장음표시 사용
11쪽
nominis chriuationem genuinam amplius superesse. Quam multa scripta historica . vel a tineis et blattis, vel a Vulcano habentur consumta. Quam muli rum rerum cognitio, cum ipsis auctoribus iacet s pulta. Paucula duntaxat inpersunt, de Historia an-- liquissima, sule dubio et illa iam pridem deperdita et amissa esset, nisi Deus pro ea, qua pollet, benignitate in maximum orbis litterati augmentum, et bonarum litaerarum conseruationem, artem typographicam, hominibus inspirasset. Quod itaque Historiam antiquissimam populi attinet, ibi statim funestum illud bellum, quod seculo I. post Christum natum, inter Romanos, et Dacos, similiter potentissimos, exortum in Scriptoribus Romanis, utpote gutropis , Dione cossis, ploro, Vopifico, Russo meeterisque legitur, nobis occurrit, in quo Decisalus, sertissimuς Dacorum Rex, duplici praelio a Traiano Imperatore fuit deuictus, eiusque Regnum Daci- cum prorsus subiugatum, ac in formam Prouinciae Romanae redactum. Ne vero optima et feracissima haecce Europae Regio, propter ciuium, tantis in bellis trucidatorum paucitatem, bonitate sua naturali degeneraret, vastaque et inculta maneret nouis incolis, ex Italia secum adductis, eandem te-plere voluit Traianus, et quidem talibus, qui non modo colerent agros, sed urbibus quoque, toties devastatis; pristinum darent splendorem, si vel hinc vestigia Romanorum cultissimorum Daciam subiugatorum, ubique elucescerent. Mox igitur vide- has nouas Basilicas, Templa, Statuas, Aquaeductus, Amphitheatra, Balnea, vias publicas, aliaque,
12쪽
Architecturae Romanae, monumenta, nunquam antea in his terris visa, stupendo labore et studio erecta. Quorum Aedificiorum rudera multa hic illic, per Transiluaniam deprehenduntur, de quibus parum solidi, in medium Tibi proferre licebit, nisi Valachorum Historiam in subsidium traxeris. Mox noua Tibroccurrebant instituta publicae saluti
inseruientia. ' Mox admirari poteras nouas urbes, hic, illic, e cineribus suis erutas, ac decus suum Romanum habentes. Loco enim Zargemetusae Regiae Decebati, prorsus devastatae, aedificabantur
Vlpia I aiana, loco Apuli, Alba Iulia hodie dicta C resina Quo plura et maiora spolia Traia s a Dec halo hoste nancisceretur, eo plures facere poterat impensas, repertis potissimum Decebati thesauris,stb Sargetiae amne reconditis ; cuiusdam Biculi Romani captiui indicio. Vnde Traianuae tandem, in lignum memoriae illius, hoe statuit Epigramma:
Habes ergo hic alterum exemplum L. B. quomodo Historia Valachlea in nonnullis punctis inuet Transiluaniam, inust et et confirmet, adeo, Vt Oleum et operam mihi perdere videantur, quicunque Historiam Transiluaniae conscribere posse existimant, Valachorum Historia, non in subsidium, ubi opus est, vocata. In quantum enim haec, a Valacnorum parentibus in Transiluania istat facta; in B 3 lania
' De quibus euolui debet lil. Loloscheri in Auraria Dacia. ' vid. -Chorographiam Transiluaniae fol. 69-
13쪽
tantum etiam ad eorundem Historiam sunt resere da. Defuncto tandem Traiano Imperatore nunquam satis laudando, successores eius, inprimis Lirim Gallienus, Adrianus, alii, inuidentes gloriae Traiam, desperant, Daciam amplius se posse retinere in o ficio, reuocant statim colonias e Dacia, easque in Moesiam ac Thraciam collocant, paucis solummodo familiis, in agris Dacicis derelictis, quas seces et manipulos furum nominant Romanorum Scriptores. Quo respicit et Michesdorsus sic scribens: se Vala- , ii, huius Prouinciae incolae, in quibusdam deser- istis possessionibus, et villis resident. Genus homi--num durissimum, nec nisi armentis, et pecoribus seplerumque etiam furtivo pecorum, et equorum isabigeatu se alentes. Hi, more suo, pilous, siueishirsutis, ex lana caprina, et Ouium contextis, su isque marua elaboratis, amiciuntur vestibus, nullisispenitus legibus humanis obsequentes. Cum ergo in Bulgaria et Seruia, praedicto modo, per aliquot
Secula in ripis Danubii reliquiae istae Romanorum consedissent, '' ibique cum Bulgaris, Thracibus, Syrbiis, Liguriis, aliisque populis vicinis fuissentvniti, et in dies magis ac magis a virtute parentum recesserint, maternamque linguam, quae adhuc a uitae puritatis aliquid retinuerat, foedabant, assumtis videlicet tot vocabulis barbaricis peregrinis, adeoque corruptissimam reddebant, ut serme nihil doe .
