장음표시 사용
11쪽
supponit habitum.I. manumissiones. s. de ius i. &iure. Fateor quidem v illud pactum directo libearasset debitorem,qnia tollit illam naturalem obli gationem de soluendo. d . naturalis: Tamen post qua ius ciuile induxit illam obligationem ciuilem de suscipiendo iudicium & actionem, quae no tantum sustinetur requitatis vinculo, sed et de rigore iuris ciuilis, pactu ipsum circunscripto edicto prsistoris non prodessetae exceptionem pro exclusio, ne actionis,& ad tollendum ciuilem obligatione. Nam licet dicatur m non datur exceptio, nisi ubi subiit aequitas. d. l. qui aequitate, non in dicitur quaelibet aequitas prosit ad exceptione (gratia exepli subest etiam aequitas post hiennium, ut positopponi de non numerata pecu. &tia illa aequitas non prodest ad hoc, ut post biennium copetat diacta exceptio. Ex quibus sequitur,m paetum de notenendo etiam circunscripto aedicto praetoris, tollit obligationem naturalem. Tii hanc emcacia tollendi actione & obligationem ciuile per medium exceptionis suscepit ex praetoris aedicto.
si Quarta est dubitatio,i quare approbatio pacti hacta per aedictum praetoris non essiciat v sit eficax ad producendum actionem de iuregens igitur nuda,&.df. quin imo,cum tamen prima iaciae videretur dicendum oppositum,attento vae dictu prsicris est pars iuris ciuilis s. praetorum. Instit. de iure natu . Sc confirmatio conuentionis facta per lege facit illam efficacem ad producendum actione &obligationem ciuile. l. legitima. s.de pac. Accedit,
qui x confirmatio constituti facta per aedictum pritoris facit m producat actionem & obligationem ciuilemi de constituta. Institu. de actio. l. prima de per totum supra de consti. Pecuniae attento etia vconfirmatio constituti fuit secta per illam mei rationem,quia graue sit fidem fallere, quia congruu sit fidei humanae seruare ea quae Placuerur. d. l. Prima supra de constituta pecu. propter quam facta fluit confirmatio pacti. l. prima supra de pactis. Hoc ab aliis in specie non declaratur. Dicendum est tamen ratione esse,quia confirmatio pacti fit per haec verba, pacta seruabo,& hic uerba no includ ut quod seruetur pactum, nisi per illa remedia,quae sunt de Partium intentione tempore pactionis, quia si dares aliud remedium praeter & vltra partium intentionem no seruares pactum, sed transgrederis: vn de cum censeatur non esse de partium intentione
quod detur actio ad id, quod suit promissum per
Pactum, Propterea dicta confirmatio no includit, quod ex hoc pacto actio detur.3 Hinc videmus, i quod licet quis per stipulatio,
nem promisserit seruare id ,quod promissit per pactum nudu,tia ex dicta stipulatione no datur actio quando fuit ex interuallo ante uel post pactum celebrata, sed requiritur quod incontinenti ante vel post pactum sit celebrata,ad hoc ut ex ea cogi possit. l. petens. C. de pactis. Et nulla alia ratio potest
assignari nisi quia illas missio per stipulatione deseruido pacta intelligitur per ea remedia, quae fuerunt de partium intentione tempore pacti,non autem per alia. Quae ratio cessat in inconfirmatione constituti. Nam non fuit sacra per illa verba, Pro,
missa seu constitutum seruabo, Sed per alia vide licet ( si appareat eum qui constituit neu soluere
Decii secisse dee reum satis sacere eogam vi habe,
tur in. l. si duo s. i. supra de constitu. pecu. Haec tamen resolutio habet duas difficultates. Prima est in demon lirando, in celebratione pacti nudi de partium intentione non sit, i, pro illo detur actio, dc promittens obligetur ad suscipiendum iudiciu , de quo statim dicemus. Alia est, quia confirmatio
pacti sacra per lus canonicum e per eadem verba, videlicet, pacta seruentur. O. extra de pac. Et sit illa operatur m ex pacto detur actio, secundum magis coem opi. Docto. ut dicit Fel. in.d. c. i. & las.
in . d. l. iurigeri sed cum nulla. Sed ad istud pate, bit solutio ex iis quae statim dicemus.ss Quinta est dubitatio, i qua ratione nec Ius praetorium, nec ciuile approbauit nudam couent sona
ad effectum,ut produceret actionem & obligationem ciuilem, prout approbauit alias couentiones, quae assumunt speciale nomen cotractus. Haec quasilo est admodum subtilis , villis,Et ex inti nigratia huius quoestionis resoluuntur ludicio meo se re omnes dis collates, quae hahentur in materia pactorum in materia presentis rubrice vide hatur. n. prima facie dicedum, v nulla subsit ratio,
quare nudae conuentiones non essent approba dae
ad effectum actionis,prout alsae, quae habet speciale Nomen contractus,ex quo leges imponuntur rebus non autem nominibus. l. h. ad. h. C. cosa de lenuariae Tame assignantur rones per Dcc. quoe nec verae sunt,nec concludunt. Aliqui. n. dicunt rone
esse,quia lex non praesumit animum deliberatum in paci secte,cum pactum incipit ab oblatione,qus saepissime solet fieri, quia existimant v non acce piabitur, ita Cuma. Paul. Bal. Novellus &comuis . niter Mod. hic,qui propterea inserunt ci, daretur actio si pactum esset geminatum,quia constaret de animo deliberaio premittentis. Sed haec ratio noest vera quia si inductum fuit m pactum prosit ad compensationem.& praetor disposui tu seruarci.
quo volumus negare lex non proesuinat alum deliberatum. Quo etiam negari possumus,quin coset de animo deliberato .atiento secuta acceptatione promittens non reuocauit illico promissio,
nem & oblationem suam, sed in silia permansit. quod multo magis dicendum est. v bi praecessit interrogatio a secuta sit responsio, sed non animo
stipulandi. na etiam in casu iso non datur actio.l. iuris entium quod sere. s. de pae. non etiam euacuat disti cultatem non enim assignatur ro diuersitatis,quare magis praesumatur animus deliberatus in conuentionibus habentibus speciale nomen cotractus, quam in alns quae non habet. Et quod ita dicunt de pacto geminato est salsum,ut insta dice mus. Quidam alii dicunt ratione esse,quia coirenationes nudae non asso munt spale nome cotractus, sed constituunt contractum in nominatu non cois
respectivum: ita Crot. hic col. i . h. Sed hoe dictu non resoluit quaestionem. De hoc enim quoerimus
quare eranuentiones nudae de innoini natae no sue
rint approbatae ad effectum actionis. Quidam alii
dixerunt rationem esse, quia conuentiones nudae
permanent in puris & incorruptis terminis natu ratibus. Et ideo non sunt aptae ad productionem actionis,ita Ange. in . l. si certis annis. C. de Pac. I scro non evacuat dissicultatem,quae consistit in hoc quare
12쪽
mare Ius Hulle seu praetor sum non approbauerit
conuentionem nudam quoad effectum produce di actionem sed illam durasset it in terminis natu ratibus. Non etiam linc ratio videtur vera, quia
conuentio nuda fuit approbata,& habuit semen tum ex praetoris oedicto de quo in L iuri laetium praetor ait supra de pae. Et iccirco non videtur verum si, remanserit in puris S incorruptis terminis Is naturalibus. Hoc aduerte, i quia pro intelligelia de
declaratione dicta rationis oportet altius exordi
ri. Et prius debes scire, i, duplici mo lex approbat
conuentiones ad effectum ut actio detur. Primo dum approbat de roborat ipsam conuentionem.
ita ut illa sit efficax ad producendum obligatione ciuilem & actionem. S: istud est regulariter in om nibus conuentionibus nominatis. Nam ex illis pducitur & nascitur obligatio de actio, de ex illis
Chligamur ut 1 tex. in . l. ol,ligamur supra tit i.
Et in. iurisgentium in prin. . de pae. Secundo duapprobat conuentione,non ut ipsa conuentio sit efficax ad producendum obligationem ciuilem &aimonem .sed ut ex legis iurisdictione &auilioritate inducatur actio de obligatio ciuilis propter di Ham conuentionem. Exemplum est in approba,
tione pacti nudi pro donatione secta per . l. si quis
argentum. C. de don. Approbatur. n.non vi ex ipso pacto actio nascatur , de producatur, sed .ppter ipsum pactu lex ex sua iurisdictione inducit actio rem,quae dicitur condictio ex lege, ut notabiliter declarant Bar.&alii in . egitima. n. de pac. Idem
Bari n. l. i. E. de condi c. ex lege,& isto casu dicimur magis obligati ex lege,qua ex pacto. l. obligamur. s. tit. i. Exemplum etiam est in actionibus,quas prstor ex sua Iurisdictione induxit. ut est actio de coisitituta pecunia s. in persona quo , infit. de actio.
