Arnoldi Ferroni Burdigalensis, ... De rebus gestis Gallorum libri 9. Ad historiam Pauli Aemilij additi. Perducta historia usque ad tempora Henrici 2. Francorum regis

511쪽

FRANCI s CVs I. VALE. REX s7 Pergut tamen illi narrare,quasi causati ob sacerdotiu minus ei licere quae ad bellu pertinebant curare. tametsi illevissimus ommii ad eam esset prouincia, uel ob fumiliae si lendorem, ingeniis huiusicemodi in rebus acumen: uel

ob multas cum H 'anis, qui male in Caesarem animati erunt affinitates quibus efficiebatur omnium at mox cer-l- tior fere si quid Caesarianι molirentur. At recte sapien-- tissmi homines prodidere, deum magna exempla in ca-- put inuenietium regerere: ut iustissimapatieri uice quod --iasuo. Nam

bus dotibus quae Regina digna enuntiabundare pudiciatiaes laude imprimis excelleret,nihil illi maius,nihil antiquius diuino amore esset,ea habereturprobitate,disicordiarum ut Cr controuersiarum,inimicitiarums ea iudice omnes uterentur: diuinarumq; literarum plostudio flagraren. casta mensitus animus,pudor, religio semper cuilla esse ibi bi ipsa cocederet, quod quidem csi omnes

leges tum certe homines non concessissent nihilproprium putaret Reginae praeter uirtutem σ humanitatem: aliis duceret se nata plus quam sibi:cultu literaru clara praestantias ingenia secum haberet: male tamen eo nomine audiebat,uano quorumdam rumore,quod locupletes f-lius patrum locupletum haeredes, inuitu interdum paretibus, regio diplomate impetrato, quibus uellet, aut his qui esua essentfamilia,aut alienis nubere iuberet. Id illi eo tempore adiis repositum esse parum aequi rem aestimatores aiebant. Fama est invitamsiliam his nuptiis consten- si FG impetrasses matrem ob tenerum aetatem ualetudinem filiae,uti Cliuensis horis aliquot tantum recumbeti similis lectulo Uideret,nec tamen attentaret illius yuH-

512쪽

FRANCISCVs.I. VALE. REX s 'eitia. Quae causa fuit ut ruptis postea cum eo foederibus, matrimonij foedera, i quae fuerint, rupta irritae fuerint:

contestationibus etiam prolutis quibis metus clare detegeretur. Dum haec in Gallia geruntur, ne reliquae quidem orbis partes in tranquillo fuere. Nam solimanus Turca aegreferens Castellumnouum quae est Dalmatiae ciuitas)sibi non ita pridem a Carolo Romanorum imperatore ui ereptum esse ecums reputans quanto seuo cum periculo

eiusmodi hostem in μοs es irrepere ac pedem figerepatereturi quantum uero e re pua foret,sipulse ab imperijsui terminis hoste urbem recepissetichis rebus uehementer co- motus nihil sibi antiquius ese duxit,quam in eam expeditionem omnes suas uires,omnem indusistam, omne ueanimi neruos intendere. Quae quidem cogitatio cum autiis animo insedisset, vi bissius cosilium omne aperit. Iuli cognita eius animi aegritudine,memorata interim iniuria quae ei a Caesare feret,munitissimum locum occupan-re,ut quem nuper magna ui consti uendum muniendumque curauerat, quemque munitissimum totius regni propugnaculum esse uolebat,nonnihil etiam eius rationibus permoti magnas terra maris coparandas esse copiissiuadent. Itaque Ariademum Aenobarbum ipse copiis maritimis praefecit . qui quidem breui oblata nauigandi occa- .sione,rebus omnibus recte constitutu, stecundis uentis ta-

diu prouectus est, donec Cifutes homo rei naualis peritissimus primo eius agmini quod fere nauium uiginti septenumero costabat praepositus, Castellumnouu attigit, anno Christi millesimo quingetesimo trigesimo nono ad tertiu idus quintiles. Vbi dii Aenobarbu opperitur tardius insequente quaeda Turcam cohors aquari causast incotinente proripit.oppidani per exploratores admoniti bo-

Arnol. Ferroni Lib. VIII.

