Fontes rerum Germanicarum bd. Johannes Victoriensis und andere geschichtsquellen Deutschlands im vierzehnten iahrhundert. 1843

471쪽

Sed deus, qui merentes erigit 0Spitale, qui vulnerat et me 1336 detur, pectori infirmaniis misericorditer instillavit, ut volum ingrediendi religionem conciperet a quo divelli non potuit nec precibus nec consiliis familiarium amicorum. Presentibus igitur et reclaris turbis nobilium adhortata, nec tum a prop0sito suo mola, in ira menta urbis tennensis se divino servilio sub regula sancte lare devotissime mancipavit, sufficientibus ei pro vite sustentamento proventibus deputatis, secum pariter cum suis pluribus sodalibus subeuntibus idem iugum sicque spretis huius mundi deliramentis, claustri eligit clausuram, ubi se tanquam in cubiculum cum Sponso includens, vel sacro suscepto de manibus Chun radi venerabilis urcensis episcopi, dicere videbatur illud Salomonis in Canticis: Dilectus meus loquitur michi et ego illi. Et item: Ego dilecto meo et ad me conversio eius. Cogitans etiam, quod Anshelmus dicit: is Res huius mundi sunt instabiles velut hora, Pro nichil debent repulari cuncta decora. De profectione Alberti ducis ad loca sancta et de reditu

eius in Austriam. v. i. Anno domini m. ccc. XXX.vii Albertus dux superiores dis 1337 posuit invisere regiones. Et dum civitates atque munitiones sue ditionis Iu Strasset, ac pro necessitate causarum per providentiam ordinasset, et cum sorore Agnete dulcia colloquia et terre negotia disputasset cum familiaribus bruno suscoque habitu induitur, basilicam beate virginis Aquis- grani concipit visitare. Et dum sub habitu humilitatis clam

procedere conaretur ne agnoSceretur, alere non p0tuit.

Sed a civitatibus undique suscipitur et honorifice pertractatur mirantibus universis, quid portenderet ingressu SuuS ad illas partes, donec laclum palam est, quod ad immolandum domino venerit, et offerendum sue genitrici dulcissime vota sua. Insistens itaque devotioni et orationi, secum omnibus terrarum atque suarum cauSarum oppreSSionibus beate virgini commendavit. Et sicut essectus consequens pr0bavit, pro prolis d0n suppliciter interpellans, obtulit gloriose virgini aureum calicem, magni p0nderiS.

472쪽

1337 pretiose estimationis, a domina Agnet sorore Sua reginaqu0ndam Ungarorum, sibi datum Expletis ibi muniis sue devotionis, venit in Coloniam Agrippinam, que trium regum, Christum in cunabulis ab oriente querentium, corp0ribuSest in Signis, eorundem se patrocinio studiosissime commendavit datis ibi largis elemosinis, et ad honorem trium regum, templique et ecclesie illius decorem xeniis pretiosis Civium ad eum confluxit honorabilis multitudo, qui replicantes antiqua iam avi quam patris, quondam Romanorum regum, beneficia civitati liberaliter condonata, se ad eius placita post salutationis sestiva gaudia paratis animis obtulerunt. Et cum magnifice honorarent Scimus, inquiunt, quod magnis opibus abundatis; sed non est quod nostrum magni facietis quam in sanctorum reliquiis, quibus locum istum cognoscimus immius decoratum. Igitur cives ad diversa loca milientes, votivis et modestis precibus thesaurum reliquiarum sibi gravissimum, de diversis sanctorum Drp0ribus, ecclesiarum et monasteriorum archivis et conservatoriis obtulerunt, et cum gaudio dimiserunt. Presul urbis atramus, Wilhelmi marchionis Iuliacensi frater, obviam ei processit, et i0cunde susceptum per Suo districtus perduxit et assi uenter per omnem sufficientiam provisi necessariis procuraVit.