Istae n. non dicuntur nasci ex conuentione,sed propon utur ex iure honorario,et ex praetoris iurisdictione, unde non dicuntur esse ex couentione. d. l.
obligamur .i. Ex hoc sequitur, si, de duobus est
inquirenda ratio. Primo qtiare lex non approba tierit conuentionem nuda, t ex ea posset produci
obligatio,& actio. Secundo quare saltem non apis probauerit,quo ad essectum ut propter ipsam couentionem ex legis iurisdictione,& authoritate in . set duceretur obligatio ciuilis de actio. Debes t etiam scire vere conuentione nascitur de producitor obligatio ex ea solia ca, ex qua partes intendunt obli gari non ex alia gratia exempli) lii stipulatione. quia partes intendunt obligari ex verbis, propte rea ex ipss, veluti ex sua causa, oritur obligatio de obligantur. Liri. in . Mupra ti.i.S . sed haec solem
ria, insti. eo. l. Cmnes C. eo. l. iuramentium s. quod
sese supra de pac.& similiter si intendunt obligari
ex eo contractu,qui re celebratur,exillo mel cotractu de ex illo rei interuentu oritur obligatio,& obligantur. Sic etiam Ubi ini edunt ex eo contractis, qui consensu contrahitur,obligari,exillo mei conistractu, re ex illo consensu obligatio oritur, & obligant ur.d.l. obligamur in pris. Similiter quia in
contractu in nominato Partes agunt q, ex ipso implemento inducatur obligatio, propterea ex ipso implemento,ueluti ex cxoritur obligatio,& paristes obligantur,ut est casus in.l. iuristentium de pac. Ibi .n.dr,d in implemento sit cotractus ex quo nascitur obligatio. Est etia lex in .Li. supra de rerum permu . in illis verbis ex re tradita initium praebet obligationi & in. l. naturalis s. i.& per totam illam legem supra de praeserip. ver. Nam dii
in Pri n. d. l. ponitur 'o,quis contractus sit quado conuentum esset de manu miti edo filium tuum vemanumitteres meum de . conuerso, ct in si. d. l. de ciditur. v illa conuentio pertinet ad causam coniractus, facio ut facias, qui perficitur in ipso imple, D ento, necessario sequitur m ex ea cauta implemeit,edi qua partes in tedunt obligari, cotractus perficiator dc oriatur obligatio, de quo latius dicemus
infra circa materiam contractus in nominati correspectivi. Et istud non potest hahere difficultatem. Debes etia scire,v ad essectum ut illa causa ex qua Partes intendunt obligari possit esse habilis ad pio
ducendum obligationem civilem,& actionem,re quiritur m ad inducendum illam causam concur rat non solum actus debitoris sed etiam creditoris
alias si induceretur solum ex actu ipsius debitoris, nullo modo ex illa causa posset otiri obligatio ci-Dilis,& actio. Istud patet ex eo quia in omnihus casibus in quibus ex partium cduentione oritur ob ligatio ciuilis de actio, semper ad inducendum illa causam, ex qua partes intendunt obligari,concurrit actus utriusq. Exemplum in stipulatione,ad inducendum illam causam verborum ex qua intenis durit partes se obligare,concurrit non solum actua
promissoris sed etia stipulatoris. Similiter in alii a
conuentionibus quae habent speciale nomen conistractus ad inducendum illum contractum ex quo partes intendunt m obligatio producatur,concurrit consensus,dc sactum virium:. Et iccirco dicitur habilis ad producendum actionem,& obligatione ciuilem. Similiter ad inducendum interuentur per quem partes intendunt m obligatio & coniractus, qui re celebratur,inducatur, concurrit sactum
utrius sex quo datio seu traditio a factu utrius videlicet dantis de recipientis explicatur, propte rea est habilis ad producendum Ohligationem es Dilem de actionem. Similiter in eo contractu, dout des, seu do ut facias, quia ad inducedum causam dicti implementi,qnod fit per dationem, cocurrit sactum utrius , propter ea est habilis ad inducendum ciuilem obligationem,& actionem. d. l. iuris si gent s. i. d. l. naturalissi. I. Ex opposito t videmus I in eo contractu in nominato, facio ut des, quano implementum incipit a' facto,ex quo facto partes agunt m inducatur cotractus & obligatio,quia in illo imple meto sacti nsi interuenit factu utriusq; sed solum facientis propterea illa causa non est ha bilis ad producendum obligationem ciuilem,&actionem praescriptis verbis,verum solum in subsidium ex legis iurisdictione datur actio de dolo. d. l. naturalis quod si saciam supra de praescrip.ver. Et in illo contractu sacio ut sacias, iccirco na scitur.& obligatio ei uilis & aci io,quia videtur madatum inter eos interuenisse. & actum videtur non solum ex ipso implemento, sed etiam ex mandato inducatur contractus de obligatio,in quo madato concurrit co sensus,& factum utrius , Ut est
casus in dicta. l. naturalis,sed si iaciam supra depraescrip. ver b. ubi dicitur,m datur actio praescii pus verbis ad similitudinem mandati.
13쪽
Istud etiam dictum probatur optima de conesu contractus,& nudam non eosistat solum in nomi-
denti ratione,clitia factum tunius non potest cau ne,sed etia in re, quia in couentione nominata agi
sare aliquod ius in persona alterius, nee e contra, tur m obligatio oriatur ex causa in qua versatur sa& ideo causa obligationis qus inducitur solum ex ctum utriusq, vs ex ipso cotractu, es quae proptefristo debitoris non potc st inducere actione in per rea est habilis ad causandam actionem in credit asona creditoris,&per consequens nee etiam obli re,& secus est in couentione nuda, ut dictum sui tegatione ciuilem quae non potest induci sine actione,cum sit correlativa ad actionem. Et similiter ca ligationis,quae inducitur ex solo facto credito ris,non potest inducere seu causare obligationem ciuilem in debitore,& per consequens nec et actionem in creditore, quia non potest esse, nisi in reost inducta obligatio ciuilis. Necesse est igitur ad effectum ut aliqua causa possit esse habilis ad causandum obligationem ciuilem in debitore & actione in creditore, v in inducendo dictam causam conis currat factum utrius . Hinc est lex dixit illa causam obligationis, quae est Ultro' citrom id est quae secto utriusq paciscentis explicatur, esse cotractu, ut est casus in . l. labeo hi. in s contractum infra dever. sig. secundom intelleiim quem infra declara, ho circa articulum stipulationis in . qone. Ex istis
o t apparet de ratione quare ex promissione facta npactum niadum non possit constitui actio seu obligatio ciuilis na ratio est quia non interuenit in diaeta promissione causa,quae possit esse habilis ad inducedum actionem,& obligationem ciuilem, hoe est quod expresse dicit tex. in . d. l. iuri en s. sed curulia. Ro vero quare causa illa non possit esse ha,hllis est,quia illa ca,ex qua agitur m oriatur obligatio,indiicitur ex solo facto promissoris,& ad inducendum illam causam non concurrit factum creditoris. Declaro is qui promittit per pactum nudu, Don promittit principaliter ut faciat pactum,& ut deinde ex ipso pacto causeriir & inducatur obligatio sed promittit ut immediate ex sua promissio ane obligetur.& in illa promissione de consensu pinitaris,ex quo solo promissor intendit m inducatur,& causetur obligatio concurrit solum faetiimpromissoris, propterea non potest esse causa habi, Iis ad producendum actionem in persona credito ris, non. n. agitur,ut ex ipso pacto, & ex consensa virium: inducatur obligatio,vt est casus in .d s. sed cum nulla,& in .d.ψ igitur nuda, & in. l. i. supra de rerum permutatio.& supra dixi. Ex praedia is patet de ratione disserenti, inter conuentiones, quae habent speciale nomen contractus.& nudas: nam quia in conuentionibus nominaris partes conue
niunt principaliter ut liciant illum contractum,&intendunt v ex illo contractu nascatur & induca.tur obligatio, in quo concurrit factum viri iis . Iccirco fuerunt approbatae quo ad effectum. vi ex
ipsis posset actio produci, quia interuenit causa hahitis ad producendum actionem in persona crediatoris, Sc ciuilem obligationem in persona debito, ris, sed quia in pactis de eonventionibus nudis partes conueniunt, ut principaliter & immediate expromissione & consensu debitoris inducatur oblinatio. in quo versatur solummodo factum promissoris, propterea non fuerunt approbatae quo ad effectum, ut ex ipsis possit produci actio & obliga tio ciuilis,quia non interuenit causa habilis ad producendum actionem,unde apparet v disserentia, quae est inter conuentionem quae assumit nomen
Et propterea patet non obstare tex. in . l. h. C. Com munia delega. de quo supra oppositu fuerat. Hinc etiam patet quare texi . habeat ita pro absurdo mex pacto nudo nascatur actio,vt prs supponit temin. d. l. iuri ens vi puta: Ubi haec verba rei ieranis tur,ne ex pacto nascatur actio, absurdum quippe esset admittere m ex illo nasceretur actio,cum cat
se,ex qua pars intendit se obligare non sit habilis
ad producendum actionem in persona creditoris.
