De crisibus ad Galeni censuram liber omnem crisium cognitionem breui, & miro ordine continens. Hippolyto Saluiano authore

101쪽

entis nos aeris frigiditate, minus I tunc temporis retrocedunt, quando quidem repetentibus, motionem quandam adesse necesse sit, frigidi vcro moueri aegrius possint; Et sc communiter futurum praeuidemus abscessum; Qubd vero me brum, aut quem articulum obsidebit, morbi naturam exquis te intuentes, praesentiemus. Nam si morbus per abscessum iudicadus,minus diuturnuS ac acutus magis extiterit,cum in ipso crassi minus sint humores, ac maior caloriS c pia,nec non valentior facultas,in supernis partibus erupturum abscessum suspicari couenit. Quod si in huiusmodi morbo, repente ac sine cui denti causa anhelitus superuenerit difficultas, moxque quieuerit, adhuc certius humores surSU ,

ferri coniicito, & si praeter difficilem hanc respirationem, capitis grRuitas ac dolor subsequatur,& grauis somnus,

. . . . a

102쪽

nec non repentina surditas, non solum insuperioribus partibuS euenturum abscessum praecognoscemus, sed etia glandosas poli aures carnes, ipsum necessario obsessurum praediccmus . Si morbus vcro admodum diuturnus sit, ob stigus ac humorum crasticm , nec non ob Virium longo temporis intcruallo languetium imbecillitatem, ad insernas sedes abscessus erumpent II maxime ubi praedictorum signorum nullum adsuerit, &in aegroto cx locis insernis vel grauitas, vel icnso,vel inflammatio,vel dolor apparuerit . At morbi medii, inter hos obtinent absccssus; qui medio genere ambiguunt; neque conuenit,quantum in ipsum agitur tempus,quaerere snt ne se

sum potius quam deorsum crupturi, sed ex aliis diffiniri signis oportet:Et sic itaque nou selum,num crisis sutura sit, & sist,num bona,& quo tempore,praeuidere

103쪽

LIBER Ioslicebit,ut in superiori diximus capite,sed etiam suturum ipsarum crisium modum tum generatim tum particulatim prae- , sentire poterimus, ut in praesenti docuia ηmus capite. Quibus absolutis ad reliqua, quae in crisibus tractanda supersunt

accedamuS . De diminuta Cris, de desimplice morboram flatione . Cap. XI.

v M tres snt ut diximus spe

cies perturbationis morborum , quando aeger a mo

bo liberari dcbeat. vel enim se bito integre morbus soluitur, vel subita insigni morbi ficta diminutio ne, quod reliquum est paulatim deii ceps absumitur, vel nulla facta evidenti mutatione paulatim soluitur Prioris quidem quae repentina, ac integra

104쪽

est morbi solutio crisis simpliciter, vel

crisis persectae optimaeue Vocatae, tu cognitione praesentis, tum futurae praesen- sonem, abunde hactenus ac exquisite docuimus.De reliquis Vcro duabus ia nunc agere oportet a secunda exordientes: Quaebcum sit subita ac cui dens morbi diminutio,qua manifeste ad melius conuertitur morbus; no tame integre soluitur,

non simpliciter crisis ut prior, sed diminuta solum,impcrsective crisis nuncupatur aliqua .n. morbi portio, post ipsam relinquitur,integre deinceps paulatim solubilis Quae quidem diminuta crisis, cKeo tantum Vno a pcrsecta disert: quod a morbo integre no liber at:Huiusmodi aute imperfectio, siue diminutio, ob id sibi contingit, quod in ipse statu,uti optima,

no fiat, sed antea dirumpatur vocat aute sic Hyp. omnia quae anic statu ad crisim ruunt dirumpitur aute ante statum,

105쪽

vel ob miram morbi magnitudinem,Vel ob immodicam motus celeritatem, Vel ob aliquod aliud cxtrinsecum irritamentum: Vnde si decimo quarto die spes sit, statu fore, ob morbi vero Vehementiam, vel eiusdem velocitatem,vel aliud irritamentum, crisis die undecimo anticipet ;ipsam neque persectam, Πeque bonam, sperare quimus; Quinimo eo t epore penitus ti mendum, praesertim si neq3cx t to morbus periculo vacet;Quod si salubris apparuerit, verendum nihilominus est, ne vel crisis cum grauibus fiat accidentibus,Vci non integra,Vci omnino reuersura;Adco magnam vim habent coctiones,ac praeterea etiam morbi status. Quarc lato dcterior diminuta criss erit, quam illa,quae in statu fit, quanto magis anticipauerit. Et sic praesentis diminutae crisis cognitio habetur: Ipsa vero adhuc sutura existente, num diminuta eveniet,

