Arnoldi Ferroni Burdigalensis, ... De rebus gestis Gallorum libri 9. Ad historiam Pauli Aemilij additi. Perducta historia usque ad tempora Henrici 2. Francorum regis

501쪽

FRANCISCVS I. VALE. REX s eam Austinere ac tueri posse videbatur, Castelpersus Aquitanus peditione intestina nonnulloru occumbere hasta ab uno persidisiime vulneratus:cuius morte ita Aquitanι commoti siunt, ut nisi Monteianus de reis=pplicium sumpsisset, res parum abfutura uideretur aseditione. Alij haec in aliud tempus reserunt. Interea Vastius salutiano robore copiarum attributo,cum Caesare Neapolitano crZ runoro Comite permittit oppida eum siti a recipere,pollicitus , ub i accerseretur,cum omni reliquo σ pedιtatu et equitatu pete a Uuturum. Instabat tum Martis mesis exi-mS. dumque Salutianus machinas dirigit quibks catiruCarmagnoia comodius euertatur ,sclopo ex arce emisso

necatus e L Haec exteri prodidere sicriptores . quid alijsenserint,ipsi suprasicripsimus. Nec minus tamen Caesariani

commotι dum acrι ter ca Era oppugnant, loco necatis multis potiuntur. Stephano Balio iusiu vast gula fra cta ess, reliqui captiui remis addiciti: men eque Aprili sequentia Comite Di ae Normano intercepta naves aliquot Caesarianae eae Indica nauigatione redeuntes refertae mercibus laudat imis. M eve eodem missunt a Ragone Baptista Legus et Vincetius Strosius cu ualidis copiis,duabusq; ac tribus machinis maioribus ad castrum cur Brachinasco nome, oppugnadu. His ani cu diu impetu eoru sustinuisiet, et id multis caesis periclitaretur, arbitrio victoruressiuas uitams commisere. Quo factu est ut multi a Ragone Mortiam mitteretur ad remos addicti, quasi ulcisceretur contumeliam acceptam ad Carmagnoia. Interea

Caesar Fulgosius m Ioannes Paulus Cerus in aula profecti, a Rege humanis me excepti sunt. moxq; pegasorum

cur siu arrepto ad R angonem rediere. Hos ille mox cu B outierio iecit Omiss clijs mittit cum Laelio Marino, Vιncentio

502쪽

FRANCIs Cus I. VII. E. REX sT IA eentio strosio, Baptista Lego, Galeoto Malutesta ad Ba gelum castrum,quod σ Barget uocant. Sedebat ideHambal Bruncaccius ad uim depellendam propius, ad Gallos Italosique pellendos expeditus sed is fuit impetus Gallici Italicis milit is,quisse indignabatur pupum superioribus mensibus,ut quaquam ho libus fortiter dimicantibus, multis tamen caesis locum expugnarent. ipse Hanniabat Brancuccius fortissime dimicans captus est . ingens praeda parta. Laelius scivosinistra ictus postpaucos dies

occubuit. Giraldus quoque Camerinus, qui Regi militabaticirca caput altero siclopo impetitus, necatuae est. Rangonius parum abfuit quin iuberet Brancaccio gula funisgi, quali eius caede paretandum uideretur manibus Ste phani Balij s Laelj sed Boutierit aliorum s precibus reuocatus, incolumeseruauit. Bargelu Gallico praesidio munitam est. inde in Bonesium mouere Galli Italiν memoresque commilitonum saepe interceptorum in multos acrius saeuiere. Confecto bello,pacatisq; his locis Regi,R agonio in aulam ad Regem saluta dum peruenit:a quo cultus est ut eo stilendore,dignitate, fortitudine ueteranum ducem decesut: diutiusq; de rebus Italicis collocuti cum essent, rumor percrebruit quctum coniti animo posset, quantum labore cotendere, tantum se iurum Rangoniam ut Caesariani Italia pellerentur. Ille ex Gallia in Venetiam regressus cum e petoctum est ut immaturo eius interitu ea

consilia perturbarentur. Eo de anno mensie Iunio cu maltis equitii peditums millibus missus est prorex regio nomine Humerius,quem σ Dumerium uocant, cur se coniunxere I oanes Paulus, Caesar Fulgosius, reliquiq; proceres Italici cr Gallici, ad Puerinum. ex eo loco infestis co-

