Conspectus præsentaneæ morborum conditionis

371쪽

CAPUT XXV.

ANIMADVERSIONES, ET CAUTELAE CLINICAE.

Pleraeque regularum, quae traditae sUnt in tractatione de Miliarium etC., etiam in hujus morbi curatione Servandae sunt in aliquibus tamen ab iis magis, aut minus est recedendum ex peculiari morbi natura, ejusque compositione. Quae igitur aliquem receSSUm expostulant, singillatim adnotabo. Alia etiam, quae morbi indoles speci tim sibi vindicat addam; interim moneo quoad reliqua expositis regulis esse inhae-rendum, atque non paUCa deduCenda esse ab iis considerationibus, quas suppeditant

effectus rerum non naturalium, remediΟ-Tum eventus, atque morbus haereditarius. VENAE SECTIO quamvis morbUs plerumque non sit Cum spissitudine inflammatoria , altamen etiam ut in miliari auda-

cter est instituenda, nisi jam aliquam Corruptionem humores inierint. Ad san-

372쪽

gui is autem missionem decernendam EdiCum non regant tensio, et durities Pujotis, qUae Saepe absunt: pulsatio frequenter in hoc morbo subcilindrica est, Et lue brevis Cum pulsus oppressi Cha-r c sere ex Viscida lympha obicem sans mini ponente, et Conditione arteriae ur-s ai: sanguini non cedentis , atque ma- te, ia mobis ca sanguini inhaerente. Tunc autem veri a Secanda ad sanguinis, et humorum CVrs Um expediendum, licet primo aspectu mittendus sanguiS ESSe non Vi

CVcVRBITULAE utiles in qUOCumqUB dolore, qui ab externo corporis habitu interiora petat. Utilissimae autem sunt in exanthemate subsidente, et quando Circuitus linmorum per cutim dissicile peragitur. . FRICTIONES quocumque fere tempore juvant, et exercitii defectum aliquo modo supplent.

- ' Licat notabilis illa, quam pluries memoravi pulsus

mutatio ad sinistrum pulsum soleat pertinere, tamen sive ex lymphas visciditato, sive Ex vi miasmatis Θxtremma Vasa afficioniis, atque fortasse otiam ex aliqua infirmatione, in quam gQneratim nervi veniunt etiam pulsus latsris non lassi, aliquam habot a naturali statu reCBs sum morbi conditioni convanientem.

373쪽

TIs non sunt brachiis applicandi, eo

quod attrahant venenum ad parteS superiores , neque etiam ConVenit tumorem malleolorum fotu dispellere. Si tibiae tumenti fotus applicatio opportuna videatur in morbo Chronico, ea ratione dirigatur, ut pars in sudorem cogatur, atque EXanthemata extrahantur. Caeterum utilissimares est plantis pedum fomenta apponere, sive ad sudorem obtinendum, SiVe ad Venenum inferius alliciendum. Magnae utilitatis sunt EPISPASTICA , sed ea potius in tibiis, quam in artubus superioribus sunt applicanda, atque revellens essicax medicamentum Constituunt. In sinistro autem brachio nihil agunt, nisi pulsus ejusdem lateris se efferat, atques apparens in eo latere facilis sudor, vasa cutis aperiri significet. FONTICILI in morbo Chronico valde prosunt, si praesertim in Corpore Cutis, aut in membrana adiposa Venenum eXistat. Nullam ess caciam habent ad mucum

εUbCUtaneum, aut resolvendum, aut ev cuandum.

R BEFACIENTIA , uti etiam sinapismi multi facienda sunt, ut superiores partes

374쪽

impetens venenum ad inferiores deducatur. Emplastra etiam similiter attrahentia plantis pedum applicita, insignem admodum pluries utilitatem attulerunt, et eos qui disparuerant εudores pedum, TeStia

tuerunt.

CLYSTERES in omni fere morbi stadio utiles sunt, atque juvant multiplici ratione. Mucum intestinorum, qui saepe viscidus est, atque etiam in laminas Con- Cretus, emolliunt, atque fluidiorem reddunt, et motum peristallicum adjuvant.. Nihil BALNEIs utilius est in morbo Chronico potissimum ; nisi enim Cutis emollita apertior reddatur, atque sudores postimodum obtineantUr, morbUS non Super tur. Balnea non frigida sint, neque Ca-Ιore suo sudorem Urgeant, sed eam ponant in homine Conditionem, propter quam a natura Utilis Sudor moveatur. Balnea utique aquae dulcis Commendantur, sed longe praestant balnea aquarum thermalium, quae principiis suis activis poMunt porros Cutis aperire, et muci visciditatem emendare, atqUO EXAuthematum materiam foras educere.