i Habes etiam quando pactum t sit & censeri deis
beat nudum,& quando non fit nudum. Na patet tunc esse nudum quado causa ex qua agitur, m obligatio inducatur non sit habilis ad producendum actionem,ex quo in illa concurrit solummodo fa,ctum debitoris, quod etiam praesupponit tex. in .d si sed cum nulla, non autem erit nuda, sed vestivita ut viar verbis Doc. quando causa ,ex qua agiis tur m inducatur obligati obsit habilis ad producendum actionem ex quo in illa concurrat sacrum utrius . Contra praedicta tame videntur obstare aliqua
quae tamen re vera non obstant. Ut infra dicemus declarando quae sit vera & concludens ratio qua re conuentiones nudae non fuerint approbatae ad
effectum ut ex ipsis posset produci &cari obliga, i lio ciuilis & actio. Nunc superest i ut declaremus aliud, videlicet quare saltem non sint approbatae aequo ad effectu ut ex legis vel praetoris iurisdictio, ne propter ipsam conuentionem actio daretur, &sic ut propter couentione ex legis ves pritoris iurisdictione & auctoritate induceretur obligatio riuilis & actio. Et quo ad istud dico ratione esse quia lex prs sumit quod in promittente per pactum dc
conuentionem nudam non fit animus deliberatus
de se obligando ciuili obligatione videlicet de suis scipiendo iudicium & actionem,& propterea Perlegem & praetorem non debuit induci obligatio ciuilis & actio praeter & vltra partium intentione
quia actus agentium non debent operari aliquid ultra eoru intentionem. i. non omnis supra siceraret. Nam cum agitur ab ipso promittente v obli, gatio inducatur ex ea causa,qus non est habilis ad causandum actione in persona creditoris, quia in ea concurrit solum ipsius promissoris sacrum, propterea non potest praesumi m in eo sit co sensus de se obligando ciuili obligatione ad suscipiendu tuis
dicium,& actionem. Et si diceres contra, quia suis pra fuit conclusum in promittente per pactum nudum adesse deliberatum consensum. Respondeo adesse quidem deliberatum consensum, quo ad naturalem obligationem,uidelicet quo ad illam oboligationem de soluendo illud quod promittit, sed
negatur adesse consensum deliberatum quo ad obligationem ciuilem id est,quo ad illam obligatio nem de suscipi reo iudicium &actione, quia istud
non est compraehensum in promissione nec in pacto,eo maxime quia causa ex qua voluit obligari
non est habilis ad producendum actionem in per sona
14쪽
rona debitoris, Sc ideo quamuis praecedat interro 6 Iuxta i tamen praedicta sunt plures difficultates
natio & sequatur responsio sed non animo stipuis Iandi id est no se obligandi ex verbis & causa veris horum, sed solum ex consensu & promissione ipsius promissoris, non pol praesumi adesse antinudelibet a tum ad se obligandum obligatione ciuili, rede suscipiendo iudicium seu actionem. l. iurisne tiums quod fere , supra de pactis,in aliis uero cois Uentionabus psumitur consensus deliberatus quoad obligationem ciuilem, quia agitur m obligatio nascatur ex causa quae sit habilis ad producendum actionem vi supra dixi. Et hoc modo declarando posset recipi illa prima ratio Doc. supra assignata, qui dicebant non dari actionem ex pacto,quia nopraesumitur animus deliberatus in promittete,n Isi dicimus non esse animum deliberatum quo ad illam ciuilem obligationem de suscipi edo iudieiii seu actionem, Ut statim dixi. Ratio erit vera, de cocludens,& euacuabit difficultatem. Sed si dicimus non esse,vel non praesumi animum deliberatum quo ad illam obligationem naturalem de soluedo
id quod fuit promissum, Ratio praedicta non esset
vera nec euacuaret difficultatem, ex quo ad istam obligationem de soluendo non minus adest co sensus deliberatus in promissione per pactum nudii quam in atris conuentionibus seu contractibus.
3 Ex praedictis pateti m in promissionibus, quae
fiunt per pactum non praesumitur,m intentio promissoris sit de se obligando ad suscipiendum iudi,
cium seu actionem, Ex quo colligitur ratio quare illa verba aedicti praetoris,uidelicet v pacta serue tur, non includant m propter pactum seu conueationem detur actio, Et fimiliter quare in illa stipitis latione de seruando pactum interposita ex inter uallo ante uel post pactum non videatur actum P pro his,quae sunt in pacto promissa,detur actio,iat est casus in . l. petens. C. de pac. arguendo a contrario sensu,ut etiam supra fuit declaratum. Hinc in is
fero t m omni casu quo quis in promissione quae
fit in simplici pacto intendit se obligare ex ea cauisse,quae sit habilis ad producendum actionem, semper dabitur ex dicta promissione actio. Exempluin . . E. U. a d. l. falci d. quando haeres per simplicem cautionem promittit soluere integra legata relicta in testamento,quia hoc casu cogitur etia per actionem ad praestanda integra legata,vt ibi dicitur. Naratio huius est,quia consensus suit de se obligando ex causa ipsius restamenti ad soluendum integra legata,ex qua causa ipsius testamenti solet oriri obligatio ciuilis' actio,& iccirco praesumitur m in P missore sit animus deliberatus quo ad ciuilem obis ligationem, & per consequens datur aduersus euactio, Non autem dicedum est rationem esse quia in casu. d. l. ii. sit obligatio geminata prout aliqui sunt arbitrati,& male ut infra declarabitur. Exem s plum etiam est ubi quis i diceret promitto ex causa stipulationis tibi decem.& tu acceptares. Nam licet isto casu no interuenisset vera sipulatio.quia non praecessit interrogatio, tamen quia fuit cosensus de se obligando ex causa stipulationis. & ex ea obligatione quae solet oriri ex stipulatione. propterea daretur actio,& obligaretur ciuiliter ipse pro, missor. prout latius declarabo in. l. i. in princi inata eod. quae indiget resolutione. Nam primo videtur talis sum id quod supra dixi, non esse pactum nudum
quando interii enit causa, quia in pacto interposito ex causa transactionis adest causa ipsius transactionis,& tamen eo non obstante dicitur & est nudu. l. liue apud acta. C. de transac. l. cum Proponas. C. de paci. Similiter in cotrictu facio ut des adest causa, immo fuit secuta ex quo factum interuenit, cic
tamen conuentio est nuda non . n. agitur ex conue
tione, sed datur actio de dolo in subsidium. d. l. naturalis s. quod si faciam supra de praeseri. veri quiae
nimo vhi nulla causa expressa fuerit in conuentione praesumitur causa donationis. l. capanus supra de ope. liber. adeo si, non possumus dicere no esse pactum nudum ubi adest causa, quia hoc attento non esset dare casum in quo esset pactum nudum, Hanc difficultatem mouent Docr. communiter in .
