Fontes rerum Germanicarum bd. Johannes Victoriensis und andere geschichtsquellen Deutschlands im vierzehnten iahrhundert. 1843

421쪽

paries est inventum, ut quidam eum habuisse duo corda 1313 ex hac experientia testarentur . Regnavit du0bus annis, imperavit tribus, sed non ad plenum. Corpus eiu Pysi desertur, et ibi h0norifice inpendulo et preti0So conditorio sive receptaculo collocatur'. Ii xi pius et devotus suit, divinis ossiciis frequenter intentus, animo audax, agilis c0rp0re, deum timuit, ecclesias et monasteria dilexit Babenbergensem ecclesiam maximis oppressam debilis relevavit. Qui quadam vice, dum quidam barbarius depositioni arbe Sue insisteret, manum eius sensit tremule se vertentem, ut novacula pene e manibus laberetur, apprehenSaquo manu eius: CesSa, ait, bonum nichil profert eo trepidatio munus me. Qui Statim fassus: pecunia e corruptum, ut extingueret inn0centem. Quid, inquit, commerui In cuius arbitrio si fuisset dissimulas-Set, et impium vivere permisiSSet, Si non tanta presentia h0minum astitisset, et rei experientiam n0n epis Set. Sponsa eius allistrina habens in comitatu suo Iohannem regem Bohemi imperat0ris silium cum maximo et

electis Simo apparatu, ut intraret Italiam, ad littus Reni in civitatem que Tieggenhoven dicitur pervenit. Ubi audito lugubri nuntio pene in meroris pelago submersa suisset pro nimia cordis anxietate, nisi inmiliarium eius consolatio subvenisset. Ipsaque in illis partibus remansit ad tempus, furtivis et Secretis lacrimis sui sponsi bilum crebrius dicitur deflevisse, et cum matre regina ligabeth exequias eius maxim et pio studio peregisse. Filius in Bohemiam est reversus, cito patri m0rte in oblivionem tradita, se huius mundi vanitatibus multipliciter implicavit. I reverorum archiepiscopus ab Italia non sine gravibus laboribus et difficultatibus cum pluribus ad sedem suam rediit cum lamento, omnia pene gesta fratris in palatio suo egregie et artificialiter valde depinxit . Reliquorum quidam permanebant, imperatorem alium, cui iam parata via suerat,

422쪽

1313 expectantes bella contra hostes sub signo capitis hun-radini, innocenter olim in illis partibus interempti, rerentes sepius triumphant. Italia autem et civitates universe partis imperialis et Alemannia tota in decore suo et vigore multum cepit languescere perdilo suo membro principali, quo omnia alia Sunt vegetata, et in sua valitudine conservata, ut dicit Quintus Serenus meltificator mirificus do corpore naturali is0ui tomachum regem totius corporis esse Contendunt, vera nili ratione videntur. Huius enim validus firmat tenor omnia membra. Ac contra eiusdem franguntur cuncta dolore. Quin etiam, ni Si cura iuvet, Vitiare cerebrum Fertur, et internos illic avertere senSuS. De prelio Ludemici ducis awarie cum Australibus, et filia regis Arrogonie, Sporma riderici. Cap. X. Anno domini supradicto scilicet m. ccc.xlii. 0rte imperat0ris iam undique divulgala, ridericus dux Austrie potentes et nobiles terrarum Suarum, Scilicet comites de Heu nenburch, de sannbercti, duos comites de ais, Utricum de Walse cum eximio comitatu et cum n0bilibus inferioris a varie ad superiores partes dirigit, ut terras Sua et fratrum Su0rum inviserent, ne novo ut solet fieri disturbis quaterentur, et Si fieret per predictos viros spectabile tutarentur. Misit et pecuniam ut dicitur copiosam, ut per donativa magnifica amic0 et milites conquirerent et allicerent, et principaliores ad electi0nis favorem, prout cernerent Ompetere, perm0Verent .