513쪽

FRANCIs CVs I. VA L E. REX s ses adfontem qui ab oppido milupassus abest inermesco'tilpe,portu egrediutur,egs nec opinantes adorti ad quingentos trucidat, reliquis fusis fugatisq;. Cuius cladis

certior factus Aenobarbus quam maximis potessitineribus ad Castellum nouum centum oe' nonaginta nauiu classem ducit. Quo ut uenit omnesse uires omnesq; copias ad obsidionem comparat. Oppidani eius aduetu nihilo commoti, moenia conscendere, vallum ac propugnacula tueri, sie ad ciuitatem armis defendendam paratos o Zendere,ac hostem esuperiori loco facile oppresuros nodubitare. At Aenobarbus ex ipsi classe tormetis machinisq; depugnabat: cutis impetum oppidani parui pedere,si sibi res cum eo in mari tantum Ubet. Sed per idebo

te tempus eodem contenderunt Bathbeches , Ollambas, Mustaphas Sanguiachi, quos Bryantio abies Aenor-barbus terr bribus copiis per Boonam du ctandis praefecerat: ac singulos quindenis I arinorum millibus duces constituerat. Ad haec accesserunt M olarcharum G Martheiotarum triginta quinque millia, quossiuis ipse nauibus uexerat. Quae omnis multitudo octoginta millibus armatorum costabat. Castra ad radices urbis acta, uallo aggere munita: circunsepta exercitu moenia. Cumq; nuri hostes apparerent,Turcis signum praelii quotidie dari placebat. Aenobarbus tamen quod nisi uirorum fortium morte parari uictoria non poterat dandum no censebatsed quonam modo in siuam potestatem uenireposset oppidum, doloque aut pollicitationibus ciues capi, tacitus animo voluebat. Cum uero hac ratione confici res no

posset, faecialem cum his madutis ad Francisium Sarmieranum Caroli legatum mittit: A enobarbum oppido per eum potiatur, singulos oppidanos cum denis aureis inco-

-- lumes

514쪽

FRANCIs CVs I. VALE. REX FI Isolumes dimissurum in autem uictoriam suam expectet omnia extrema passuros. Sarmientanus ad haec retondit, facere munifici imperatoris liberalitatem ibi subs auro opus ne sit. Enimuero fidem dedissese nemini in deditionem uenturum oppidis, nisi Carolo Imperatori qui id iure belli psideret. qui si dedendum mandet, dediturum imminus,omnes hostium impetus in defendendo perlaturist.

Quod ideo restondit audacius, LaRaro Albano expeditorum equitum magistro, Ioanne Bosechono, Marchino Monghiano,Roscio, Sanya Friano, Obverto, Burgudione, Mando Iaaodoico Sandalio, Ariano re Maschel'

hominibus perstecta uirtute oe' ste tuta fretus,quos Carolus ex omnibus Hilanis atque Germanis potisimum elegerat,qui 'gulis ueteranorum cohortibus praeessent, urbemque omni obsidione liberarent. Atque his quidem Sarmientani restonsis commotus Aenobarbus in continentem descendi locum urbis expugnandae commodi simum,tumbusique ac castellis,in quibus tormenta collocentur, consbruendis aptisiimum explorat, somniaque aduersa molitur quibus oppidanos in suam potestatem co-gatratis ita constitutis,machinas murales clase educit ac moenibus admouet,obsidionem in brui oppidumq; omni ex parte oppugnare coepit. Interea ipse animum suis a

dii, ac propositis signis ad omnia feliciter aut icάda a

hortatur. Et modo moenia obequitare, exercitu obire aelustrare, quems nomine compellare, ad uirtutem proposita utilitate incitare: denis omnia boni imperatoris munera exequi. Quod sanguiachicum uiderentitantis eu se periculis obiscere ibi uisuaeq. saluti parceret enixius rogabant. I lis nihilominus a laboribus ac periculis deterrebatur,sed magis magi s oppugnationem ex omnibus Arnol. Fereon ι Lib. VIII.