vid. nepellinum in origine et occisu Transilitanorum Cap. 6. pag. Lugduni in duodec. I 667. cf. et Flauius
14쪽
circa Danubium situm habentia, mox orientalium Imperatorum sceptro fuerunt subiecta, unde et Romanorum isti posteri lacti sunt eorundem subditi, quo et Carion ita scribens: se Latuerunt Valachi, liquamdiu quieti in Moesean trans Istrum colloca- isti, et Constantinopolitanis Imperatoribus paruserunt, commixtione Sarmatarum, aliarumque OGentium subinde aucti, et in peius mutati.
Ne sibi Valachorum Antecessores in his terris deessent in ripis Istri illa castra, quae ibidem et hodie conspiciuntur, teste Mappa Geographica V. g. Braita, Daia, Cernauoda, Rassovat, Dristra, Popina, Cussunt, Turtu ia, Gium Oddaia, Codis uota, securitaris quaerendae gratia sibi aedificasse,
ne ab Hunnis, Gothis, ac Dacis e Transiluania rumpentibus, dederentur. Quod ve, ipsa nomina Castrorum, ex corrupta latinitate orta ostendunt, cum illis monumenta Romanae suae virtutis, quae in illis adhuc occurrere dicuntur. Quo reseratur et
Historia Valachiae, idiomate Italico ab Antonio Myria dei Chiam, Venetiis conscripta. Mox Valachi ex hac parte, verius Septem trionem ad Podoliae, Rustiaeque fines semet ex identes habitacula mutarunt, ibique tam agriculturae, quam rei pecua riae operam dedisse, leguntur. Cum circa seculum I A. Bulgari eorumque vicini ad christianam fidem conuerterentur, ipsi quoque Valachorum parentes, abiecto idolorum cultu Christo nomen d derunt, Lothario siue Ludovico II in Occidente, inori Ia Chronico suo pag. 883.
15쪽
Oriente autem Leone Philosopho Imperatoribus, a quisbus his Valachis, Episcopi, Diaconi, Popae, omni que ad christianae religionis propagationem speetantia subsidia sunt suppeditata. Certe, si dicere licet L. B. Quod illa sentio, mihi res haud parui- momenti vicietur, quod Valachi, siue hae Romanorum reliquiae, non Occidentali, sed orient ii Ecclesiae, quoad Religionem sunt iunctae, et ita a Papismo quam longissime remotae. Quo pespectu
Russorum habent litteras, ritus, et ceremonias. Mihi adparet, quasi per hoc etiam aliquid intendi set Deus, cum futuro tempore nobis reuelandum,
Vnde haud obscure patet, quod hodie nemo ip Historia Valachica conscribenda, quae ferme nullum publicum habet Historicum, feliciter progredi que'
at, nisi Thraciae, Bulgariae, Seruiae Scriptoresque Bigantinos adhibuerit in auxilium, quoniam Valain chorum res gestae sub orientalium Imperatorum imperiis, illis Historiis inuoluuntur. Quocirca mihi errasse videtur Petrais de Reua, quando in Monarchia,' siue sacra, Regni Hungariae, corona, sequentia scribit: o Belam IV. Regem, Ualachos adi,fidem Christianam perduxisse, cum Historia Bulga' ,ria, ritusque russici in cultu sacro a Valachis ho-sidie adhibiti, contrarium doceant. Habes ergo L. B. populum Valachicum Transiluaniam a tot seculis inhabitantem, ex variis Gentibus circum danubianis quasi compositum et conflatum. Habes Valachorum linguam, tantis vocabulis peregrinis, et obsoletis, de sua populari commixtione, Iucu-
16쪽
lantissimum testimonium perhibentem. Habes denique sontem variorum morum, quibus hodie Valachi nostri im buti sunt, prae reliquis populis, hic quasi patefactum. Abantiqua, ad Historiam medii aevi 'lachicam, eo celerius iam progrediamur, quo notabiliora, et consideratione digniora momenta et in illa nobis occurrunt. Inter quae primum sane tenet locum, sollennissima illa Vala chorum 1upra dicto modo in Transsiluania hactenus remanentium emigratio, quando videlicet Galienus propter crebros Gothorum tumultus, et multarum aliarum Proviriciarum deis