Rediens autem ad Alsatiam ad sororem suam, disp0Sitis rebus, relicto ibi Friderico, ducis Ottonis filio, et militibus recommisso, et icola de Egenspur viro morali plebano in Marpurga Stirie ad instructionem litteratis scienti tradito reditum parat in Austriam. Et imperatorem alloquitur in Augusta. Ubi Iohannes purgravius de tirliber de ducatu arinthie instantiam ei facit, contradicens hostiliter per imperatorem, et postea per se ipsum Dux re Spondit: se nichil quod sui sit iuris habere, nec se alicuius coracium GSe, Sed temere inclamatum. Qui postea veniens in u- Striam, ducis gratia non quesita, solatia exercuit hastiludii militaris; et dum ab trico comite de Oettingen Super temeritate argueretur, in se ipsum reverSuS, abstractionem animi recognovit, sine offensa ad propria rediit, et qua S- satio huiusmodi conquievit.

473쪽

Redeunte duce in Wiennam civitatem, de thesauro sancto 1337 reliquiarum civitas iocundatur, processiones fiunt, cum immensis laudibus suscipitur, hesaurus dixiditur, et in capella castri pars maxima collocatur, et ad locum undalionis sue et ad alia pia loca distribuitur, in quo principis devotio plurimum augmen latur. Deinde dux reficiens laSSa membra, c0mmunem se omnibus exhibebat, nichil propter corporis in alitudinem negligebat, pauperum et divitum eque commodi intendebat, sedibus iuvenibus placere Salagebat, dampna omnium recavebat. Versus ratii

in pectore iugiter revol ebat, qui dicit: Id quod Eque pauperibus prodest, locupletibus eque,

Eque neglectum pueris senibusque nocebit. De locustis et interfectione Iudeorum et quibusdam aliis.

Anno domini m.ccc.xxx.viii. Albertus dux audiens Io 1338hannem, ohemorum regis filium, qui Tyrolensem tenuit comitatum, ut Icarinthiam invaderet machinari, et quod non modicam spem haberet sibi in terra castra aliqua reservanda pervenit etenim ad clausuras comitum oricie, ubi suis processus intercluditur per re SiStentiam clausurarum, et rediens incendio districtus illius angustias demolitur. Albertus autem arinthiam ingrediens, cuius aures hac procella sepius sunt concuSSe, quasi sol dissipans ac scindens condensam nebulam, sua presentia dissolvit lurbinis huius ventum. Et alloquens patriarchum Berthrandum de pluribus in illaco, dum ad plenum convenire nequirent propter difficultatem causarum, cum treugis usque ad tempus statutum ab invicem discesserunt. Et luSirata arinthia atque disposita, transiit Carni0lam, eamque similiter ordinat, per Stiriam Austriam iter ectit. Patriarche aulem ad propria revertenti, per Ventgonum transitus denegatur. Qui mox instructus de iure suo et ecclesie, occupat opidum et obtinet. Quod anno domini m.cc. lxxx.Viii. Wilhelmus quidam in manibus domini Ray- mundi patriarche cum aliis eodis ab ecclesia dependentibus resignavit; qui de eisdem Mein hardum ducem tantum pro Vite suo tempore, recepto ut dicitur fidelitatis

474쪽

1338 iuramento, investivit Filii autem eius predicta possidentes, quouSque nunc p0St transitum, omni arinthia etiam ad duces Austrie translata, predictum opidum artatum patriarcha incepit p0SSidere, super quod ius suum uSque hodie

querere non desistunt 3.