ΕΤIcA, perraro admittit hic morbus ,

375쪽

quodcumque sit ejusdem stadium , atque

etiam quando superaddita alia caussa morbi, emeticum suadeat, Circumspecte procedendum est, atque ad Circumstantias aegri ex morbo proficiscentes diligenter advertendum. Severe autem haC super re tyrones moneo, ne faciles sint in praescriptione emetici, quando agitur de stomachi malo ; nam ex inopportuna ejusdem exhibitione aeger in summum vitae

discrimen adduci potest, sicuti patebit illi, qui recolere voluerit ea, qUae Speciatim dicta sunt de dolore stomachi.

In primo morbi stadio, et in secundo generatim PURGANTIA non Conveniunt. Si alvus iners sit, et segnis, frequenti cly-

Sterum USU moveatur, aut dentur mitissima subducentia, et lenientia. Caeterum interdum et purgantibus locus esse potest, quando rerum Circumstantiae ConSUlunt, ut eXanthematum expulsio ad aliud opportunius tempus distrahatur. Interdum EX. gr. eVenit, Ut per rheumatismum brachii, ischiadicum malum, aut pedum phlegmatiam, aut alium Contumacem Io-Calem morbum, venenum ContiCesCat. CumaUtem adnotatum sit a prudenti Medico non esse Venenum a sede sua, in qua Conticescit, dimovendum, nisi faveant

376쪽

aegri positio, annique tempus, si contingat, ut materia morbifica dimota, et

resorpta, non faventibUS rerum Circum stantiis, eranthematum eruptionem moliatur, de qua male in ea rerum Conditione augurari MediCUS debeat), praesertim si documenta adsint praevalentis mi-Ιiarium mi asmatis, Utique purgantia dari

poterunt, qUae natUram ab exanthemate afferendo avocent, atqUe iterum Venenum ad suam sedem, Ut ContiCeSCat, Compellant. Verum si post adhibitum purgans ,

materia morbifica primam Sedem non re petat, sed in pulmones, aut stomaChum, aut intestina irruat gravem morbum minitans, abstinendum Statim a purgantibus erit, atqUe resolventibus attenuantibus suffectis, oportebit operam naturae relin-qUere , quae si exanthemata urgeat erit

sustinenda.

Venenum hoc ad intestina delatum, alvi fluxum contumacem interdum gignit, qui si abdomen ad tactum non doleat, permittendus quandoque est; licet enim

nunquam eradicativain curationem per hanc viam natura fecerit, et saepe alvi fluxus sit symptomaticus, et etiam mali ominis, tamen per internam villosam tu-DiCam Cum muco pars aliqhia veneni ECO Ore secedit. Verum observavi a purin

377쪽

gantibus ea occasione adhibitis tacito aI-Ιici majorem veneni copiam ad intestina,

vos ipsos lacessens, dolores Vehementes affert cum periculo inflammationis gan

Circa ea, quae pertinent ad colicam intestinorum, et alvi fluxum, eXpendantur iterum quae proprio loco scripta sunt. Porro adest quaedam Vomendi praesertim matutinis horis facilitas, siVe Vomitiaritio, quae videtur Suadere Usum Purgantium, sed ea potius aUgetUr, atque adducta majore portione ad stomachum, gravia mala subseqUUntUr. Inter P Urgantia vero minus probo pulpam tamarindorum, et Cassiae, atqUe Cremorem tartari,

qVae parUm Convenientia mihi videntur propter acidum principium, quod Continent. In hac enim aegritudine, potius agitur de muco viscido abstergendo, et de bile peculiari modo Vitiata, non RU-tem de bile flava, et ardente, Cui Speciatim haec purgantia SUCCurrunt. DIAPHORETICORUM, Ut quisque novit ,

non eadem natura est; alia enim acria aromatica sunt, et stimulantia, alia abstergendo, et solvendo agunt, alia Vero quemdam aestum in sanguine gignunt,