sectioncm, ut et imminens a suis periculum, mileiam Romanam e Dacia in Vianam Metiam trans' Istrum collocaret, adeoque sic prouincialibus asserendae occasionem libertatis suppeditaret. Qui, derelicta Transiluania, in terras vicinas, fertilitate, bonitate ac felicitate, si non superiores. tamen huic nostrae Transiluaniae pares et similes, in quibus hodie Valachia et ΜOlda uia utum habent, semet cum reculis et filiis contulerunt. Cuius sollennissime peregrinationis a Valachis circa initium Scculi XI susceptae caussae fuisser videntur u riae. ViXerat, scilicet haecce Romanorum Colonia a tempore Traiani hoc in Principatu, sub Imperio Gothorum, Hunnorum, tanquam serua et subindita, cui ad honores publicos, nullus fuit datus accessus. Quorum, ne ampliuS iugum ad sceptrum satis durum sentiant, de liberiate recuperanda hoc modo cogitarunt. Hinc abunde liquet quod aliam rationeiu habeat incolatus Transsiluaniae ValachIcus, quam incolatus eiusdem Saxonicus, quippe GonS Valachica nihil aut parum iuris habet in hanc Prouinciam, a quocunque tempote sub seruitute vixit. Quia vero Gens naec mira sub foecunditate adeo excreuerat, Vt feris nec angulus huius Prouinciae superesset ullus, in quo Valachus non deprehenderetur: vix inueniebantur loca nouis domiciliis exstruendis sussicientia; qua de causa propter lotorum angustiam, de abitu
- videanir hie pluribus M. Martin. DUiui Holduilagrensis Saxo Transiluanus in Na libus Saxonum. cap. II.-I4. Lipliae 1684.
17쪽
tentando meditabantur. Facile huic sententiae adstipulabuntur, quicunque fertilissimum hodiernorum Valachorum statum non ignorant. Videres et in Casiis corundem saepe plures cunas infantibus repletas, quam Ollas earnibus oneratas ; quas si ingrediaris plures, me hercule, Tibi occurrent infantes, humi repenteS et vagientes, quum muscae parietibus insidentes. Nec etiam mirum, cum enim, ut plurimum Valachi. sint robusti, obesi, sanguinolenti, segnes, ac p0ltibus, piscibus, Cepis, aliisque cibis corpori' humano nutrimentum si peditantibus, Vinoque generosissimo quotidie largius fruantur, non possunt non carnis suae sentire stimulos et ustiones, atque sic in multiplicationem Generis sui, mirum in modum propendere. Emi grandi ansam dabat inprimis Valachis quoque ingens illa ιTartarorum eruptio, qua Tartari Λ. ia 33. primo deuastai tant Hungariam, Transiluaniam cum annexis Regionibus; quod in Inscriptione Templi Coronensi persipicue legitur. . Nam Dacia depestris, sub qua Valachia n)agna et Moldauia continetur, tantopere desolabatur, ud Cunctis ferme incolis deletis nihil amplius superesset in illis, quam vastis. fimum desertum innumeris vepretis, Carduetis, et urticetis quasi consitum. Quae loca in se quidem fertilisinna et producendis varii generis fructibus a Creatore bene accommodata, ne manerent deserta sit inculta, nulliusque hominis usibus inseruientia, arque ut in lolium incolarum a Tartaris incidatorum adessene olii, et quidem ex consanguinitate eorundem, qui haS terras occuparent, et iteratae culturae subiicereut, eo rem quam sapientissime direxit Deus, ut circa Seculum XII a Valachis Transiluaniae validicentibus, duo illa Regna.Valachicum scilicet et Mol- , dauicum, quae post modum per orbem satis celebria facta sunt, sint condita et fundata. Hoc fine e Districtu Fogra- schiensi maximus Vala chorum numerus sub Duce quodam, qui Nigre siue Negrouot vocabatur, Vertus meridiem cum familiis et reculis , per alpes Burciae nostrae .conterminas
circa initium Seculi XII. peregrinatus est, ibique oppidis
18쪽
nempe Tergui sto, Buckerest, Campo longo, Pitesto S.