Venientes autem in locum, qui Gamelgdors dicitur, haut longe a civitate Landeshue vocata, Lude Wicus dux Ba- Nov. Warie armatu occurrit et eorum transitum impedivit. Fuit' enim ex antiquo sumilis ancorosi in eius pector adhuc aliqualis scintilla, quod Bawari et Australes raro per puram amicitiam poterant convenire. Egre quoque tulit, qu0d inferioris Bawarie nobiles, quibus serenum animum gerebat, in hac fuerant comitiva, et qu0 eo inconSulto ingredi presumpserant terram suam. Dum autem ex utraque parte verba dissensionis magis quam pacis c0nsererentur,

423쪽

0rdinalis ei dis linclis alis suis alacriter c0mmiscentur. Duc1313 autem audax animo bellum Siciens, superior adverSariis est essectus. Qui licet sortissime dimicarent, quidam tamen gl0rie Sue maculam ingerentes, vim pretii formidanteS, a prelio declinabant alii cominus egregie h0slibus obviabant. Utricus comes de Phannbercti miles efficitur, et pro eo quod re bene gesserat, Viri rep0lentis soror trici de Walse promittitur in X0rem. Veruntamen universaliter omne Victo Se cognoscentes, more mili lari faciunt ducide reditu sponsionem, si sorte inter ipsum et ridericum placita cons0rmia ad amiciliam iterum condicantur. Audit hoc casu ridericus sali doluit, et prudenter qu0modo captivos eximeret multa consilii providentia estimavit. Et condicia die Fridericus et Lude vicus conveniunt 1314 in SallZpurga, ubi dum cubarent simul in uno lecto de νη regno est Sermo habitus inter eos, ita quod ridericus LudeWico, ut super hoc inlenderet, persuaderet LudeWicuSetiam, propter Suarum facultatum maciem Se non posse intendere, resp0nderet, ipse autem dires et potens, omnia ad hec spectantia affluentius adimpleret, se quoque ad ipsum rebus et persona in eius complacentium sedulum Hiberet. Inter eo et huiusmodi colloqui captivi liberi dimittuntur, ita ut in reliquum contra Lude vicum n0n attemptent, nulli hominum contra cum adiutorium ministrando, qu0 pactis firmissimis est conclusum. Et facta amicitia delectabiliter ab invicem discesserunt . Hoc anno Fridericus cepit undare monasterium ordinis

Earthusiensis, quod MoWrbach alio n0mine Vallis omnium Sanctorum, dicitur, propo Viennam, quod ditavit regaliteret 0lavit. Religi0sum virum olfridum, priorem eiusdem ordinis monasterii, quod Seilg, alio nomine Vallis sancti Iohannis vocatur, transferri ad suo landationis regimen

Interea ridericus dux, quia conlitoralem non habuit, abbatem sancti Lamberti cum nobili viro Rudolso de Liech-

1 spalerer usal Z Iliis temporibus pauper quidam, Theutonice alionis, Ηeinricus nomine apud Tervisinum victum labore continuo querens, Sperrimam vitam duxit. Qui dum ab hac luce subduceretur, locus in quo cubare solitus erat, intra transepta duris virgulis, lapidibus subpositis reperitur, et corpus agellationibus laceratum. Sepulcrum eius maximis mira

424쪽

Iuli ANNE VICTORIENSIS. I, 9.