515쪽

FR AN CIs CV s I. VALE. REX silis partibus molie;atur. At oppidani Turcas ascensu lapidibus ac lignis prohibebsi nuncfacibus pice acμLphure illitis confertissimas hostium turmas di Furbabant: omnesque pariter in Fruendis firmandisq; turribus apparando aggeri incumbebantsed eorum uirtus hostiumultitudine deprimebatur. Crebris etiam eruptionibus machinarumq; furioso impetu raressebant. Cum uero in istis rerum anguinis uersarentur calendisseextitibus duae

onerariae naues quae ad Castellumnouum ementitis aquia

D signis aduentarunt, oppidanos infusam magni ausistem coniecerunt. Cum enim sibi auxilio uenirecrederet, nostibus commeatum munitionibusq; faciendis materia ex Epidauro deportabat. Octauo dein calendarum βα- tiliam dicionitini multo maiores Turcarum uires qua antea,ac crebris machinarum insultibus crudeliores terra marique impetus in ea oppugnatione experti sunt,nec eius tantae crudelitatis ullus prius quam iduum sextitium octauus dies inem fecit. sarmientanus insolita rei novitate uis tam crebra machinarum ferocitate,multisq; suorum classibus percusis,ubi nihil aliud urbis salari relictum uidet supplicationem Deo Opt. Max. δε- cernit, Josis urbem tu lauri iubet, ac proposita hostibus

Christi cruce inuocatoque eius auxilio moenia considenter tueri ac defendere. Quod oppidani cum rite egissent, eo ipso die ueluti pro Iacris aris oppetituri portis omnibus erumpunt,hostesque tanta ferocitate tantas animi alacritate adoriuntur,ut perturbatis eorum signis confusissomnium animis ad quatuor millia trucidarint: si paucis suorum deperditis in urbe se incolumes receperint. I dusi sexto cum crescentes Turcarum copiae paulatim 'oppidanorum uires frangerent ac debιlitarent, Aenobarbus ex duobus

516쪽

FRANCIs Cus I. VALE. REX s7 Isrduobus transfugis quo in loco res oppidi essent cognostin armatos ex aσι illa oppugnationepaucisiimosseuperesse praesidium superius de septingentorum decem propu- natorum numero nunc tantum a triginta defendi. Quius quidem cognitisperstet iisq; rebus Aenobarbus oppugnationi rursus uehementistime instare, iam suum esse oppidum credere. Ac statim quidem Fuis moenia con- hendere, urbemque perturbare, denis omnes nunc uires effundere imperat. Uusq; tormentis multis,multis μ gittar s magno labore suo,magna molestia sumptuque sociorum, cedentibus undique tantae multitudini oppiadanis,urbem in suam potestatem recipiti Quod oppidani animaduertetes eius exercitum muro undique circu-

fundi,uallo desiliunt, forumque praesidii causa occupant: ubi omnibus hostium telis Abditi,misere uulneribus co- sciebantur. At sarmietanus ubi fugae nullum locum relictum esse uide una cum LaPro σ Masichel'-Ioanne Bosechaino in propugnacultu inferius confugit. Quegregarii quida tantae cladisuperstites insequuti,m basebaris obuiam fan omnes ad unum trucidantur. se uera cum iis praefectis Cr oppidanis modo trecentis muniationem eam incolumis occupat. Sed ubi desesuiues actum videt,barbarosique acerrime instare,ueritus ne quid in se grauiusstatuerent,in Aenobarbi siepotestat dedi eius

ut ferunt misericordia fetus.Iamyari σ M olarchae quo

melius forum manibus paretaretur, omnes hostium reliquias extinguendas ac radicitus extirpandas censebat. Verum Aenobarbus quod remiges deerant, dedititios in

triremessuas misere enecandos coniecit. Sarmientanum

autem una cum paucis praefectis vinctum ad solimanum abstrahi iubet. Interea uinorespraeda in Fare, omnes α Amol. Ferroni Lib. V ΙΙΙ.