Eodem anno ex partibus orientis mullitudo locustarum erupit, et per Ungariam Poloniam Bohemiam Moraviam Austriam Stiriam Earinthiam Carniolam Sive viam a variam Lombardiam Forum-Iulii et montana usque ad illus eniomnia terre irentia, temp0re tulit et augusti, dente sevissimo usque ad totius absumptionis stipendium devoravit. Populus perterritus te lanias et supplicationes faciebat, ad sidera manus extendebat. Et mirum dictu ut castrorum acies distinclis ordinibus per aera serebantur, et terre incumbentes castra mansionibus melabantur. Duce e Xercitum cum paucis linere unius diei reibant, quasi loca apta multitudini previsuri Circa horam nonam ubi duces venerant insidebant; nec a loco occupato m0Vebantur, quousque altera die Sol suum ortum representaret, et gravitas corporis humoroSa per pluviam et per rorem Sset solari radio leviata. Et tunc per turmas Suas proficiscebantur, ut in parvis animalibus disciplinam cerneres militarem Segetibus vescebantur et maxime illis que adhuc in campis reperiebantur, senum gramina milium et quidquid alium fuerat penitus absumebant. Tardiu namque in arinthiam Venerunt, quia alibi pastus suffiicientiam ha buerant, avena que nondum alcata erat orabatur. Qua tuor alas habebant, ducentes armatos ad in Sia gemmarum lucentium, que induviis seminarum inlex te, gemme plendide et nobiles putabantur. Semen in sulcis terre et ceSpitibus reliquerunt. Sed non disparuerunt, donec brumalis temporis strictitudinem persenserunt. In quibusdam partibus cum ingrossala esset soboles, Vel adhuc gracilis ut se grossitudine vel leneritate elevare non posset, in foveis incendio et sustium percussionibus est deleta. In quibusdam locis dum non haberent pastum, redire unde Venerant videbantur, vel ad talia loca se vertebant. In Bawaria

475쪽

quidam villani veniebant, ut omnes pullos conducerent, qui 1338 eas deglutirent dantes uni vel pluribus ova provenientia ex gallinis, ut ad hoc opus efficacem diligentiam adhiberent. Quod licet risu dignum sit, lamen fructum non modicum

ruricolis asserebat. Per tres annos continuos de suis latebris exierunt, et circa eandem partem anni iuxta magis et minus terre germina VaStaverunt. Quarto anno a rapacibus Vibus, ciconiis cornicibus sturnis et ab aliis ingluviosis devorantur, in reliquum n0n venerunt. ec suit octava plaga gypti olim, qua et noster deus huius mundi obtenebrati vitia creditur correxisse. De quibus decem plagis metri sicator egregius ita dicit: DPrima ruben unda, ranarum plaga Secunda, Inde culex tristis, post muSca nocivior istis, Quinta pecus Siravit, vesicam sexta creavit, Inde subit grando, post brucus dente nefando, Non tegit solem, primam necat ultima prolem.

Hoc anno transiit ex mundo Venerabilis archiepi Scopu Sui Rr. Salcgburgensis ridericus, qui dum a papa Iohanne la δ' tutum processisset contra persona regularem pro se SSi0nem non habentes, conventum puellarum in suburbio civitatis Frysacensis, que ab ecclesia Mauricii murioiane vocabantur, ad professionem canonicalis regule beati Augustini transtulit, novum monasterium conStruxit, proVenium adiecit, sub titulo nominis beate Marte Magdalene structuram novam de cetero appellavit. Cui successit Heliaricus ecclesierpsius canonicus, vir in disciplinis liberalibus eruditus. Hoc etiam anno fuit perseculio Iude0rum in diversis par libus, in Austria Ba varia Icarinthia et in Reno, ac in aliis Τeutoni sinibus circum quaque Thesauris bonis litteris e0rum Spoliati, submersi exusti precipi lati eviscerati misere

perierunt. In pluribus locis terrarum principe eo quantum poterant defenderunt Christus enim Suam cauSam indicavit. Quia in pido Austrie quod Prukka dicitur, et in civitate arinthi que Wol Aper Vocatur, corpuS 0-mini eis traditum usque ad veri sanguinis stillamina perfixerunt, et candelis appo Silis adusserunt Christiane dei constantiam adaugentes, ternum ibi obprobrium adiecerunt, et innumeris miraculis in sacramento radiantibus, Ver-

476쪽

1338 bum illud maledictionis suo prime, scilicet: Sanguis eius super nos, et Super filio nostros, Super Se iterum novare lentia texuerunt. Que maledictio mullis et innumerabilibus a tempore mortis Christi quasi ad perpetu rei memoriam super eos multipliciter legitur cumulata, qua I0sephus et ali plures innumerabiles et inexplicabiles de- Scripserunt, iuxta Virgilium, qui dicit: ἡΝ0n mihi Si lingue centum, si corpora centum,

Ferrea vox omnes Scelerum deprendere cauSaS, Omnia penarum percurrere nomina pOSSem.

