Schediasma historicum De valachorum historia annalium transilvanensium multis in punctis magistra et ministra disserit Iohannes Filstich ..

21쪽

tageri dicuntur, ac easdem quas Monachi Graecorum obseruant cerein monias. sunt lique etiam cultu utuntur. Neque hic praeterire po Ilum quin adiiciam de Saxonibus nostris hac occasione cum Valachis partim in Molda uiam, partim in Valachiam discedentibus quod certe duobus Seculis ante certamina Hussitica, sub quibus in Papatu pariter familiae Saxonicae, ut habent Manuscripta quaedam. ob religionis suae exe cendae libertatem. has terras occuparunt, ibique domicilia secura sibi quaesiuerunt, accidisse codstat; quod hodie tam pie laris templorum utrobique conspicuis, quam sepulchrorum Inscriptionibus comprobari potest. Notatu etiam dignum est, quod haec Moldauia, ante Vala- .chorum occupationem. exulum Romanorum quondam fuerit receptaculum. '' Quod vel Ouid. Nasonis hue allegati exemplo planum esse potesΙ: Quemadmodum enim nulla ciuitas, nullumque Regnum sine Directore diu consis fere potes . ita et Moldaui e medio sui Principem es egerunt qui sub titulo misorie rem publicam gubernaret. Post haec inualescentibus Hungariae Regibus crebris, et Molita uia bellis fui me xata, praesertim sub Carolo Caroti Martesii filio, eiusque Successore Ludovico aliisque qui circa Seculum XIV. iteratis expeditionibus Ualachos domuerunt, sibique Moldauiam tributariam fecerant, quod a mn sino Istuanso aliisque Rerum Hungaricarum Scriptoribus prolixius habetur demonstratum. Anno tandem I 282. cum in Hungaria ciuile ta-uiret bellum, Turcae primam in Moldauiam secerunt irruptionem sub Mohomete I. Turcarum Imperatore, maxima ex iliis abducta praeda. Quinam Principes Moldaui a Bogdano ad hodiernum usque diem in Molda uia regnauerint, et quot bella cum Principibus Transiluanorum gesserint, quoue euentu, et rerum successu, recensui in supraeitata His oria Valachica a me elaborata. Vbi addo, quod nemo Uistoriam Rahotiorum, Batoriorum rite conscribere queat, nisi Princi-- pum Valachicorum Vitas euoluat, eorumque mores sibi reddat notos. Ita dc Bracula. Raducto, Stephano, Pe ro Alexandro Iacobo Heraclide, Demetrio , Tomsa , Iancula, Pateoua Araone , hostiliter egressis,

Barriamque cum aliis Transiluaniae Sedibus'deuastantibus, breuitatis . cauila nihil addere possum. Quocirca propero modo ad recentissimam Valachorum Hilloriam, cuius initium duco a pace cariotiiciana post cruentissuam bella inter utrumque Imperatorem gesta, A. I 699. inita

Quemadmodum pia clius in chronico suo Polonico p. 3 2. circa finem testatur.

22쪽

inita. Sicuti ergo Seculorum initia plerumque Regnis, solent esse

fatalia, variorumque ma Iorum praenuncia: ita & huius Secut XVIII. auspicium utraque Valachiae fuit ominosum, multumque attulit infelicitatis & infortunii. Cum enim cedente Augustissimo Leopolis Impe-mitore, tempore institutae pacificationis Carlo uicianae, duo haec Regna Valachicum Moldaui cum videlicet, & Valachicum, ulterius sub Turcarum remanerent Imperio , non incolae meliora & pacatiora sib.compro- . . mittere, de Tyrannide Turcica per experientiam satis superque edocti sumus. Videbat utrobique cuncta e suo loco quasi mota & disiecta, ae incertissimam Imp iorum ruinam deuoluta, adeo, ut ciuibus Vtriusque Regni, praeter gemitus &suspiria superesset nihil. Videbas pestem per utrumquE Regnum nimium saeuientem, quae nihil aliud quam summam Regnis inferre solet vastitatem, maximumque Ciuium numerum Libitinae offert. Quae grauissima Dei iudicia iam pridemValachi in utroque Re-- gno cum peccatis ibis regnantibus sibi adtraxerant, praesertim a quo cum

