Qua arte formandae sint tabulae vere geographicae quae illustrent rationem ...

21쪽

- et in quibus eadem si incolarum copia, habitantium famen sedes diversis modis glomeratae sint, hic vicos tantum illic confra vicia et domorum in agris passim effusarum multitudinem invenies Tam disparem domorum distributionem ex soli peculiari naturas, ex oonsuetudinibus diversis colendae terra prosectam esse videbimus. Quanam proportione illud demonustrahitur 3 Nondum visa es de hac re consentio Cum scriptores dici si istici quaestionem parum

curaverint, accidit ut saepius ex censibus ne numeros quidem ad rem investigandam apios extrahere possimus. Proportio facillime computabitur ad rem demonstrandam com serendo numerum habitantium in urbibuε eum numero eorum

qui in vicis incolunt. Quam rationem jamdudum habuerunt fatis-fici Levassorius ipse edidit fabulam qua inscribitur e Cario duRapportio la Population rurale acta population urbatne pari a femenis en 1881 in qua e fous a denominatio de populationureaine soni comprises fouies les communes van plus de .ooo

habitans agglοmere A. Proportio autem supradicia rem parum exacte exprimere videtur. Dissicillimo enim notitiam invenies qua agnoscere possis, quae loca in omnibus regionibus urbium nomen meris obtineant. In nonnullis regnis, ut in Rumani situlum publice mandare solent, ita ut in nonnullis locis quae dicuntur e communes rurales 3 major sis incolarum numerus quam in quibusdam urbibus. In regionibus, guis urbibus cοnspicuis, proportionis supradictae usus etiam pravior

videtur; quod satis lucido ex fabula Levassorii agnoscas Saepius enim uno loco glomerari crederis homines in Aremorica depari mens 'Ille-ef-Vilaine quam in plaga quae dicitur Beotice(depat inmensi'Eure-ef-Loir, quanquam sagacissimus geographus moris animadversifes viculos multo plures in Aremorica esse quam

Methodum aptiorem adhibui Chavannus in studio, Verteilungder evolkerun Franhreiciis , . Tabulam instituit significantem quam frequentia sint loca amplius quam duo milli habitantium

eontinentia. Eo quidem modo region oppidanae facile agnoscuntur, a difficile percipitur qua ratione glomerati sint incola in regionibus ubi praesertim sparsas domos habitant.

22쪽

Similiter reprehendere possis et principium computandi mediam aream municipiorum id est locorum qui vulgo dipuntur communes , quod epulus est aesemacherius in libro qui inscribitur e Die Vonsiliolis de Thitringisclion Triasmulde Expedite enim inveniuntur duo munieipia aequaliter patentia, eum in alio omnes incolae in uno loco glomerati sunt, in alio multa domos in agris effusas habitant. Ariem veritas magis aecommodatam eXcogitavit Turquanus. Conduci enim computare proportionem Oοnserendo numerum inc larum uno in loco habitinnitum si anc gallio : οPultifiοnσβOIOmbee cum numer eorum qui singulas domos habitans franρο-gallie POPulcition cyarεc . Quae proportio exactissime rei imaginem exprimis optandumque ut eadem computatio reui ratin omnibus libris ad copiam incolarum pertinentibus. Verum nοnsοssumus eam agere ubique, sed in illis fantum regnis ubi auctores brevialaiorum, quae, Pensu habito, in manus hominum dantur, non satis habent edere numerum ineolarum in singulis municipiis. Fingere possumus artem alium, quae magis generatim adhiberi potest. Computare licet medium ineolai um numerum in quoque loco habitantium, id est in vieis, viculis, vel in villis. Principium jam secutus est Burghharditus in opere quod inseribitur e Da Erχgebirg, Pine oronaei rise anthropogeographische