Sed infelix ille populus, sui delicti c0nscius, Ovidii versus dicere potest: is Mulla miser timeo, quia seci multa proterve, Exemplisque metu terreor ipse meiS. Et item DTot mala Sum paSSuS, quod in ethere sidera lucent, Parvaque quot terre corpora pulvis habet. Eodem etiam anno obiit dominus e inricus epiSc0pus Laventinus, cancellarius domini Alberti ducis Austrie, in Neunkirchen apud ovam Civitatem. Et post expirationem Suam Statim omnes amici et famuli sui discesserunt ab eo, et acceperunt omnia boni Sua equos et lenodia et alia res quas Secum habuerat, et eum solum mortuum ibi dimiserunt , et tantum non habuit quod eum SepeliSsent circa sanctum Andream in aveniat, ubi acceptavit sepeliri. o dictum sui civibus ove Civitulis Venerunt in eunkirchen, et acceperunt corpus eius, et duxerunt ad civitatem, et honorabiliter cum pecunia civium in parochia Sepelierunt, ubi nunc est Sepultus. Tunc dux Albertus et dux Otto omnia bona eiusdem episcopi que habebat Vienne inter se diviserunt, sicut Scriptum per pr0phetam: Diviserunt sibi vestimenta mea et in De causa restis Anglie contra regem Fruncie ventilata coram imperatore, et pririlestio Larinthianorum. Cap. iii. SEPT. Anno domini m. cc. XXX.viii. dii ardus rex Anglie venit ad imperatorem Lude vicum in civitatem que Confluentia dicitur, ditionis et territorii Treverensis. Et Sedente imperat0re pro ribunali, contra regem Francie, re Se illibus

477쪽

M0guntino Treverensi episcopis, ducibus Palatinis, ac in 1338 sinitis imperii magnatibus, incipit actionem, repeten ducatum orthmannie et Aquitannie, comitatum Anden gaven- Sem et coronam regni Franci sibi et sororis sue filio debitam, pr0pter quod ab ipso Ludewico, quem iudicem et iustitie defensorem interpellabal, de predictis sibi iustitiam fieri postulabat . Olim lenim inter horum regnorum regeSetiam de comitatu Pictavie, tempore Celestini tertii, que Silo vertebatur, ut in epistola ad Fridericum primum Heliaricus rex Anglie ducem orthmanni et Aquitannie et comitem An-dengavensem legitur Se ScripSisSo, dum inter eos pacis et amoris sedera tractarentur. Huic igitur divardo, cum a principibus communi omnium sententia iustitia acclamaretur et hereditas patrum adiudicaretur rex datis et pr0- missis magnis stipendiiS, ipsum imperatorem, ut 0rorem sue consortis habuit con thoralem, e p0tiores regni epis copos duces marchiones nobiles conscribi secit in suum auxilium, et ut parati essent statuit eis tempus. Quibusdam tamen ex eis cum rege Franci iam constriclis visum fuit, ut quocunque rei rent Signa imperialia sequerentur sine sue fidei corruptela. Imperator expectans donationem instani expeditione se non movit, licet omnium desideria eius presentiam Sustinerent notam ex hoc maximi dedecori incurrens, qu0usque regis littere per civitates et in auribus principum excusarent, quia pecuniam prefixo termino promisso n0n recepit. Fertur etiam quod rex Francio e regina, imperatricis matertera, occultis litteris et ponsione papalis grati ab hoc facto retraxerint Ludewicum. Rex nichilominus apud Dordracum civitatem ollandiemanens, exercitum instruit, et in Pykardorum partibus contra regem Franci se componit, abundans plus sortitudine quam multitudine ex Alamannia pugnatorum. Quem licet Franci numero excederent, non tamen Si ad pretium deventum