d. l. iuri mentium f. sed cum nulla,ut ibi per Alex &.las. dc circa eius resolutionem multu laborant nec tamen resoluunt, Sed vera solutio est si, deci fio. d. l. iuristentium vi sed cum nulla & id quod. g. diximus esse videlicet pactum nudum quado nulis Ia adest causa,& ubi adesset causa, pactum no esset nudum, non intelligitiir de causa finali,ut sic pactu
non sit nudum quando subsit aliqua causa finalia propter quam pactum fiat,& sit nudii solum qua, do nulla sub fit causa propter qua pactu fiat, quia
tune vix posset dari aliqua conuentio in qua non subesset causa donationis,uel transactionis seu alia causa, verum intelligitur de causa efficiete, ex qua nascatur & producatur obligatio,& ex qua Partes agant m obligatio inducatur & nascatur, causa. n. efficiens,quae causat & producit obligationem .differt a causa finali propter qua volumus obligari: Gratia exempli. In stipulatione causa efficiens, quq producit, & causat obligationem sunt verba. Naex verbis obligamur ut supra dixi. & causa finalis propter quam quis obligatur erit vel donatio et alia. Similiter in cotractu do ut des,cli efficies quae causat & producit obligationem erit ad implenaeis tum ex parte mei. d. l. naturalis b. t. supra de praeis scrip. ver. causa vero finalis propter qua dedi est illa, ut tu etiam des. Dum igitur dicitur in conuetione adesse causam transactionis,vel donationis, vel alia, dico P est veru: sed sunt causi istae finales Pp quas quis intendit obligari,no aute causae es fi cientes. quae causant .v producunt obligationem,&ex qua partes intendunt obligari: Iccirco no fisciunt v pactum desinat esse nudum. Erit igitur firma conclusio, i, pactum sit nudum quoties causa, ex qua partes intendunt se obligare, non fit habi,
Alia eit difficultas qua ratione t ex pacto nudo pignoris detur actio,vt est casus in. l. si tibi. s. de pignore supra de pactis,&i. l. i. supra de pig. acta Sed huic difficultati respondetur rationem esse, quia
conuentio nuda constituit pigrius,ut dicit tex. in .
d. l. i. Et ex illo pignore oritur actio pignoratilia, Et licet rex. in .d . de pignore dicat, vi de pignore iure honorario nascitur ex pacto actio, tamen senissus horum verborum non est v immediate ex ipso pacto nascatur actio, d m nascitur immediate
ipso Pignore constituto per pactum. Hinc est si
15쪽
In conuentione non fit con stitutum pignus sedis actio ad ipsam rem donatam alias enim nullo motum sit promissio de constituendo pignus ex diis do posset cestri induetam esse donationem peri P
cta conuentione non daretur actio,ut dicit Pau. decmin. i qui autem s. i. per illum rex. supra de conis
stit pecu. Et ratio quare solus consensus debitoris sufficiat ad constituendum pignus. quamuis non susuciat ad inducendum actionem personalem in persona creditoris est, quia solo consensu domini
constituitur ius reale seruitiatis, vel aliud. l. intra,
dendis in prin. supra communia praediorum, quia quis potest imponere legem rei suae, quam vult. l. legem. U.de pac. sed non potest solus consensus dehitoris inducere actione personale in plana crediatoris, quia nil iuris habet in persona creditoris.
r Tertia est difficultas, i qiis sit ratio quare ex sitnplici pacto dotis nascatur actio, ut est casus in . l. ad exactione. C. de dotis pronii C. Sed solutio est elabra, quoniam ubi est in ipsa conuentione expressa certa species vel quantitas,constituitur in illa conis ventione dos ipsa,&inducitur cotracriis dotis,&propterea oritur actio. Et ideo ubi in ipsa conuentione non esset dos constituta,nec celebratus conistractus dotis, prout quando non esset expressa certa species vel quantitas, non competeret actio ut
est casus in. l. i. C. de dotis promissi Ratio enim deisellionis illius texi .m in casu illo non agatur ex illo
pacto nudo,non est ea, quam arbitrantur Docto.
videlicet ne concurrat duo specialia, sed Ratio est, quia non fuit expressa ceria species seu quantitas in conuentione dandae dotis,unde non potest ce, feri dos constituta in ipsa conuentione, sed solii in obligasse ad constituendum dotem. Et Iccirco nodatur actio,vt alias latius declaraui in l. prima suis pra solui. matrimonio,& infra dicetur in sexta dubitatione principali. Quarta est dubitatio,qua ratione lex induxerit, ' i quod ex pacto nudo donationis daretur actio l. si quis argentum. C. de donatio. Haec quaerition dest de eo quare nascatur actio ex ipso pacto dona tionis. quoniam clarum est quod non nascitur ex pacto: solus enim consensus debitoris, ex quo agitur quod obligatio inducatur,no est habilis ad causandum actionem in persona donatarii creditoris, ut supra dictum fuit, sed est de eo,quare ex legis iurisdictione&authoritate propter ipsum pactum
nudum donationis actio detur, ut declarant Bart. ct communiter alis in. l. legitima supra de pactis,et idem Bar. in . l. prima. E. de condi .ex. l. Ad qua qo.
est facilis responsio,quod ratio sit quia constat de voluntate & animo ipsius donantis,quod pro di, cta donatione competat actio & obligatio ciuilis. Et ideo aequitas suadet dandam esse actionem per legem,quia propter id no inducitur aliquid quod
fit praeter & vltra intentionem partium. Declaro, dum per illud pactum nudum donator voluit facere seu perficere donationem,cdstat quod voluit vel trans serre dominium ipsius rei donatae, vel saltem actionem ad ipsam rem, quia propter id vide. retur transtulisse ipsam rem . l. qui actionem infra de regu .iu. quia donatio alias esse non potest, nisi sit datio vel iranslatio doni. l. senatus s i. supra de
donat sed cum dominium non potuerit transferris ne traditione l. traditionibus. C. de Pac. necessa,
rid sequitur volutatem eius esse, quod acquiratur
sum pactum. Hoc est quod etiam prsis ponit rex. in . d. l. si quis argentum, dum Praesti ponit quod illa donatio fit persectissime constituta & inducta ex eo,quia datur actio ipli donatario ad Psecutio, nem rei donatae. Hinc infero,s t ubi intentio paciscentium non fuisset perficere donatione in ipsa
conuentione nuda,quod tunc non daretur actio Propter dictam conuentione in . Exemplum qia
do non suisset dictum in conuentione v donabar, seu quod promittebat ex causa donationis, verum solummodo quod promittebat donare in suturii,
nam isto casu non daretur actio quia non consta rei de voluntate paciscentis v actio induceretur. Et quemadmodum non datur actio ex nuda conis uentione dotis, ubi dos in conuentione non constituitur, sed solum est promissio de constituendo dotem in futurum,ut statim dixi, Se ita in terminis determinat Sal. in . d. l. si quis argetum, & in. l. h. inde cond. ob. causalia cum alijs concor. de quibu5 I Alexan. in . d. l. iura ventium in prin. col. ih De quo etiam late disputant Gali aula.& Bald. Noucll. hic, ct Rip. lib. iii. responsorum cap. xij. Exemplum etiam esset in promissione dandi in qua non ellet ex prcssa causa donationis: Nam ii, cet praesumeretur causa donationis fieret dicta promissio. l. capanus supra de ope. lib. quia tamenon praesumeretur quod intentio paciscentis sue.rit inducere donationem in ipsa promissione. v earum quod solii in inducatur in ipsa datione: proapterea per legem propter dictam promissionem . nudam non daretur actio,& cessaret dispositio di,
ctae. l. si quis argentum, prout tenent communiter Doc. post Ba r. in . l. iuri enti iij. quin imo celusi. s. de pac. vi dicit Alex. in . l. iuris gelius sed cum nulla. quamuis ipsi praedicta rationem non adducΣ .