517쪽

FRANCI s Cus I. VALE. REX s7dium fores effringere acra profanare, omnia diuina humanas permiscere. Denique nemo no eorum omni praedae genere onustus in patrigm reuerpus e L Sic florentissimum oppidum paucis post diebus,quam a Caesare venetis adiuuantibuτ occupatum fuerat,a barbaris receptum direptums est. Et iam perebat belli semina inter CaesaremGr Franciscum discordia,quae maxime creverutob Caesarem Fulgosium σ Antonium Rinconum ab Alphonso Daualo circa Padum interceptos. Et hos fama ena Rege ad solimanum missos priuatorum habitu clanculu progredientes agnitos,mox captos,stueri mas prius quaestione habita excruciatos ac deinde necatos. N asit id odium repositu altius apud Rege quam credi poset. Ex postulauit cum Caesare eo rem ad Dauatu reiiciente. Danulus ad singulare certamen prouocare se simulabat omnes qui esent qui taciti euhcinoris arguerent. Et plane incertus adhuc erat tantisteteris authorini Guliemus Bellatus Langaeus cerissimis probationibus in Duualum rem omnem reiecisset.Non tu me rupta seunt foedera Caesare ad Armenum prosic cente: cuius conatus bellici apparatus quorsum tenderet diu incertu fuit. Misso tamead Regem Philippo Mauro cum potis ce Auregio expeditionem eam Regi significauit,intereas eum ad pacem

hortatus est. Eius autem expeditionis haec fit occasio. In Germania Caesar cum inter Ferdinandum fratre, Cr Ioannis filium qui Pannoniam proxime rexerat contentionem de iure regni exorta esse comperisset, hunc Turcas in auxilium sevum adscivisse,Ferdinando 'atri exemcitussui parte mittit quo hostes ingressu prohiberet: interim ipse ne Christiana res ab . ab eiusmodι hostibus sibi quicquam metuereside bello in Turcitas Des transferendo

518쪽

FRANCISCvs I. VALE. REX s7 7s-rendo cogitauit, Quod antequam susciperet tenendasibi necessario Africam existimauit, ne Turciam petens infestum hostem perpetuum s Hilanis terrorem post tergum

relinqueret. Igitur in eam expeditionem animum appulit, magnums nauium numeru comparat, quibus me citum in Africam traducat. Coacto exercitu, dum res mentaria expeditur,Caesar Lucacu summo Pontifice co-silia belli communicat: ubi dum esset, ad eum Rex legatos misit, daret operam Fulgosi S' R inconi sibi nomine satisfereti id ni faceret suose iuresiuas iniurias vindicaturum. Caesar quasi ignarus ea sibi curae futura restodit.'Nisita gestis rebus mst nactus idoneam ad nauigandum tempestatesiuos soluere, ac in Baleares insulas progredi, pes ibi opperiri iubet. Ipsi deinde instructa nauium sexo' triginta longarum classe, ex Aphrod=soluit , ut in

Corsica transinittat quae cu appropinquaret insulae tanta tempestassubito coorta est,ut nuda earum cursium tenere posset ed aliae eo de unde erant professae referrentur,aliae in alium partem insulae magno sui cum periculo delice retur. Itas remis cotendit,ac cu alijssieptem nauibus insulae partem tenuit eam quae in Italiam vergit. quo cum reliquae sedato mari appulissent, Bonifacium Caesarpetit oppidum CP natura loci Cr opere instructum. Nam qua parte id no interluit mare, claudιtur muro duabusque turribus munitum e hquae oppidum ab externa ui defendant. Caesar ex eo poli biduum soluit Cr in Minoricam contendit,quam altero biduo attigit . ac deinde in Mahone portu prouectus est. Atq; hic quide cum clusis bidui tepestate deleta esse tameFecudo dein ueto Maiorica facile tenuit. Quo cu uenisset, centii Cr quinquaginta oneraria naues ab Italia missus coperit: eo des FerrtassArnol. Fereoni Lib. V Ii I.