13l lens talia, einrico de Walse, clericis et Iaicis pers0ssis honorabilibus, in Arrogoniam, Die trico de WuSSOWe40stea episcopo La enlin. eximio doctore decretorum, Sque ad curiam comitante, pro filia regis que dicta est lirabelli destinavit. Que sui iuvencula speciosa et bonis m0ribus decorata, ut puta clari sanguinis, quem fama pulchritudinis ei virtutis traxerat in amorem eius. Quam contra visio cuiusdam sompnii ut dicitur informavit, qu0 regi filiussi, ducem scilicet Austrie esset in coniugio 0rlitura. Et venientibus nuntiis tam sollempnibus pro contractu, lurassicum eis hilariter se promisit. Quam paler expeditione multum sollempni reparavit, ad iugens pro conductore virlissire verendum archiepiscopum de Gerunda. Summus pontifex transeunt Icarpen iratum obtulit aballum cui insidere pulcherrimum, et sirmatam benedictione apostolica iter aggres- Sum perficere prospere exoptabat. Et proficiscens ad Rehi partes, ad Sui SponSi 0 minium, alque amicorum precipile sororum riderici solatium lumitareque contubernium veniebat. Ibidem ad tempus modicum persistebat, paululumque cum comitiva sua post labores tanti itineris quiescebat. Ut dicit Ovidius: BD requiem. Requietus ager bene senora reddit, Terra quo celestes arida Sorbet aquas. De reparatione principum ad electionem et aliis diremis.

p. I.

Anno domini maeco.x.iiii. ridericus habita firmataque amicilia cum duce Ba varie Lude Wico, provide et Sagaciles ad regnum estuans, Rudollam Palatinum Lude vici rairessi estici sue partis. Misit et admeinricum episc0pum Col0nienSem, cum quo Similiter convenit, ita ut Heinricus dux, frater eius, Ruperti comitis de Nernenburch filiam, fratris epiSc0pi, duceret in ux0rem. Quo pactato resul virtutessi electionis promisit, et ad locum cum quingentis in riderici adiutorium se devovit. Et sic iuvenis cum iuvencula

in illis partibus nuptias sollempniter celebravit, ibi quo petaliquot tempus mal Sit. Interea filia regis Arrogoni cum atherina, Sp0nsaqu0ndam imperatoris, mense ianuarii tendente AuStriam, Icarinthiam apprehendunt. Ubi eis ridericus et animo

425쪽

oecurrebat, Salutans vidensque sponsam, cooperculo eur 1314 ru delecto, manu apprehensa eum verecundia et modestia breviter assabatur. Deinde sororem alterius mariti solatio consolabatur, in eiusque salva receptione plurimum elabatur. Quam postea Ruperti regis filio duci alabrio sociavit et honorifice in eandem provinciam destinavit. Deinde ridericus arolum regem Ungari adVocat, lxL. Heinricum ducem Icarinthie, fratres suos duces Leupoldum Albertum Ile inricum ei Ollonem, pluresque comite nobiles et barones, Wikardum archiepiscopum SalcZpurget Sem. Presente etiam sorore Sua domina Agnete, qu0ndam regina Ungarie, et matre domina ligabelli 0manorum regina, maximis solaciis vacabat, et cum predictis omnibus myste rium consilii sui tractabat, ut consulerent et assisterent consilio et auxilio ad acquirendum thronum regi celsitu dinis hortabatur. Qui omnes eius desiderio congaudente S, meditantem tam grandia et sublimia commendabant, adesse sibi et cooperari totis viribus promittebant. iis acceptis

pr0missis, magni sumptibus largisque stipendiis se disponit. Sciens etiam marchionem Brandelaburgensem et ducem Saxonio se non deserere, confidentius armatur. Interea Petrus Moguntinus, Balde vinus Treveren SiSire-sules cum Iohanne ego Bohemi c0nsilium inierunt, Su-

speciamque riderici potentiam habentes, Lude vicum ducem a Vario excitant et acuunt cur ipse, eque et nobilitate et dignitate duci Austrie nullatenus impar ad estnititulum et gloriam non anhelet, cum ei prestare ad omnia patrocinium sint parati, rebus atque corporibus sidelem impendere famulatum Quod audiens Lude vicus, nullum sibi germani 0rem Stimans quam se ipsum, ad curiam electio nis viribus quibus poterat se componit, maxime propter principes premiss0s, qui se sibi in auxilium ad omnem casum huius negotii constrinxerunt. Hoc anno etiam Paduani oppressi a Veronensibus, a Frideri eo duce auxilium petunt. Qui consilio habito misit Utricum virum fidelem de Walse, capitaneum lirie adiunctis sibi pluribus viris strennuis, scilicet trico comite de Phaniabercti, et trico silio suo. Qui nomine ducis