Quinta est difficultas i an ex pacto nudo gemiis
nato detur actio. ista quaestio no pertinet ad casum quando ex pacto geminato induceretur constitu
tum, quia tunc absq: dubio daretur actio, de quo quando inducatur constitutum infra dicemus,urarum solummodo' pertinet ad casum quado ex huiusmodi pacti geminatione constitutum non induceretur. Nam isto casu procedit dubitatio an daretur actio ex huiusmodi pacto geminato. Et circa istud sunt opiniones. Nam Comen. hic, Et Alexa. hic colum sin tenent dari actionem, quuntur plures, quos hic resert Iasinume.viii. & in.l. iuri laenisi tum 6 sed cum nulla numero . xvi. supra de parubicit i. quia ex geminatione certus & deliberatus animus agentis cognoscitur.c. ii quis iuratus. h. q. in .&. l. balista supra ad creb. l.si mulier la secunda.C. ad velle. Mouetur et per . l. fina. C. ad. l. falci d. Contrari 1 opinione tenuer ut Ias hic &in .d i. sed cum nulla & in. l. si pacto quo Pinnam. C. de pactis,Soc. dc Doc. in . l. legem. C. de pactis, de Croti hic. col tertia, per plura de quibus per eos. Ista secuda opinios Iudicio meo) est vera, pro qua allego ilhi casum in terminis in. l. petens. C. de pactis, ubi in fortioribus terminis deciditur non posse agi ex stipulatione deseruando pactum, quod prius minteruallo prccessisset. Moveor et i quia in viro
Pacio agitur quod ex sola adimissione seu co sensu
16쪽
promissoris obligatio oriatur, igitur non potest haec causa esse habilis ad inducendum actionem in persona debitoris,ut supra dictum fuit. Non etiaeonfiat per hanc geminationem pacti voli inta,cem promissoris esse de se obligando ad suscipiendum ludicium seu actionem , igitur per legem nodebuit dari actio propter hanc geminationem Pacti, ut etiam supra dictuin fuit. Ad obiecta est Dei i lis solutio Samad illud,quddex hac pacti gemimatione cognoscitur certus & deliberatus ait inius
Respondetur quod cognoscitur certus & delibe ratus animus de se obligando ad soluendum, sed Mon cognoscitur deliberata voluntas de s t obli, gando ad suscipi edum Iudicium & actionem pro eo, quod fuit in pacto conuentum. Ad tex. in dicta. l. fina C. a d. l. falci l. est solutio, quod ratio decisionis illius tedit. non est ex eo, quia ibi interue vitat duplex obligatio naturalis, ut arbitramur
Bal. dc Angel. ibi, sed quia promissor consentit
de se obligando ex causa testamenti, ex qua sol ceinduci actio & oh ligatio ciuilis ut supra dixi.si Sexta est difficultas i an ex pacto nudo de iii , re Canonico detur actio. Ista quaestio non peracinet ad hoc, an quis obligetur seruare id quod . missit per pactum, & an de iure canonico cog Tur ad obseruatiam eius, quia clarum est quod ite, di hoc decidit text. in . d. m. primo extra de pacti dum dicit quod pacta suam obtineant firmitatem, re fi couentus non se cohibuerit ecclesiastica sin
ciat disciplinam, & pacta feruentur, & quia in ea
Plauto tertio eod. civit. dicitur: curandum esse, ut quae verbo promittuntur opere compleantur,. re ab hac opinione nullus dissentit, quoniam et in illi, qui tenent non dari actionem de iure can nico pro pacto, contieniunt tamen in hoc qundis qui promis, it 2 pactu obligetur seruare id quod
promissit, & quod peccaret easu quo sine iusta causa rectitaret seruare id quod promissit & quod propterea posset cogi ad obseruantiam . ius quod
promissit per pactum per denunciationem euangelicam, prout etiam posset in terris non subdi iis eces suae, quo ad iurisdictionem temporalem, ubi ex pacto constat non dari actionem, comis pelli per denunciationem euangelicam ad obseristiantiam pacti, Barto. in. extra uaganti ad repri,
mendam in verbo ( per de nunciationem a Scd
quaestio pertinet ad hoc, an de iure canonico occasione pacti quis obligetur ciuiliter, id est obli getur suscipere Iudicium occasione eius quod promissit per pactum , de cogi possit ad obseruan
tiani eius quod promissit Per remedium actio nis, an vero solum per denunciationem euange licam, seu per officium iudicis. Communiter Doctor. tam legistae quam canon istae tenent partem affirmativam, ut attestatur Fel. in capitulo priomo extra de pact. Ias indicta . l. iurassentium sed eum nulla per text. in dicto capitulo primo, ct in. d. capitulo tertio quae iurare vera licet probent quod quis , obligetur seruare id quod promissit per pactum, & quod per censuraria eccle
Fasticam positi compelli, quoties contemnit sera Mare, non tamen prohatur quod obligetur civi,
liter ad suscipiendum actionem,&quod per viam actionis possit compelli: Illa enim verba,( P
cta suam obtineant firmitatem a non pertinent ad denotandum quod obligetur suscipere actio nem, quia illud non promissit per pactiam, Nec etiam illa verba pacta seruentur o . l. petens. C. depae . cum altis de quibus supra dictum suit. Et si dixeris quod illa verba important acti C.
Nem competere pro obseruantia eius quod de hetur, ut in authentica sacramenta puberum. C. si aduersus venditio. & in . l. si attias supra de ac quir. rerum domin. Respondetur, quod haec verba important quod detur actio quando istud non fit praeter, Sc vltra intentionem paciscentium,ita procedit authentica sacramenta,& quod ibi nota loquitur enim de sacramentis quae interponianis Vir super eo tractibus, quae sui natura producunti actionem . procedit etiam id quod dicitur in . d. l. statuas. Sed ubi remedium actioni staret prae ter Se ultra intentionem agentium seu pacifera itium, ut est in pacto nudo, tune is a verba noni denotarent quod detur actio. Et hae ratione, ML
supra dictum fuit, illa verba pacta seruabo pomsta in edicio praetoris et Nee illa stipulatio, qua, quis promissit seruare pactum. important quo lactio detur ex pacto nudo. Et ex hoe habes ratio .
nem eius de quo dubitat Barcin dicta lege iurisne i ilium A. praetor ait & dicit quod non videt ho nam rationem. Et si dixeris quod illa verba Aut si conuentus non se cohibuerit ecclesiasticam senistiat disciplinam o praesu ponant quod detur actio: denotant enim quod possi conueniri. quae con nentio non potest fieri sine actione. l. si pupilli . . videamus supra de nego. gessit quoties f. si temporali supra de petitio . haereditu. Respondetur u si,
ne actione potest quis conueniri, sed non cogitur litem continari. l. nuda. et eod. dicemus inta eod. in . l. ita stipulatus la grande. Praeterea text. ille mistest intelligi de conuentione, quae non fiat in sor, rea iudicii, sed ad c Rectum ut possit deueniri ad
denune ationem euangelicam. quod etiam prae
supponit text. in his verbis c ecclesiasticam sentiat disciplinam ) quae important vi sui lactatur senistentiae interdicti, ves suspensionis, aut ex com municationis capitulo, quoesisti extra de verbo.signific. Ad quae deueniretur etiam quando proacederetur per de nunciationem euangelicam, vedicunt. Cardi. & Rabba. in dicto capitulo pri mo . & habetur in capitu. nouit extra de iudi Barto. in erutra ganti ad reprimendam uersiculo per denunciationem. Adducitur secundo. quia in
causa in quibus proceditur de bono ct aequo
prout in curia mercatorum, ex pacto nudo da tur actio. Barto. in. l. quintus per illum text. suis
pra mandati . sed de iure canonico proceditur de hono ct aequo sola secti veritate attenta, capitu Io dileeti de iudieiis: igitur de iure canonico ex pacto nudo dabitur actio. Sed est solutio quod agittar ex pacto nudo in causis in quibus ex sola aeqintate nulla subsissente actione causae deciduntur, ut in curia mercatorum, ita loquitur Barto. indicta lege quintus: Sed de iure canonico aliud est, quia licet procedatur de bono de aequo, non
tamen sine actione quis potest anere capitia. exania
nata de iudieiis: no. Abba.& alii in dicto capit lo dilecti.