Georgi, quod Oppidum tandem Sigismundus imperator, Rex Hungariae, muris et aliis aedificiis instaurauit ac Monasteriis, pro temporum ratione, cum templis ubique extructis, vineisque plantatis, hodiernae Transalpinae dedit ortuni ac initium. Quod non modo Manuscriptum aliquod Valachicum incerti auctoris coofirmat, Verum etiam senum Vala chorum relatio, quae in traditionibus ab atavis acceptis unice fundatur, abunde comprobat. . Interim miror haud parum, quod nullus Historicorum, tam domesticorum, quam exotericorum emigr8tionis huius mentionem secerit, licet ignota manere non potuit. . Videtur tamen vel lode mihi vero sit milius, quod utriusque Valachiae Principes nostris Valachis patrocinantur, tanquam fratribus, immo ad structuram templi Valachici, quod in suburbio Coronensi luperiori existit, maximam pecuniarum summam dimisierint, iisque in omnibus rerum angustiis adsint, auxiliatrices porrisant manus, possibili quomodo iussent, immo apud imperatores et Reges pro iis intercedant. Hanc ergo Daciae AlpestriS partem occupantes, e medio siui, Principem constituerunt sibi, qui sub nomine Valuodae siue Dessotae, toti Regioni praeessent, ac rens publicam Valachicam, pro norma lesum suam.m
administrarent. Secutus est Nigrum in Regimine A. I 3ao. dictus Vallado ut habet mrnii Arca Noae. ' Post hunc regnarunt Rciat senior, et filius eius Raruul iunior, quem eiecit Mine frue Maretis. '' Mox Riaul hic denuo restituitur.
De reliquis dransalpinae Despotis, alibi a nobis actum est, scilicet in Historia Valachorum ante biennium methodo Cellariana a me elaborata, ad hodiernum usque Valachiae Principem, quam, Deo vitam prolongante, Scholiis quibusdam auctam, similiter cum exteris communicabo. Post haeo C et in-
vid. Isuansius in Historia Hungariae lib. XIX. sol. 676. et 63.
De quo vide. Istuansium loco cit. Lib. XXI. fol. 4as. . . Istuans Hierente loco t. Lib. X. sol. ISo. sqq.