Studio , . Ad hoc igitur onfugimus, distributionem multitudinis in Vallachia dum indagabamus. oti ruri uitiatrari possin notiones id diatributionemineolorum demonstrian sim Sisos . Cοpia incolarum, ut omnes notiones quae ad statisficam pertinens, diversis modis illustrari potest. Singulos numeros in ordinem distribuere lices, fabulamque formare in qua apparenai oujusque regionis nomen, areu inoolarumque eοpia. Illud quidem minime cum fudi geographico congruere vix signis Pare opus est. Nec enim causae nec area Phaenomenorum perspiciuntur. Sini istic ipsi talos i uias fabulis

23쪽

geographicis postponebanta dum nonnulli geographi eam usum Oοmmendare pergebant . Tabulas falistica famen non omnino rejiciendas se ensemus; afferunt enim utile complementum, quo fabularum geographicarum augetur significasio, dum numeros quibus usi sumus ad instituendam geographicam demonstrationem offendunt, ei simul datur facultas conserendi eos numeros cum aliis numeris, quibus notiones magni momenti exprimuntur ut sunt media locorum alitudo, silvarum area, fC. Copia incolarem ali modo illustrari potest, id est geometricis figuris, quas fatisfici diagrammata dicunt, quasque lineis formant vel areis, adeo ut linearum iractu vel arearum dimensione proportio notionum demonstretur. Ita alii utuntur schematibus orthogoniis, quibus omnibus pares aequalesque sunt bases, at variae altitudines, prout major minorve incolarum opia comperia est' Aliis cireuli potiores visi sunt, quibus pares sunt radii, superficies autem macim lata est unciis magis minusve spissis, prout major minorvo fit incolarum copia' Schemata illa, quae diagrammata dicuntur, ab indole geographion longe abesse satis patet geometrico enim modo numerum tantum illustrant, ne quicquam docens de areis in quibus eadem ratio diffribuendae multifudinis invenitur, minime fiat de rerum

instruere oporteat, nobis Consulendum. Multae nobis primum occurrunt quae iones, quam nulla fami irens videtur, quam quaesito de modulo fabularum haud scionum de re nil aceurate quaesiverint geographi Virum melius sit majore an minore uti Nonnulli fabulas minore modulo des-

24쪽

Nobis quidem ista opinio parum justa vides. Sed fateri non dubitamus, immo dictitandum putamus, alia ratione fabulas madore

modulo insfitutas, alia fabulas minores conformandas esse l. Est enim geographicaidini fabularum, quibus copia ineolarum demonstratur, natara eadem ac fabularum, quibus loeorum altitudines vel Ohorographia illustrantur. Quemcumque modulum adhibueris, vel majorem, vel minοrem, ui poteris fabula ad veritatam accommodata, dummodo eas funium disterenitas repraesentare coneris quarum proportiones cum magnitudine fabularum congruant. Si enim major fabularum modulus, ea imago plagarum sibi ostendenda eri ex alio spectatarum, nullis, praefer praeeipuas lineis apparensibus sit autem minor, videberis non longe abesse, singultaeque partes vel minimae in lucem prodibunt Baud aliter evenit fabulis quibus copia ineolarum signific usurra quoties majos e modulo utimur, ratio distribuendae multitudinis singillatim repraesentatur, sin minore,

summatim.

Nunc animadversendum fabulo, a nobis blasaa ejusmodi esse, in quo modulus medius sic praeferen proponimus novam artem instruendae fabula quae solum ad fabulas ejusdem sοrma pr desse potest. Neque enim arbitramur Ohorographias madores multum conferre ad repraesentandam incolarum copiam. Itaque

inviti dissensimus ab illustribus geographis ut nigelius et pre-cherius dictas on Bernegh Illud enim infra ostendetur quo fit major fabularum modulus,

eo plura occurrunt incommoda, quae natura inhaerens fabulis geο-

graphicis ad copiam incolarum pertinentibus. Quid de urbibus quid de locis incultis aut desertis, de silvis, de montium verticibus of jugis, de lacubus et stagnis, campisque humensibus agendumosi Tot ac tantae dissicultates invictae sunt. Denique inferposita describendi ratio inventa est, quae paululum differ a fabulis

chorographicis. Quaerendum est geοgraphis ut medio minui servato, fabularum ad copiam incolarum demonstrandam instruendarum artem calli