17쪽
Contraria opinionem, quod de iure canonico non detur actio ex pacto nudo,tenuerunt innoce. Inio. Sal. de Anne l. de Aretio, quos resert, ct se quitur Iasin disto g. sed cum nulla, per plura de quibus per eos. Ista opinio potest comprobari per ea qui supra dicta sunt . illae enim duae ratio Des supra as,igilatae, quare ex pacto nudo non detur actio, non minus procedere videntur de iure cano mco, quam de iure ciuili. Nam quomodo ius canonicum debuit disponere. quod ex illa pro, missione facta per pactum nudum actio induca tur, eum non adsit causa habilis per quam posist causari & induci ius actionis in persona credi, toris i Quare etiam ius canonicum ex sua autho ritate seu Iurisdictione debuit dare actionem propter pactum nudum y cum pra: sumptio sit, quod in promittente per pactum nudum non sit ani mus de se obligando ciuili obligatione . id est de suscipiendo Iudicium seu actionem occasione eius quod promissit , cum requiras non suadeat ut pro exactione eius quod promissit detur aliquod remedium, quod fit praeter seu contra intentio rem paciscentium. L non omnis supra si cert. peta.& ista opinio de iuris subtilitatenvidetur verior.si Et si dieeres quid intersit tian quis compellatur ad obseruantiam pacti per uiam actionisi an Perde nune lationem Euan stelicam. Raespondetur q, plurimum, ut Patet ex ro. per Bartol. in diei a extra uaganti ad reprimendam, in ver hos per de nuntiationem 'quaeliset enim causi,quae posciit ex cuiate ipsun debitorem a peccato pro eo quod non soluat id, quod promissum suit in paeto, susisfieit ad impediendum ne aduersu seu procedatur super dicta denunciatione: Sed non lassicit die taeausa ad impediendum quominus procedatur super actione casu vo competeret actio, ut ibi declarat Bartolus Ex quo resoluitur etiam alia i di Seuitas,quam mouent Doct. praesupposita illa opinione quod de Iure canonico pro pacto nudo competat aftio. Dam quia peccatum mortale est fidem fallere. capitulo iuramenti vigesima secunda quaestione secunda: propterea videretur quod etiam in ta ro Caesaris danda esset actio pro pacto nudo quia
in materia peccati attendimus ins canonicum etiain soro ciuili per no p glo. & Doct. Canon istas. in regula possessor de rectilis iuris in sexto Glo ct Barto. in. l. priuilegia C. de sacrosanetis Ee
etesiis. Nam ultra ea quae dicunt caeteri Solutio patet ex praedictis, quia sunt plures causae quaereleuant promissorem a peccato, quae tamen non releuarent ab actione, si illa competeret. Proete rea peccatum non est in eo, quod debitor recu saret suscipere Iudicium seu actionem super eo
quod suit promissum per pactum nudum, quia ,d istud non videtur se obligasse per pactum, ut supra dixi, sed solum in eo quando nulla subsissente iusta causa Creusaret adimplere quod pro inligit. Sed cum in soro ciuili tractetur an reus te neatur suscipere vel non suscipere iudicium, de an actor habeat ius prosequendi in iudieio huiusmodi debitum , sequitur quod non tractetur dema teria peccati, de propterea non subsit causa quare
attendi debeat ius canonicum in soro Caesaris.
M,Sexta dubitatio principalis est,quid intersiis inter conuentionem de Pactum, &quia inter conis Mentione in & promissionem, & inter verbum colaenire & verbum promittere. Ad primum Rhspondet las hic Glos. Earto. & communiter alii in l. prima f. conuentionis supra de pactis, quod Domen conuentionis est magis generale quam nomen Pacci, per text. in dictos conuentionis. Hoc dictum posset procedere capiendo nomen Pacti non in genere pro qualibet pactione, sed pro illo pacto nudo, quod non transit in specia te nomen contractus: Sed non procederet ( luis dicio meo ) capiendo istud nomen pactum in geenere , quia in qualibet conuentione est pactum, S i contrario, in quolibet pacto est conuentio, erum liare duo nomina sunt synon ima, de aeque generalia, nec contrarium dicitur in dictos. con uentionis. Nam pro declaratione debes adueristere, quod ex quo in aedicto proditoris , de quo in. I. iuri ventium c praetor ait, erant liaec verba pacta conuenta quae neque dolo dcc Pruna lasse videbatur dicendum, quod essent aliqua pacta, quae non essent conuenta, de propterea quod adictum praetoris non pertineret ad omnia Pad',
quati quod illud verbum c conuenta nil positum
ad distinguendum Unum genus pactorum ab alio genere: Hanc dubitationem resoluit Ulpianus indicta. l. prima. Post quam enim praemisiit quod nome pacti est generale ad omne placitum dc omnem consensum duorum plurixi inue circa idem, Subdit in versiculo , conuentionis, quod etiam nomen conuentionis e segenerale ad omne Placiis tum & omnemi consensum duorum PIurium .. volens ex eo inferre,non quod sit magia generale
quam pactum, sed quod in quolibet pacto sit conuentio, de e contrario in qualibet convcntione sit
pacium, de quod haec duo sunt synonim de s quergeneralia, Et consequenter quod omnia paret co
is Quo ad secundum las. hie dicit, t quod n
meri conuentionis est magis generale quam nomepromissionis, quemadmodum verbum c duenieest magi, generale qua verbum promisiit, ut per Bar. m. Uecta colu . tertia ,supra si certum peta. sed id euas. in .l lecta in tertio notabili reprobat istud. Nam ex quo in qualibet conuentione est promisisto. de datur promissio absti: couentione, vi est in pollicitatione .l. sciendum o dictum supra de aedili. aedicto, propterea non videtur quod verbum uentionis sit magis generale, sed potius e cotrario
vertium promissionis sit generalius. Aduerte quia isto solii respectu verbum conuentionis dici mistest magis generale,quia significat Sc exprimit c sensum utrius , de debitoris. dc creditoris: ver bum vero promissionis significat de exprimit coissensum debitoris tantum, Se ita(iudicio meo voluit intelligere Barto. de ita declarando patet s lutio ad argumentum. Quo ad tertium respondet Ias hie columna prire ma post Ba r. in die a. l. lecta. quod inter t ver huni conuenit & verbum proinissit istud intersit, quia verbum conuenit in scriptura seu in instrumento in dubio non intelligitur per stipulatione, sed per simplicem conuentione. Uecta versiculo conuenetione
18쪽
tione supra siceri pet. tas ien verbum promisiit in voluit dicere rex. In.I. prima. et eod. in his verbis dubio intelligri ut per stipulationem, vi sun t casus (credendum est interrogationem praecedente voexpressi. in s. si scriptu Inst.& inut. sti p. dc in . e s.
sina . infit de fideiussin. l. sciendia m. in . l. talia. s. idem respodit infra eod. dc in . l. prima. C. eo. Circa istud dictum sunt variae Dorio . Sententiae. Dec.in .d. l. lecta. illud sequitur,las. vero in eadem. l. lecta dicit
hanc differcntiam esse salsam, verum quod viiii verbum in scriptura in dubio intelligatur per misputationem, Et dicit quod istud tenent communiter Doct. Fortunius vero in die .. . primas con ventionis tenet totum oppositum, idelicet quod neutrum horum verborum in dubio intelligatur
per stipulationem etiam q, sit prolatum in scriptura. Sed quicquid dicant alia vera est opinio Bar. in dicta l. lecta, videlicet quod sit ista dii serentia inter Verbum conuenit, de Uerhu promisiit, Se opti, me probatur per iura praeallegata. Disticultas coalitia in duobus. Primo in assignando ratione diis
Dersitatis inter unum dc alterum verbum. Secunaeo in resoluendo te . in . l. p ima. C. de.do. Pro
mi T. qui videtur probare quod verbum promi sit in instrumento dotali in dubio no intelligatur. Per stipulationem, sed per simplice conuentione.