Rex Anglie provinciam illam incendiis et rapinis devastavit, propter hyemis vero imminentiam utrique ad sua domicilia

rediere. Hec cauSa, multorum regum c0ntinens estus, etiam

1 te habe de schlus dieses alges dem Coni Mart. Ol. enlnommen; heim nonymus Leob. st e verdorbe und laute so silio imperatoris volens defendens, iudicem iustitie interpellans iudicium sibi fieri petensa male dei possessore. 2 Pe glaul, es muchi promissam Zia lege sein.

478쪽

1338 super maria ad navalia pretia se commovit; ubi nunc pro hac, nunc pro illa parte, periclitatis rebus et hominibus, dubio turbine partes sibi obvio sunt concusso. Iandrensibus Brabantinis Selandensibus pro rege Anglie laborantibus cum virtute, communis etiam concio populorum Omnium regi Angli favorabilis existebat Cardinales a latere summi pontificis directi pro concordia inefficaciter sunt reverSi; rege Anglic durius respondente non aliud se nisi iustitiam a papa vel imperatore tam nunc quam a lonsto tempore restisse. Post hec rex Anglie filiam suam, quam imperatrix in suam curiam susceperat ad educandum, et sicut sertur maritandum, ad propria reas sumpsit et uterque regum ad suturum eventum pretii attractione militum et distributione munerum se dispoSuit. fgpT. O nnno tertio non septembris Anna Bohemorum regis filia, ducis Ottonis Austrie consors altera, sine prole traii Sitte hoc mundo. Que in monasterio ovi-Montis cum maximo dolore ducum et nobilium gemituque totius populi sepelitur. 14 Hoc anno xviii. kal. Octobris ministeriales Κarinthio communi decreto ad Alberium ducem in civitatem Stiri que Graec dicitur accesserunt, dicentes quod abolitis antiquis terre sue iuribus, et in transacte oblivionis caliginem emigratis, vivendi forma sub certis legibus indigerent, petentes novis sanctionibus et punctis super diversis casibus et terre populum communiri. Dux sub quibus vivere legibus decrevissent et institutionem morum agere, SciScitatur, ut esset populus unus et ne pro disparitatem Suum seditio vel aversionum gravitas oriretur. Ac alii certos articulos expresserunt de feodalibus et propriis ac aliis diversis specificatis, in reliquis non expressis Intra-Stiriensium, et iudicia que a priscis ducibus et marchionibus procesSerant elegerunt, sive sit casus mortis, Sive multatio pecuniaria, Vel mutilatio, vel cuiuscunque generi tranS- gressio sive pena. Iudiciale decretum diffinitur materna lingua lucide et expresse. Super quibus privilegium accipiunt, et ad lares propri0 revertuntur, proserentes illud in publicum. Deinde ad castri sortissimi conservatorium

1 so esserie ich die esar polentes. I so verbessere ich mi Pegdie legari aures.