sin vastium progreditur,pugnandi copiam facturum

503쪽

FRANCIs CVS I. VALE. REX s7 arbitratus. Ille imparem sesentiens,retro in Italiam pervenit. quo factum est, ut nemine obuio ingenti Galti praeda potiti,arma un)iq; circu tulerint. Misisunt Centusius σ Comes Bellingerius ad Bochum oppugnandum, ubi praesidium inerat sexaginta ueteranorum H 'anorii cutriginta ueteranis Italis. Et quanquam acriter Galli instarent, obsessorum tamen robore Cr conssantia cedere coactisunt. caeso etiam Marco Asicocolo ueterano , pem uenit deinde Humerius in Fanum Damiani , ex eo in

Albam urbe, quae seguli erat Monfernute'. Quia umpta annona cum dissiderent munitionibus,deditione fecere. Mese Augusto mittit Humerius Caesarem Fulgo ier Boutierium ad Cherasichum oppugnandum: Septuaginta Itali,Histanis totidem in praesidio erant. Cumque a Gallis summo ardore oppugnaretur, qui in praesidio erant,contraselopis, telis agittissiubeuntes impigre arcebant. scloporum tamen multitudine qui a Gallis emittebantur actum est ut qui se con 'iciedum praeberet inulnere mox accepto excederet. ita exteriore Chenochi murum Galli ubeuntes loco potiuntur, multis caesiis. Rursus

Humerius mittit qui Bochum oppugnarent: sed obse imagno fortis animo temere siubeutes depulere, multu setiam caesis, in quibus fuere Hannibal Nunonulus, π Gulielmus Finalis. Apparebat Hulmerium non ta quid expediret cogitare, quam rendentem indignabundum sadultionem accingi,cum mox alia tu est a)esse Daualu vastium cum lectisiimis copiis addece hominii millia, prae

ter recentes Germanorum copias,quorum non mInor erat

numerus. ita mox di*ositis praesidῆς uelut rumore panico consternati Gallisee in loca munita recepere. Aὰerant cum vastio Antonius Rarionius cohroru magi ter, Cae

504쪽

far NeapolitanuS,Branorus Brixianus, Cr alter Vincetianus. Exitu Augusti ad Quiestu castra ab hoste fixa, I tuli Cher uocat patria lingua,nisi forte temere quossequimur authores ex duobus locis unum espiciant. Erant in praesidio Acciolus cum aliquot Italis, Gr Romundus Bigonus Aquitanis: 'utis cu diutius essent muri,ui tundem hostes perrupere: multus caesis Acciolum Raγ- mundum captiuos abduxere. Vrbs ea sita erat loco opportunofacileq; muniri poterat. sed Rex adduci non potuit ut impensam in rem utilem faceret. hocles itaque muniere deinceps ut Gallis delerandum sit eam sie recepturum. Vassius cum abundaret copiis, ita milites partitus en, ut partem ad Moncalerium mitteret,partem ad Pindro- Ium: si cum robore staret ad Cheruscum oppugnatam. Qui ad Moncalerium misit enunt admotis machinis quatiunt muros, irruptiones facta oppido potiuntur, no magna tamen 'lage facta. idq; accidit circa initium sestebris mensis. Vastius adCherusicii exercitu circu dato semma ut irrumpere nititur, maxime sterans primo se acris Dorum impetu caseum uictoriae inuentum. Cherusio praeerat Livius ursinus Bartholomaei Dalviani illis,m Caesar Fulgosius. Cusinuta essetpars muri,signo dato undiscocurritur, inges clamor exoritur. alijsuccedere,alijsch-pis Gallos impetere,pars eminus omni telorum genere pugnare. Cotra ea Liuius er Fulgosius, π Galli qui in praesidio erant ubeuntes temere depellere,aqua feruetem,pice uolueremec minor erat alacritas obse somni,s impetuae obsidentisi. Eo die re infecta Vastius multis caesis in castra reuertitur. Sequeti die*rato quos muro Caesariani parat irrupere. Galli obuia ire. undis clamonuulnera, neisees . Liuius dum incautiusse hosti exhibet, circa pectus Arnol. F erronι Lib. VIII. I i