Italica lingua, & vitia huic populo familiaria, siue domestica sibi fecerint

propria &consueta, de quibus fusius alibi Qua ratione PrincepsPrincipem e medio sustulerit, & potu venenato interemerit uis in locis a nobis est dictum.QuomodoBoierones semetipsos prodiderint, & perduellionis cuiusdam commissae, apud Turcarum Imperatores falso acciis auerint,vel ex Constamini Canteaetem, Principis nunquam stis laudandi, vita, quam similiter in Manuscripto possideo, abunde liquet.Quam dura fata, & eius Successor ac filius, Stephanin Vatu a Transalpinensis, Deo sic permittente similiter sentire coactus est, scilicet, pariter infidelitatis cuiusdam,

sine caussa adcusatus, cum omnibus filiis, nepotibusque. A. ITI 4. misere capite est plexus. Hoc in miserrimo rerum statu, utraque Valachia mansit ad A. ITI 6. usque, quo nouo inter utrumque'mperatorem exorto bello, Belgradoque expugnato, Milites Caesareani in Banatum Cracolit ensem,

. viae Ductore rebelli Valacho, Barbul Sredar dicto irruerint, huncque terrae Uctum Sceptro Caroli VI. Imperatoris, piae memoriae subii cerent. Quomodo tandem Banatus iste Cracouiensis formam ditionis Cisareanae acceperit, & ab erecto itidem Gubernio in bonum ordinem fuerit re- dactus, Fama Europae prolixius docebit. Si quidem Mistoriam trami recentissimae Historiae. Regebat hoc tempore Valaeli iam ex gratia Imperatoria Turcici Nicolaus Mauro d. Scarturi, Doctissimi Alexandri, suo eodem nomine Portae Ottomanicae, interpretis filius litteratissimus, cui ob

23쪽

parentis merita,&Rem publiSanaMoldauicam antea rite administratam,

Sullantis cumPrincipatu Valachico,t imitatam quoque Valachorum cultodia ira, aduersus exercitum taesareanum, vel ideo concrediderat, quod de eius fidelitate, dexteritate & constantia ulterius continuanda, dubium haberet nullum. Ast Nico ausa suis ministris ac aulicis prete ter spem pro ditus a rasciis Caesareanis alatam x improuissio traiicientibus, &perauia siluarum, occultasque vias Bukrestinum occupantibus, Principem in vincula nocte coniiciunt, ac per Barciam nostram cum carissima coniuge &Sobole, Cibinium deducunt. Qua ratione ibidem in Aresto ab officialibus Caesareanis fuerit exceptus, qua ratione fatum situm domesticum tulerit, & tempus lectione bonorum librorum consumserit, Panegyrista si pra laudatus D. Impus nempe in sermone suo Panegyrico, prolixius refert. Pace tandem Passaro uitiana in Seruia inter Christianos & Turcas facta,rursus molaus a Sullano Valachiae in Principem fuit datus, maximo totius Prouinciae gaudio, & incremento. Quid cum eo tandem aistum sit, quilibet in Fama Europea inuenire potest. Vbi etiam exstat, quomodo annis sequentibus sub dominio Constantini Principis. hodie MoIdauiae Despotae, Turcar iterata vice impetum in Valachiam fecerint. Non neglectis iisque in Moldauia gesta sunt, dumMunchenius supremus Rutenicarum copiarum Dux, cum exercitu suo Moldauiam inuaderet, eamque Imperatrici Russiticae si iceret. Quid deinceps cum duobus istis Regnis Valachicis, nobis Coronensibus vicinis futurum sit,ille novit,apud quemfiitura sunt praesentia. Cuius defensioni,perpetuae curae ac protectioni dein

inceps etiam nos nostraque committimus., MANTISSA. Quia memini supia quaedam esse omissa, propter nimiam in seribendo festinationem, ubi in Historia medii aeui de Valachorum abitu in utrasque Valachias, elinque

caussis aliqua dixi. Quae hue adiiciam, ossiciose B. L. rogaturus, haud gratiatim haee lo eis suis inserat: Prima itaque caussa est abitus Ualachici,maxtinus pascuorum d se ctus, non suffecturus tot armentis pecorum, pecudumque alendis, postquam nesci- uissent in utraque Valachia magnam esse camporum planitiem, pratorum, in iumque eopiam. Seeunda est, Graecae suae Religionis libertas, qua possent eandem exercere sine ullo uriturae turbationis nactu. Tertia, contentiones & lites, quas eum Hunnis& Gothis, propter pascit rima paucitatem subinde habebant, eos discedore aliorsini iubebant. Interim maximus adhuc numerus in Transiluania nostra remansit in hune . que dieiu, ut semae supetet nunrerum Hungarorum S Saxonum. Nee datur sedesae districtus per Transiluaniain, qui destitutus ellat incolis Valachicis. Omnia enim Oppida, omnes Pagi, omnes Villae repleti iisdem, quorum plurimi pastoriiiii in vitae genus sequuntur, ae diurno labore vi chim sutun acquirunt.