426쪽

ias civitatis Padua ne ac initus districtus suscepit residatum, et ordinata p0S paululum civitate, custodibus et militibus dispusilis, predicium eis Utricum comitem et Utricum suum silium presecit, committens de omnibus agere diligenter, adducis negotia est reversus. Et ecce Veronenses cum magna p0lentia Paduam obsident, comitem et tricum iuniorem de Walse cum suis artant et concludunt, novum caStellum in civitatis vicinia construunt, ut eam eo celerius comprehendant. Utricus audiens comitem, S 0rori sue maritum, filiumque Utricum Sic angustatos, collecta multitudine properat in civitatis Suffragium. Impetu quodam irruens novum castellum dissipat, et Veronenses cum suis omnibus vel capit vel sugat, et Paduam sic conservat. APR. Hoc anno Summus pontifex Clemens moritur, qui Sedit

V annis viii mensibus x diebus v. Et hoc anno rex Franciennu PhilippuS, Pulcher dictus, ran Siit, qui in venali 0nc pro η' percussus interiit. Hic reliquit res filios Lude vicum Philippum Icar0lum, qui omnes post eum regnaverunt, et Sine heredibus decesserunt Regmavit post eos Philippus, illius aruli de Vallas, fratris Philippi Pulchri, ut papa B0nisacius prophelavit, cum pr0pi 0 heres non haberetur licet

postea surrexerit de hoc maxima controverSi inter regem Anglie et Francorum, sicut in serius est descriptum. Hoc anno moritur Ollobonus patriarcha, vir cordatus, et Uncavit sedes usque in annum quartum. Hoc temp0re civitas

Lucana capta sui a Pisanis, qui de parte imperii fuerunt: et expulsis ixibus adversariis imperii, civitatem potentialiter possederunt. Frater aulem Ruperli regis Sicilie princeps Tharenti, veniens in Subsidium Lucanorum contra Pi- San0S, ponitur in conflictum in quo frater eius Petrus atquestius eius arolus occiduntur, prevalente populo Pisanorum . In Alemannia etiam concus Siones multo fuerant, et qui capere poterat capiebat, quia principum iam divulgata ad electionem dissensio unitatem nobilium atque civium ab invicem dixi debat, sicut olim in Veleri gestum legituraestamento isVidi cunctum Israel dispersum in montibus sicut ove abS-

427쪽

que pastore. Ita ut versus Prosper hiis temporibus valeant rata

adaptari, qui dicit:

DPulsant exterius diversis montibus hostes, Inlus civile est et sociale malum. IXCIPIT LIBER UIXTUS. De Dolione riderio et Ludewici, et coronatione virtusque. v. i. Anno domini superius iacto, scilicet m.ccc.xiiii Frideri cus et Lude vicus ad locum electionis, scilicet Franchensuri, quo p0terant gloriosius c0nvenerunt. Civitas Lude ico patuit, ex eaque mercatum victualium sufficienter habuit. Fridericus extra muros cum suis in una parte Mogi u- minis castra locavit, et ea que per Reni alveum mittebantur sibi manus hostilis diripuit, et ob hoc populum Suum sames aliqualiter pressit. Et cum concordare non p0ssent elect0rum vota Yliacos intra muros peccatur et extra, quia intra urbem Ludewico, extra urbem votivis plausibus honor regni acclamatur Friderico, et eclipticata amicitia ab inVicem discesserunt. Fridericus Mogum fluvium danSVR- dans, habens secum paucos re ceteris sibi familiares, in civitatem quo Bunna dicitur venit, quo est territorii et iuris preSulis Coloniensis, ransmisitque ad Aquenses, ut sibi ad sedem aroli introitum condonarent. Quibus reSpondentibus se prepentos et iam depinotos aliis pactis, rota Suas sanctiones vellent prius utriusque potentium emperiri, et si ad uno re ad illum esse benivolos et paratos. Interea riderici populus,meinricus dux Icarinthi et Uein-ricus comes Gorici cum aliis magnis Viris, relictis tentoriis, ad propria reditum paraverunt. Non modicum de terre incolis timorem cum sumis inopia habuerunt, ita ut in campis rapularum eduliis foverentur, et plures celeri novo tyrocinio velud sugitive milites essecli, dignitatis illius titulum sine bellico prec0nio ad propria reportarent. Ludewicus autem c0mites et nobiles circa Aquensem civitatem sibi favorabiles habens, potentialiter introivit, et cum conSorte Sua silia ducis Polonie, coronatus ossicium

