sumendum esse de sero, primo quia cum parum temporis intersit a commestione ad hol.
eundi dormitum, digestio facta esse non potest, praesetim quod in
prandio optime commeditur; propterea ne turbetur di oestio cventriculus ledatur, nihil de sero sumendum esse conclIdun deinde cibo abstinendum esse dicto tempore asserunt, ut ventri cuius die sequenti sit melius dispositus ad quae assumptionam: erum, sit pace horum dictum, hec opinio mihi non arridet: consul enim, ut aliquid humatur priusquam ad dormienduin uiscat, primo ut fugiatur nimia satietas in prandio, quod attendi debet, ne alterativa debilis tunc existens nimis fatistet demde pro conciliatione somni scd ammaduertendum est otio firmcit paucus cibus, facilis concoctionis, qualis est in i sed earnis parum panatelle in iure carnis, desuper bibendonarum ;m optime infati, in alijs autem diebus sorbitio vitiali ni se of uel duorum recentium cauendumque est ab ara: nis quouis o do factis, cum diracillime digerantur, io modo verendum
87쪽
uones de impedimento digestionis: quia licet ita dicto tempore. non sit omnino absoluta digestim nihilominus reperitur in tali statu ut turbari non possit baiulmptione pauci cibi facilisque concoctanis,&isti ismodi cibus uentriculum impedire non potest in assumptione aquae. Superest nunc videre, qui gendum sit rca motum, quietem; omniam, vigiliam, inanitionem, repletionem, vi compleatur vino de resimine rerum non naturalium. De motu igitur, quiete loquendo animaduertendiam est quod umhibitiar aqua, nec non etiam transacta potione quiescere nemo debet per tres, uel quatuor horas, sed assidue
in exerc re, non tamen cum uiolentia, ne sudor prouocetur quia si cum uiolento exercitio excitaretur, damnum hoc sequeretur,
quod aqua i proprio cursu avocaretur, cum per eccssum, Murinam, non per sudorem reddi debeat; pr terquam quod euacuatio per sudorem est minus salubris, sin ea uirtus magis debilitatur quare mitis csse debet motus. Transacto postea dicto tempore non semper deambulandum est, sed quandoque quiescendu per interualla usque ad horam prandi j, post prandium conlumipotest tempus in ludis, Malijs solatijs. donec accedat vigesima secunda hora, quo tempore beambulandum est ad loca aperta adnuendam aeris a me nitatem per horam cum dimidia, ut deinde gratior sit somnus, 'uies nocturna. Qui uero deambulare non possunt, his concedi potest, ut equitando se exerceant, dum aqua bibunt, quemadmodum annis elapsis fuit factum in nobili quadam muliere Camerinens, cum non posset proprijs pedibus te exercere, deferri etiam conceditur super sedem loco exercitis, 'andem conceditur, ut proprio cubili aquam quis sumat calido existente thalamo, pannis optime coopertus, uentriculoque panni, calefacto, ac minime dormiendo, ut secit Dominus Ioan ies Maria predictus prima uice, qua accessit albo balnea, quotidie
faciunt inulta. In his autem, qui equuando, aut super sedem, uel propcio cubilia quam sument, quor iam scrvari non potest dictu Hipp. part apb Io .co ad iuuanda est debilis aquar a solutio cum calcari unciae unius, uel duaru in syr ros sol uel alter iis rei qualibet manc, ubi alijs sussicit tribile reprima tantum imane cum primo ciat a lucuncta tres, vel quartior syr. ros. sol. uel meli ros uel alterius tyr pro diuersitata affectuum , ut etiam salis comunis collari uno uel duobus secum dum corporis dispo-stionem ad lubricitatem, uel stipiti uate. De somno, uigilialequendo
88쪽
loquendo caucndum est in primis a noctiirnis vigilii quoniam
cum vires laedan easque recoluant ex Gat ira meth. inter cau
las extrinsecas, easque recentes laesionum nostri corporis nume
rentur ab eodem in lib. de nat hum com 1 fugiendae sempcrsunt, x aetertim in hoc tempore, in quo corpus assidue deambulans orat, virtus fatig ra indigestione harum aquarum caditur debilis propterea non vigilijs, sed somno in nocte egent, qu balneis utuntur in potu,&eo magis, quia interdiu nullo pacto dormiendum est, atque a somno diuino tamquam a peste quilibet alienus et se debet non cnim tantum obest, sed etiam nonnullos necat, uti eri vidi annis elapsis Nec imitandi sunt, qui post prandium quandoqu dormire lent, quoniam de raro a cid. t ut non crificetur, quod dicit Gal coni. q. apb. 7. quod viae licet ad sonantum conuersis post cibum caput impletur quias possibile cit hoc euenite quouis tempore, in hoc praesertim est facit a una, cum corpus satis ample nutriatur, caput ex precedenti euacuationem reddatur magis dispositum ad scipiendos uapores, quare poli prandium non est dormiendum, ideo a nocturnis uigiliis abstruendum. Quod ut facilius ex qui ponit, animi accidentia corrigi d benti cum ab ipsis ex Gai in incit, ut plurimum excitentur uigille idcirco omnes animi immodici af rectus positi a Gal. in lib. art med. cap. 8ς sunt de ponon di, scilicet ira, tristitia cxcai de scintia, timor, inuidia, cum eccorpus alterent,&a naturali ita tua uertant. Qui uero huic me