25쪽

- II diorem inveniunt. Maioris momenti nobis videtur esse disputatio

ista do fabularum modulo, quam quaecumque ultu.Quaesitum est utrum coloribus an punctis melius is copiam incolarum repraesentare L Postquam nonnulli unetis, re verapui um fecit iter, usi sunt , ad usum eolorum confuget unt. Unus and-leri , cum tentabat variis artibus usi ad demonstrandam incolarum copiam methodum unotorum iterum adhibere Ponatus est, imaginemque satis lucidum praebuit p. Disputatum est quoque, quam multis coloribus uti portent. Rasgetius suadet, unicolores fiant tabui . Vix tamen invenias satis magnam jusdem coloris varietatem, si disPrimina singula notare volueris. Wolffus quidem, euhirchiusque et Sandlerius hieolores fabulas instituere potueriini, propterea quod quaiuοriantum vel quinque Mndus frequentiae incolarum distinxerunt .

Unus idatus dictus de ablache, in fabula imperii Indorum

feliciter usus es viae colore, quanquam multa discrimina notabat . Chavannus autem, confusam inconditamque imaginem retulit in tabulis Franco-Galliae . Ita difficultas prope omnino abolevit usum unius oloris, quem Rasgetius merita suadebat. Ab eodem eripiore vehementer arguitur Turquanus , quod duobus coloribus, eum oramioribus, tum dilutioribus ita utatur, ut crassioribus coloribus exirema significes caerilleum spissius pertinet ad regiones prope desertas, ruber olor si crassior si ad regiones cultoribus si equentissimas, dum candido media incolaammCopia demonstratur ' cum e consensire non possumus. Sistimamus multa fore commoda si adhibeantur colores cum crassiores

26쪽

- 12 tam dilusiores, ita in seriem ordinati, ut pallido colore verum non albo media incolarum copia repraesentetur. Tali modo illustransurdisserentiae multitudinis quae occurruns in hoc studio. Si plurimis coloribus uiaris ita ut a colore denso ad dilutiorem progrediaris, id fecisse nobis videaris quod cum natura et veritas minime congruit, me tamen alita sibi agere licet, si modo methodum a Tumua usitasam omnino rejicias. Superest ut de alia quaestione magni quidem momenti consulamus : quibus lineis, quibus formis deseribenda ea geografica fabula qua utimur ad illustrandam multitudinis distributionem pDocet nοs eminentissimus germanus geographus, cui nunc omnino sensimus, necesse esse ut ex Mi inbuti possimus perspicere

phaenomena geographien, quibus diversu ineolarum opiae defer- minentur e te evoluerungskarieris hauphsach lichiis ortaeuutii dio usi induti de ori lichen Ursachen de Bevolherun diolifigheii u scha fgen. Possumus sequi sententiam scriptoris libri a Anthropogeographie , qui perfectam absolutamque aestimat fabulam offendentem copiam incolarum, si conserendo eam cum fabulis locorum altitudines, vel climnia, vel vias ejusdem regionis ostendentibus, possis Superponere quamque prioris fabula partem parti pertinenticiliarum fabularum'. En quidem fieri non possunt. Saltem nitendum est ut nulla alias fabulas adhibeamus nisi eas in quibus sit descriptum quidquid pertinea ad causas rerum inveniendas Italocorum altitudines flexuosis lineis vel talion ibus litteris demonstrare utile erit flumina vias ferreas, etiamque praecipua itineris, quibus in ierris ei aqua fit commercium describere necesse est. Et

quaerendum est, urbes formis ei litteris repraesententur, quarum magnitudo in eadem proportione sis ac ineolarum numerus.

Videbimus jam nonnullos, cum multitudinis distributionem

illustrare tentavissent, non respexisse omnia quae supra postulata Sunt, eorumque Omnes Conatus parte aliqua vitiosos esse, mea

quidem sententiis.