19쪽
inualescentibus Hungariae Regibus, crebris Valachia bellis
vexata fuit, praesertim 1ub Carolo Caroli Mamili filio, eiusque successore Ludovico I Seculo XIV. imperantibus, qui iteratis expeditionibus Valachos tandem domuerunt, et tributarios sibi fecerunt A. I 382. Ludovico defuncto Valachi frena. mordere coeperunt, sed ab inualesicentibus in vicinia Turcis, non multo post, grauitor sunt afflicti, Nam, A. t 39 i. cum Hungaria intestinis motibus, ob Caroli parui, Biasit, Torgί-
scha et Iohann. Horuvii. Vt ct Sigismundi Poloniae Regis conccntiones distraheretur et turbaretur, Turc'e sub Baiaetere I. Imperatore, primam fecerunt in hanc Prouinciam irruptionem, crebrisque excursionibas eandem populati sunt, ac magnas praedas abduxerunt. Altera Turcarun, irruptio
contigit i 394. sub eodem Baiaeteto, cui se se Valuo da Marchicus mascule opposuit, Turcasque ad Nicopolin feliciter expressit, quae illa est urbs memorabilis, et Christianorum Turcarumque conflictu notabilis, ad quam A. I 396. die 28. Septembr. Sigismundus Hungariae, Bohemiaeque Rex, post modum Imperator Romanus iactus, Cum TusciS Con-.flixit in qua pugna Christianorum aOCoo aC Turcarum 8oCoo occubuerunt. Seculo XV. exorto A. IAI s. maiorem Valachia perpessa est calamitatem i, quandoque Mahomer I. Impexator Turcarum ingenti cnm exercitu eam est ingtessus. Igne ac ferro omnia mi icuit, Vaiuodamque, oui eo tempore praesuit Vulachiae, DA dictum, eo compulit, ut annuum tributum ipsi soluere cogeretur. A. I 424. Valuoda iste desecit a Turcis, cuius perfidiam Vittarus Amurates II. Impera- . tor, in Prouinciam properauit, magnaque praeda Potitus Principe etiam ad Ossicium redacto, recessit Nec potuit Valachia iugum Turcicum excutere, usque dum Tarcae ex tota Hungaria pellerentur a Germanis, quod A. I 688. Contigit quo anno Valachi legatis Viennam dimissis, pacta cum Caesare inierunt, eiusque tutelam siusceperunt. Rehus Valachorum sic stantibus residui Valachi in Transsiluania quieti non remanserunt, sed de noua perfectione instimenda, co- .gitarunt, et quidem tu tractu Maramorosiensii, quibus MoI-
20쪽
da uia, similiter fertilissima Regio, sed nimium desolata, an
sam emigrandi dare videbatur. Erat ibidem vir quidam non
contemnendus inter Boierones, cuius nomen erat Bogdan,
qui multis ibidem collectis, et e Transiluania conscriptis, circa exitum Seculi XII per Siculiam in dias terras, quae inter Podaliam e t Bessarabiam sitae sunt ad illas incolendas et inhabitandas, quae hodie dicuntur Moldauia a praeterlabente fluuio Modau. ' A quo primo laudatore Bogiano Regio etiam Bogdania dicitur. Notari etiam debet, quod haud raro Valachia nigra Vocitetur a frumento videlicet quodam nigricante, qdod illic abunde prouenit, ut habet Anonymus quidam. Qui Budamia pro ea qua pollebat prudentia, tam lacra quam ciuilia Orci inauit, eaque omnia, quae ad salutarem iam Ecclesiae, quam Re ublicac constitutionem pertinere videbantur, instituit cum Alexandro successore suo. . Eollue fine abssipiscopo Constantinopolitano Archi-Episcopeam cum s acrificalis honorifice expetiit, pro cultu Dei Graecorum ritu in Molda uia ordinando, quod satis fuse et cerudite D. Volpus Gente Polonus, nuper in Valachia desunctus, Principis de Mauro Cordato, per multos annOS Secretarius Aulicus, in Panegyrico tho, in laudem Valuodae sui con- Icripto, recensuit. lta Bogdanus Regni hodierni Valachi fundamenta iecit, ac oppida praecipua extruxit, scilicet SO-etovam: Iaschinum Rotnanopolim cetera. In qua dantur Rusii, Poloni, Rascii, Armenii, Valachi et Tartari, quoruin: priores duae Gentes Pontificium, mediae Graecam, vitima Mohometanam sequuntur sectam. De Tartaris quidem hoc obseruandum, quod in finibus Bessarabiae soo. proprias habeant sedes, ac Principi Μoldauorum iuramento sint ob stricti, ad bellum contra Tartaros etiam extraneos eren dum. Multa denique dantur coenobia in Moldauia, licut in Valachia, ubi certus Onachorum numerus alitur, qui C.
. Vide Hornius in Arca Noae pag. 3o9. in Chron. Turc. Hung. g. II 3.