505쪽

FRANCIs CVs I. VALE. R EX siclopo ictus corruit. At pro diruto muro undique Fulgosus nouum refecerat: quo factum est ut uanae hostium uires,uanus Dauati Vastii esset conatus. Sequeti die quingentos passus retrocedit vastius stat tamen sententia,

nec loco potitus sit,nunquam cessurum. Fulgosius si annona illata in tempore fuisset , facile impetus hostiles tulisset. Id restierat Ua bustataque urgebat hominem. missus est Ludovicus Goraga Rodulphi lilius in oppidum. cum

honestae conditiones proponerentur, uisum est e re Gallica futurum,si loco cedant. Pactiones hae initae, abiret obsies.sisuluis omnibus impedimentis,equis, armis. ipsi Fulgo pus cum suis Pinarolum ire permitteretur. Si Rex eo perueniret intra decimum quintum diem,machinae bellicae omnes redderenturisia minus, Caesari cederent. His pactis ille cum suis Pinarolum uenit,quo amisso maius damnum

palpuri Galli uidebantur. Misit deinde vastius qui Alba

oppugnarent. Praepositi erant urbι Iulius Vrsinus, Uincetius Stroyius, Carolus Aristadius Aquitanus cu quingentis peditibus: unicuique tantundem fuisse alii uolunt peditum.Hi uel uim ho hum metuetes, uelpe impares tatis copjs agno sietes saluis rebus omnibus π ciuium fortunis deditionem fecere. Vassius celeriter copias Thurino σ Pinarolo admouet. Nec loca ea munita satis commeatu fuere in Bructa. Tandem uenricus Delphinus culicitifimis copiis bubsidio obsessis aduenit,qui ad eam inopiam uenerant: ut equorum carnibus non ab linerent.

Huius uirtutepulsi hostes Alba . inuerso σ ΑIIa munita oppidisse cotinuere, auidissimo Henrico pugnae cledae. Tandem pactae sunt induciae in decimum annum. interea bello capta uterque tueretur: nisi quod sanctopaulinum Caesar cum quibusdam alijs reddere debebat.Cum ea ita

506쪽

FRANCIs Cus I. VALE. REX II rq pacti essent Reges,neque tam proximi unquam collocuti

essent,mirari homines,male ominari de pace: ea in deterius rapere. At Caesar cum in Histaniam redire uel iduciam ostentans liberali Rege non indigna: uelut alij uolunt metu aduerse tempestatis motus,ultro ad Rege, qui

sedebat ad Aquas mortuas quas G ho Marianas dicunt,misit,ueniresie ad colloquium,paratum dareside accipere. non nisi datis dextris, e re utriusq; sibi usum ne abiret. exceptus est itaque a Rege humanisiime, sic ut cupaucis aulicis obuiam ei ueniens, in eim se Rex myoparonem coniecerit, abeuntem eodem palla prosecutus sit.

Anno sequeti defunEL Antonio Burgo summo iuri*racto, designatus in eius locum iurastraefectus Gulielmus Poletus; ingratiam ut fama fuit Annae Pisbelenae, quae apud Regem multum gratia ualebat. Hic mox regio nomine constitutiones plurimas edιdit ad componendus lites non inutiles,si nihil praeterea molitus eset. Caeterum dum fisso augendo quo iure qua iniuria attentus, omnisi hominum ordines nouis edidiis, auitis ueteribus f praerogativus obat: dum salinarium uectigal insulis Santonu, Otoronensibus, Aquitaniaeq; imponere uulnu regio nomine senatus omnes Gallicos traducere,in ordines cogere uult, flagrare inuidia apud omnes coepit. Exciderat iaὰ Regis amicitia Philippus Cabotius tribunus maritimorum, Annali sommonuntio magistro equitum omnia administrante. sed Regis liberi et Anna P pelena hominem fovebunt.Tadem dele ει iudicer esienatibus Gallicis dati sunt Cab otio, qui post uarias relatas quaestiones in eu more maiorum statuerent. V olebat ille e iudicu numero reῆ-cere Gulielmum Poletum iurist raefectum: idq; poterat ob simultates ueteres. At is peruerso exemplo,di hunc men- Arnol. Ferroni Lib. VIII. Ii q