Uicamento in cumbit, in ludis, uolatiis commorari debet, non tamen sint ludi uitios quoniam animi affectus commoucre posse sunt cum nullus possit esse adeo constans ut sentiens damnun ex ludo alicuis momenti, aptus sit coirigere animi affectus, incubere gitur ludo quilibet debet pro solatio, non pro lucro Nec pariter solatia talia esse debent, ur uenereos astectus x. tenta quoniam eorum tempus Oppo it unum non est baliacorum usus, tempus Opportunum ad eum utendum dicit corpus m omnium
reis utatur corporem lsca facto quem infri id to lino
89쪽
rIum inuenitur in usu balneomina, quouis modo administrentur Idcirco abstiaendum est a venereis, Mab his, quae venereos aia sectus excitare poli unt; eoque magis a coim est abstinendum: qui . vltimi alimenti euacuatio cum fiat per ipsum, incidetur in
errorem inanitionis, quae euitari debet in balneis non secus, ac repletio;& ita standum est in regimine omnium rerum non naturalium, ut ex his Thermis consequi quilibet possit fructus, dum in potu administrantur. Da eaneis eruantis in his balneis extrinstet admi gratis. Cap. m. THermae Sancti Cassiani celebres cum sint non tantum ex mirabit bus et Tectibus earum, sed elim ex uniuersali earunde administratione propterea enarratis regulis seruandis in usu potus, reliquum est uidere, quid si seruandum, quando extrinsece administrantur. Aoniam autem extrinseca earum administratio confistit in infusione, duccia, ninimento , rationi congrua videtur, de his prius dicendum esse, quae seruari debent in infusione, cum balneorum usus magis uniuersalis sit infuso, quam luninentum, duccia, ut supra dictum fuit. Vt igitur ordinate, rectaque methodo in infusione procedamus,ante omnia qualitatem allectus perpendere debemus, si cupimus maximos eorum errores subterlugere, qui nulla habita affetius consderatione immergi aegrotos consulunt in his aquis thermalibus, unde potius
damnum, quam iuvamentum sequitur: affectus enim ut extrins
ce,in intrinsece moueri potest, ct in diuerso reperitur statu, se etiam di uersimode mederi debet δε id circo quando patiens
pro curatione accedens ad haec balnea offertur, de qualitate affectus eiusdemque origine est axaminandus, ut ei recta curandi methodus assignetur. Quando igitur quis extrinsece in parte aliqua offensus fuerit, vel ex casu, vel ex uulnere, aut alia simili oceasone, tunc ceri sufficit ei pro infusione partis testa uniuersalis preparatio syrupporum. pharmacorum; veruin si pars aliqua inualueat ex cauta intrinseca, cuiusmodi est paralytis, schias, ulcus dolorosum, crucians cum ossis corrosione,& similes affcctus, tunc pisit uniuersalem praeparationem ad particularem deueniendum est, prius qua in insulioni patiens subijciatur.
90쪽
citur particularis, non solum quia sic administratae . respicioriscia usa messi. sentem anaala hepatis dispositione prouenientem, ccausam materialem a capite in subiectas partes in Guentem; ex particulari ea ium effectu quia tranque causa corrigentes primo humores noxios soluendo evacuant , mox adstringendo
truxum humorum a partibus affectis remouent, festuto in balneis infundi possunt, certiorque salus ex ipsis reportatur. Neest, qui dicere audeat, vanam esse hanc intentionem in balneis, cum ad ipsa recurrant morbi in facto esse, non in fieri, propterea satis esse per balneationem laese arti succurrere, nec frustra terendum esse tempus in eius recuperatione, quod iam transi jt: quia supradicta curandi intentio licet necessaria non si ex parte originis; est tamenecessaria exparte conseruationis, cum assidue influens humor moibum conseruet in parte affecta unde persecte curari non potest laesa pars, nisi prius cohibeatur quod eam asssidue edit, nec ab isto ordine recedat, qui cupit optatam repor tare saturem, eamdemque stabilem, alioquin tuta non erit rec perata salus, Midco nullus mirari debet, siquando post balnea inrdinate administrata assectiis reuiuiscit, e in te idum si peioris conditionis, rectaeque administrationis exemplum sumatur praecipue a suprad et Domino Ioanne Liaria fgno qui vicere assecto in talo, ut supra dictum fuit, accedens ad haec balnea exactissime Florentiae curatus fuit, sed hanc pia paratio item inon uia cieetem iudicans ob dictam rationem, particulari cum lubi jcere volui euratio Ri, nempe epotu, pquae scuri celle. Buxi, Duc-ciaeque capiti opportunae, antcquam laesam pantem exponerem infusioni, de L ciae sar. et Georgij, Mi iste curandi modus quam uis xonsuisset ei ab Excellentissimis Medicis Florentia assugnatus, stit nihilominus confirmatus statim ac eis per litteras a Nobili laudo mi eius matre sui expostus. hunc ordinem secutus
adoptatam salutem pcruenit. ιὶ ec non peruenici, qui eundem sequetur. Vnde pro balti condis solui pol cli haec prima regula, ut qui detinentur affectione in qua uisco poris parte ex causa intrinscca, non exponant laesam parrcna infus cni, quin prius laesonie
rarticulari aquarum hi in alium. Qitibus cicipa: sc a filicta ex causa camn sica usiicit pro trisu sone uniuersalia purgatio, d mmodo inciscctione coc vita aliquid intrinsecus, in quo ui quaretur cuἀΩ. FRIriculatis iras 'iacio, prout Phys i