428쪽

1314 regium, tam ibi quam in Colonia, in se odis concedendis et in aliis expedivit. Veniensque in Spiram similiter iuxta pri Scam consuetudinem, que ad novi regis ac tun pertinent sollempniter adimplevit. Civitatem Noricorum Augii Siam Ba variana B0hemiam Franconiam inferiorem Ribauriam, excepta ditione Coloniensis presulis, cum aliis anguli regni pluribus habuit, regiique nominis i luto ungebatur, et in civitatibus sui favori curias hon0risice celebravit. Fridericus autem in ecclesia beati Cassii in civitale predicta Bunnensi ab Helitrico episcopo Coloniensi coro natur, et rex rite electus iusius potens sapiens et bilis proclamatur. Hic Austriam Stiriam arinthiam Weviam Superiorem et in earum complexibus sortissimos habuit adiutoreS, Se quoque regio nomine titulavit, et curias in l0cissamosis sibi savorabilibus indixit, et suis emporibus magnifice estivavit. Et sicut scribitur in libro Regum: Post mortem Zambri regis divisus est populus in duas partes; media pars sequebatur ebni, et media pars Ambri. IIo anno moritur regina ligabelli Romanorum in Austria, ducum Austrie genitrix Veneranda, cuius corpus ad Campum-Regis, qu0d monasterium ipsa c0nStruxerat, Si

transvectum. Non autem mirandum, si a sua compage regnum solidum sei S sum est in causa istorum duorum, nam

nobilitate dignitate generosi tale pares videbantur, Sed di vitiis et potentia alter altero plurimum preeminebat. 0 Set multos Alemannia genuit, qui ad regni gubernacula Sum sicerent, nisi eos fortuna emulatione virtutis in perniciem

mutuam armavisSet. Nam mortuo Karolo, tertio huius no

minis, quedam pars Italici populi, sicut est habitum inire missis , Beria garium ducem Fort-Iulii alia id0nem filium ducis Spoletani sublimavit regia dignitate. Ex quorum controversia, sicut e horum, tanta Strage ex utraque parte, tantuSque humanus sanguis effusus est, ut iuxta dominicam vocem regnum in Se pSum divisum desolationis pensincurrerit miseriam; et episcopis abbatibus prelatis duci-