507쪽

tem uidetis' iam exclusium amicitia Regis:alterum verὸ

Mommorantium isdem he causis sperat posse in eundemst opulum impingere rate simulans sese maxime antinurebus Cabotijfauere,idq; recipit P pelenae, id molitus est utpuffragia in reum periculosa ferrentur: aegre ut tandem sedium sit ne capite mulctatus uitae periculum subiret. Caeterum gransiime mulctatus est,uix ut opes omnes satis essent mule laesi co inferendae. Interea nepos Cabotii sororem P pelenae uxorem duxit, aut certe de ducenda pactus est. Accidiis ut erat Rex clemetia diuina, uti remisiis mulcts exauthorationeque omni, restitutis bonis, quae

ita fisco addi Elafuerat, nunquam ut inde avelli possent,

rediret is in Regis gratiam snec minus quam antea gratia apud Regem ualeret: π aliquot post messes coae iis rursus patribus decerni iusseritin ope mulctatum aut dDatum ob ullum autperfidiaein Rege,aut maiestatis crimen. Eo igitur in aulam reuerso Poleti res labare coeperunt. Nam Mommorantius,qui eum in discrimen uenisse uitae uideret, cautius m prudentius aulicis sese rebus inuo luerat. sicio a Poleti assentatoribus temere uulgam,quasi is a Rege condonationem omnium rem impetrasset,plura

etiam adiiciens quibus sibi conscius non esset ne quando negotium sibi eo nomine inuidι facesserent. Quos in eandem rem codicillos Poletum dum sigillo regio muniuntur in hyectatibus omnibus palum legi iusse, in odiu M om- morantij. sed haec paulo post conficta apparuit, cum ille Poleto undique querente ab Tinentiam suam probasset. Agebatur annus millesimus quingentesimus trigesimus

nonus, cum Gandaue es questi tributorum grauitatem, uinoque uendendo ingi Elam collationem, ad stilitionem omnia uertunt,parati etiamsese Rezi iungere. At is euu-

508쪽

FRANCIS CVs I. VALE. REX F7 I Tsatin pactas nuper cum Caesare inducias eorum foedere abstinuit. Caesar qui certior febat quotidie seditiosorum

conatuτ augeri, periculumq; essene quid illi moliretur in posterum,constituit eo ex Hi 'ania prosicsci. breuior crfacilior uia per Galliam patebat. Erat Regis nomine legatus apud Caesarem Antonius Castrinouanus Tarbellorum Pontifex per hunc Mommorantium certiorem facit ecquid placeret Regi, i per Galliam Gandauum pete rei simul agit m Castrinouano, uti a Rege oretur ne alia uia quam per Galliam eo contendat ommorantius syerans congressum Regum toti Galliae non inutilem,idpem Juadet Regi. Irascriptis hieris a Rege cr liberis Regils,proceribusq; Gallicis, oratur Caesar uti in Gallia ueniat. Rex tu ad Lochias aeger sedebat,pefmo ulcere quod

circa pudibundaancurrerat uexatus. ulcere tande aperto chirurgorum indu Aria conualescere incipiebat. Caesari ad Baionam occurrere Henricus er Carolus Regii liberi: parati obsides manere i quid ille dubitaret , aut alios ex nobilitate Gallica quae sequens obuiam ierat, da re. Occurrit m Mommorantius. Caesar obsidibus recusatis una cum eis Burdigalam uenit, magnifice ubiq; eχ-ceptus. Dum illi occurrunt Caesari, multum ubique fuit querelarummam passim priuatorum equos humetes aulici inuitis dominis,stomachum multis mouerunt. atq; ut

in aula nihil non petulantiae adest,multi abeuntes equos abduxeriit nihil de pretio pacti. Cum Caesaris uxor nuper fato functa esse existimabant multi a finitatem inter Reges nouam futuram. At illum al3 antequam Gallia

ingrederetur diserte cauisse aiunt,ne quid sibi dum esset

in Gallia, aut de matrimonio nouo,aut de nouo ullo fue- dereproponeretur. Rex cii ad Lochias Caesari occurris Arnol. Ferroni Lib. v III. Ii iij