27쪽

Quomodo nonnulli incolarum copiam in areis ex pacto circumscriptis computatam demonstrare tentaverint. Postquam de generalibus quaestionibus ad distributionem incolarum pertinentibus disputatum est, ad singula progrediendum, et ostendendum quae praecipua experimenta facia sint ad illustrandam illam notionem tabulis geogra phicis. Ea in duas series ordinumus multi enim copiam incolarum in

areis ex paei circumsoriptis stomputaverunt rati in areis natura delimitatis. Priorum autem multo major est numerus quam ali

1. - Copia incolctrtim in sincti is Protinciis computiatur Copia incolarum primum in singulis provinciis computata est; etiamque ea nate, quamvis vetustissima utuntur statisiici, dum breviariis qua di censibus habitis, eduntur semper inserunt fabulas geographicas quibus emi incolarum in provinciis demonstratur. Quam parum ista methodus congrua cum vera indole geographorum vix probare necesse est Barissime enim termini regionum ex pacto finitarum sunt iidem ac fermini aliarum in una Confra provincia variam et soli et elimatum et gignentium naturam in diversis locis saepe invenies quo fit ut simul variis modis incolae distribit fur. Totum igitur provinciae aream dum eodem eοlore adumbras, subjicitur oculis area non Congruens Cum rerum naturae distributio multitudinis minus etiam vortiati accommodata dum loca ubi revera homines glomerati sunt falso demonstratis, Onusae Phaenomenorum perspici non possunt. Videamus tamen quomodo ista methodus minus prava fiat 1 minus prava fieri videtur fabula, quo minor si modulus Verum si nimis parvus erit, parebimus fluminibus et nominibus urbium, iisque uiri in fabulis quas fastici breviariis quae decensibus publicantur adjicere consueseunt, in quibus tantum prο-

28쪽

sunt, nomen peculi e usurpant, nοn immerito, vulgo e cari grammes.

2' Eo minus prava fieri videtur fabula, quo magis equa erit omnium provinciarum area ut fit in Franco-Gallia, ubi provinciarim quae vulgo, depat temenis v dicuntur areae parum dispares sunt. Verum in Austro-Ηungaria ex contrario districtorum areas videmus in eadem proportione infer se esse quam laciunt unus ad tres, quasvοr, Vel etiam quinque Incommoda quae ex e proveniunt satis perspicies ex fabula geographica, uuam in Petermiann Geοσγα-νhisoho Mitte illinson anno MDCCCLXXXII publieatam invenimus ad copiam incolarum iniungaria demonstrandam Nullum famen exemplum dilucidius ineommoda illustra quae eveniunt usu provinetarum areis inter se differensium, quam fabula geographica qua Levassorius copiam incolarum in Europa demonstrare fensavit Earumdem fabularum exemplo tertium principium illustrare possumusta scilicet eo minus pravam fieri artem, quo minor sit provinciarum media area Satis enim piae dummodo conspicias imaginem Franco-Galliae in regiones diotas u Departemenis divisae, ex qua jam aliquae disterentiae perspici possunt, et eam Europae rientalis, in qua tota area Regni Bumaniae uno colore adumbrata est. Hoc autem principium jamdiu agnoverun si istic illi qui rei geographicae curam habere Consueverans ut Muyrius in saepe elebrato opere e Guiasiliten uronmendun de geοgraphischen Methodo in dor fasisti assenserunt nonnulli geographi et quidem vehementer ut elimius , Rafχelius Luschillius ' quin et sfaiisticae eminentissimi scriptores, ut Leu sorius.

