En postremum tibi damus, candide lector, Ioannis Manardi ... Epistolarum medicinalium libros 20. è quibus ultimo duo in hac editione primum accesserunt, unà cum epistola iandudum desiderata, de morbis interioribus ... Eiusdem In Ioan. Mesue de simpli

5쪽

EN POSTREMVM TIBI D A M v s. CANDIDE LECTOR,

MEDICI FERR ARIENSIS, SUA TEMPE

STATE OMNIUM MEDICINAE PROFEsSORUM PER v N Luersam Italiam, in Galeni doctrina & Arabum censura celeberrimi, & opimemeriti, EPisTOL ARvΜ medicinaliu libros N X. e quibus ultimi duo in hae editione primu accesserunt, una cum epit tota iandudum desiderata, de morbis interioribus,

quam utinam immatura morte non praeuentus, totam absoluere

potuisset. Eiusdem in Ioan.Mesue Simplicia & Composto annotationes &censure o.

nutibus praesticit studiosis adeo neces Iariar,ut sine harum cretatione aegrotantibus recte consul cre iacino possit.

secti Insce latino ervaeo' utros copiosissimo.

Cum inessae Caesareae Naieri. gratia Cr privilegio B R SIL E AE, apud Mich.Isngrinium.

ANNO M. D. XL.

7쪽

REvERENDISSIMO PRAESULI, AC

PRINCIPI ILLUSTRISSIMO. DOMINO

ORIS EsT nec paucis,nec obscuris exemplis comprobati. p R AE s v L dignissime,ut si quod literatoru operum,uel per autores ipsos, uel per alios,ad quos sito quopiam deuoluta sint, in publicum sit conserendum: modo amici cuiuspiam,

modo uiri principis, tum uitae integritate, tum eruditionis comendatione prestantis, nomini auspicio nuncupetur: quo & huius automate gratia*,apud reipub. literariae mystas illiusmodi munus magis commendetur, eiusΦ seuore ac beneuolentia sycophantarum calumniae reprimantur. Contigit aute ut dum nuper ad Agninos, uetere qua dam consuetudine atq; amicitia familiariter mihi iunctos, Spirae diuertissem, ibi uarijs de rebus,ut fit,sermones miscerentur, incideret etiam mentio per

quam mihi grata, & qua ego me libenter oblectare soleo, de uiris qui nostra hac aetate, & studiorum nomine, Sc uitae commendatione in repub. literaria praecaueris clari haberent: quando sine ambo statres, HIERONYMvs NM A R C v s, Agnini, non magis Meetia quam ipse ueritate impulsi,ut sunt iuuenes, Sc iudicio singulari, & rerum usu prudentia* multiiariam liberalissume. prediti, magnificam quandam praedicationem, & ueluti panegyrim rorum tuarum omnium decantarunt, quod longe diuino more a caeteris nistrae aetatis quibusdam, gregem tibi a Domino commissam fidelissime pasce res, id est, saluberrimis praeceptis Christianae doctrinae institueres, atque ea mirabili quadam uitae integritate solidissime confirmares, acresiquum tem pus quod ab hoc sancitissimo instruito superesset, non ut solent alii, in ludos aut uenationes, sed in studia bonarum artium, in primis autem Iurisprudentia at* artis mcdics cognitione locares. Mihi quo tum pulchre sene in mentem uenere, quae olim dum puer essem, oculis hisce partim uidissem, partim ab aliis de te accepissi m. Accidit aut e tum, seto certe quodam Opinor, ut huic libro quem sub incudem preparatum habebam, patronus aliquis quaereretur idoneus, cuius autoritate augustior 8c suspiciendus magas in lucem prodiret. Miserat hunc non adeo pridem I O. SIN A PIV s, uir Germanus, specimen quoddam nationis nostrae admirabile,illustrissimae Ducis Ferrariae medicus. Consilium autem in rebus ciusmodi istud meum perpetuo fuit, ut neq3 temore libros quosvis excudendos susciperem,neque semel receptos uulgarib.illis quibusdam nominib. inscriberem. At hoe nostro seculo peculiaris quintam dissicultas in hisce rebus est omnabus, & qui digni patroni esse debebant, non ita se comparare possunt ut tales esse uelint, tenentur enim ali js quibusda gratioribus studiis qui id uolunt,adeo humiles sere fiunt, ut nequeant carieris orinamento esse, sed qui sibi ornameto sint apud alios ambiunt. Et ut hoc etiam tenus hominu rarius esset cin omnino oportebat,turbulenti quida essiecerunt. In hac itam rerum dissicultate quid exoptatum magis in mentem mihi uenire poterat me* enim hac in re certi quicqua constituere potueram,quod non uiderem cuinam uni hic liber nuncupari posset. Nam singularem quendam m