106쪽

ex morbi tum Vchcmcntia ac celcritate immodica, tu ex extrinseco irrita meto,

, aliquo modo coniici potest: Nam si ho- rurn aliquod,Vel plura,Vel omnia, mO bo per crisim soluendo adcrint; critim i statum non expcctaturam suspicari posisumus; & propterea diminutam fore pquado eorum nullo, crisim immodice fe. stinante,ipsa statum expectaret. Quo autem lcmpore diruptura sit,cx suturi status praecognitione praesentictur: Nam licet certam diem praeuidere exquisite non Valeamus: Cum indctorminatus sit unusquilq3 diminutus ac imperfectus naturae motus: Quod tamen non multo

ante statum huiusmodi crisis set, certo praeuideri potcst: Qua ndo I si mors in tribus temporibus principio.s augum Cto ' statu,continga t, crisis sol si in statuvcl parti ante ipsum, fieri possit: Eiusde. Vero mOS,ac futurus modus re illis eis.

107쪽

dem fgnis praecognoscetur, ex quibus pcrsectae crisis suturae tum morem, tum modii praecognosci docuimus:Et sic quide diminutam futuram crisim, si non exquisite ut persectam, artificiosa tamen coniectura praeuidere licet; Cuius tu cognitione,tum praeuidentia iam tradita: Tertiae salubris morboru mutationis institutione aggrediamur. ae cum longiori tepore,& paulatim fiat,nullo modo crisis nome meretur, sed latu simpliciter solutio vocatur;Na sicuti vel cffatu digna evacuatio, vel o ano absccsius cuveloci pcrturbatione neccssarib in critabus fui ita in solutionibus neq3 agitatio aliqua,neq3 euacuatio,neq3 abscessus accidunt: Qua quide sutura solutione, morbi 'specie, timore,&Vehemella pra Setire possumus;Na cti sebrilibus tatu morbis crises cotingant, si citra febre morbus costiterit,aiectio salubris crit,no cris

108쪽

LIBER I I

suturas praeuidere, conueni at, docuerimus abunde hucusque; De reliquis,q uibus mori accidit, diserere iam prosequa

mur. - 'Quod quatiior modis mori contingat, ae de eorum

anisscuiusque proe one, Cap . XII. I C V T I tres sunt salubres morborti mutationes, sic tres

at i ae pernitiosae i stis propo tionales opponuntur. Cil moriturus enim est aegrotus, vel subito moritur, Una cum turbatione ' quibusdam vel excretionibus, vel abscessibus effatu dignis; vel mortem non subit quidem subitosedcu multo deterior euaserit, paulatim deinceps moritur . cantur autem hae duae mutationes crises no bonae, siue malae, scorsum Vero, prima exquis te mala,secunda mala impersecta, Tertia au- te malae permutationis species est, quae

109쪽

citra omnem insignem excretionem, ac

abscellum,nec no subitam ad pcius cui- dente mutationem, paulatim solum ad mortem Vso fit, Vocaturque arefactio. Verum & praeter hos tres pernitiosae mutationis modos, aliis tribus salutaribus oppostos, quartus quoque alius pernia tioius modus roperitur; Cu scilicet subito moritur, absque omni praecedente agitatione,ac excretionc euidenti,Vci abscessu ; Quamobre nec criss modus istea vocatur: Ipsum autem ab aliis tribus disserre, clarum est: Quando no parum ii tersit, agitatione praecedente, cum excretione inlagni, vel abscessu fieri: aut citra eorum Vnum quodque: Eundem pariterib salutarium modorti nulli assimilari, certsi est: Ncmo squi de unquam morbum

j s subito euasit sine cris,uti sine hac pluri

mi subito intereunt. Cum quatuor ergo mortis modi sint, eor uni P duo cu crisi contin

110쪽

contingant, alteri vero sne cris fiant: de illis qui cum crisi interficiunt, dic mus primum, deinde vero es de reliquis

duobus. Exitialium itaque crisium praecognitiones valde instabiles cu sint, prudente admodum,ac arte instructo cxe

citatoque medico indigent, si numquid suturae sint, & an hoc certo dic , deinde num hominem illico interficient vel nocebunt tantummodo , praeuideri debeat: Nec in ipsis plurimam reperiri incertitudinem, ac quandam soluconiecturam,mirum est, &s in bonis crisbus & firmitas, ' scientia praeualeat;

Determinati nan is sunt atque ordinati naturae motus,ubi ipsa valida extiterit ac materiae dominetur,' propriis fungitur muneribus: Inde terminati vero atq3

inordinati,& praeterea incogniti, qua do illa succumbit: Primdm itaque cum morbum ex signis critiosis,pernitiosum