Quo ad prii num. postpositis quae alii dicant,vera ratio,quare verbum conuenit in instrumeto re
ducum in dubio no intelligatur per stipulatione. est, quia per istud verbum exprimitur de signi si, catur consensus utrius . Et illa expressio consensus creditoris, ita potest intelligi de consensu qui insequitur post promissionem debitoris, quo casu resultaret sola conuentio, prout de cosensu qui pecedit promissionem debitoris, quo casu resultaret conuentio per stipulationem, quia consensu, creaditoris non potest alio modo praecedere promi sonem debitoris, quam per interrogationem , cunecessario non intelligatur de consensu qui praecedat,propterea ip dubio necessario no intelligetur per stipulationem,ex quo probatio de necessitate debet concludere.l. non hoc. C.vnde legit l. adae halione. C. de probatio.capitulo in psentia extra
de probationi etiam quod sit probatio quae fiat pinstrumentum, Alexand. in . l. rescriptum in Prin
cipio supra de pactis. Ratio vero quare ver humpromissit in scriptura seu in strii mento in dubio intelligatur per stipulationem est,quia per istud verhum non exprimitur nec denotatur consensos creditoris, sed promissoris tantum, Unde, quia no Potest aliter dicta promissio censeri valida de efficax. nisi praesupponamus interuenisse consensum eius xiii fit promissio, patet quod actum videatur Ut in consequentiam promissionis de qua fit mentio in instrumento subaudiatur consensus illius cui ut M. in vio,verum quia subauditio non potest intelli, ni de consensu qui non interuenisset tempore promissionis sed solum post ( No enim potest in eo
sequentiam actus expres a subaudiri id quod tempore dicti actus nondum interuenerat, Sed neces
sari, subauditio debet intelligi de consensu qui pcessit promi stionem Iccirco sequitur quod necessario' debet illud verbum, promissit, in dubio in telligi per stipulationem, quia non potest alio mo
do qu/m per interrogationem consensus creditoris praeced re promissione debitoris. Hoc e quod
cem spondentis secutam esse nam sensus est quod subaudiri debet consensum eius aut fit promisito, praecessisse promissionem,quasi quod subaud monon possit intelligi,nisi de eo consensu. Hoc id mutili rex. in . l. titia f. idem respondit in ius verbisci melligendum est etiam ex parte lucriti in verba stipulationis praecessisse & in ducto 6. si scriptum dum dicit, sperinde est Ac si interrogatione Praece . dente responsum esset Nam aperte haec iura volunt donotare quod subauditio cosensus, quae fit in consequentia illius verbi promi liit, non potest intelligi nisi de consensu qui praecedit promisit Mnem. Et propterea intelligitur omnino quod praecessit interrogatio. Et ista ratio(ludicio meo concludit. Et sorte liocesi quod voluit dicere Bart. dum dixit rationem huius disterentiae inter ver huconuenit & verbum promissit esse, quia verbum conuenit est magis generale quam verbum Pro missit: Nam cum sit magis generale eo tantum re spectu quia significat consensum utrius , verbii vero promissit, minus generale, quia exprimit solum consensum unius, forte sensit ratione de qua supra, licet hoc modo non declaret. Similiter pulgo. & Dec. in dicta. l. lecta forte senserunt istam rationem, in eo quod assignant hanc rationem di
ferentiae, qui x verhu conuenit exprimit co sensum utrius , verbu uero promisit exprimit co sensu in unius tantum, nepe promi Torix E t pro eo quoa
supra dixi, subauditionem no posse fieri nisi de eo quod praecedit & iam interuenit, non de eo quod
sequitur & nondum interuenerat, facit. quia licte ad positionem consequentis subaudiamus necessariu in antecedens quod prpcedit ordine intellectiis ipsum consequens, non tamen e conuerso ad positione antecedentis subaudimus consequens,quod ordine seqvivir post ipsum antecedens. l. h. supra de iurisdic. o m. iud. l. nec is. l. illud supra de acqui haered. tum aliis concor. Potes etiam ex praedictis
colligere quare secus sit quando istud verbum prost missit i profertur a testibus, quia indubio non iri
relligitur per stipulationem, ut no. in . l. Priana. C. de usuris. Nam ea est ratio quia dictum testis non
debet necessaris intelligi de promissione valida, quia debet deponere de illa qualiscunm fit, siue se valida ute inualida: unde non debet subaudiri cd sensus eius cui fit promistio, ad effectum ut de P missione valida & efficaci censeatur facta de post,rio. & propterea non potest in dubio intelligi per stipulationem. non ita quando profertiit in scripatura, quia cum illa secta iit eo proposito, ut de diis eia promissione possit haberi. probatio, apparet quod censeri debeat lacta scriptura de promissio ne valida, pro qua interlit habere probatione de ideo m debeat subaudiri consensus creditoris. Contra illud quod supra conclusum fuit, videin licet verbum promissit redactum in scriptura in dubio intelligi per stipulationem, opponitur detex. in . l. prima . C. de dotis promiss. Sed adit, tum texta viri a Dod . tenendo unum intellectum verum & notabilem, quem alias dedi ad illu text.in rubrica. E. soluta matrimonio, secundum qu mdecisio illius legis procedit etiam intelligendo de
19쪽
promissione per se putationem erit clara solutio. constituendo dotem, ut In. d. I. tertia, & in. I. cum t Debes enim aduertere quod in texi . illo no de ciditur simpliciter Sc absolute non copetere actionem ex illa promissione dotis, in qua nec certa species nec quantitas suerat promista, verum negat copetere actionem quae solet competere qua
clo dos est pro milla seu constituta, & nondum praestita, ita aper id denotant illa verba de quibus in illo text. videlicet (srustra existimas actionem tibi competere quali dos promissa sit nec pristita)Debes etiam scire, quod ubi certa species seu qualitas promittitur in dotis promissione, in ipsa promissione dos constituitur, & celebratur contrae ctus dotis, dc statim competit actio rei uxoriae,
vel actio exitipulatu , quae subrogatur loco rei uxoriae, quae habet plura priuilegia, videlicet quod super ea Procedatur summariae &die seria to, Barto. &Docto. in . l. prima supra solitio ma trimonio. Habet etiam priuilegium tacitae hypothecae . l. Prima f. & ut plenius. C. de rei uxori actio. Est etiam alluc priuilegium, quia peristas
actiones exactio celebratur, id est peruenitur ad exactionem absq: alia conden natione, ut est casus in dicta. l. prima f. primo, & .s ex actio,& s. cum autem , & b rei moriae actio. C. de rei v o. actio.& in s. suerat institu. de actio. Ut ali statissime' declaraui in dicta l. prima supra solui. mat. Sed quo.cies non est pnaissa certa species vel quantitas inpmissione dotis tunc non potest censeri dos consiti tuta, seu celebratus contractus dotis in dicta promissione, verum solum continebitur obligatio ad constituendum dotem, unde non poterit competere actio rei uxoriae, vel actio ex stipulatu, quae in eius locum est subrogata, exquo solum comis petit quando dos est constituta, ct celebratus contractus dotis, verum solum competit illa actio ex stipulatu, quae solet cominu niter oriri & comis Petere ex quavis alia stipulatione, qua agitur ad hoc uti iuxta promissionem dos constituatur, de ista actio non habet illa priuilegia, quae habent
actiones competentes quando dos fuit constitu ra, de nondum praestita,& celebratur contractus
dotis, delibe est casus in . l. iii. C. de dotis promis. Nam isto eam quando in stipulatione est solum
obligatio de constituendo dotem text. vult m agatur actionibus competentibus, ad denotandum v non sit agendum illis actionibus quibus utimur
quando eos in ipsa promissione fuit constituta. Dicit etiam q, in ipsis actionibus procederetur seruatos ure iudiciorum ad denotandum q, non competunt illa priuilegia, quae solent competere actioni rei uxor. & acti odi ex stipulatu in eius locum subrogatae, quando in ipsa promissione dos sit constituta & nondum praestita. Ex predictis se,quitur quod licet in casu dictae legis primae, Pro, missio esset facta per stipulatione, quia tamen non est promissa certa species seu quantitas, ita quod
in promissione non fuit dos constituta, non pos set competere actio rei uxoriae vel ex stipulatu, quae in eius locum subrogatur, quasi dos sit con stituta de nondum praestita, pro utideciditur in
text. illo, non tamen ex hoc insertur quin comis petat actio ex stipulatu ad constituendum dotem.
quae solet competere ex qualibet promissione de Post si gener. IX. de iure dotium. Et feci indu istu intellectum, qui (Iudicio meo est verus & de me te illius legis, cessaret obiectum. Sed intelligendo etiam quod in casu dictae legis primae. illud vero
hum , promisserat, intelligatur per conuentione,
possct responderi qudd ideo non intelligitur per
stipulationem, quia consensus mariti, cui fit dicta Promissio, non intelligitur per subauditionein in consequentiam illius verbi, promissit, vertim fuit expressus in instrumento ipso dotali: unde cessat ratio propter quam verbum promissit, in dubio intelligitur u stipulatione, videlicet quia in consequentia ipsius promissionis volumus qu6d subintelligatur eonsensus creditoris . Costat enim de consensu Mariti ex dicto instrumento dotali, dum in eo dicitur quod consentit in matrimoniu,&i nuptias cuin illa quae sibi nubebat. Nam ex hoc patet, qudd etiam consentit circa acceptatio, nem promissionis dotis, quaelibi fit occasione di cti matrimonij. Circa secundum , videlicet circa promistionem quae fit per pollicitationem, quae est solius offerentis promi filo . l. pactum infra de pollicitatio, vide dum est de duobus. Primo quando dicatur esse sola pollicitatio non aute pactum. Secundo'quid ιo sit eius effectus. Quo ad primum i constat esse pollicitatio sola quando non apparet quod merit a ceptata. Exemplum quando fit Deo, vel Reipuae ct nullus acceptat nomine reipub. Et quando fit absenti citra nunc tu, vel epistola. Exe pluin etiam
est qu fit praesenti in casibus in quibus praesens nopraesumitur consentire, prout quando sit ex cau/ia onerosa, vel praesens dixit non accepto, nec recuso: Nam in istis casibus constat adesse solum cosensum offerentis, propterea constat esse pollicitatione ni sol tim, ut hic per las columna tecunda,
Et in his casibus non est dissicultas. Solum cst dis, ficultas an sit,intelligatur sola pollicitatio, de
solius osterentis consensus quando promissio fit praesenti & tacenti ex causa lucrativa, circa quod sunt opiniones . Communis est qu6d non sit pollicitatio sed pactum, ut attestatur las. columna secunda, Et Ri p. numero vigesimo primo, Et M dernio. in rubrica. C. de pact. Adducunt quia praesens& tacens in his quae sibi utilia sunt praesumi, tur consentire. l. qui patitur a. si remunt randi si si passus supra mandati l si fideiussor. C. mandati . .