8쪽

AD REVEREND. DN. PHILIPpvM EPIL sp IREN.tronum postulare uidebatur, qui no solum magnitudine nominis autoritate operi adderet, sed &qui cognoscere posset quantum frugis atque utilitatis ad mortales uniuersos hinc esset peruenturum: ut intelligeret scilicet, quibus ille rebus, aut quibus hominib. patrocinium ferret. Eiusmodi sere consilium hoc

fuit meum:quod tamen ut adhuc plenius cognoscatur,rationem tibi cius omnem,aliunde sumpto initio,rursus exponam. Visus estitass multis etiam es 3s, potissimum uero duobus nominib. hoc opus dignum esse,quod locum inter Gotera autorum monumenta habeat minime humilem, sed uel omnino summum, uel a summo proximum. Primum quidem, ob artis quam pollicetur excellentiam: deinde, autoris a quo profectium est praestantiam. Nam&Aristoteles, admirandus ille rerum omnium quae controuersae sunt magister

Narbiter, hisce duobus disciplinas commendare solitus est, subiecti nobilita

te,&demonstrandi certitudine. Quanc p autem omnis notitia,omnis* scien, ira, tum bona pulchraq3, tum nobilis sit at* eximia: fit tamen,aut propter sub testic materiae praestantiam,aut ob euidentiam demonstrandi ut altera nobi

Iior altera sit. Nam quae subieetiam habent nobilius,magis in sui admiratione

nos subducunt. iniae demonstrandi maiorem habent peritiam, mentem ceristius firmant. Astronomia materiae suae pulchritudine in qua uersatur, magis est admirabilis. Geometria certitudine demonstrationum magis est firma. Quaedam utroque genere caeteris antestant. At praesens ars, si ad nobilitatem subiecti animum aduertas, nulla disciplinam est inferior. Si ad certitudinem demonstrandi quanto caeteris quibusdam inferior habetur,tanto supra carie rasaries omnes suum artificem comendat. Et dedignitate quidem ac fabri,ca humani corporis quid attinet hic multis disserere,cum uno uerbo copiosis sime omnia pleci liceat. Estem suu sine hic dissitus, quod in eo, ceu altero quopiam mundo,fabrica totius uniuersi fingitur, ut qui huius compagem Nartificium intueatur,nihil eorum qus in toto uniuerso uisuntur, neque causa rum, neque operum,ignorare queat. In huius meditullio cor est, principium Gestare motionum omnium, ac ueluti quoddam primu mouens constitutum, a quo cerebrum caetcrae principes partes, ranw secundi orbes quidam, uim suam suscipiunt, at per uniuersas partes animalis demandant. Deinde, quemad modum maioris mundi summus ille motor, totam orbium machinam immotus ipse continenter rotat ac uertit: ita huiuste minoris mundi, cor ipsum im motum sane, nam loco non cedit, totam molem nusquam non uoluit ac im,

pellit. Taceo admirandum illum altricis facultatis ordinem, tacitum* mem, brorum omnium inter se consensum: postremb, supremae partis, qua scilicet ratiocinatur Mintelligit, quaq3 parte diuinitate assequitur homo, praestantisis am naturam: quae licet a corpore seiuncta sit, dum tamen illi iungitur, ab

hac arte formatur ac fingitur: quando omnino mores animi, corporis tempe ramentu sequuntur. Hic autem artisex tum ratione uictus, tum caeteris instrumentis adhibitis,aut primam temperaturam per quam animes costituebatur, seruare, aut nouam Sc magis comodam inducere studet. Huic tam admirari

do operi haec ars praesecta est,ut non iniuria statuere coveniat eam ipsam esse quae caeteris permultis 8c consem,ia anteferri una queat. Porro autem quod ad huius certitudinem attinet, tantum abest ut prisens opus aliis cedere oporteat, in

9쪽

EPIsTOLA NU NCUPATOR t Ateat, in quibus maior contineatur demonstrandi peritia, ut etiam hoc nomi, ne autore proprium nobis comendct magis. Quae enim disciplinae magnam certitudinem habent,ueluti est mathematice tota, supra caeteros, artificein qui in ipsis excellat, commendare non possunt, quod non magnum sit nego cium uel ad summum usin fastigium in i js progredi: nam certum ordine habhent, que qui uel mediocri sunt ingenio, secuti, facilc possunt excellere. Idem quoq; in artibus fit quae opinabiles no sunt, ne coniectura utuntur: nam Rin illis casus aut fortuna locum non habent. Tales sunt ars pictoria & statua, ria,& caetera esus generis, in quibus facile aberrare nemo potest, qui semel

praeceptis earum instruetiis,iustam exercitationem adiunxerit. Porro in qui se . .