29쪽

- 16 Et ipse Turquanus plane explicui hujus principii praestantiam

dum quatuor tabulas geographica ita instruxit, ut in una singularum provinciarim quae in Franco-Gallia, deparfementa , dicuntur copia incolarum demonstretur, in alia regionum quae Carrondiss me sis dicuntur, in alia pagorum quae e canton dicuntur, in alia tandem municipiorum id est locorum vocatorum e communes 3 i. Superest, duo planius enuntiemus, quae forsitan non satis lucide expressa sint. Licet enim provinciis quam minimis uti suadeas, infelligendum est quam minimis si earum magnitudinem

eum fabularum modulo oonferas Tabula geographica qua singularum provinciarum, quae in Franc Gallia e depariemenis dipuntur, copia incolarum demonstretur, potest referre imaginem non minus veram quam fabula pagorum diciorum e cantans , dum in una usaris minore modulo in alia majore. Deinde non nos fugit ex usu minimarum provinciarem aliqua instommoda provenire Exempli causa commemorabo habitantium numerum supra modum augeri quoties majores urbes acereverunt

in regione. Quae dissicultas invenitur fere in omnibus artibus ad

demonstrandam incolarum opiam usitatis permolesta iuuiem videtur e major quam cui possimus obsistere. Propositum est incolas urbium omnino praetermittere u jam

Raunus in fabulis geographiuis imperii Daniae Deit. Quaerentibus

autem quae congregati hominum urbs vocanda sit, nova oecurrit

quaestio De hac re nondum convenit. Alii eas dicunt quae plus quam octo milliu incolarum habeant; alii eas quae plus quam decem millia Opportune animadvertit Belimius, quo minor' fias tabularum modulus e pauciores fore incolas. Ηui adjiciendum nobis videtur, in disserensibus regionibus non eodem numero incolarum urbes notari posse. Ad urbes repraesentandas utuntur plerique circulis, quorum area in eadem proportione es quam urbium magnitudo, si ad incolarum numerum reapicias Tasti arte aliquanta minus prava fi imago fabularum, quae tanquam ad libita descriptae videntur animadvertensibus urbium ineolas missos esse, itaque feritam vel dimidiam partem habitantium abolitium esse in regionibus oppidanis.

30쪽

- 16 Mirandum est quod, quamvis methodus demonstrandi incolarum copiam in provinciis, omnium consensu, vitiata sit multis incon1- modis, ad eam famen methodum iterum confugere videntur recentiores geographiae scriptores Argumentum vix invenias magis aptum ad probandum quam merito arguamus in sequenti parα-

grapho artem flexuosas lineas describendi Ea enim ars nihil aliud est nisi ipsa methodus computandi incolarum copiam in provinciis, verum artificiose accommodata ut ejus adminiculo ad utilia perdu-Pamur, qua haud scio num in salis exacta Methodum igitor exuetum servare Cupientes, ad veterem item Pomputandi idemonstrandi incolumi copiam in provinciis regressi sunt et

In illis fabulis majoris moduli flumina et viae singillatim repract-soniatae sunt soli autem variae altitudines absunt. Unus Ambrosius fabulam ejus generis quod dicitur hypsometricum fabulae ad domonstrandam incolarum copiam deline viae adjicii.Colorum serie parum apta usi sunt Chligius e Bergmannus a colore enim densiore oneruleo ad colorem dilutiorem roseum progrediuntur. Apud Ambrosium bis sit ea transitio. Magis etiam incondita effieitur imago, quod silvas seposuerunt et Oolore viridi nota veruns Apud Bergmannum praeoipue molestum esse videtvi , quod simul agros saltuariis attributos et pruia juxta flumen Rhenum peculiari colore adumbravis Ambrosius consiliuin abjeeit segregandi campos umentes et amnes, quia deficiebant numeri superficiem ostendentes. Principium ipsum mittendi silvarum et locorum incultorum areas alii, alio methodo usurpata, secuti sunt. Verum, quanquam ejus adminiculo uecurritur aliquantisper inoommodis quae prou niunt ex partitione plagarum in municipia natura et area disparia,

neque omnium consensu aeeeptum est, neque reprehenSione Paruit.

De ea quaestione perdifficili nobis pοsthaeo iterum consulendum.