509쪽

FRANCISCVs I. VALE. REX IT se ubique gratulationes, supplicationes,pompae. Accidit Ambasiae ut artifex quidam Caesaris cubiculum, igne per aliquot loca immisso,odoribus uarijsimplere uellet, gratius s reddere.atfumus immissus in cubiculii errore a tisicis, ni ei reliqui occurri siet nocere potuisset Caesari: qui

eo sane nomine perturbatus e l. Rex tota de re admoni- .

rus sese Caesari purgans, miserum artificem rapi ad pupplicium iubet. Caesar artificis errore cognito uenia ei multis precibus peti, ut de reo liberando uarie illi cotenderentnnisi Rex Caesaris motus precibus, qui se non uenisse aiebat adseupplicia repraesient da ,siupplicium ei remi is set. Lutetiae quos exceptus magnifice, nihil ut pompae in eo excipiendo omissum sit. Fama est aulicis aliquot puellis delectatum Caesarem eis illusisse. Alter casus Lutetiae excepit Caesarem . nam Poletus stipatus aulico consilio, cliadeum besalutandum ,π ob uestis longitudinem fecisset uti tabula lignea quae parata erat ob ignem excipiendum, casiu in Caesaris caput impingeret, no leniter omnes territisiunt,attonito ob ictus grauitate Caesare; qui

tamen mox dissimulans continuato prandio ,Iesie posseassecedens in cubiculum medico inseriendum dedit, est si parum set laesius. Abeuntem Regii liberi ad valentianum prosecuti siunt, quos Cr iste magni ice eo loco excepit. De Ganda uis quaestione habita, multis prosi raptis supplicium siumpsit; Castro etiam eorum sumptibus aedificato. Tentataesunt interea pacis condιtiones per legatos. Caesar ex Zelandia . Holiandia regno confiituto, Mediolanum simulabat sie Carolo Aureliorum Duci Regis filio redditurum, usium diu tamen retento , si liliam sis am uxorem acciperet: eaq; omnia liberis si qui ex eo matrimonio superessent addici uolebat: si liberi no -- peressent,

510쪽

lani recipiendi, dum hae coditiones per Petosium a Caesa re misum non placerent. Iamq; eis male consultum volebat,qui ibi authores fuissent eius in Galliam recipiendi. qua causa abfuisse aula diutius Mommorantium sis yicati sunt. Media in pace potentiores aulici alij alsis insidiari coepere. Cr iam Cabotius Poletum iuristraefestum per Pontieuriam Regi sule lum reddiderat: ut ille sibi metuens,cum nihil minus homines expectarent,sacris initiatus sit. In Germaniam Caesar ueniens, Sabaudiae Ducilegatis Regis accusandi ob res sibi ablatas, potestate dedit. At regii legati resto dentes benignisiime auditi sunt.

Paulo antea quam M o morantius aula excluderetur, celebratae sunt nuptiae ad Casti iteradium Pictonum urbem inter Gulielmum Cliuensium Ducem, e Ioannam Henrici Regis Nauarrorum CZMarguaretae Valesitie Reginae Nauarrae regias sororis illa,non satis ex animi sententia σ patris e matris; qui alius iampridem conditiones filiae quaerebant. Delira fuit fabula exagitata tamen,in sicio Rege ab his actu cum Caesare de ea paciscenda Philippo Caesaris ilio, interceptu tabellarium a Carolo Gradimontano pontifice Burdigalensium, opera ea in re ute- te Tardι,qui arci Maulea censi praeerate misi que fusticulos epistolarum ad Regem unde illi in eu male semper animati sint,etsi amicitiam congressu oer uultu simulates.

Cum enim esset Grandi montanus regio nomιne uicarius reguli Nauarrorum,cui Aquitanica prouincia data erat

regenda, intra paucos post menses dederunt operum, uti in eius locum Carolus Cosius Burius substitueretur. Ab horret hoc asi de Regis Nauarrae in Regem, pietate soro- .ris in ratrem, beneuolentia eorum in Grandιmontanum. Arnol. Ferroni Lib. VIII. 1 iiij