donationes si species supra de donati regula qui
tacet de reg. iv. in. vi Solutio Decia in . d. rubrica. C. de pac. videlicet si ad inducendum pactum ndsufficiat consensus tacitus sed eXigatur eae pressur, reprobatur communiter per Mod. quia ex con sensu tacito inducitur pactum tacitum . l. labe Litem quia supra de pae. Nam si inducitur contra,ctus mandati, ut in. d.l. qui patitur, Si etiam do, natio. d. l.donationes s. species. igitur etiam pactu, quia in contractu mandati inest pactum. l. i s. fi. supra de pac. Et in donatione quae non potest fieri nisi interueniat stipulatio vel pactum. l. absenti suo pra de do. l. cum pater s. ineuio,& ibi no. de leg. . Isi id fundamentum super quo se fundat commuis nis opinio facile potest remoueri. Nam iura pro
allegata, in quibus dicitur u praesens & taces prasumitur
20쪽
sumitur consentire loquuntur quando pro cessit actus Perfectus, de qui citra consensum illius praesentis habet vim & efficaciam, Et isto casu ex praesentia dc taciturnitate ad istum actum expressu in colligitur consensus non ad perficiendum adium qui expressim fiebat,quia ia erat persectus, sed ad inducedum alium actum distinctum ab eo qui ex presse fiebat: ita loquitur tex. in . d. l. qui Patitur,
de in .d s ii passus, Ain. d. l. si fidei utar, Nam in
casu dictarum legum interuenerat expressus actus mandati seu fideiussionis persectus citra consen sum praesentis, Se ideo ex illa praesentia de taciturnitate ad illum actum perlectum colligitur consensus non ad perficiendum illum adium mandati seu fideiussionis, qui expresse gerebatur, sed ad inducendum alium actum mandati, ita est in casu. d. l. donationes species, Sed in casu nostro non adis
est praesentia & taciturnitas ad actum perfectum, sed ad pollicitationem. qui est actus imperfectus, de pars pacti, glo. & Bal. in rubrica. C. de dotis promis. quod pactum venit perficiendum eX consensu praesentis 3c tacentis, igitur non potest ex hac praesentia de taciturnitate colligi consensus ad perficiendum pactum imperfectum. Nam est magna differentia inter unum & alium casum, ut sta cim declarabitur. in Adducitur secundo , quia iura loquentia de pollicitatione facta praesenti intelliguntur loqui de pacto, ut in rubrica. de in . l. ad exaetionem. C. de dotis promis. ct nuda pollicitatione, de in L fin. C. ad velleia. Sed est solutio, quord ea ratione inistelliguntur in pacto, non quia prssupponatur col, ligi consensum ex presentia di taciturnitate, sed quia ex actu gesto per eum cui fit pollicitario cor stat de manifesto eius consensu. Nam ex eo quod consentit in casu dd.ll. in contra Eliam matrimonii
colligitur manifeste consensus circa acceptatio
nem oblationis dotis, quae fit in ipso matrimo
rio, quemadmodum ex consensu circa contra ctiam emptionis colligitur manifestus consensus
circa pollicitationem factain per venditorem in ipso contractu, ut in.l. sciendum dictum supra de aedili. edici. Contrariam opinionem, quod sit sola polliciaetatio Se non pactum , tenuerunt Guliel. & Bal in. senium C. qui testamen . iacere possunt, Aretain. l. secunda de legatis primo. Deci in dicta ruishrica C. de pae . Adducitur quia ad inducendum pactum non sufficit tacitus consensus, sed requiis ritur expressus igitur consensus , qui colligitur ex hac praesentia de taciturnitate ad dictam pollieita tionem,& sufficit ad inducendum pactum. ALsumptum probatur quia verbum consensus, de
quo in diffinitione pacti debet intelligi de expres.so . i. secunda si voluntate, supra soluto matrimonio, de ibi glo. de Iasi not. quod etiam tenuit rio sie n. in summa extra de pactis, & quia iste tacitus
consensus praesumitur etiam in absente quo ad ea
quae sunt sibi utilia. l. secunda .l. si creditores. inde pactis , & ibi Barto. not. de tamen iste consen sis, quia solum tacitus de praesum pius, non sufficit ad faciendum quod pollicitatio facta absenti sit seu censeatur pactum. Ad istud replicant tenentes communem negando assumptum,quia secundum
eos consensus tacitus.& praesumptus lassicit ad inducendum pactum. d. l. labeo, S. l. item quia. d. i. qui palmircum aliis piae allegatis. Et fiere pollici, latione facta absenti non inductior pactumno est ea ratio ae quia consensus illius absentis fit solum Praesumptus & tacitus, sed quia non est simulta,
netis, qLia non praesumitur consentire antequam
habeat notitiam . ita ignorans supra locati. Aduerte quia i capimus t consensum expres.sum pro illo qDi exprimitur verbis uel aliquo alio signo salsum est quod requirat ut expressos, quia etiam quod sit tacitus qDo ad vetba seu aliud si nnum, sufficiet ad inducendum pactum . d. l. la heo , N.d lidem quia cum aliis concordari. Sed si
capimus consensum expressum pro eo de quo euidenter & manifeste apparet, quamuis non significetur per verba seu signa prout accipitur in .l, praetor ait in orincipio supra de operis noui nuncia, tio. ubi natio. de alii omnes not. Et tunc verum est quod requiritiar expressus consensus, hoc este in dens& mani se sitis. Non obstant ad diacta in cotraritim , qua loquuntur in consensu tacito quidem quo ad vcrba, qui tamen est mani sesios, de euidens, quia colligitur in consequentiam erepress, ut dicta l. praetor ait in principio, de quod ibi
notatur qui propterea habetur pro expresso per verba. l. tale pactum finali supra de pactis. l. vnum ex familias finali de legatis secundo. Et da pro hoc facit t quia ex consensu non potest induara dispositio nisi exprimator per verba, vel intelis ligatur in consequentiam ad aliquod expressum. l. quidam eum silium supi a de haeredibus instituen Bal. in. l. prima. C. de his qui ante aper. tab. de propterea requiritur quod de consensu costet eui denter & manifeste. Et hoc est quod voluit dice re Deci . dum dixit quod requiritur consensus expressus, nam voluit intellige te de consensu euidati, seu manifesto. Et dum dixit quod non susscietacitus, volo it intelligere de pta sumpto de quo
non constat euidenter, sed solum praesumitor seu coniecturatur. Et iccirco quia ex praesentia de taciturnitate ad pollicitationem non colligitor euides de manifestus consensus, sed solum praesumitur &coniecturatur . iccirco non siis ficit ad inducendii paetum . Et laoc modo inducendo istud argumentum plurimum stringit contra communem. Se cundo pro ista:opinione contra communem ad
ducitur text. in . l. ex pollicitatione infra de pollicitatio. Sed ille text. parum facit. Nam primo dies
potest quod illa verba ob honorem apud rem pulicam non de notant quod pollicitatio sitis cta in psentia decurionis seu reipublicae, ed quod si facta ob consequendum honorem apod rem p tblicam. Potest etiam dici quod praesens & tacens
non praesumitur consintire nomine alterius, de ita loquitur text ille quod decuriones non proesu muntur consentire nomine alterius, & ita loqui tur tedit. ille quod decuriones non proe sumunturco u sentire nomine reipub. Sed per id non infer tur quin praesumatur consentire nomine suo, vi ahi acquirat, prout in casu quoestionis nostrae. Ad ducuntiar etiam quaedam alia quae tio referro, quia non multum urgent. Quid dicendum