479쪽

quod Oster ic dicitur in terre meditullio recondunt, ii 133Sanimiter promittentes se in iudiciis et tractatibus eius continentiam servaturos, et secundum id se in posterum habituros , sicut dicit Virgilius: . . . ES legum Servanda suprema voluntas; Quod mandat fieri, que iubet, parere neceSSe St. De obitu ducis Ottonis e risione precedenti p. z. Anno domini m.ccc.xxx. ix dux otio a civitale Graec 1339 Stiri debilis in Austriam est perlatus, qui motu atque concussi0ne corporis et frigore in lectica, qua vehebatur, dolordialiter augebatur. Igitur morte prevalente ad pretium mortis Sacramentorum Susceptione devota, conseSSione, et gloriosi testamenti dispositione fideliter se armavit, executores nobiles virum de saniaber Utricum, et tricum de Perga cum constrictione fidei deputavit. Et confortatus in spiritu libertatis atque securitate conscientie: uerius se non viligere vitam istam nec velle de cetero Superesse, Voce libera testabatur. Et commendatis duobus filiis, riderico et eupoldo, totaque terra, populis et familiaribus, fratri suo iv kal. martii transiit, et apud fratres Augustinen Sesoga. Wienne S0llempnibus exequiis tumulatur. Deinde non post βlongum temporis interstitium religiosus quidam ordinis arthusiensis visionem sibi divinitus ostensam detulit ad Albertum; quia iudicavit purgationi competere omnino, Si sine mora ad locum sue undationis transportaretur, Scilicet ad monasterium ovi - Montis. Quod et factum est cum devoto qui ad hoc requiritur apparatu.

Nec pretereundum puto, quod quidam de familia ducis huius, notarius Nic0laus, postea Padensis ecclesie prope Argoviam pastor, intelligentis ac perspicacis ingenii, omp-nium resagum suturorum reviderit. Videbat in ameno viridario, quod est ante castrum ducalis mansionis ienne, arbores sex procera altitudine elevatas. x quibus quinque virescentes duo angeli recincti, alacres ad laborem, habentes securium armamenta in manibus, celeriter preciderunt et de terre superficie eiecerunt. Et cum exlam accederent extirpandam, parumper deliberantes mutuo lo-

480쪽

43 6

1 H quebantur quod eam relinquerent, ut, si oresceret et fructum saceret, videretur. Erat enim aliquantulum arida in ramusculis et deflexa. Et abeuntes eam persistere in sua valitudine permiserunt. O inquit ad socios sui contubernii, timeo dominum nostrum ducem Ollonem eae hoc seculo Meriter transiturum, disserens sompnium quod videbat. Quicunque eius Oniecturam subsannaverit, SubSannet

Ioseph cum Daniele, qui regum casus et eventus iterum lucide huiusmodi visionibus resagientibus dissolverunt. Rex Albertus sex illos habuit quinque in orida inventute de terra viventium sunt abscissi velut arbores irescentes Albertus sextus superstes, cuius tempora prolonge gratia salvatoris, restitulum sibi terminum prestolavit. Qui sicut arbor, cuius radicis semen in terra suerat ab angelis, qui curam hominum gerunt, derelictum, fructum attulit expectatum. Assectus enim suus, quem studit, dum sanctorum limina viSilaret, coram altissimo, in essectum desiderabilem est produclus. In capite enim alendarum Nov. novembrium ducissa Iohanna peperit ei filium, qui tanquam alter Samuel a domino postulatus, Rudolsus v0citatus, O men priscorum regum et ducum huius germini est ortitus. Huic facto consonat prophetia Zechielis, qui dicit: hEgo dominus siccavi lignum viride, et frondescere lacilignum aridum. Pro tribus his iuvenibus ducibus lota ditio gratulatur exultans, quod heredes habere meruit naturales, in quibus omnium eorum principatuum spes dependet. Ad quos Virgilii Iersus mitto, qui dicit is Vivile elices, si quid mea carmina OSSunt,

Nulla dies unquam memori os eximet evo. viam. Os anno apud Frankensuri, in sesto Palmarum, imperator comitem Getrio, virum divilem et polentem, honoris ducalis titulo decoravit. Qui regis Anglie sororem habuit, et in regno clarus clarior est essectus, ut heredes eius sanguini iam preclaro propinqui et ipsi clarescerent in seculi dignitate. Eodem tempore Iohannes rex B0hemi ibidem ab imperatore eod Sua suscepit, qui invicem compactam amicitiam in posterum Sepius Suscitaverunt. vii Eodem anno Albertus dux colloquium habui cum imperatore prope allis, territorii Salcgburgensis, in quo inter alia dux Heliarico resuli, de curia noviter iam re-