bus artibus fortunae locus aliquis est,quales sunt que coniecturam habent,&opinione ducuntur,in iis non aeque facile quispiam excellere possit,nam per. saepe errorem admittunt. Atqui artificis est aut non omnino, aut quammini, mum aberrare. Huius generis ars est nautica, nam eius consilium fallit saepe. Item medicina. in quibus qui quam minimum aberrarit, is praestantissimus artifex censendus est. Quod cum perqua sit dissicile, paucissimis omnino contingit: Sc proinde magis sunt suspiciendi quicunq; hanc laudem as Iecuti sue

runt. New uero artem medicinae eam partem physiologiae appellamus quartiniuersalia problemata demonstrat, de elementis, de ipsorum mixtione, de temperamentis, de facultatibus naturalibus, de simplicium medicamentorunatura,atque id genus alijs. Nam proprium huius artificis hoc munus est,ut praeceptis illis una uersalibus instruestus, de cuius* rotanus curatione conssultationem aggrediatur: ad quam recte peragendam non solum praecepto. res diu sequutum fuisse, est necesse ut cum salute citracp periculum agrotan, tium iustam exercitationem quis assequatur, sed Sc multiplici ac si e repeti,ta experietitia eorum quae quis apud alios audierit uideritQ, Opus est, quam uno in loco atq; uno tempore assequi non licet, Sc proinde longas peregrina tiones suscipere, ac peremnas terras adire oportet, ut prosectio non uulgari ter, sicut & alia plerain, ab Homero di mimine uideatur, unum hunc uirum αναρπη multis artium caeterarum artificibus conserri posse, quod ut plurimu hic dissi--- cultatis,in caeteris autem artibus minus sit, ita qui hasce omnes superaritantequam ipsam recte assequutus sit, in tanto ceteris praestantiore existimanduesse. Quorsit in bim dicat quispiam. non ali b,quam ut ostendamus quaerio his uisa sit de hoc autore sententia. Nam hunc illumelle dicimus πολλῶν . LDνάνδ α, qui neque in primo limine ac uestibulo consistere, sed ad intima ar, tis penetrare nou crat,ac uiam regiam Hippocraticae scholae ingressus, sapienter admodum a prima statim aetate ato ab ipsius arus iniuris,optimis praece, ptoribus suam Operam locavit,inter quos δέ magnum illum Leonicenu ma gno missio sequutus est, id quod non paruum momentum uel ad ipsius au toris eruditionem, uel ad fidem operis comendandam esse oportet. Nam Sc

Aristotelem comendant quod annos uiginti totos Platonem audierit. Et Galenus Quinti scholam s penumero iactitat. Et Plato ipse quas terras no adiut quid non sustinuit in conquirendis praeceptoribus Sed oc in constitutione artis, inter caetera quae contingere homini necesse sit qui ueritatem exacte sit in quisiturus, magni praeceptores inter prima recensent. Neq igitur parua laus

10쪽

E. O sT LA NUNCUPATO IORham csse,ne parum ad autoris commendationem facere debetis cui homini natura ingenioso at* industrio, digni pricceptores congere: quales ille adeptus, in uniuersa physiologia ac caeteris disciplinis omnibus iam inde a puerose exercuit,non ut quae delibaret, sed diligenti auscultatione exacte didicit.

loga sibi exercitatione ita sibi familiaria effecit,ut illis probe instructus, qu sin uniuersa arte a barbaris hominibus uarie labefactata, ait a medicis multorum seculorum oscitanter praeterita fuerant, mirabili sagacitate instauraret. Ad quod institutum absoluendum,ueterum medicorum more,& Uarias peregrinationes suscepit, & multorum hominum consit Js est usus, quibus tan- -παώ. dem omnibus postremam partem, que artificem in primis commendat,nam

N finis est,&iuxta sententiam Hippoc.inter caeteras dissicillima habetur, tanquam colophonem addidit. Sed quo rerum successit c maximo sani: nam in curando nullus eo dexterior,in prscipiendo nemo fuit prudentior. Teutatur id consilia quae plurima in hoc opere habent, quam exactia diligentia ille morbos distingueret, quanta sagacitate causias cuiusque generis deprehenderet, quam* ccrtis auxilias deprehensa profligaret: ut recite a quodam dictum sit,

hunc non hominem, sed caeteris mortalibus deum qumdam extitisse. Pote, rat cum natura expostulari, quod hunc uirum immortalem nobis no secerit:

caeterum quando id aut noluit, aut non potuit natura, certe ratio hic incundda est aliqua,& nobis ipsis consulendum, ut quae ab illo proiaeta sunt monuismenta, quibus scilicet solis nobiscum esse potest, tanto maiore diligentia ser Demus, Nad posteros drinceps bona fide transmittamus. At istud ciscere,hominis est non unius, scd multorum, eorum autem praecipue qui sua autorita te ac beneuolentia animos studiosorum excitare, at P ad eiusmodi ossicia ala cres reddere post unt: id quod hac aetate nostra tu uel solus, uel cum primis 8c libenter facis , Ralios ut idem sequantur saepe adhortaris. Ea ita omnia oc casionein nulli secerunt, ut quae monumenta ab hoc uiro prosecita sunt, in iistum ordinem redacta, ad Celsitudinem tuam destinarem, sperans N ingra, tum tibi istud munus non sere,quando praeter insignem utilitatem, plurima etiam uoluptatis secum adferat:& tuo patrocinio beneuolentia*, alacritati illi nostrae in excudendis exemplaribus omamentu sane magnum,aGp incitamentum non exiguum,accessiirum esse, ubi scilicet

Celsitudini quom tuae nostra studia placuisse cognitum fuerit. Hanc Dominus quamdiutissime superstite

nobis ac florentem conseruet. Basilc an no a Christo nato M. D. XL.

Nonis Martii.