429쪽

bus marchionibus comitibus divisis ab invicem, diversificam 1314 intenti0nem gererent ad hunc et ad illum. Sed nec multum abusivum fuit, licet videretur de eo, quod in loco debito ridericus non extitit coronatus. Quia poSt mortem Heliarici in Apulia, ut in cronici imperatorum legimuS, Philippus frater eius in Moguntia rex ordinatur otio dux Saxoni in Colonia et Aquisgrani sollempniter consecra tu prout Superius S expresSum Arnuis etiam impera tore mortuo et Otiinge postea Ratispone tumulato, proceres et optimate regni in orchaim, quod est oppidum orientalis Franci non magne es limationis , ibique Lude-wicum imperatoris Arnulli silium regem Super Se creant, regiisque ornamentis indutum in fastigio regni locant. Sed sufficiant de hoc dicta. De dispositione utriusque ad futuras concertationes. iv. i. Anno domini m.ccc.xv. Fridericus, dispositis rebus circa 315 Renum, in Austriam rediit, ibique exercitum in adiutorium regis Ungari parat contra virum nobilem Matheum do Trentscha, qui regi adversarius pluribus annis existens, regno et regi multas molestias et contumelias inserebat. Castrum igitur eius quod humare dicitur ad regis Ungarorum c0mplacentiam obSidet, et artatum pugnatorum constantia, licet alve Danubii cingeretur, optinuit, regieque dicioni subiecit, eiusque singulari amiciti se devinxit. Rex quoquo gratum reputans quod factum St, ancem equam vicarii servilii repromittit, sub qua considelicia letus Fridericus est regressus Leup0Idus autem frater eius iam

pridem in oppido quod Seligen dicitur, super uenta eniposito, residia collocavit, et quantum valuit fautores Lu- de Wici circumquaque positos, tam nobiles quam civiles, per Se et per alios c0nturbavit. Interea ridericus consortem suam in Basileam vexit, ibique sollempnibus a utibilis nupciis, eam cum maximo tripudio populorum cir ii cumquaque conssuentium c0r0naVit. Ludewicus Rudolso Palatino ratri suo infestus, castra munitiones homines eius, et quidquid sui iuris fuerat et ad eum pertinuit, totis viribus occupavit, et expugnans obsidionibus gravibus ad se traxit, fraterne aritatis as-

430쪽

1315 serens violatorem, huius scissure auctorem, et totius regni per c0nSequens turbat0rem, contra fas et ius riderici in Dalernum obprobrium adiutorem Castris ergo pluribus et munitionibus fratris obtentis, usque ad obitum persecutionem ei intulit. Dumque avelli a Friderie n0 posset, adeo variis eum molestiis lacessivit, ut non I0nge post cum consorte sua, que filia regis Adolfi fuerat, in Austriam commigraret, et sui talus angariam deploraret. Quo cum consorte defuncto, Lude vicus filiis ablata restituit, et in amicitiam suam Strinxit. Fridericus autem sine potentia virium Ludewicum videns nullatenus contundendum, regem alloquitur Ungarorum de vicario obsequio commonen repromis So. Qui respondit, milites sine stipendio se nullatenus habere posse, sed in hoc eius parere valeret volitis, si terram dotalitii sororissu Agnelis, quondam regine Ungarie, relicte regis Andree, scilicet Scutiam et BoSonium, regno Suo reStitueret, ei laciniam disiunctam dudum in compagem pristinam resarciret. Quod dum ridericus aliqualiter animo contractaret, o Strem aptiu e S So iudicans, sorori dotem suam aliis proventibus conpenSare, quam regis adiutori quod efficax ad suum esset consumandum propositum e nudare. Quo placito terminal ut in tempus latutum essent Ungari parati condicunt, et a rege possessione B0sonii et illius districtus apprehen Sa ab in icem diSceSSerunt. Leupoldus eliam riderici regis frater, ut suam et fratris ad imminentes causas Vim augeret, gentem Wicensium in montibus positam, nullius domini iugo pressam, armis inexercitatam, Sed paStoralibus et pa Scualibus exercitiis enutritam, sorti et reclaro militum e nobilium adiit exercitu, confiden ut eos Subiceret, et ad sua fratrisque regni servitia coherceret. Qui libertatem tueri volentes, sedus cum aliis circum Sedentibus commontani habentes, duci introitum concesserunt, Statimque concluSi inter ar- nox titudines montium restiterunt, et quasi bices de montibusi scandentes lapides miserunt, plurimos occiderunt, qui se defendere neque evadere ullo modo potuerunt. Ceciderunt ibi quatuor de Tochenburg viri nobiles et polentes cum