519쪽

pR ANCI s CVs I. VALE. REX s Gonetagum Siciliae proregem triremes septem adduxisse. Ae Caesar quidem quindecim logas ex Hilyania π alias

quamplurimas expectabat quas tamen in Africam iam peruenisse ei nuntiatum est. Quo audito ipse eodem contendit, σad Arseram urbem Africae maritimam pem uenit ubi naues comperit aduentum stuum anteuertispe,

ac eam continentis partem tenui e quae est propius Diis occasium,procul ab urbe decem fere missibus passuuApse autem paulo longius progressus duodecim nauespraemisis,quae tutiorem a tempestate receptum explorarent que quidem nactus in eum se locum recepit, quo totum umbis situm facileposset intueri.postero die cum aestus maritimi ingrauesicerent oluitis de,locums tenuit quiuentis minus esset obnoxius Quo dum pergitur duae naves Turescae,quae ut ex captiuis postea compertum em exploradi exercitus apparatus, bellici causa missae fuerant, in

Caesarianos forte,nec opinantes inciderunt: quarum autem depressa est, altera ad ternam euasit. Dum haec ita geruntur Caesar Femado Gon'agae'Iacobo Bospo praecipit,littus ut nauicula praeterlegant,ac sibi renuntient qua sit exercitui optimus in terram egresus .quod cu fecissent,Caesar nustis resistentibus loco opportunissimo milites exposivit. Exercitus autem qui nauibus egresus est, hic erat numerus: Pediitu uiginti duo millia ex Histania, Sicilia,Neapoli, Germania,Italias omni coacta:praeter Caesaris domesticos, eos quos equites Rhodii nauibus fuissi tulerant numero quadringentos. Equites praeterea Caesaris quadringeti,ac septingenti ex Hil'ania euocati.Pedites ut primum continentem petiuerui, sisesumma animi alacritate expediunt ad excipiendos hones,qui crebru in eos excursione aciebant. At Caesariani bombardis

520쪽

ιardis ita eos repellebant ut in proximos montes coegerint. I nde ad urbem progrediuntur copiae. Cumque Histani quia Ferrando Gonqua ducebantur in acie prima collocati essent mediam Caesar dirigebat in qua Germani con'tuti fuerant. Italis aute π equitibus simul Rhodiis praeerat Camillus Columna. Inter haec Numidae C.

saris signa telis infestaban ad quos ipse repellendos tres

Η 'anorum turmas misit:.quoil cum cernerent hostes occupatis montium iugis eos assensu detrudere conabantur, sed ipsisuo loco depulsi at breui cedere coactisunt. Caesariani dum pari certamine res geri potuit, magnum hostiu numeram paucifustinuere. Sed ubi signa legionuappropinquare coeperunt quae his auxilio ueniebant. paucis amisisse in proxima cain a construi. Quibus receptis Caesar exercitum propius urbem mouet. Ac quoniam Numidae eius copias ex Fuperiore loco sine magno μο periciιlo facile premebant,percommodum usum est eos e montibus depellere,quod locus esset constituendo primo avmini ualde opportunus. Quibus occupatis Caesarpostea exercitum omnem in trianguli formam redegit,uc urbi circundedit. Ipse autem locus magnum a ferebasuis ad salutem momentum: i enim ab hostibus forte incesiebantur, illosfacile in urbe repellebat Inter haec cum omnia a Caesare recte procurata prouisas essent, lata subito ac rarepetina imbriu acuentoru uis totam illam nocte exagitaui ut militibus qui sine impedimentis, nauibus e resesi erant, uires atque animum pene ademerit. Eodem tempore, Cr longas naues quibus Caesar exercitum tiastortandum curauerat, quasique in aridii subduxerat, aestus complebat onerarias,quae ad anchoras erant deligatae, tempestas afflictabat. Quod cum animaduertissens Amol. Ferroni Lib. VIII. Th