378쪽

ox quo humores rare fi Unt, attenuantur,

atque ad cutim impelluntur. Si . vero

humorum Compages soluta evaserit ,

adstringentia , et tonica diapho resim

Ut ea, quao . ad diaphorosim pertinent, juniores Medici penitius intelligere queant, opportunum duCOrum hunC data opera explanare paullo altius etiam eam repetendo. Pulsus non modo proficiscitur Ox Corda, tamquam a primo motore, sed sUstinetur, et regitur a Vi arteriarum, quarum segmenta pulsantia haberi dabunt , tamqUam totidem Cordis speCies , quorum SuCCeS- Siva , et Continuata aCti Ono sanguis in circuitum urgetur , atque propellitur. Sanguis nempe Cor irritans , absconditu quadam proprietate ejusdem actionem exCitat. Idem autem sangUis a Corde propul SUS arteriam extendit, Urget, atque ad motum incitat momento virium impetUs a Corde accepti , et actione ipsius sangUinis arteriam imputentis ; sed hacto vis posita esse vidotur in quadam clo terminata sanguinis cohaesione principium activum Commode intra se vinctum retinente. Hoc primcipium , quod ignem peCuliarem animalom Bsse puta-mUS, et Pro Caussa SUmma habemus ruboris, .et firmitatis sanguinis, humorum Circuitus , Caloris, necnon virtutis succi gastrici, etc. ad animalis vitam regendam, debet cum quadam determinata proportions , et nexu , interposita lympha, cum globulis sangUinis Cohaerere, at quo intra eos Convonionior retinari. Hinc ignis nimis vin CtUs, et at Cumulatus, morbum gignit, Sed postea per affrictum sui juris factus, si compagum sanguinis non dissolvit, Iympham atterit, et mutat, pulsum etiam Θ pandit, atque serum veluti in vapores rosolvit, qui cum massa sanguinis, aucta vi, Cutis alliciente, Qt adjuvanis

fortasse diversa vasorum externorum, et intctrnorum ratione urgontur ad Cutim. Quod si sanguis minorem, quam Oportet, Cohaesionem habsat, solutis lymphas vinculis , aut ex debili tuta actione vasorum non fuerit cum globulis sanguinis Convonienter CompaCtUS , EO in Casu adstringentia, tonica, atque phlogistum, sive ignem interdum addentia diaphoretica evadent, cum alias, et quidem saepe diaphorosim excitent sea, qua B Vasa irritant, atqus resolvunt lympham densatam, quae nimis sorti vinculo ignam retinet.

379쪽

eiere possunt, sed et ea, quae tantum diluunt, aut incidendo et abstergendo lympham coactam resolvUnt, atque a vinis culis solvunt ignis animalis nimis vincti particulas, viam ad diaphoresim parant, ex quibus omnibus patet multi interesse, ut Μedicus bene dignoscens , aegri sui positionem, sciat aptata praesidia accom

tica sunt, et calefacientia diaphoretica, majorem sollertiam a Medico requirunt in eorumdem praescriptione. Cum Medicus sit naturae minister, generatim debet naturae bene, et opportUne agenti auxiliatricem operam PraeStare, neque eam ab Opere suo dimovere. In

primo igitur stadio, atque praesertim post

recens SUSCeptUm miasma, natUram, qUae sudores moveat non abducat. Quo citius enim se se veneno liberat, eo melius est.

Quod si ea adsint indicia, quae Ostendant, jam a diutino tempore intus retentum venenum fuisse, atque lympham magnam visciditatem acquisiisse, SangUinem

ullis diaphoreticis, sed incumbendum Vitiatis humoribus emendandis, atque actio exanthematum propellendorum erit naturae relinquenda. Interim facta exanthematum eruptio, etiam erit aptatis diapho-

380쪽

36o 'reticis sustinenda. Sed iterum ante oculos habeantur ea, quae dicta sunt de non dispellenda inopportune materia morbifica

Conticescente. In Curriculo exanthematico,

in quo bilis actuosa partem notabilem materiae morbificae agentis Constituat, exulent diaphoretica acria aromatica Calefacientia, atque sussiciant in opportunitate mitiora. In febribus sudatoriis adlaphoreticis est abstinendum, uti aliam in iis, in quibus facile venentim tranS- fuit ; tunc enim potius Curandum UniCeest, ut dissi uens humorum massa Conti

neatur.

Diaphoretica utique interdum exitiosa sunt ; saepius autem Valde opportUna, Sed ea debent a sagaci Medico, et aegri Constitutioni, morbi compositioni, ejusque tempori aptari.

ΑΤ TEMPERANTIA autem in hac aegritudine saepissime perniciosa sUnt , non modo in morbo Chronico, sed etiam eXanthematico, neque ea, nisi per aliquod temptis, atque in data rerum Convenienti

Conditione possunt cum utilitate adhiberi.

. . δ

CAMPADRA utilior est in febribus lentis nervosis quantum quidem me docuit Ob- .ervatio , quam in hoc morbo eXanthe-